ჩვენ შეიძლება ხშირად ერთმანეთისგან განსხვავებული აზრი და შეხედულებები გვქონდეს, მაგრამ ეს სულაც არ არის ცუდი, პირიქით, ჯანსაღი სამოქალაქო საზოგადოება იდეათა მრავალფეროვნებაზეა აგებული, სადაც მნიშვნელოვანია თითოეული მოქალაქის პიროვნება და ღირსება. მუდამ გახსოვდეს, ცვლილებები იწყება შენით, რადგან #ესქვეყანაშენია.

„დემოკრატ მესხთა კავშირი“ 1998 წელს დაარსდა და მას შემდეგ წარმატებით ზრუნავს ადამიანების უფლებების დაცვაზე. ორგანიზაციის მთავარი მისიაა, რომ სამცხე-ჯავახეთში მცხოვრებმა ყველა მოქალაქემ იცხოვროს სამართლიან სახელმწიფოში და თითოეული მათგანის შესაძლებლობა იყოს რეალიზებული.. „დემოკრატ მესხთა კავშირის“ ხელმძღვანელი გიორგი ანდღულაძე მის გუნდთან ერთად ოთხი ძირითადი მიმართულებით მუშაობს: მოსახლეობის უფასო სამართლებრივი დახმარება სამოქალაქო განათლება ეთნიკურ უმცირესობათა ინტეგრაცია ადგილობრივი თვითმმართველობის განვითარება მათი მიდგომა პროგრესულია და დროსთან ერთად იცვლება. წლების გამოცდილებით იციან, რომ საზოგადოების დამოკიდებულება კონკრეტული საკითხების მიმართ ურყევი არ არის, ჩნდება ახალი ინტერესები და შესაბამისად გამოწვევები.დემოკრატ მესხთა კავშირი კი მუდმივად მზად არის ახალი პრობლემების მიხედვით შეცვალოს სამუშაო სტრატეგია. მათ სწამთ, რომ დაუღალავი შრომის შედეგად რეგიონში მცხოვრები თითოეული მოქალაქე იცხოვრებს გარემოში, სადაც ძლიერი სამოქალაქო საზოგადოება დაიცავს თითოეული ადამიანის უფლებას, რათა ნებისმიერი მათგანის შესაძლებლობა იყოს რეალიზებული.

ვიკა ალაფიშვილი, 21 წლის. ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სტუდენტი, სამოქალაქო აქტივისტი. რატომ უნდა გრძნობდნენ თავს მიტოვებულად თავშესაფრის ბენეფიციარები? ხანდაზმულ ადამიანებს თბილი, მეგობრული ურთიერთობები სჭირდებათ და მეც გავეშურე მათთან, რადგან მოხალისეობრივი პროექტები ყველანაირ მატერიალურ ჯილდოზე ძვირფასია.  "მესტუმრეს" შესახებ ჩემი მეგობრისგან გავიგე. ეს პროექტი მიზნად ისახავს მოხუცთა პანსიონებში მცხოვრებ მოხუცებულებს მიეცეს ახალგაზრდებთან რეგულარული, სოციალური ინტერაქციისა და სასიამოვნო საქმიანობით დაკავების შესაძლებლობა. იცით რამდენად მნიშვნელოვანი და საჭირო საქმეა ეს?  მოხუცები განსაკუთრებით ტრაგიკულად განიცდიან ოჯახისგან მოწყვეტის ამბავს, სრულიად უსუსურ ბებო-ბაბუებს არანაირი ხელჩასაჭიდი არ აქვთ ამ ადამიანური დანაკლისის შესავსებად. მათ ძალიან სჭირდებათ ახალგაზრდები, რომელებიც დაანახებენ ცხოვრებას სხვადასხვა ფერებში, აპოვნინებენ ხალისს, მისცემენ მიზეზს, რომ იზრუნონ მათზე და, რაც ყველაზე მთავარია, დაუბრუნებენ გრძნობას, რომ ისინი საჭიროები არიან.  ”მესტუმრეს" პროექტის თითოეულ მონაწილეს გვყავს თითო ბენეფიციარი, რომელთანაც კვირაში ერთ საათს ვატარებთ, ამ დროის განმავლობაში კი ვაკეთებთ ყველაფერს, რაც მოხუცს სურს: ვსაუბრობთ, განვიხილავთ გარშემო მიმდინარე მოვლენებს, ვთამაშობთ ლოტოს, ვძერწავთ, ვხატავთ, ვმღერით და ვცეკვავთ კიდეც. ასევე ეს ერთი საათი ეთმობა ჯგუფურ აქტივობებს, როცა ყველა მოხალისე და ბენეფიციარი ერთად ვიკრიბებით. საოცარი მხიარულება და დღესასწაულია ეს პროცესი.  რთულია, რამდენიმე სიტყვით აღვწერო ჩემი ემოციები ჩემს მოხუცებთან ურთიერთობის დროს, თუმცა ეს არის ულევი ენერგიის წყარო და უდიდესი მოტივაციის მომცემი, ასევე სრულიად ახალი, თითქოს უცხო და, ერთი შეხედვით, საფრთხილო ემოციები. მათი ყოველი გაღიმება, ანთებული თვალები ჩვენს დანახვაზე, გულწრფელი მადლობა, ზრუნვა, ნებისმიერი პროგრესი, მათი უფრო მეტი სილაღე, მხიარულება, აქტიურობა იწვევს იმ ემოციებს, რომელთა გამოც ღირს ეს პროექტი.  მე მგონია, რომ ჩვენ, ახალგაზრდებს, უკვე გვაქვს ის ღირებულებები, რომლებიც აუცილებლად შეცვლის საზოგადოებას უკეთესობისკენ. მთავარი ადამიანია, პიროვნება, რომელიც საზოგადოების სრულფასოვანი, სრულუფლებიანი და ამავდროულად, უნიკალური წევრია. ჩვენ, ერთიანი ძალებით აუცილებლად ჩამოვაყალიბებთ ბედნიერ საზოგადოებას, რომელიც ნამდვილად იქნება ჩვენი ქვეყნის უკეთესი მომავლის გარანტი.

ეს ლინდაა, გოგონა, რომელიც ოცნებობს რომ ცნობილი მხატვარი იყოს. მას ძალიან უნდა ხშირად დადიოდეს თეატრში, სადაც მისთვის გასაგებ ენაზე დაიდგმება სპექტაკლები, რადგან სმენის არმქონე ბავშვებისთვის დღესდღეობით ჩვენი გარემო თითქმის არ არის ადაპტირებული. ლინდას თავისი მშობლების დატოვება და საცხოვრებლად სხვა ქალაქში გადასვლა მოუწია, რადგან სმენის არმქონეთათვის სპეციალიზირებული სასწავლებელი საქართველოს მხოლოდ ორ ქალაქშია - თბილისსა და ქუთაისში. უცხო ქალაქი, უცხო გარემო.. და შენ მარტო ხარ ამხელა სტრესისა და მონატრების პირისპირ. რა მოხდებოდა სმენადაქვეითებული ადამიანები ასე გარიყულად რომ არ გრძნობდნენ თავს ჩვენს ქვეყანაში და საზოგადოების სრულფასოვანი წევრები იყვნენ? ლინდას მშობლები, მზეო იაკობიძე და გელა ფარტენაძე აქტიურად თანამშრომლობენ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა ორგანიზაციებთან, კერძოდ, ახალგაზრდული ორგანიზაცია ცვლილებები თანაბარი უფლებებისათვის და “სმენის არმქონე ბავშვთა და მშობელთა ორგანიზაციასთან.” ლინდა აღნიშნული არასამთავრობო ორგანიზაციების დახმარებით აქტიურად ერთვება შემოქმედებით ღონისძიებებში და ხვეწს ჟესტურ ენას. მას უკვე ჰყავს მეგობრები, რომლებთან ერთადაც სოციალიზაცია აღარ წარმოადგენს პრობლემას, მაგრამ მთავარ გამოწვევად ჩვენს ქვეყანაში საზოგადოებასთან კომუნიკაციის ფორმები მაინც რჩება. სამწუხაროდ ენა, რომელზეც სმენის არმქონეები საუბრობენ, ძალიან ცოტა ადამიანმა იცის. ასევე სურდო თარჯიმნობა არ არის პოპულარული სპეციალობა, რაც განაპირობებს საზოგადოებრივ ცხოვრებაში სმენის არმქონეთა თემის პასიურ ჩართულობას. ძალიან მნიშვნელოვანია სახელმწიფომ დაინახოს ეს ადამიანები, იზრუნოს მათზე ისე, როგორც ეს საერთაშორისო კონვენციებითა და ადგილობრივი კანონმდებლობით არის აღიარებული. ამ ადამიანებს უნდა ჰქონდეთ თანაბარი შესაძლებლობები განათლების მიღებისა და დასაქმების კუთხით. სამწუხაროდ საპენსიო კომპენსაცია არ კმარა სრულყოფილი ცხოვრებისთვის და უსაზღვრო შესაძლებლობების წარმოსაჩენად აუცილებელია შეიქმნას ადაპტირებული გარემო, სადაც ჟესტური ენის წყალობით ნებისმიერი ტიპის ინფორმაცია თუ სერვისი ხელმისაწვდომი გახდება.

თავისუფლება ყველაზე ღირებული მონაპოვარია, რაც ადამიანებს გაგვაჩნია. ხშირად, როდესაც დამოუკიდებელ, გამთლიანებულ სახელმწიფოში ცხოვრებაზე ვსაუბრობთ, როდესაც გვინდა, რომ დავიცვათ ჩვენი ქვეყნის მოქალაქეები და კულტურა, იყოს მშვიდობა, კეთილდღეობა, სამართლიანობა და ერთიანობა, ჩვენ გვინდა თავისუფლება.  უბრალოდ, არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ თავისუფლებას ძალიან ბევრი მტერი ჰყავს და ხშირად, მის მნიშვნელობას ბევრ სიბინძურეს მიაწერენ.  რატომ?  იმიტომ, რომ ადამიანი მაშინაა ყველაზე ძლიერი, როდესაც ის თავისუფალია.

გინდა შეცვალო შენი უბნის, თემის, სოფლის, ქალაქის ან ქვეყნის ცხოვრება სასიკეთოდ? თუ გაქვს დრო, ენერგია, კრეატივი და ბევრი სხვადასხვა იდეა, შენ თვითონ შეცვალე გარემო საზოგადოების სასიკეთოდ. ორბელიანი საქართველო  – არასამთავრობო ორგანიზაცია და ონლაინ პლატფორმაა, რომელიც მხარს უჭერს ასეთი იდეების განხორციელებას და აქტიური ადამიანების ერთმანეთთან დაკავშირებას.  შეავსე მარტივი აპლიკაციის ფორმა, გაიმარჯვე კონკურსში, მიიღე იდეისთვის საჭირო რესურსები, ჩართე სხვებიც და გააზიარე შენი წარმატება. ორბელიანი საქართველოს გვერდზე კი შეგიძლია თვალი ადევნო სხვა აქტივისტებს, შეიტყო მათი გამოწვევებისა და მიღწევების შესახებ და უგულშემატკივრო მათ!  ცვლილება იწყება შენით, რადგან #ესქვეყანაშენია

საქართველოში ქალების მიმართ მრავალი სოციალური სტიგმა არსებობს. ხშირად, გენდერული ნიშნით დისკრიმინაცია გადადის ჩაგვრასა და ძალადობაში და ირღვევა როგორც არასრულწლოვანი, ისე ზრდასრული ქალების უფლებები. ამ ყველაფრის უკან კი არაჯანსაღი და დამახინჯებული შეხედულებები დგას.  აუცილებელია, თითოეულ ჩვენგანს გვახსოვდეს, რომ:  ქალის საქმე შეიძლება იყოს ნებისმიერი რამ, რაც მას აინტერესებს  ქალს შეუძლია იყოს დედა და ჰქონდეს თავისი კარიერა  ქალს აქვს უფლება გამოიყურებოდეს ისე, როგორც მას სურს  ქალმა უნდა შექმნას ოჯახი მაშინ, როდესაც ეს მას თავად უნდა  ქალის ჩაგვრა და მასზე ძალადობა დანაშაულია ჯანსაღი და თავისუფალი სამოქალაქო საზოგადოება ყოველთვის იბრძვის თანასწორობისთვის. #დაიცავი და #იბრძოლე, რადგან #ესქვეყანაშენია

შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ადამიანები იმსახურებენ დამოუკიდებელი და ღირსეული თანაცხოვრების უფლებას საზოგადოებაში.  ჩვენს ქვეყანაში შშმ პირთა სამოქალაქო უფლებებისთვის ბრძოლა 80-იანი წლების ბოლოს დაიწყო, როდესაც შშმ პირები, მათი უფლებების დაცვას, თანაბარ შესაძლებლობებს და ღირსეული თანაცხოვრებისთვის აუცილებელ პირობებს ითხოვდნენ. სწორედ ამ პერიოდში ჩამოყალიბდა სხვადასხვა ფორმის შეზღუდვის მქონე პირთა საკითხებზე მომუშავე ორგანიზაციების გაერთიანება, რომლებიც ხელისუფლებისგან თანაბარი შესაძლებლობების უზრუნველყოფას ითხოვდნენ. ასე დაფუძნდა კოალიცია დამოუკიდებელი ცხოვრებისათვის 1997 წელს და დღეს მის შემადგენლობაში შშმ პირთა საკითხებზე მომუშავე 26 არასამთავრობო ორგანიზაცია შედის.  კოალიციის მისიაა ნებისმიერი ადამიანის პოტენციალის გამოსავლენად თანაბარი პირობების შექმნა და შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირების მაქსიმალური ჩართულობა საზოგადოებაში მიმდინარე პოლიტიკურ, ეკონომიკურ, სოციალურ თუ კულტურულ ცხოვრებაში. კოალიცია ასევე ცდილობს აამაღლოს საზოგადოების ცნობიერება და მასში დამკვიდრებული ტრადიციული მიდგომები შშმ პირებისადმი ჩაანაცვლოს თანამედროვე მიდგომებით.  აუცილებელია თითოეულმა ჩვენგანმა იზრუნოს შშმ პირების მიმართ საზოგადოების დამოკიდებულებისა და ფიზიკური გარემოს შეცვლისთვის.

საქართველოში დღემდე არ არსებობს საბჭოთა ტოტალიტარიზმის მსხვერპლთა ხსოვნის დღე. საბჭოთა წარსულის კვლევის ლაბორატორიის ინიციატივით ყოველ წელს, 30 ივლისს, ინგოროყვას #22-ში საბჭოთა რეპრესიების მსხვერპლთა უკვდავსაყოფად მათ სახელებს კითხულობენ. საბჭოთა ტოტალიტარულმა რეჟიმმა ასი ათასობით ადამიანი იმსხვერპლა; მნიშვნელოვანია ამ ადამიანების სახელების გაცოცხლება, რათა გვქონდეს სამართლიანობის გაცნდა, რომ ეს უსამართლობა უკვალოდ არ ჩაივლის. საბჭოთა წარსულის კვლევის ლაბორატორია არის საზოგადოებრივი ორგანიზაცია, რომლის მიზანია კვლევა, საგანმანათლებლო მუშაობა და მეხსიერების კულტურის განვითარება – არქივებში შემონახული, უცნობი ისტორიების საზოგადოებისთვის გაცნობა.

რა არის დამოუკიდებლობა? თავისუფლება? იდენტობა? ილია ჭავჭავაძე ამ თემებზე ჯერ კიდევ დიდი ხნის წინ იწყებს საუბარს და თუ მის შემოქმედებას კარგად გავეცნობით, მივხვდებით, რომ ის ჩვენი თანამედროვეა. ხოლო ამ საკითხებთან დაკავშირებული პრობლემები დღესაც არსებობს. შეხვედრა ლაშა ბუღაძესთან, ნესტან ნენე კვინიკაძესთან და ტორესა მოსისთან ყვარელში, ილია ჭავჭავაძის სახლ-მუზეუმში, კამპანია #ესქვეყანაშენიას ფარგლებში.

ავტორები: თეკლე ქაროსანიძე, ლალი შალვაშვილი კოვიდ–19–ის კონტექსტში რუსეთი და ჩინეთი აქტიურად მონაწილეობენ დეზინფორმაციის გავრცელებაში, ამის შესახებ არაერთი განცხადება და ანგარიში გაავრცელეს აშშ–სა და ევროკავშირის ქვეყნებში მომუშავე კვლევითმა ორგანიზაციებმა. პანდემიის თემატიკას რუსეთი და ჩინეთი გეოპოლიტიკური მიზნების მისაღწევად იყენებენ. მიზანი უნდობლობისა და ეჭვის გაღვივებაა, სადაც კი ეს შესაძლებელია. მოკლედ რომ ვთქვათ, რუსეთმა და ჩინეთმა კოვიდ–19–ის პანდემიაც კი ანტიდასავლური განწყობების ფორმირებისთვის გამოიყენეს.  ტაქტიკა ასეთია: დეზინფორმაცია ან ყალბი ინფორმაცია, რაც შეიძლება ხშირად უნდა განმეორდეს, მშობლიურ ენაზე უნდა მოაწოდონ მომხმარებელს, თან ილუზია უნდა შეიქნას, რომ აღნიშნული ყველასთვის არ არის ხელმისაწვდომი... ამის ერთ–ერთი კლასიკური მაგალითია პოლონეთის მიმართ ცრუ ბრალდება, რომლის თანახმად პოლონეთმა იტალიის დასახმარებლად განკუთვნილი საშუალებებით დატვირთულ რუსეთის თვითმფრინავს პოლონეთის საჰაერო სივრცის გამოყენების უფლება არ მისცა. პოლონეთის ხელისუფლებამ სწრაფად გამოაქვეყნა პასუხი და ტყუილი უწოდა რუსი დეპუტატის ალექსეი პუშკოვის მიერ გამოქვეყნებულ ინფორმაციას. „პუშკოვმა ტვიტი წაშალა, თუმცა გავრცელების არეალი ფართო იყო“. რონდელის ფონდის ანალიტიკოსი ატლანტიკური საბჭოს ლაბორატორიის ინფორმაციაზე დაყრდნობით წერს, რომ აღნიშნულ განცხადებას 3,000,000 მილიონი ნახვა (Twitter impressions) ჰქონდა.  ევროკავშირის აღმოსავლეთ სამეზობლოს სტრატეგიული კომუნიკაციის სამუშაო ჯგუფის (EUvsDisinfo) მონიტორინგის შედეგების მიხედვით 19 მაისის მდგომარეობით იტალიურ სპუტნიკზე გამოჩენილი დეზინფორმაციის შემცველი ეს მასალა იყო ყველაზე პოპულარული (იხილეთ სრულად...). ყალბი ინფორმაციით ზიანი დადგა, რადგან „დეპუტატის ეს განცხადება არაერთმა რუსულმა პროკრემლისტურმა გამოცემამ გამოაქვეყნა და პოლონეთის განცხადების შემდეგაც არ დააკორექტირა“, აღნიშნული მედიაჩეკერის ინფორმაციაში.  მაგალითისთვის, აღნიშნული ინფორმაცია ჯერ კიდევ მოიძებნება ქართულ ენაზეც – მყვირალა და ყვითელი შინაარსის სათაურით (იხილეთ ...). ყალბი ამბების შემოქმედნი  პროკრემლისტური ყალბი ამბების გამავრცელებლები 5 ძირითად ჯგუფად შეიძლება დაიყოს. ამის შესახებ ევროკავშირის აღმოსავლეთ სამეზობლოს სტრატეგიული კომუნიკაციის სამუშაო ჯგუფის ანგარიშებშია ნათქვამი, ისინი 2015 წლიდან ადევნებენ თვალყურს დეზინფორმაციის გავრცელებას და საზოგადოებას აწვდიან ინფორმაციას (სრულად...).  მარტი–აპრილში აქტიური დეზინფორმაციის წყაროები პირველი ჯგუფი – დეზინფორმაციის გამავრცელებლები  რუსეთის სახელმწიფო სტრუქტურების მფლობელობაში არსებული ან მათთან აფილირებული ვებ–გვერდები. მაგალითად, RT (link is external), Sputnik (link is external), Pervy Kanal (link is external), rubaltic.ru (link is external);  რუსეთში რეგისტრირებული ვებ–გვერდები, რომლებიც ღიად არიან დაკავშირებული პროკრემლისტურ წრეებთან. როგორებიცა geopolitica.ru (link is external) და News Front (link is external);  რუსეთში რეგისტრირებული ვებ–გვერდები, რომლებსაც არ აქვთ აშკარა კავშირები კრემლთან. მაგალითად: Strategic Culture Foundation (link is external), South Front (link is external) და One World (link is external); დანარჩენი ორი ჯგუფი ყალბი ინფორმაციის წყარო და გამავრცელებელი:  რუსეთის ფარგლებს გარეთ რეგისტრირებული ვებ–გვერდები, რომელთაც არ აქვთ აშკარა კავშირები რუსეთის ხელისუფლებასთან, თუმცა ძირითადად განიხილავენ რუსეთთან დაკავშირებულ საკითხებს და ღიად ემსახურებიან კრემლის დღის წესრიგს. მაგალითად: Russia-Insider, Russian-Faith, The Duran, The Saker.  რუსეთის ფარგლებს გარეთ რეგისტრირებული ვებ–გვერდები, რომელთაც არ აქვთ აშკარა კავშირები რუსეთთან და განხილული საკითხების სპექტრი საკმაოდ ფართოა, თუმცა გამოირჩევიან პროკრემლისტური ნარატივით. მაგალითად: Global Research, Unz Review, Veterans Today, The Alt World ... რუსეთის აღნიშნული ვებგვერდები ყალბი ინფორმაციების სივრცეს ქმნიან. იზიარებენ ერთსა და იმავე შინაარსს, შეხედულებას, ნარატივს და ავრცელებენ სხვადასხვა აუდიტორიაზე მორგებულ ერთი და იმავე დეზინფორმაციას.  რა ხდებოდა და ხდება ამ მხრივ საქართველოში  ონლაინ სივრცელში ყალბი ინფორმაციის გავრცელების საკითხებზე ვესაუბრეთ მითების დეტექტორის წარმომადგენელს სოფო გელავას  „მითების დეტექტორი“  – ფაქტების გადამოწმების პლატფორმა, რომელიც არასამთავრობო ორგანიზაციის მედიის განვითარების ფონდის  მიერ არის შექმნილი.  რამდენი ცრუ ინფორმაცია, დეზინფორმაცია გავრცელდა კოვიდის ირგვლივ საქართველოში? და რას ისახავდა მიზნად?  სოფო გელავა – რაოდენობრივი მონაცემები არ დაგვითვლია, თუმცა ყალბი ინფორმაციის მასშტაბი საკმაოდ გაიზარდა. კოვიდზე დეზინფორმაციას როგორც პროკრემლიტური მედია საშუალებები, ასევე ახლად შექმნილი კლიკბაიტ საიტები ავრცელებდნენ, რომლებიც კოვიდის თემაზე კაპიტალიზებას ეკონომიკური მიზნისთვის ახდენდნენ.  ღიად პრორუსული მედიები და ფეისბუქ გვერდები კორონავირუსის შესახებ დეზინფორმაციას პოლიტიკური მიზნით ავრცელებდნენ. ისინი ცდილობდნენ, რომ დაეკნინებინათ ლუგარის ლაბორატორიის როლი კორონავირუსის დიაგნოსტირებაში, ასევე გაევრცელებინათ შეთქმულების თეორიები და კონსპირაციები. ეს კონსპირაციებიც ხშირად ურთიერთგამომრიცხავიც იყო. ერთი მხრივ, ეს წყაროები ავრცელებდნენ დეზინფორმაციას, რომ კორონავირუსი ხელოვნურად გამოყვანილი ვირუსი იყო და ის ჩინეთში ამერიკელმა სამხედროებმა განზრახ შეიტანეს, მეორე მხრივ კი, ამბობდნენ, რომ ვირუსი არსებობს, თუმცა არ არის იმდენად საშიში და ძლიერი, რამდენადაც ამას „ლიბერალური“ მედია აშუქებდა.  გამოიკვეთა ასევე ეკონომიკური მიზნის მქონე საიტები, რომლებიც კორონავირუსის შესახებ ავრცელებდნენ ყალბ ინფორმაციას. ერთი მხრივ თავად საიტები ცდილობდნენ მყვირალა, ყვითელი სათაურებით მკითხველის ყურადღების მიქცევას და კლიკების რაოდენობით თანხის გამომუშავებას, მეორე მხრივ კი ტრადიციული მედია უთმობდა სივრცეს ე.წ. ექიმებს, რომლებიც ამტკიცებდნენ, რომ მათ კორონავირუსის საწინააღმდეგო წამლები ჰქონდათ გამოგონებული. აქაც კონკრეტულად ამ „ექიმების“ კომერციული მიზანი იკვეთებოდა, რომ საზოგადოებაში გაევრცელებინათ ე.წ. წამლები, არადა წამლის რის შექმნაზე ახლაც მთელი მსოფლიოს სამედიცინო წრეები მუშაობენ.  უმეტესობის პირველწყარო საქართველოში იყო?  სოფო გელავა – უმეტესობის პირველწყარო საქართველოში იყო, თუმცა იკვეთებოდა ღიად პრორუსული მედია დეზინფორმაციის გამავრცელებლად. კლიკბაიტები საიტების ნაწილი საქართველოდან იმართებოდა, ასევე შეგხვდა ქართულენოვანი კლიკბაიტ საიტი, რომელიც იმართებოდა რუსეთიდან, ასევე ქართულენოვანი საიტი, რომელთა IP მისამართები ევროპაში იყო რეგისტრირებული.  როგორ ვრცელდება? და ვინ ავრცელებს ყალბ ინფორმაციას? სოფო გელავა – როგორც კლიკბაიტ, ასევე პრორუსულ მედიას აქვს ინფორმაციის გავრცელების სქემა. საიტები და მასთან დაკავშირებული ადმინისტრატორები (როგორც წესი, ყალბი ანგარიშები) ქმნიან სხვადასხვა თემატურ ჯგუფებს, რომლებშიც ათასობით ადამიანია გაწევრიანებული. ჯგუფების თავდაპირველი თემატიკა საკმაოდ მრავალფეროვანია და საზოგადოების ნებისმიერ ინტერესს შეიძლება მოერგოს, იქნება ეს სპორტი თუ ხელოვნება. ეს ჯგუფები გამზადებული აუდიტორიაა, სადაც შემდეგ დეზინფორმაციული საიტებიდან ხდება ინფორმაციის გადაზიარება. პანდემიის გეოპოლიტიკურ ჭრილზე ვესაუბრეთ რონდელის ფონდის მკვლევარს გიორგი ბილანიშვილს.  საქართველოს სტრატეგიისა და საერთაშორისო ურთიერთობების კვლევის ფონდი (რონდელის ფონდი), რომელიც 1998 წელს დაარსდა, არის პოლიტიკის ანალიზის დამოუკიდებელი, არამომგებიანი ცენტრი. პანდემია, გეოპოლიტიკა და დეზინფორმაცია – რომელმა ქვეყნებმა გამოიყენა, რატომ და მიაღწიეს თუ არა მიზანს? გიორგი ბილანიშვილი – პანდემიაზე დეზინფორმაციის კონტექსტში ყველაზე ხშირად რუსეთის ფედერაციას, ჩინეთს და ირანის ისლამურ რესპუბლიკას ახსენებენ. განსაკუთრებით ევროპაში პანდემიის გავრცელების საწყის ეტაპზე, ამ ქვეყნების მხრიდან დეზინფორმაციის გავრცელების აქტიურ მცდელობას ჰქონდა ადგილი.  თუ დავკონკრეტდებით რუსეთზე, უნდა ითქვას, რომ COVID 19-ის გავრცელების ფონზე, მოსკოვის დეზინფორმაციის მოკლევადიანი მიზანი საკუთარი სიძლიერის წარმოჩენა იყო, დასავლეთის ქვეყნებში პანდემიის გავრცელებით გამოწვეული სერიოზული პრობლემების ფონზე. ეს მოკლევადიანი მიზანი ვერ შესრულდა, რადგან რუსეთი სულ მალე თავად აღმოჩნდა პანდემიის ფართოდ გავრცელების მსხვერპლი.  რაც შეეხება გრძელვადიან მიზანს, ეს არის დასავლეთის დისკრედიტაცია, რისთვისაც რუსეთი, როგორც COVID 19-ის გავრცელების, ისე სხვა ტიპის საბაბის გამოყენებას ცდილობს ხოლმე პერმანენტულად. ზოგადად მიზნების მიღწევაზე საუბარი მაინც ჯერ-ჯერობით ნაადრევია, რადგან პანდემია არ დასრულებულა და როგორც რუსეთის, ისე სხვა ქვეყნების მხრიდან ისევ არის მოსალოდნელი, რომ შექმნილი ფონის გამოყენება მოხდეს დეზინფორმაციის მიზნით.  რა ტენდენციები გამოიკვეთა საქართველოს მიმართ?  გიორგი ბილანიშვილი – საქართველოშიც, პრინციპში იგივე თემები გამოიკვეთა რაც ბევრ სხვა ქვეყანაში. მათ შორის შეიძლება გამოვყოთ:  COVID 19-ის ხელოვნურად გავრცელება ვაქცინაციის ჩატარების მიზნით, რომელსაც ადამიანების ე.წ. დაჩიპვასთან და „მართვასთან“ აკავშირებენ;  ახალ ტექნოლოგიებთან, კერძოდ G5-თან COVID 19-ის გავრცელების დაკავშირება; დედამიწის მოსახლეობის შემცირების მიზნით COVID 19-ის გავრცელება, რასაც უფრო ხშირად ბილ გეიტსთან აკავშირებენ. თუ შევაჯამებთ, გავრცელებული დეზინფორმაციული ნარატივი სამივე შემთხვევაში პროგრესის და თუ პირდაპირ არა ირიბად მაინც დასავლეთის წინააღმდეგ არის მიმართული.  ასევე, შედარებით სუსტად, მაგრამ მაინც იყო გარკვეული მცდელობა COVID 19-ის გავრცელება ლუგარის ლაბორატორიასთან და შესაბამისად აშშ-სთან დაეკავშირებინათ. თუმცა, ამან გასაგები მიზეზების გამო, ყველაზე ნაკლებად იმუშავა.  თქვენი აზრით, რატომ წამოწიეს ახლაც ლუგარის ლაბორატორიის თემა? მით უმეტეს, რომ კოვიდმა ქვეყანაში ამ ლაბორატორიის არსებობის საჭიროება კარგად გამოკვეთა?  გიორგი ბილანიშვილი – რუსეთმა, როგორც ჩანს, საწყის ეტაპზე მაინც, COVID 19-ის გავრცელება ხელსაყრელ გარემოებად ჩათვალა ლუგარის ლაბორატორიის თემის წამოსაწევად, რათა მასთან ინფექციის გავრცელება დაეკავშირებინა, მსგავსი რამის მცდელობაც მას წარსულშიც არაერთხელ ჰქონია და მომავალშიც ექნება. აქვე უნდა ითქვას ისიც, რომ ასეთივე მცდელობას ქონდა ადგილი რამდენიმე პოსტ-საბჭოთა ქვეყანაში, სადაც მსგავსი ლაბორატორიები მოქმედებს. მაგალითად, დეზინფორმაციის ფართო კამპანია იყო გაშლილი ყაზახეთში, კერძოდ ალმა-ათში არსებული რეფერალური ლაბორატორიის წინააღმდეგ, რომელსაც პირდაპირ უკავშირებდნენ COVID 19-ის გავრცელებას ჩინეთში. ანალოგიურად, უკრაინაშიც გაიშალა დეზინფორმაციის კამპანია ე.წ. აშშ-ის ლაბორატორიების წინააღმდეგ (ამ თემაზე შეგიძლიათ იხილოთ სტატია). ამ თემას თუ შევაჯამებთ, რუსეთის მხრიდან ადგილი ჰქონდა აშშ-ის წინააღმდეგ მიმართულ დეზინფორმაციის კამპანიას არა მხოლოდ საქართველოში, არამედ უფრო ფართოდ პოსტ-საბჭოთა სივრცეში. ამით რუსეთი ასევე შეეცადა მიენიშნებინა, რომ მას შეუძლია აშშ-ის კონკრეტული პრობლემები შეუქმნას, რათა ეს თემა ორმხრივ ურთიერთობებში ვაჭრობის საგნად ექცია.

თავიდან მხოლოდ ოთხი წევრი ჰყავდა სოფელ მარადისის ეკოკლუბს. მისი შექმნის იდეა ერთ-ერთ სკოლის მოსწავლეს გაუჩნდა, რაც მალევე იქცა რეალობად და კლუბის შექმნის პირველივე წელს მათ ნიკო კეცხოველის სასკოლო კონკურსში მეორე ადგილი დაიკავეს. ბავშვებმა დაიწყეს თანამშრომლობა ევროპის ფონდთან, მარნეულის მერიასთან, ტელევიზიებთან, რადიოსთან, დემოკრატიული ჩართულობის ცენტრთან და სხვადასხვა არასამთავრობო ორგნიზაციებთან.  პირველივე წელს, ეკოკლუბის ინიციატივით 1600 კგ მაკულატურა ჩაბარდა და ამით კლუბის წევრებმა სკოლის ბიბლიოთეკისთვის წიგნები შეიძინეს. მათ ასევე გაიმარჯვეს პროექტში, რომლის ფარგლებშიც სოფელში ნაგვის ურნები დადგეს და ასევე წამოიწყეს გამწვანების ინიციატივა - სოფლის თითქმის ყველა მაცხოვრებელმა თითო ხე დარგო თავის სახელზე. მას შემდეგ, რაც ეკოკლუბის დამაარსებლებმა სკოლა დაამთავრეს, კლუბის მართვა მეათე, მეთერთმეტე და მეთორმეტე კლასელებმა განაგრძეს. 2019 წელს მათ შემოდგომის ფესტივალი გააკეთეს, სადაც საკუთარი ხელით გაკეთებული ნივთები გაყიდეს და შემოსული თანხაც პირველად ჩადეს ქველმოქმედებაში. ამის შემდეგ კლუბმა მემორანდუმი გააფორმა დეკორატიული მცენარეებისა და ტყის ენდემური სახეობების მწარმოებელ ასოციაციასთან და მათი დახმარებით სათბურში დარგეს კომბოსტო, სალათის ფურცლები და სხვადასხვა ყვავილები.  2020 წელს ეკოკლუბი "მაი" რთული მდგომაროების წინაშე აღმოჩნდა, რადგან პანდემიის გამო მარნეული წითელ ზონაში მოყვა, თუმცა სკოლის მოსწავლეებმა ეს შემთხვევა ახალ გამოწვევად მიიღეს და ისინი სათბურიდან აღებული მოსავლით სოციალურად დაუცველ ოჯახებსა და შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირებს საკვები პროდუქტებით დაეხმარნენ. სულ ცოტა ხნის წინ, ეკოკლუბის წევრებმა სოციალური ქსელის მეშვეობით შეიტყეს რომ სოციალურად დაუცველ ბავშვებს სათამაშოები უნდოდათ… ეკოკლუბელებს ბევრი არც უფიქრით, მათ მალევე მოიტანეს სახლებიდან თავიანთი სათამაშოები და ამ ინიციატივას მთელი სოფელი შეუერთდა.  თუ მოსწავლეები მოიდომებენ, ყველაფერი გამოვა!