მაწანწრა თელავის ისტორიული უბანია. ეს ქუჩა სავაჭრო-საქარავნო გზის ნაწილი იყო და მრავალი ტიპის ხელოსნის მუშაობის ადგილს წარმოადგენდა. ნახევარსარდაფებში განთავსებული დუქნებს კლიენტი არ აკლდათ, რადგან თელვაში, სწორედ ამ გზით უამრავი ადამიანი შემოდიოდა ყოველდღიურად. ქალაქის ამ ნაწილში ფუნქციონირებდა დაბახნები, სადაც ოსტატებს ტყავი გამოყავდათ; აქვე იყო კერამიკის, დურგლებისა და ქვის მთლელების სახელოსნოები; არაერთ ეზოში იწვებოდა კირი და მუშაობდა მჭედელი ან ნალბანდი. უბანშივე მზადდებოდა ტიკები, სათევზაო ბადეები, ფარდაგები და სხვა. დღეს ამ ქუჩას დაკარგული აქვს ძველი ფუნქცია. თითქოს ამ მდიდარი ადგილიდან მხოლოდ სატრანსპორტო დანიშნულებაღა დარჩა. "სათემო განვითარების ცენტრმა", რომელიც წარსულის და თანამედროვეობის კვლევით არსებული პრობლემების მოგვარებას ცდილობს, საქმიანობის სივრცედ მაწანწრა შეარჩია და იმ პრობლემების კვლევა დაიწყო, რომლებიც ადგილობრივებს ეხებათ. ამჟამად, სამეზობლოსთან ერთად ყალიბდება რეკომენდაციები ადგილობრივი ხელისუფლებისთვის, რომელთა ეტაპობრივი გათვალისწინება გამოასწორებს უბნის დღევანდელობას და აღადგენს ერთ დროს აქტიურ ქუჩას. ახლო მომავალში "სათემო განვითარების ცენტრი" გამოსცემს წიგნს სათაურით „ჩემი ქუჩა, ჩვენი ქალაქი - მაწანწრის უბნის ამბები“, რომელშიც უბნის ისტორიული და სოციოლოგიური კვლევა, ასევე უბნის დღევანდელი პრობლემების ანალიზია. "ჩვენ, პროექტის პარტნიორი მედია-ორგანიზაციის „კახეთის ხმისა“ და მედია ცენტრი კახეთის დახმარებით, 20-ზე მეტი ინტერვიუ ჩავწერეთ, სადაც მაწანწრელები, ხელოსნები, მზარეულები, პედაგოგები, ბიბლიოთეკის თანამშრომლები და სხვები თავიანთი სახლის, ოჯახის, ბავშვობის, პაპა-ბებიის, წინაპრების ისტორიას გვიყვებიან, მათგან გაგონილ ამბებს გვიზიარებენ. ამ ისტორიების დახმარებით უბნის ახლო წარსულის (მე-20 საუკუნე) რეკოსნტრუქციაც შევძელით და სხვა ბევრი, მნიშვნელოვანი დეტალის ერთ ამბად თავმოყრაც. გარდა ამისა, წიგნში შევა, რესპოდენტების საოჯახო არქივებში დაცული, უნიკალური ფოტო-დოკუმენტური მასალა, რაც წიგნს მეტ სიცოცხლესა და მხატრვულობას შესძენს." - გვეუბნება ანა მარგველაშვილი. ,,სათემო განვითარების ცენტრი” დაფუძნდა 2010 წლის დეკემბრის ბოლოს ,,კულტურულ ურთიერთობათა ცენტრი - კავაკსიური სახლის’’ მიერ. მათ ეკუთვნით ისეთი პროექტები როგორიცაა: "სათემო ინიციატივების განვითარება კახეთის რეგიონში", ,,გადავარჩინოთ ჩვენი სოფელი”, ,,საზოგადოება და თვითმმართველობა ქიზიყში”, ,,სოფელ ნუკრიანის ქალთა ხელგარჯილობის სახელოსნო”.

„ეს სამყარო ჩვენია, სახელმწიფოც ჩვენ ვართ და უნდა შევცვალოთ გარემო უკეთესობისაკენ!“ – ამბობს მარია, რომელმაც ქობულეთის სოფელ ბუკნარში ცვლილებები წამოიწყო. ბავშვობაში ბუკნარი სუფთა, გამწვანებულ, ბედნიერ, მეგობრულ და აქტიურ სოფლად ახსოვს. მის მეხსიერებაში აღბეჭდილია ბავშვების მხიარული ყიჟინა, თამაშები, სხვადასხვა შეკრებები და ერთმანეთის დახმარების მაგალითები. „პატარა სოფელს უამრავი ტრადიცია ჰქონდა, ერთმანეთის მიმართ ყველა მეგობრულად იყო განწყობილი. უცხოეთიდან დაბრუნებულს დამხვდა სრულიად უცხო სოფელი, ახალი თაობა, რომელიც არ იცნობდა ერთმანეთს.“ პანდემიამ როცა სახლებში გამოგვკეტა, მარიამ საკუთარი ეზოს მოვლა–გამწვანება წამოიწყო. სწორედ მაშინ აღმოაჩინა, რომ სოფელში, წლების განმავლობაში, დიდი რაოდენობით ნაგავი იყო დაგროვილი. რაც გარემოს აბინძურებდა და ბუკნარის ულამაზეს ბუნებას ხიბლს სრულიად უკარგავდა. მცდელობა არ დაუკლია და საკუთარი თუ დასუფთავების სამსახურის რესურსით ნაგვის გატანა დაიწყო, თუმცა ეს საკმარისი არ აღმოჩნდა. პრობლემის მოსაგვარებლად მარიამ სოციალურ ქსელში ჯგუფი შექმნა და თანასოფლელები შემოიკრიბა და ასე დაიწყო ერთობლივი აქტივიზმი. თავიდან მცირე თანამოაზრეებით შეუდგნენ საქმეს, მაგალითის შემდეგ მათ, ბევრი თანასოფლელი შეუერთდა. ერთობლივად კი უამრავი რამ შეძლეს – გაამწვანეს სოფელი: დარგეს 80 პალმა და სხვადასხვა ჯიშის ხეხილი, მცენარეები, დადგეს საქანელები, სოფელში ყველასთვის ცნობილ დალაქს შეუკეთს სალონი. მათ ბევრი გეგმა აქვთ – ერთ–ერთია ბუკნარის ევროპულ, გავინთარებულ, ეკოლოგიურად სუფთა ტურისტულ ადგილად გარდაქმნა. მათ სჯერათ რომ ერთობლივი ძალისხმევით ამასაც შეძლებენ... ეს არის ერთი ადამიანის აქტივობის ისტორია, რომელმაც თანამოაზრეებთან ერთად შეცვალა სოფლის ცხოვრება. გახდი აქტიური, შეცვალე გარემო, რადგან #ესქვეყანაშენია

ნებისმიერი საქმის ნამდვილი პროფესიონალი შეუცვლელია. მოუსმინე ანდრო დგებუაძის რჩევებს, თუ რაზე უნდა გაამახვილო ყურადღება პროფესიის არჩევისას.

სახელმწიფო საგრანტო სისტემაში ადგილობრივი თვითმმართველობის ჩართვა ერთ-ერთია იმ საკითხებიდან, რომელსაც „საზოგადოებრივი ორგანიზაციების სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების რეფორმის კონცეფცია“ აუცილებელ ცვლილებებში მოიაზრებს. რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი სამოქალაქო საზოგადოების განვითარებისთვის, კონცეფციის სამუშაო ჯგუფის წევრი, „სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტის“ მთავარი იურისტი, ლევან ფანიაშვილი გვეტყვის.  - მუნიციპალიტეტების მიერ გრანტის გაცემის შეუძლებლობა წარმოადგენს, სახელმწიფო საგრანტო სისტემის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ნაკლოვანებას. საქართველოს კანონმდებლობა გრანტის გამცემი სუბიექტების ჩამოთვლისას არ ახსენებს ადგილობრივ თვითმმართველობას და, შესაბამისად, მუნიციპალურ ორგანოებს არ შეუძლიათ განახორციელონ საზოგადოებრივი ორგანიზაციების და ადგილობრივი ინიციატივების საგრანტო დაფინანსება. ამის მიუხედავად, რიგი მუნიციპალიტეტების პრაქტიკის შესწავლა ცხადყოფს, რომ მუნიციპალური ორგანოები საკუთარი პროგრამების განხორციელებისას საზოგადოებრივ ორგანიზაციებზე საბიუჯეტო თანადაფინანსებას გასცემენ, რასაც ვერ არქმევენ გრანტს. თუმცა, ასეთი პროგრამული დაფინანსება თავისი არსით საგრანტო დაფინანსებაა და გრანტის იდენტურია. მუნიციპალიტეტების მიერ ასეთი დაფინანსება, გაიცემა ახალგაზრდული პოლიტიკის განვითარების, კულტურის, სპორტის და ხელოვნების განვითარების ხელშეწყობის, სოციალურ დაცვის პროექტების ხელშეწყობის და სხვა მიმართულებებით. მუნიციპალური ორგანოების მიერ ასეთი დაფინანსების გაცემა არის მნიშვნელოვანი მანიშნებელი იმისა, რომ არსებობს ადგილებზე ასეთი მექანიზმის გამოყენების საჭიროება და შესაბამისად კანონმდებლობა არ მიმართულებით ცვლილებას საჭიროებს.  მუნიციპალიტეტების მიერ გრანტის გაცემის მექანიზმის კანონმდებლობაში პირდაპირი არ არსებობის პირობებში, მუნიციპალიტეტების მიერ დაფინანსების გაცემის პრაქტიკა მნიშვნელოვნად განსხვავდება, რაც ბუნებრივია კითხვებს აჩენს გამჭვირვალობისა და სანდოობის კუთხით. შესაბამისად, მსგავსი პროგრამული დაფინანსებების საკანონმდებლო ჩარჩოებში მოქცევა ხელს შეუწყობს დაფინანსების დაგეგმვისა და გაცემის პროცესის მეტ გამჭვირვალობას და სანდოობას. ასეთი დაფინანსების საკანონმდებლო ჩარჩოებში მოქცევა და მუნიციპალიტეტებისთვის გრანტის გაცემის უფლების მინიჭება, ხელს შეუწყობს რიგ შემთხვევებში მუნიციპალიტეტის ფუნქციების უკეთ განხორციელებას, მუნიციპალიტეტის საბიუჯეტო და საზოგადოებრივი ორგანიზაციების რესურსების გაერთიანების გზით საზოგადოებრივად სასარგებლო ადგილობრივი ინიციატივების განხორციელებას, სხვადასხვა მუნიციპალიტეტების მიერ თვისი საბიუჯეტო რესურსები გაერთიანებას და ინტერმუნიციპალური ინიციატივების წახალისებას, ამ პროცესში სამოქალაქო საზოგადოების აქტიურ ჩართვას და ადგილზე სხვადასხვა ინიციატივების წახალისებას.  - რატომ არის ეს ცვლილება მნიშვნელოვანი საზოგადოებრივი ორგანიზაციებისთვის?  - როგორც საერთაშორისო გამოცდილება ცხადყოფს, საზოგადოებრივი ორგანიზაციების დაფინანსების ერთ-ერთ მნიშვნელოვან წყაროს სხვადასხვა საჯარო ინსტიტუციებიდან მიღებული პროგრამული დაფინანსებები წარმოადგენს. ასეთი დაფინანსება განსაკუთრებით აქტუალურია საქართველოსთვის, იმის გათვალისწინებით, რომ საქართველოს საზოგადოებრივი ორგანიზაციებისთვის დაფინანსების ძირითად წყაროს საერთაშორისო საგრანტო დაფინანსება წარმოადგენს. საერთაშორისო საგრანტო დაფინანსების შემცირების შემთხვევაში საქართველოს საზოგადოებრივი ორგანიზაციების ფინანსური სიცოცხლისუნარიანობა გაუარესდება. აქედან გამომდინარე, მნიშვნელოვანია, რომ საზოგადოებრივი ორგანიზაციებისთვის გაჩნდეს დაფინანსების სხვა ალტერნატიული წყაროები, რომლის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან კომპონენტსაც სწორედ საჯარო ინსტიტუციების, მათ შორის მუნიციპალიტეტების მიერ გაცემული გრანტები წარმოადგენს. ეს განსაკუთრებით აქტუალურია საქართველოს რეგიონებში მომუშავე საზოგადოებრივი ორგანიზაციებისთვის, რომელთა ფინანსური რესურსები, როგორც წესი მნიშვნელოვნად ჩამორჩება მსხვილი და თბილისში ბაზირებული საზოგადოებრივი ორგანიზაციების ფინანსურ შესაძლებლობებს.  გარდა ზემოაღნიშნულისა, მუნიციპალიტეტებისთვის გრანტის გაცემის უფლება, უფრო მეტ შესაძლებლობას მისცემს ადგილობრივ საზოგადოებრივ ორგანიზაციებს იმოქმედონ კონკრეტული მუნიციპალიტეტის მოსახლეობისთვის აქტუალური დღის წესრიგით და დაფინანსდეს ისეთი ინიციატივები რომელიც დონორი ორგანიზაციების პრიორიტეტებში შეიძლება არ შედიოდეს. მუნიციპალიტეტების მიერ ადგილებზე საგრანტო დაფინანსებების გაცემა, შესაძლებლობას მისცემს ადგილობრივ ორგანიზაციებს დაგეგმონ კონკრეტული მუნიციპალიტეტისთვის აქტუალური პროექტები და უფრო აქტიურად ჩაერთონ ადგილობრივი მნიშვნელობის საკითხების გადაწყვეტის პროცესში.  - საერთაშორისო გამოცდილება ახსენეთ. როგორია ეს გამოცდილება?  - მრავალი ქვეყნის ხელისუფლებას გააზრებული აქვს, ქვეყნის მდგრადი და დემოკრატიული განვითარებისთვის რაოდენ მნიშვნელოვანია სიცოცხლისუნარიანი სამოქალაქო საზოგადოების არსებობა. ისინი აცნობიერებენ, რომ საზოგადოებრივი ორგანიზაციები არიან ის პარტნიორები, რომლებიც კარგად იცნობენ მოსახლეობას და გააჩნიათ საზოგადოების საჭიროებებზე მორგებული და ღირებული პროდუქტის მიწოდების უნარი. შესაბამისად, საზოგადოებრივ ორგანიზაციათა შესაძლებლობების გასაძლიერებლად, ხარისხიანი სერვისების მიწოდების უზრუნველყოფისა და საზოგადოებრივი ორგანიზაციებიდან წამოსული ინიციატივების წახალისების მიზნით, შექმნილია პირდაპირი დაფინანსების სხვადასხვა ფორმა, მათ შორის საგრანტო დაფინანსების გაცემის მექანიზმი. გრანტი, ცენტრალური ან ადგილობრივი ხელისუფლების ბიუჯეტიდან გამოყოფილი პირდაპირი სახელმწიფო დაფინანსების ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული ფორმაა. გრანტები გამოიყოფა მრავალი მიმართულებით: განათლება, ადამიანის უფლებები, ქველმოქმედება, ახალგაზრდობა, რეგიონული განვითარება, ეკონომიკური განვითარება, სპორტი, ხელოვნება, ჯანმრთელობა, გარემოს დაცვა, ცხოველთა დაცვა და სხვ. ბევრ ქვეყანაში, ადგილობრივი ხელისუფლებები სარგებლობენ გრანტის გაცემის, ხოლო საზოგადოებრივი ორგანიზაციები მისი მიღების შესაძლებლობით. აღნიშნული კი ხელს უწყობს, თანამშრომლობის გააქტიურებას და ერთობლივი წამოწყებების განხორციელებას.  - როგორ უყურებს ამ საკითხს ხელისუფლება? გქონიათ ამ საკითხის ირგვლის საუბარი? როგორია მათი პოზიცია? - მუნიციპალიტეტებისთვის გრანტის გაცემის უფლებამოსილების გადაცემა არაერთხელ დაისვა საჯარო დღის წესრიგში. თუმცა, საქართველოს ცენტრალური ხელისუფლება თავს იკავებდა მუნიციპალიტეტების ამ უფლებით აღჭურვისგან და ამის მიზეზად როგორც წესი, კორუფციის მაღალ რისკს ასახელებს და მიიჩნევს, რომ მუნიციპალიტეტების ორგანოები ასეთი უფლებამოსილების განსახორციელებლად მზად არ არიან. თუმცა ამ რისკების გამორიცხვა ან მინიმუმამდე დაყვანა შესაძლებელია გამჭვირვალობის და სანდოობის საკანონმდებლო სტანდარტების დადგენით. ამავდროულად, სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების სისტემის რეფორმირების საჭიროება, რომლის ერთ-ერთი მთავარი კომპონენტი მუნიციპალიტეტებისთვის გრანტის გაცემის უფლებას ეხება, აღიარებულია ხელისუფლების მიერ სხვადასხვა სამთავრობო დოკუმენტით. კერძოდ, სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტის ინიციატივით, მუნიციპალიტეტების გრანტის გაცემის მექანიზმით აღჭურვის მნიშვნელობა აღიარებული იქნა საქართველოს მთავრობის მიერ დამტკიცებული ღია მმართველობა საქართველოს 2018-2019 წლების სამოქმედო გეგმით. ამის საფუძველზე მომზადდა შესაბამისი საკანონმდებლო ცვლილებების ვარიანტი, თუმცა მისი შემდგომი მსვლელობა მთავრობის მხრიდან ამ ეტაპისთვის არ მომხდარა. გარდა ამისა, აღსანიშნავია საქართველოს მთავრობის მიერ დამტკიცებული დეცენტრალიზაციის 2020-2025 წლების სტრატეგია, რომელშიც ასევე მითითებულია მუნიციპალიტეტებისთვის გრანტის გაცემის უფლების მინიჭების საკითხი.  ესაუბრა მაკა ჯაიანი

გახსოვთ ალბათ ქვემო მაჩხაანის თეატრზე, რომ გიყვებოდით – დაახლოებით 150 წლის წინათ, 9 წელი რომ აშენებდა სოფელი, დასრულების შემდეგ აქ პირველ სპექტაკლებს სანდრო ახმეტელი დგამდა, მოძრავი სცენაც ჰქონდა თეატრს და უამრავი საინტერესო ლექციაც იმართებოდა სოფლის მეურნეობის, ლიტერატურის შესახებ, აქ წერა–კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების შეხვვედრებიც ტარდებოდა ... ახლა კი უფუნქციოდ დარჩენილ თეატრს ბვერ პრობლემასთან ერთად, ჭერიდან ჩასული წვიმის წყალიც აზიანებს მაჩხაანელმა ახალგაზრდებმა გადაწყვიტეს წინაპრების დანატოვარს გაფრთხილებოდნენ. „ცოდნის კაფეს“ დახმარებით საინიციატივო ჯგუფი შექმნეს და დაიწყეს მუშაობა, რათა მეორე სიცოცხლე მიეცათ თეატრისთვის. მეორე სიცოცხლე – სწორედ ასე ჰქვია კამპანიას, რომელიც ადგილობრივმა აქტივისტებმა წამოიწყეს და თეატრის წინაშე მდგარი მთავარი პრობლემის მოსაგვარებლად დაიწყეს მუშაობა. თეატრის სახურავის შესაკეთებლად წერილი დაწერეს, იგი სოფლის თითქმის ყველა მოსახლეს გააცნეს და ხელმოწერილი მოთხოვნა ადგილობრივ მუნიციპალიტეტს წარუდგინეს. მათ მალე არამარტო დასტური მიიღეს, არამედ სახურავის შეკეთებაც დაიწყო.. ფუნქციის აღსადგენად კი თეატრალურ დასებს მიმართეს, რათა მათ სპექტაკლებს გაეცოცხლებინა გამორჩეული თეატრის სცენა. ექვსმა თეატრმა უკვე გამოთქვა ამის სურვილი, პანდემიის გამო ჯერჯერობით ამის განხორციელება ვერ ხერხდება, თუმცა მაჩხაანელი ახალგაზრდებიც და მაცხოვრებლებიც დასახვედრად მზად არიან და სულმოუთქმენლად ელიან წინაპრების ტრადიციების აღდგენას. #გაიზიარეპასუხისმგებლობა რადგან #ესქვეყანაშენია

სანამ ვაქცინის გაკეთებაზე უარს იტყვი, დაფიქრდი რა ინფორმაციას ფლობ? ნუ ენდობი დაუზუსტებელ და მცდარ ინფორმაციას, გაიგე მეტი ვაქცინებზე

შშმ პირთათვის დღემდე მთავარ პრობლემად არაადაპტირებული გარემო რჩება. მათი დასაქმების მაჩვენებელი უარესდება სტატუსის სიმძიმის მიხედვით. თითოეული პირისთვის დაბრკოლება უმეტესად საკუთარი სახლის კარიდან იწყება და თითქოს ისინი განწირულნი არიან შინაპატიმრობისთვის, რადგან პრაქტიკულად, შეუძლებელია მათი დამოუკიდებლად გადაადგილება. ადამიანები ყურადღების მიღმა რჩებიან და ხშირად საზოგადოების თუ სახელმწიფოს მხრიდან დისკრიმინაციას განიცდიან.  მაშინ, როდესაც აჭარის რეგიონში არ არსებობდა ორგანიზაცია, რომელიც შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირების უფლებებს დაიცავდა და მათთვის იბრძოლებდა, თომა კაკაბაძემ და მისმა თანამოაზრეებმა გადაწყვიტეს ჩამოეყალიბებინათ შშმ პირთა უფლებების დაცვის მიმართულებით ორგანიზაცია ცვლილებები თანაბარი უფლებებისათვის, სადაც გადაწყვეტილების მიმღები პირები სწორედ ისინი იქნებოდნენ უმრავლესობით. დაფუძნების დღიდან, გუნდი მუშაობს პრობლემების იდენტიფიცირებასა და მათი გადაჭრის, რაც შეიძლება სწრაფი და მოქნილი გზების შექმნისთვის. ისინი აქტიურად თანამშრომლობენ სახელმწიფო უწყებებთან (საერთაშორისო დონორებთან, არასამთავრობო სექტორის წარმომადგენლებთან), სხვადასხვა საჭირო სერვისის ინიცირების ავტორები არიან, რათა შშმ პირთათვის გარემო მათზე მორგებული და უკეთესი გახდეს. არანაკლებ მნიშვნელოვანი საკითხია საზოგადოების ცნობიერების ამაღლება, რადგან ხშირად ადამიანებს არასწორი შეხედულებები აქვთ შეზღუდული შესაძლებლობის პირთა შესახებ. სწორედ ამიტომ, ორგანიზაცია ახორციელებს აქტივობებს სკოლის მოსწავლეებისთვის, სტუდენტებისთვის და სხვადასხვა ადამიანებისთვის, რათა გარემო ამ მიმართულებით გაჯანსაღდეს და საზოგადოება ინფორმირებული იყოს. ორგანიზაციამ 2016 წელს ბათუმში სოციალური კაფე „თავისუფალი სივრცე“ გახსნა, რომელიც შშმპ პირთათვის ერთადერთი სრულად მისაწვდომი ადგილია რეგიონში, სადაც ნებისმიერი აქტივობის განხორციელებაა შესაძლებელი. უმნიშვნელოვანესი მიღწევაა, 5 წლიანი აქტიური ადვოკატირების შედეგად ბათუმის სანაპირო ადაპტირდა და 2019 წელს ხელმისაწვდომი გახდა ეტლით მოსარგებლეთათვის. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ყველა პირს აქვს საკუთარი ფიზიკური და მენტალური ხელშეუხებლობის პატივისცემის თანაბარი უფლება. იმისთვის, რომ მათ დამოუკიდებლად არსებობა და სრულყოფილი ცხოვრების საშუალება ჰქონდეთ, სახელმწიფომ უნდა შექმნას თანასწორი გარემო.

თაობები თაობებს მითებს გადასცემენ რუსეთ-საქართველოს მეგობრობის შესახებ  ნუ ენდობი დაუზუსტებელ ინფორმაციას, გაეცანი ისტორიას  1801 ანექსია. 1804  მთიულეთის აჯანყების ჩახშობა. 1811 საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის გაუქმება. 1812,19,41,56 საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში აჯანყებების ჩახშობა. 1921 დამოუკიდებელი საქართველოს რესპუბლიკის ანექსია. 1924 აჯანყების ჩახშობა. 1937–38 რეპრესიები. 1956 9 მარტის ტრაგედია. 1978 ქართული ენის, როგორ სახელმწიფო ენის გაუქმების მცდელობა. 1989 9 აპრილის ტრაგედია. 1989 საომარი მოქმედებები სამაჩაბლოში. 1992–1993 აფხაზეთის ომი. 2008 რუსეთ საქართველოს ომი. 2008–დან დღემდე მცოცავი ოკუპაცია, ადამიანების გატაცება!!! საქართველოს ტერიტორიების 20% ოკუპირებულია რუსეთის მიერ!!!

საკუთარ ოჯახში დაბრუნების არაერთი მცდელობით დაღლილმა ბავშვებმა, რომლებიც სიღარიბის გამო სასამართლომ მშობლებს დააცილა, დახმარებისთვის არასამთავრობო ორგანიზაციას პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის (PHR) მიმართეს. სასამართლოს გადაწყვეტილებით გამოწერილ შემაკავებელ ორდერში მიზეზი არა ძალადობა, არამედ სიღარიბე ეწერა. ამ ამაღელვებელი ამბით შეძრწუნებული ორგანიზაციის წარმომადგენლების თქმით, მანამდე სასამართლოში მსგავსი საქმე არ იყო განხილული და შედეგის წინასწარ განსაზღვრა ძნელი იყო. „კანონებისა და ყოველდღიური მოვლენების მიღმა უნდა დავინახოთ ბავშვების განცდები და შევეცადოთ სიფრთხილით მოვეკიდოთ“, ამბობს ანა არგანაშვილი, რომელიც არასამთავრობო ორგანიზაციას – „პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის“ – ხელმძღვანელობს. ორგანიზაციაში ბავშვების მიერ მათდამი გამოცხადებულ ნდობას დიდ პატივად მიიჩნევენ. ისინი დაპირდნენ, რომ ყველაფერს გააკეთებდნენ, რათა ბავშვები საკუთარ ოჯახში დაბრუნებულიყვნენ. ამისთვის, მათ ერთად, დიდი გზა გაიარეს. ადვოკატების დიდი შრომის შედეგად ბავშვებმა გაიაზრეს თუ რისთვის არსებობს სასამართლო, მართლმსაჯულება და რა მნიშვნელობა აქვს საკუთარი აზრის წარდგენას და დაცვას სასამართლოსთვის. საბედნიეროდ, ბავშვების საკუთარ ოჯახში დაბრუნების თავდაუზოგავი მცდელობა მათ სასიკეთოთ დასრულდა. სასამართლომ დაინახა თუ რამხელა ტკივილი მიიღეს ბავშვებმა ოჯახთან დაშორების შედეგად. ცხადი გახდა, რომ მართლმსაჯულების ორგანომ ვერ გაიაზრა და ვერ აარიდა ბავშვებს განსაცდელი. გამარჯვებული საქმე არის სახელმწიფოსთვის და საზოგადოებისთვის მაგალითი, რომ ამ გზით მშობლისა და ბავშვის დაცილების პრაქტიკა გადასააზრებელი და შესაცვლელია.

საქართველოს 1921 წლის და დღეს, 2021 წელს მოქმედი კონსტიტუციის თანახმად, ყველა ადამიანი თანასწორია განურჩევლად პიროვნული მახასიათებლებისა. 1921 წელი მუხლი 16 მოქალაქენი კანონის წინაშე ყველა თანასწორნი არიან მუხლი 17 წოდებრივი განსხვავება არ არსებობს 2021 წელი მუხლი 11 ყველა ადამიანი სამართლის წინაშე თანასწორია. აკრძალულია დისკრიმინაცია რასის, კანის ფერის, სქესის, წარმოშობის, ეთნიკური კუთვნილების, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური ან სხვა შეხედულებების სოციალური კუთვნილების, ქონებრივი ან წოდებრივი მდგომარეობის, საცხოვრებელი ადგილის ან სხვა ნიშნის მიხედვით დისკრიმინაცია კანონით ისჯება.

მთავარი პრობლემა, რომელსაც საზოგადოებრივი ორგანიზაციები სახელმწიფო გრანტების გაცემის თვალსაზრისით ხედავენ, არის შესაბამისი ერთიანი, თუნდაც, მინიმალური სტანდარტების არარსებობა, გამჭვირვალობისა და ანგარიშვალდებულების დაბალი ხარისხი. საჯარო ინსტიტუტებს სახელმწიფო გრანტების გაცემის უფლება 2010 წლიდან აქვთ, საზოგადოებრივ ორგანიზაციებზე გრანტებს ისინი 2012 წლიდან გასცემენ, თუმცა, ამ ხნის განმავლობაში, არ შემუშავებულა საერთო სტანდარტები, რომელიც ამ ტიპის გრანტის გაცემის ყველასთვის საერთო ჩარჩოს შექმნიდა.  სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტმა (CSI), პროექტის, „სამოქალაქო საზოგადოების განვითარების ინციატივა“, ფარგლებში, დააფინანსა ოთხი კვლევა - 2016, 2017, 2018 და 2019 წლებში გაცემული სახელმწიფო გრატების მონიტორინგი. „სამოქალაქო საზოგადოების განვითარების ინციატივა“ ხორციელდება კონრად ადენაუერის ფონდის (KAS) მიერ, სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტთან (CSI), კონსულტაციისა და ტრენინგის ცენტრთან (CTC), საქართველოს სტრატეგიული კვლევებისა და განვითარების ცენტრთან (CSRDG) და განათლების განვითარებისა და დასაქმების ცენტრთან (EDEC) თანამშრომლობით. პროექტს აფინანსებენ ევროკავშირი და კონრად ადენაუერის ფონდი. მისი მიზანია საქართველოში საზოგადოებრივი ორგანიზაციების სამუშაო გარემოს გაუმჯობესება, ორგანიზაციების გაძლიერება, საზოგადოების მიმართ მათი ანგარიშვალდებულებისა და გამჭვირვალობის გაზრდა და მათი კავშირების გამყარება სხვა აქტორებთან.  სახელმწიფო გრატების მონიტორინგი განახორციელეს საზოგადოებრივმა ორგანიზაციებმა: „მწვანე კავკასიამ“, დემოკრატიული ჩართულობის ცენტრების ქსელმა, საქართელოს ახალგაზრდა ეკონომისტთა ასოციაციამ. ა(ა)იპ-ებზე ოთხი წლის განმავლობაში გაცემული გრანტების რაოდენობა ასე გამოიყურება:   გრანტის გამცემი ორგანიზაცია საგრანტო ბიუჯეტი  2016 საგრანტო ბიუჯეტი  2017 საგრანტო ბიუჯეტი  2018 საგრანტო ბიუჯეტი  2019 იუსტიციის სამინისტრო 312,382 163,882 180,000 48,548 შოთა რუსთაველის საქართველოს ეროვნული სამეცნიერო ფონდი 1,130,405 2,083,551 2,204,769 2,380,352.7 საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტრო 600,000 590,000 650,000 700,000 შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის აპარატი 350,000 საქართველოს ინოვაციებისა და ტექნოლოგიების სააგენტო - GITA 14,000 8,600 39,283 33,157.9 საერთაშორისო საგანმანათლებლო       ცენტრი 150,000 საარჩევნო სისტემების განვითარების, რეფორმებისა და სწავლების ცენტრი 2,082,506 2,399,014 2,381,571 2,352,305 აჭარის ა.რ. განათლების, კულტურისა  და სპორტის სამინისტრო 9,152 მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრი 276,090 281,999 185,444 ბავშვთა და ახალგაზრდობის განვითარების ფონდი (მიზნობრივი სუბსიდია) 1,049,967 743,837 სულ 5,189,260 6,264,974 5,746,774 6,199,808 რაც შეეხება ძირითად მიგნებებს, რომელიც ამ კვლევებში აისახა: პროგრამების შემუშავების პროცესი არ ეფუძნება არსებული პრობლემების სიღრმისეულ შეფასებას და საჭიროებს ანალიზს; ამ პროცესში არ ჩანს ყველა დაინტერესებული მხარის მონაწილეობა; ინსტიტუციების ნაწილს დადგენილი არ აქვს გასაჩივრების უფლება და შესაბამისი პროცედურები; ზოგჯერ, მეტისმეტად არის გართულებული ფინანსური ანგარიშგების მოთხოვნები; ზოგადია ან საერთოდ არ არსებობს საქმიანობის ეფექტურობის მონიტორინგისა და შეფასების პროცედურები; საკმაოდ დაბალია საზოგადოების ინფორმირების ხარისხი, პროგრამებისა და ცალკეული გრანტების შესახებ; არ ხდება პროგრამის განხორციელებისას მიღებული შედეგების ანალიზის გათვალისწინება შემდეგი წლის საგრანტო პროგრამების დაგეგმვისას; საკანონმდებლო დონეზე არ არის განსაზღვრული საზოგადოებრივი ორგანიზაციების მონაწილეობა საგრანტო განაცხადების შეფასების ეტაპზე; შეფასების სისტემები საჭიროებს დამატებით ნარატიულ განმარტებას, რათა შეფასების შედეგი უფრო გაზომვადი და განჭვრეტადი გახდეს; უმეტესად, საჯარო ინსტიტუტები თავად ახდენენ ფინანსური ანგარიშების კონტროლს და ამოწმებენ პროექტის თანხების მიზნობრივ ხარჯვას; საჯარო დაწესებულებებს არ აქვთ განხორციელებული ეფექტურობის შეფასების ფართომასშტაბიანი კვლევა. სახელმწიფო გრანტების გაცემის უფლება დღეს საქართველოსა და ავტონომიური რესპუბლიკების ყველა სამინისტროს, ათზე მეტ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს აქვს. როგორც განხორციელებულმა მონიტორინგმა დაადასტურა, ამას ყველა სტრუქტურა ისე აკეთებს, როგორც თავად მიიჩნევს საჭიროდ. შედეგად, პროცესის შეფასება საზოგადოებისთვის რთული ხდება. სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტის (CSI) მთავარი იურისტი, ლევან ფანიაშვილი, რომელიც რამდენიმე წელია სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების საკითხზე მუშაობს, ამასთან დაკავშირებით, შემდეგ განმარტებას აკეთებს:  „საქართველოში სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ხარვეზი დაფინანსების სისტემის ერთიანი საკანონმდებლო სტანდარტების არარსებობაა. საკანონმდებლო აქტებით არ არის დადგენილი საგრანტო დაფინანსების გაცემის ერთიანი მინიმალური სტანდარტები და გრანტის გაცემის წესები, შესაბამისი საჯარო ინსტიტუციისთვის დადგენილი კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტებით განისაზღვრება. სხვანაირად რომ ვთქვათ, იმდენი სტანდარტი და წესი მოქმედებს, რამდენი გრანტის გამცემიც არის. გამჭვირვალობის ერთიანი სტანდარტების არარსებობა, ნაკლებად სანდოს ხდის პროცესს და დაფინანსების არაკეთილსინდისიერად გაცემის შესაძლებლობას ზრდის. შესაბამისად, მნიშვნელოვანია კანონით დადგინდეს საჯარო ინსტიტუციების მიერ გრანტის გაცემის ძირითადი სტანდარტები, რომლებიც საკმარისად მკაფიო იქნება იმისთვის, რომ საგრანტო დაფინანსება სანდო და გამჭვირვალე პროცესად იქცეს“.  სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტისა (CSI) და პარტნიორი ორგანიზაციების ძალისხმევით, ხელისუფლებამ აღიარა, რომ სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების პროცესს რეფორმა სჭირდება და ეს ღია მმართველობა საქართველოს 2018-2019 წლების სამოქმედო გეგმაშიც ასახა, თუმცა, უფრო წინ არ წასულა. არადა, აუცილებლად აღიარებული რეფორმა, სხვა ცვლილებებთან ერთად, საჯარო ინსტიტუციების მიერ გრანტის გაცემის მინიმალური სტანდარტების კანონით დადგენას გულისხმობდა.  გამჭვირვალობისა და ანგარიშვალდებულების პრინციპების დაცვით ჩამოყალიბებული სტანდარტებისა და წესების გარეშე, რომელიც საზოგადოებას მისცემს პირუთვნელ პასუხებს საგრანტო დაფინანსებისთვის დადგენილი საკითხების, გამარჯვებული ორგანიზაციების შესახებ და შექმნის სახელმწიფო ბიუჯეტიდან გამოყოფილი თანხების ხარჯვის მიზნობრიობის შემოწმების გამართულ მექანიზმებს, პროცესი ნდობას ვერ მოიპოვებს, - ფიქრობენ სსო-ები.  გარდა იმისა, რომ მეტი გამჭვირვალობა ამ სფეროში სამოქალაქო საზოგადოების ინტერესს წარმოადგენს, ეს მნიშვნელოვანი უნდა იყოს თავად ხელისუფლებისთვისაც. საზოგადოებრივ ორგანიზაციებს შორის მოიძებნებიან ე.წ. გონგოები - ორგანიზაციები, რომლებიც ხელისუფლებებთან არიან აფილირებულნი და მათ მიერ გაცემულ გრანტებსაც აქტიურად იყენებენ. მსგავსი უხერხული ტანდემები კი, ეჭვქვეშ აყენებს სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების მთელს პროცესს, შერჩეული თემებიდან დაწყებული - მიღებული შედეგებით დამთავრებული.  მაკა ჯაიანი

ვიკიპედიაც გეტყვით, რომ „ბიუჯეტი“ იმდენად ძველი სიტყვაა, რომ ლათინურშიც გვხვდება და, ისევე, როგორც ფრანგულსა და ინგლისურში, ტყავის ჩანთას, სფულეს ან ტომარას ნიშნავს. თანამედროვე გაგებით, ბიუჯეტი შემოსავლების განაწილების სისტემაა და არსებობს ყველაგან, სადაც ფინანსების მართვის საჭიროება წარმოიქმნება. ბიუჯეტი შეიძლება ჰქონდეს პიროვნებას, ოჯახს, კომპანიას, ორგანიზაციას და, რაღა თქმა უნდა, სახელმწიფოს. ჩვენი ინტერესის საგანს სწორედ ეს უკანასკნელი წარმოადგენს.  ოფიციალური განმარტებით, „საქართველოს სახელმწიფო ბიუჯეტი არის საქართველოს პარლამენტის მიერ დამტკიცებული, საქართველოს ცენტრალური ხელისუფლების ფუნქციებისა და ვალდებულებების შესრულების მიზნით მისაღები შემოსულობების, გასაწევი გადასახდელებისა და ნაშთის ცვლილების ერთობლიობა.  ბიუჯეტი წარმოადგენს გეგმას, თუ როგორ უნდა დახარჯოს მთავრობამ მის მიერ მობილიზებული თანხები. რა ღონისძიებები უნდა იქნეს დაფინანსებული და როგორ უნდა განაწილდეს შემოსავლები სხვადასხვა სფეროებზე. კერძოდ, განათლებაზე, თავდაცვაზე, ჯანმრთელობაზე, სოციალურ დაცვასა და ა.შ. სხვა მიმართულებებზე. ბიუჯეტი განსაზღვრავს მთავრობის მიერ ასაღები სახელმწიფო ვალისა და სესხების ლიმიტებს. თუ ხარჯები აჭარბებს შემოსავლებს, მთავრობამ უნდა აიღოს გარკვეული ვალი, რათა დაფაროს მისი მოსახლეობისათვის გაწეული მომსახურების ხარჯები და გადაიხადოს გასული წლების ვალები“ („მოქალაქის გზამკვლევი 2021“, საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო).  მარტივად რომ ვთქვათ, სახელმწიფო უწყებები ჩვენგან - მოსახლეობისგან, სხვადასხვა გადასახდელის სახით აგროვებენ თანხებს, საჭიროებისამებრ, იღებენ საგარეო ვალს, უკეთეს შემთხვევში - მოიპოვებენ გრანტებს და აფინანსებენ პროგრამებს, რომელმაც ჩვენი - მოსახლეობის კეთილდღეობა უნდა განაპირობოს. ვინაიდან გრანტის სახით მოპოვებული თანხა საჩუქარია, საგარეო ვალის დაბრუნება კი ისევ ბიუჯეტის ასიგნებებით ანუ ჩვენგან მიღებული შემოსულობებით ხდება, ნათელია, რომ ხელისუფლება ჩვენთვის განკარგავს ჩვენივე ფულს და მისი ფუქნცია ამ საქმის კარგად შესრულებაა.  თეზა, რომ ხელისუფალნი ბიუჯეტს ისე განკარგავენ, როგორც თავად მიიჩნევენ საჭიროდ, რომ ეს სულ ასე იყო და ასე იქნება, მოძველდა. სამოქალაქო საზოგადოება იმიტომაც არის სამოქალაქო, რომ მსგავსი დრომოჭმული და, პირდაპირ უნდა ითქვას, მავნებლური სტერეოტიპები შეცვალოს. ამ მიზნით მუშაობენ საზოგადოებირივ ორგანიზაციები (სსო-ები), მაგალითად, სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტი (CSI) მონაწილეობითი ბიუჯეტირების დანერგვისა და განვითარებისთვის. ამ მიმართულების მიზანს სახელმწიფო ბიუჯეტის დაგეგმვაში მოქალაქეების აქტიური მონაწილეობა წარმოადგენს.  სახელმწიფო ბიუჯეტის მოქალაქეთა საჭიროებისამებრ განკარგვის ნაწილია სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსებაც, რაც საჯარო ინსტიტუტებმა 2010 წლიდან დაიწყეს. თავიდან, ისინი მხოლოდ სამეცნიერო გრანტებს გასცემდნენ, მაგრამ, 2012 წლიდან გაფართოვდა გრანტების თემატიკა და გაიზარდა გრანტის გამცემი ორგანიზაციების რაოდენობა. დღეს, სახელმწიფო გრანტების გაცემა, მათ შორის საზოგადოებრივ ორგანიზაციებზე, შეუძლია ცენტრალური და ავტონომიური რესპუბლიკების ყველა სამინისტროს, ათზე მეტი საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს. თუმცა, არსებობს ხარვეზები, რომელიც სსო-ებს სახელმწიფო გრანტების მიღებისადმი უნდობლობას უჩენს.  მათ შორის ყველაზე მნიშვნელოვანი სახელმწიფო გრანტების გაცემისა და მონიტორინგის საერთო სტანდარტების არარსებობაა, ერთგვარი თეთრი ლაქა მოქმედ კანონმდებლობაში, შიდა რეგულაციებში, რისი აღმოფხვრაც გამჭვირვალობას და ამ პროცესისადმი სანდოობის გაზრდას უზრუნველყოფდა. სსო-ების ნაწილი მიიჩნევს, რომ ჯერ ისევ მყიფე დემოკრატიის პირობებში მცხოვრებ საქართველოში, სადაც სახელისუფლო შტოებს შორის ბალანსი სუსტია, საზოგადოებრივი ორგანიზაციების ნაწილის, ე.წ. Watchdog-ების მიერ ამ ტიპის დაფინანსების მიღება გარკვეულ რისკებს შეიცავს. სხვაგვარია დამოკიდებულება იმ ტიპის სსო-ებისადმი, რომლებიც მუშაობენ სერვისების მიწოდების, კვლევების მიმართულებით - მათი მხრიდან სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების მიღება სარისკოდ ნაკლებად მიიჩნევა.  უნდა აღინიშნოს, რომ საზოგადოებრივი ორგანიზაციების მიერ სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების მიღება საერთაშორისო პრაქტიკაა. იმ ქვეყნებში, სადაც ხელისუფლებები რეალურად არიან დაინტერესებული არსებული ხარვეზების გამოსწორებით და ამისთვის ობიექტური კვლევებისა და ანალიზის მოპოვებას ესწრაფვიან, საზოგადოებრივ ორგანიზაციებზე, მათი სპეციფიკის მიუხედავად, სახელმწიფო გრანტები სისტემატურად გაიცემა. ასე ხდება, მაგალითად, გერმანიაში და ეს ერთადერთი მაგალითი არ არის.  სიფრთხილე, რომლითაც საზოგადოებრივი ორგანიზაციები სახელმწიფო გრანტების საკითხს ეკიდება, გასაგებია. სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტი, პარტნიორ ორგანიზაციებთან ერთად, ამ მიმართულებითაც აქტიურად მუშაობს, მათ შორის, უმთავრესი, რაღა თქმა უნდა, საჯარო ინსტიტუციების მიერ გრანტის გაცემის მინიმალური სტანდარტების კანონით დადგენაა (სახელმწიფომ უკვე აღიარა სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების რეფორმირების საჭიროება და ღია მმართველობა საქართველოს 2018-2019 წლების სამოქმედო გეგმაში ასახა კიდეც).  სახელმწიფო ბიუჯეტი მოსახლეობის შრომით შექმნილი „ტყავის ჩანთაა“ და მისი საერთო სარგებლობისთვის გამოყენება მოქალაქეების, საზოგადოებრივი ორგანიზაციების აქტიური მონაწილეობით უნდა ხდებოდეს. სახელმწიფო გრანტი კარგი რესურსია იმისთვის, რომ მოსახლეობის ფული მოსახლეობასვე მისი საუკეთესო ინტერესების გათვალისწინებით მოხმარდეს. მაკა ჯაიანი