საზოგადოებრივი ორგანიზაციების ვებპორტალი საიას თავმჯდომარეს კახა კოჟორიძეს ესაუბრა საზოგადოებრივი ორგანიზაციების სამუშაო გარემოსა და მათ წინაშე არსებულ გამოწვევებზე.

ესაუბრა ლალი შალვაშვილი

საუბარი დავიწყოთ იმ გარემოზე, რომელშიც არასამთავრობო ორგანიზაციებს უწევთ მუშაობა. როგორია იგი და არსებობს რაიმე ხელისშემშლელი ფაქტორი?

კახა კოჟორიძე – ვფიქრობ, რომ არასამთავრობო ორგანიზაციების საქმიანობისთვის ცუდი გარემო არ არის, განსაკუთრებით – საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ. უშუალოდ არჩევნების შემდეგ ახალი ხელისუფლება ძალიან იყო დაინტერესებული არასამთავრობო სექტორის გამოცდილებით. მას სურდა მესამე სექტორის ხედვები, მიდგომები, კონკრეტულ ინიციატივებად, კანონპროექტებად, გარკვეული პრობლემების გადაჭრის გზებად ექცია. ჩვენ ორგანიზაციას ჰქონდა ასეთი გამოცდილება. მაგალითად საერთო სასამართლოების შესახებ კანონში შესული ცვლილებების დიდი ნაწილი, რაც სასამართლო რეფორმების პირველ ეტაპს დაედო საფუძვლად ჩვენ მოსაზრებებს და იდეებს ეფუძნებოდა. ეს იყო პირველ ეტაპზე, როცა დიდი მზაობა იყო შენიშვნების, მოსაზრებების მიღება–გაზიარებისა, თუმცა, ვფიქრობ, რომ ცუდი სამუშაო გარემო არც ახლაა. ყოველ შემთხვევაში რომელიმე არასამთავრობოს ან მის თანამშრომელს პოზიციის გამო საფრთხე არ ექმნება. რა თქმა უნდა, ეს თავმოწონების საფუძველი არ არის, რადგან ყოველთვის ასე უნდა იყოს. ამ კუთხით ვიღაცას რომ ვჯობივართ ეს სულაც არ ნიშნავს, რომ იდეალური გარემოა. ამ კუთხით არის ერთი–ორი ცუდი მაგალითი, ორგანიზაცია „მრავალეროვანი საქართველოს" წარმომადგენლებმა აღნიშნეს, რომ შსს–ს თანამშრომლის მხრიდან იყო მათ თანამშრომელზე რაღაც ზეწოლის მცდელობა.

აღნიშნულ სამუშაო გარემოში ორგანიზაციის წარმატება, დიდწილად, მის აქტიურობაზე, სამუშაოს სწორად დაგეგმვასა და პროფესიონალიზმზეა დამოკიდებული.

თქვენ ახსენეთ, რომ უშუალოდ საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ თანამშრომლობის მზაობა იყო. ეს ხომ არ ნიშნავს, რომ შემდეგ რაღაც შეიცვალა? რა მდგომარეობაა ახლა?

კახა კოჟორიძე – თანამშრომლობის მზაობა უფრო მყარი იყო საპარლამენტო არჩევნების შემდგომ პირველ ეტაპზე. ეხლა მაქვს შეგრძნება, რომ მზაობამ იკლო, თუმცა სულ არ არსებობს–თქო ვერ ვიტყვი. კონკრეტული მაგალითები შემიძლია მოვიყვანო. ჩვენ – ახალგაზრდა იურისტებმა, საერთაშორისო გამჭვირვალობამ და სამართლიანმა არჩევნებმა დავტოვეთ ინტერფრაქციული ჯგუფი, ამის მიზეზი ის კი არ იყო, რომ არ გაიზიარეს ჩვენი რეკომენდაციები, შეთავაზებები, არამედ ის, რომ ჩვენი წინადადებები სათანადოდ არ განიხილეს. ისიც გასაგებია ჩვენთვის, რომ რაღაცას გაითვალისწინებენ, რაღაცას არა, მაგრამ როცა გათვალისწინება არ ხდება გვინდა ვიცოდეთ არგუმენტირებული პასუხი. როცა დავინახეთ, რომ ინტერფრაქციულ ჯგუფში არ მოხდა ჩვენი წინადადებების განხილვა, არ მოხდა არგუმენტების ჭიდილი და პოლიტიკური გადაწყვეტილების მიღების სურვილი იყო, ჩვენი ადგილი იქ ვერ დავინახეთ და დავტოვეთ იგი. მსგავსი სიტუაციაა მოწმეთა დაკითხვის წესის გადავადებაზე. პარლამენტმა თავისი გადაწყვეტილება რამდენჯერმე შეცვალა. ისიც სამწუხარო იყო, როცა ჩვენი წარმომადგენლების პლაკატები ჩამოხსნეს პარლამენტში. ჩვენ არანაირი წესი, რეგლამენტი, კანონი არ დაგვირღვევია, პლაკატების ჩამოხსნას არანაირი სამართლებრივი საფუძველი არ ჰქონდა. ასეთი მაგალითებიც ცუდ შთაბეჭდილებას და გარემოს ქმნის. ყოველივეს მიუხედავად ისევ გავიმეორებ, რომ ზოგადად მთლიანობაში თუ შევაფასებთ გარემოს, ამ სიტუაციაში თუ ორგანიზაციას პროფესიული და ობიექტური აქტივობები აქვს იგი წარმატებას მიაღწევს.

აღნიშნეთ, რომ გარემო საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ შეიცვალა, როგორი იყო იგი, შეგვიძლია პარალელზე ან განსხვავებაზე ვისაუბროთ...

კახა კოჟორიძე – ვფიქრობ, რომ მთლიანობაში უკეთესი გარემოა. თუმცა რაღაც კუთხით გამონაკლისები ეხლაც არის, თუმცა შეიძლება ორგანიზაციებს ის პრობლემები ჰქონდეთ, რაც წინა წლებში არ იყო. მაგალითად ორგანიზაცია „იდენტობის" მიმართ, მისი იდეების მიმართ დამოკიდებულება ამის თქმის საფუძველს მაძლევს.

დამოკიდებულებაში საზოგადოების დამოკიდებულებას გულისხმობთ თუ – ხელისუფლების დამოკიდებულებას?

კახა კოჟორიძე – ორივეს, მათ შორის – ხელისუფლების წარმომადგენელთა დამოკიდებულებაც არის. სხვა მხრივ, ის პრობლემები რაც ადრე იყო, რომ რომელიმე ადამიანის აქტიურობის გამო მის ახლობლებს პრობლემები ჰქონდა სამსახურში ან – რაღაც მსგავსი, ახლა აღარ არის. ასეთი პრობლემა ჩემი ოჯახის წევრს ჰქონდა და პირადი გამოცდილება მაქვს, ეხლა მსგავსი რამ აღარ მსმენია, რომ რომელიმე არასამთავრობო ორგანიზაციის წარმომადგენელის აქტიურობის გამო მის ახლობელს პრობლემები შეექმნას.

თქვენი აზრით, რეგიონებშიც მსგავსი გარემო აქვთ არასამთავრობო ორგანიზაციებს?

კახა კოჟორიძე – მასშტაბურად ეს საკითხი არ შემისწავლია, მაგრამ როგორც მოქალაქეს, რომელსაც შეხება აქვს არასამთავრობო ორგანიზაციების საქმიანობასთან, შემიძლია ვთქვა, რომ იგივე სიტუაციაა. თუმცა კვლავ დავძენ, რომ ჩვენს ორგანიზაციას ამ მიმართულებით კვლევა არ ჩაუტარებია, მაგრამ მაქვს ინფორმაცია, რომელსაც ჩვენი რეგიონული ოფისებიდან ვიღებ, ასეთი 7 რეგიონში გვაქვს. ისინი თანამშრომლობენ ადგილობრივ ხელისუფლებასთან, მაგრამ პრობლემების შემთხვევაში ღიად საუბრობენ ამაზე.

როგორ შეაფასებდით მთლიანად სექტორის საქმიანობას, რას მიაღწია და რას ვერ მიაღწია?

კახა კოჟორიძე – სისტემურ სურათზე საუბარი ცოტა რთულია. ძალიან ბევრი ორგანიზაციაა, ყველას თავისი სამოქმედო გეგმა აქვს და შესაძლოა ბევრი მათგანის გეგმები, მიზნები ერთმანეთს არ ემთხვეოდეს და არც ჰქონდეთ ერთობლივი მოქმედების სურვილი. თუმცა არის რაღაც საკითხები, რომელიც აჩვენებს წინასვლას. მაგალითად საია ახლა თავმჯდომარეობს არასამთავრობო ორგანიზაციების კოალიციას დამოუკიდებელი და გამჭვირვალე მართლმსაჯულებისთვის და მასში გაერთიანებული 30–ზე მეტი ორგანიზაცია სასამართლო თემატიკაზე მუშაობს. ეს არის აქტიური კოალიცია, რომელსაც პროფესიული თვალსაზრისით სიტყვა ეთქმის სასამართლო რეფორმების პროცესში. აღნიშნული კოალიციის ინიციატივები ნაწილობრივ არის გაზიარებული და ასახული კანონმდებლობაში. მიღწევაა, როცა ხელისუფლების ცვლილებებთან ერთად არ ცვლი ღირებულებებს და მიდგომებს, ადრეც და ახლაც პრობლემებს რომ ხედავდი და ხედავ, ამბობდი და ამბობ – ეს თანმიმდევრული და განგრძობითი პროცესია და სწორედ ამიტომ საზოგადოებისგან მეტ პატივისცემას დაიმსახურებ და ხელისუფლებაც სხვა თვალით შემოგხედავს.

არის ორგანიზაციები, რომლებიც ასოცირდებიან პოლიტიკურ ჯგუფებთან, ჩემი აზრით, ეს არ არის პრობლემა – მათ შეიძლება გაცხადებული ხედვა ჰქონდეთ. არიან ორგანიზაციები და კოალიციები, რომელთა მუშაობას, განცხადებას გამოხმაურება მოჰყვება და დადებითი გავლენა შეუძლია მოახდინონ პროცესებზე. ხანდახან შეიძლება ისეც მოხდეს, რომ რამდენიმე ორგანიზაცია ერთსადაიმავე საკითხზე მუშაობდნენ, მაგრამ მხოლოდ ერთი მათგანის საქმიანობას მოჰყვეს გამოხმაურება.

რამ შეიძლება ეს გამოიწვიოს? საქმე გვაქვს ორგანიზაციის მუშაობის ხარისხზე თუ ამას სხვა მიზეზი განაპირობებს?

კახა კოჟორიძე – ჩემი აზრით, საზოგადოებისა და ხელისუფლების გამოხმაურება უფრო დამოკიდებულია, ორგანიზაციის საქმიანობის ხანგრძლივობაზე, ამასთან დრომ უნდა აჩვენოს, რომ პოლიტიკურ სექტორში ცვლილებები ამ ორგანიზაციის ღირებულებებზე, ობიექტურობაზე გავლენას ვერ ახდენს. წელს საია 20 წლის ხდება და მისი არსებობის მანძილზე ჩვენ მრავალი კვლევა, კანონპროექტი შეგვიქმნია, მაგრამ ჩემი აზრით, ორგანიზაციის მთავარი მიღწევაა ის ღირებულებები, რომლებიც დროის განმავლობაში არ შეცვლილა. ახლაც ვაკეთებთ იმას და ისე, როგორც – 20 წლის წინათ.

თქვენი აზრით, რას ვერ მიაღწია სექტორმა? ექსპერტები ამბობენ და კვლევებშიც ჩანს, რომ საზოგადოებასა და არასამთავრობო სექტორს შორის ურთიერთობა მყიფეა და ხშირად იგი მხოლოდ პროექტის ჩარჩოებს არ სცდება... 

კახა კოჟორიძე – ზოგადად ორგანიზაციის საქმიანობა პროექტით არის შემოსაზღვრული და ეს ჩვეულებრივი ამბავია. ზოგიერთ ორგანიზაციას შეიძლება უნდოდეს მეტის გაკეთება, მაგრამ ამას მეტი რესურსი უნდა და შეიძლება რესურსი არ ეყოს. მაგრამ ამ შემთხვევაშიც საიაზე ვისაუბრებ – ჩვენ პროექტებით ნამდვილად არ ვიზღუდავთ თავს. საიას იურიდიული დახმარების ცენტრები არის თბილისში და 7 რეგიონში – ჩვენ არასოდეს გვითქვამს, რომ კონსულტაციას ვუწევთ კონკრეტული კატეგორიის ადამიანებს. ჩვენთან სამართლებრივი კონსულტაციის მიღება შეუძლია ნებისმიერ ადამიანს, ნებისმიერ სამართლებრივ საკითხზე. ამიტომ ჩვენ არ გვაქვს მოსახლეობასთან ურთიერთობის პრობლემა და ალბათ, ის რომ მოსახლეობასთან ნაკლები კონტაქტი აქვს არასამთავრობოებს, ჩვენზე ნაკლებად ითქმის, რადგან ბოლო წლებში გაწეული კონსულტაციების რაოდენობამ ასი ათასს გადააჭარბა. კონტაქტები ყოველი ორგანიზაციის ცნობადობას უწყობს ხელს და საზოგადოების დამოკიდებულებასაც განსაზღვრავს.

საზოგადოებაზე არასამთავრობოების გავლენა როგორია?

კახა კოჟორიძე – ეს საკითხზეა დამოკიდებული. არის საკითხები, რომლებზეც საზოგადოების მყარ მხარდაჭერას გრძნობ. მაგრამ, ზოგჯერ, ისეც ხდება, რომ ამა თუ იმ საკითხის წამოწევისას იწყება საუბარი, რომ ამა თუ პოლიტიკური პარტიის დანამატი ხარ. მაგრამ მეორე, მესამე დღეს სულ სხვა საკითხს წამოწევ და მერე იბნევიან ხოლმე – ვერ გაუგიათ ოპოზიცია ხარ თუ – სხვა ვინმე. ზოგჯერ ასეთ სურათს ვიღებთ, თუმცა მთლიანობაში ვთვლი, რომ საქართველოში არსებობენ ძლიერი არასამთავრობო ორგანიზაციები, რომელთა პოზიციასაც აქვს გავლენა გარკვეულ პროცესებზე. როცა სამართლებრივი შეფასებაა საჭირო ჟურნალისტები ინტერესდებიან ჩვენი შეფასებით, რაც თავისთავად გარკვეულ გავლენას ახდენს.

თქვენი აზრით, რატომ მიდიან არასამთავრობო სექტორში ხელისუფლების ყოფილი წარმომადგენლები?

კახა კოჟორიძე – მინისტრის მოადგილეებს, დეპარტამენტის უფროსებს უთხრეს რომ მათთან დამთავრდა შრომითი ურთიერთობა და მათ მოუწიათ თანამდებობიდან გადადგომა. ეს ადამიანები წლების განმავლობაში მუშაობდნენ გარკვეულ სფეროში და ჰქონდათ გამოცდილება, კვალიფიკაცია და სახლში ვერ დაჯდებიან, მათ სჭირდებათ ასპარეზი, სადაც თავის გამოცდილებას მოახმარენ საქმეს და შესაბამისად, გასაკვირი არაა, რომ ასეთმა ადამიანებმა შექმნან ორგანიზაციები და თავისი ხედვები დააფიქსირონ. მე ამ პროცესს უარყოფითად არ აღვიქვამ, სხვა საკითხია ამ ტიპის ორგანიზაციებისადმი რა დამოკიდებულება გაჩნდება და რამდენად შეიძლება ასეთი ორგანიზაციები ნეიტრალურები და ობიექტურები იყვნენ მათი დამფუძნებლების წარსული საქმიანობიდან გამომდინარე. შეიძლება ზოგ შემთხვევაში ასეთი ორგანიზაციების მიმართ დადებითი დამოკიდებულება იყოს, ზოგ შემთხვევაში კი – უარყოფითი. ამას დრო სჭირდება, ერთი წელი არ არის საკმარისი, რომ განსაზღვრო ამა თუ იმ ორგანიზაციას რა არჩევენი აქვს და რამდენად მდგრადია მისი ხედვები.

მოდით ვისაუბროთ საერთაშორისო და ადგილობრივ დონორ ორგანიზაციებსა და არასამთავრობოების ურთიერთობაზე, ხშირად ამბობენ, რომ არასამთავრობო ორგანიზაციებს გამოცხადებულ საგრანტო კონკურსებზე უწევთ მორგება და თავად არ სთავაზობენ დონორებს იმ საკითხებს, რომელიც აქტუალურია საზოგადოებაში... აქვს თუ არა ამ კუთხით სამუშაო არასამთავრობო ორგანიზაციებს?

კახა კოჟორიძე – ბევრი პროექტი ჩვენი ინიციატივით გაგვიკეთებია და ხშირად ვთავაზობთ საპროექტო წინადადებას დონორ ორგანიზაციებს. ეს კარგიც არის, რადგან ადგილობრივ ორგანიზაციებს ბევრად უკეთ შეუძლიათ პრობლემების დანახვა. აქაც დავძენ რომ სიღრმისეული კვლევა არ ჩაგვიტარებია, მაგრამ იმ ურთიერთობებიდან გამომდინარე, რაც მე პირადად მიწევს დონორებთან თუ არასამთავრობო ორგანიზაციებთან, ჩანს რომ არის კარგი იდეების, ინოვაციური ხედვების ნაკლებობა... აქტიურობა არის საჭირო.

საზოგადოებრივი ორგანიზაციების შემოსავლის წყარო არის საგრანტო კონკურსები, რატომ ვერ აეწყო ბიზნესთან ურთიერთობა, რომ გარკვეული ალტერნატიული შემოსავლის წყარო შეიქმნას?

კახა კოჟორიძე – ამ პროცესს ნამდვილად სჭირდება დახმარება. კარგი იქნება თუ რაღაც კუთხით დამკვიდრდება ის კულტურა, რომ მოქალაქეები თუ ბიზნესის წარმომადგენლები, მათთვის მისაღები ორგანიზაციის შემომწირველები გახდნენ. ეს მიღებული პრაქტიკაა ამერიკაში, ევროპაში. ზოგ შემთხვევებში კანონმდებლობით არის განსაზღვრული რომ საშემოსავლო გადასახადის რაღაც ოდენობა გადაერიცხოს სასურველ ორგანიზაციას. ასეთ შემთხვევებში რაოდენობაზე არ არის საუბარი, პრინციპზეა საუბარი. მსგავს იდეაზე ჩვენთანაც მიდის მუშაობა. ჩვენ ამ იდეას ვუჭერთ მხარს. რაც შეეხება ბიზნესთან ურთიერთობას თუ რატომ ვერ აეწყო თანამშრომლობითი ურთიერთობა ძნელი სათქმელია, ალბათ ამ კუთხით ნაკლები გამოცდილების ბრალია.

ჩვენ გვქონდა ერთი შემთხვევა – საადვოკატო დახმარებას ვუწევდით ერთ–ერთ ორგანიზაციას, მართალია საქმე ვერ მოვიგეთ, მაგრამ იმდენად მოიხიბლა კლიენტი ჩვენი მიდგომებით, პროფესიონალიზმით და დარწმუნდა, რომ ჩვენი ბრალი არ იყო წაგება – სასამართლომ არ მიიღო კანონიერი გადაწყვეტილება, რომ თავის წესდებაში ცვლილება შეიტანა, რომ მოგების 7 პროცენტი ჩვენს ორგანიზაციას ჩაერიცხოს. ჯერ არ მიგვიღია თანხა და არც ვიცით რაზე შეიძლება იყოს საუბარი, ამ შემთხვევაში ოდენობას არ აქვს მნიშვნელობა, ზოგადად ასეთი ინიციატივებია საჭირო, რათა გრძელვადიან პერსპექტივაში ეს ორგანიზაციები განვითარდნენ და ასეთ შემთხვევებში უფრო ნაკლებად წამოაძახებენ არასამთავრობოებს, რომ უცხოურ გრანტებზე მუშაობს და მათ ინტერესებს იცავს. აუცილებლად უნდა ვთქვა, რომ არცერთ დონორ ორგანიზაციას, ვისთანაც გვაქვს ურთიერთობა, არასოდეს ჩვენთვის არც პირდაპირ და არც ირიბად არ უთქვამს, რომ ამა თუ იმ საკითხზე ესა და ეს პოზიცია გქონდეთო. ჩვენი პოზიცია, რომელსაც სხვადასხვა საკითხებზე წარვუდგენთ საზოგადოებას, არის ყოველთვის ჩვენს მიერ მოფიქრებული და არცერთი დონორი ამ საქმეში არ ერევა. ამას ვამბობ იმ განწყობების საპასუხოდ, ვინც ორგანიზაციის პოზიციას დონორს მიაწერს ხოლმე. კიდევ ერთხელ ვიმეორებ, მე არ ვიცი სხვა ორგანიზაციებში რა ხდება, მაგრამ ჩვენთან არც ერთ დონორს მსგავსი არაფერი უთქვამს.

ორგანიზაციებისთვის შემოწირვის მექანიზმი ახსენეთ, რომელიც თქვენი აზრით პრინციპულია, საქართველოში საკმაოდ ბევრი არასამთავრობოა და შესაძლოა ამ მექანიზმმა „გვერდი აუაროს" იმ ორგანიზაციას, რომელიც ბევრს მუშაობს და კარგ საქმეს აკეთებს იმ მარტივი მიზეზით, რომ საზოგადოებისთვის მისი საქმიანობა არ არის ცნობილი... და თუნდაც სიმბოლური შემოწირულობა, რამდენიმე არასამთავრობოსკენ მიემართოს...

კახა კოჟორიძე – ამ იდეას კარგი დამუშავება სჭირდება. შესაძლოა შემოწირულობის რაღაც ნაწილი გადასახადის გადამხდელის არჩევანის მიხედვით განაწილდეს, ნაწილი კი, შესაძლოა შეიქმნას არასამთავრობოების განვითარების ფონდი და იქ წავიდეს და ა.შ. ამ იდეას ნამდვილად ჭირდება დაფიქრება და დამუშავება

თქვენი აზრით, რა არის იმის მიზეზი, რომ პერიოდულად იწყება არასამთავრობო ორგანიზაციების მიმართ განწყობების გამოხატვა? კამპანიური ხასიათი აქვს მას თუ მოსახლეობის ნაწილისთვის ჯერ კიდევ არ არის ხელმისაწვდომი თუ რას წარმოადგენს სექტორი, რას საქმიანობს და მხოლოდ ფრაგმენტული წარმოდგენა აქვთ?

კახა კოჟორიძე – ერთ–ერთ მიზეზი შეიძლება იყოს ამა თუ იმ საკითხზე ორგანიზაციის პოზიციის საპასუხო კონტრარგუმენტების არქონა, სწორედ ასეთ დროს ამბობენ „ეს ხომ გრანტიჭამიაა, როგორ შეიძლება დავუჯეროთ" და ასე შემდეგ. ვფიქრობ, დისკუსიისას არგუმენტების თავის არიდებისთვის გამოიყენებენ, არადა როცა დისკუსია კონკრეტულ საკითხს ეხება გაქვს მოლოდინი რომ მოისმენ კრიტიკას. არგუმენტირებული კრიტიკა კარგია და ნამდვილად არ ვთვლით, რომ არასამთავრობოების კრიტიკა არ შეიძლება და მხოლოდ ხელისუფლება უნდა გააკრიტიკო. მზად ვართ ობიექტური კრიტიკა მივიღოთ და გავაანალიზოთ. ასეთი რამ თუ იქნება იგი დაგვეხმარება კიდეც.

მთლიანობაში ვთვლი, რომ არასამთავრობოების მიმართ გარკვეული განწყობები უფრო სპონტანურია – იფეთქებს ხოლმე და გადაივლის.

იყო თუ არა თავისუფალი არასამთავრობო სექტორი წინა ხელისუფლების დროს, აკრიტიკებდნენ თუ არა წინა ხელისუფლებას, რა რეაქციები ჰქონდათ სოლიდურ ორგანიზაციებს 26 მაისის აქციის შემდგომ... ეს ის საკითხებია, რომელიც ექსპრემიერმა ბიძინა ივანიშვილმა ერთ–ერთ ინტერვიუში არასამთავრობოების მიმართ იკითხა... ერთ–ერთი სოლიდური ორგანიზაციის ხელმძღვანელი ხართ, რას ფიქრობთ ამ საკითხებზე?

კახა კოჟორიძე – 26 მაისის აქციის შემდგომ საიას პოზიციამ საზოგადოების ნაწილის უკმაყოფილება გამოიწვია. ის რაც მაშინ საიას თავმჯდომარემ თქვა, ახსნა და დაასაბუთა კიდეც. სრული პასუხისმგებლობით შემიძლია განვაცხადო, რომ თუკი ვინმემ რამე თქვა 26 მაისზე ეს თქვა საიამ და ამის დამადასტურებელია ის კვლევა, რომელიც საიას მაშინდელი თავმჯდომარის პირადი მონაწილეობით და ჩვენი თანამშრომლების მონაწილეობით დაიწერა. მსგავსი კვლევა – კრიტიკული და დეტალურად გაანალიზებული არცერთ ორგანიზაციას არ ჰქონია. მაშინდელ პროცესებზე თუ ვისაუბრებ გეტყვით, რომ იურიდიული დახმარების ცენტრის კოორდინატორი ვიყავი და იურისტებთან, ჩემს კოლეგებთან ერთად 26 მაისის ღამე გავატარეთ სასამართლო დარბაზებში და ვიცავდით იმ ადამიანებს, ვინც მაშინ დააკავეს რაც შეგვეძლო ყველაფერს ვაკეთებდით, სხვა საქმეა სასამართლო იზიარებდა თუ არა ჩვენს დასაბუთებას. არამგონია სასამართლო გადაწყვეტილების გამო ეთქვა ბიძინა ივანიშვილს ყოველივე. კიდევ ერთი, ორგანიზაციის პოზიციის გარკვევა ძალიან ადვილია, არსებობს ჩანაწერები, ინტერნეტშიც შეიძლება მათი მოძიება, ამას პირადად ბიძინა ივანიშვილის პასუხად არ ვამბობ, უბრალოდ, ეს საკითხი ეხლა არ დამდგარა, ზოგადად ვამბობ, ვისაც აინტერესებს. მოძიება ადვილია.

დაგვისახელეთ სამი ღირებულება, რომელსაც უნდა ეფუძნებოდეს არასამთავრობო ორგანიზაციის საქმიანობა...

კახა კოჟორიძე – ობიექტურობა, პრინციპულობა და პროფესიონალიზმი.