"ჩვენს ხალხს და საზოგადოებას ერთი ჩინებული და მოსაწონარი ღირსება აქვს: ის, რომ ჩვენში ტრაბახობას და კუდაბზიკობას მოკლე ფეხი აბია, საზოგადოდ რომ ვსთქვათ, ჩვენში თითქმის არავინ არ მალავს ჩვენი ქვეყნის ნაკლულევანებას.  ჩვენს საზოგადოებაში ყველა დარწმუნებულია, რომ შველა ჩვენს ერთის მშვენიერს დილას ზეციდან ჩამოგვიფრინდება, ისე რომ თვითონ ხელის განძრევაც არ დაგვჭირდება ჩვენი ბედის გაუმჯობესებისათვის. ჩვენი მოქმედება, ამ მხრით, სწორედ იმ ვაჭრის საქმეს ჩამოგავს, რომელსაც ლატარეის ბილეთი უყიდია, და ჰგონია, რომ დღეის იქთ მე არც ჯაფა და არც წვალება მჭირიაო, თავი რისთვის შევიწუხოო, დღეს თუ არა ხვალ ხომ მაინც უნდა მოვიგო ორასი ათასი მანეთიო. და რაკი ის ამ უცნაურ მოგებას პირდაღებული შეჩერებია, მისი ვაჭრობა ეცემა, მისი სერმია იღუპება და მისი მეზობლები კი ძლიერდებიან და მდიდრდებიან მისი მუშტრის გადაბირვით. ჩვენ ამნაირად შევჩერებივართ ერთს უცნაურ იმედს, თითქო ჯადოს, და ველით, როდის იქნება, რომ ყველა ჩვენი განსაცელი აგვაცილოს იმან თავიდან და მოგვავლინოს სამოთხის ბედნიერება თავისი ზღაპრული სულის ჩაბერვით..."

მოუსმინეთ ნენე კვინიკაძის ძალიან საინტერესო პოდკასტს: „...ამბები, რომლებიც უკრაინაში მიმდინარეობს ჩვენთვის არის დღევანდელი კოშმარიც, ბუნდოვანი მომავლის ნიშნებიც და ამავდროულად, არის ჩვენი წარსული ჭრილობების პირდაპირი შეხსნა.“

სახელმწიფო საგრანტო დაფინანასების არსებული პრაქტიკა კითხვის ნიშნებს სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციებს გამჭვირვალობის თვალსაზრისით უჩენს. ორგანიზაციების ნაწილი მიიჩნევს, რომ, დღეისთვის, სახელმწიფო ბიუჯეტის ამ რესურსს ხელისუფლება, ძირითადად. მის მიმართ ლოიალურად განწყობილი სსო-ების დასაფინანსებლად იყენებს. დასტურად, მათ სახელმწიფო გრანტის როგორც გაცემის, ისე - მონიტორინგის დაუხვეწავი მექანიზმები მოჰყავთ. პირველის თაობაზე, ჩვენი პუბლიკაციების ციკლში, ნაწილობრივ, უკვე ვისაუბრეთ. ამჯერად, სახელმწიფოს მიერ გაცემული გრანტების შედეგების მონიტორინგის თვალსაზრისით არსებულ ვითარებას მიმოვიხილავთ.  მიმოხილვა ეყრდნობა 4 კვლევას, რომელიც სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტის (CSI) მიერ ევროკავშირისა და გერმანიის ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ფედერალური სამინისტროს მიერ დაფინანსებული პროექტის, „სამოქალაქო საზოგადოების განვითარების ინიციატივა“, ფარგლებში გაცემული მცირე გრანტებით ჩატარდა. 2019 და 2020 წლებში გამოცხადებულ კონკურსებში გამარჯვებულმა სსო-ებმა - „მწვანე კავკასიამ“, „დემოკრატიული ჩართულობის ცენტრების ქსელმა“, „საქართველოს ახალგაზრდა ეკონომისტთა ასოციაციამ“ - სახელმწიფო ინსტიტუტების მიერ 2016-2017-2018-2019 წლებში სახელმწიფო გრანტების გაცემის არსებული პრაქტიკა შეისწავლეს. კვლევის საგანს წარმოადგენდა როგორც გრანტის გაცემის დაგეგმვა, ისე - მისი გაცემის პროცესი, გაცემული გრანტის მონიტორინგი და შეფასება.  კვლევების შედეგები კიდევ ერთხელ აჩვენებს, რომ საერთო, თუნდაც, მინიმალური სტანდარტები ამ მიმართულებით არ არსებობს, სახელმწიფო ინსტიტუციების მიერ განხორციელებული პროგრამების პროცედურები ერთმანეთისაგან განსხვავდება, ვინაიდან ერთმანეთისაგან დამოუკიდებლადაა შემუშავებული, თუმცა, ძირითადი პრინციპები ყველგან ერთნაირია. გამოიკვეთა, რომ:  საგრანტო პროგრამის ეფექტურობა არ მოწმდება გაცემული გრანტებით შესრულებული პროექტების შედეგების ანალიზის საფუძველზე;  საკმაოდ დაბალია როგორც პროგრამების მიმდინარეობის, ისე - ცალკეული გრანტების ფარგლებში მიღწეულ შედეგების თაობაზე საზოგადოების ინფორმირების ხარისხი. მართალია, ამ ინფორმაციის ნაწილის მოპოვება საჯარო ინფორმაციის მოთხოვნის შემთხვავაში შესაძლებელია, მაგრამ პროაქტიულად მისი დიდი ნაწილი არ ქვეყნდება;  საგრანტო პროგრამების განხორციელების შემდეგ, სახელმწიფო ინსტიტუციები, მცირე გამონაკლისის გარდა, არ შეისწავლიან უშუალოდ ბენეფიციართა (მოქალაქეთა) კმაყოფილების ხარისხს;  არ ხდება პროგრამების განხორციელების პროცესში მიღებული შედეგების ანალიზის გათვალისწინება შემდეგი წლის საგრანტო პროგრამების დაგეგმვისას;  საგრანტო პროგრამების ეფექტურობის მონიტორინგის ვალდებულება, გრანტის გაცემის წესის მიხედვით, არც ერთ საჯარო უწყებას არ აქვს. შესაბამისად, არ არსებობს სახელმწიფო საგრანტო პროგრამების ეფექტურობის ფართომასშტაბიანი კვლევა, რომელიც განამტკიცებს ინტერვენციის საჭიროებას და განსაზღვრავს მიღწეულ შედეგებს.  ორწლიანმა კვლევამ აჩვენა, რომ სახელმწიფო გრანტების მონიტორინგი, ძირითადად, ფინანსურ მონიტორინგს გულისხმობს და სახელმწიფო უწყებები, ამ მხრივ, მომთხოვნები არიან. ასე, მაგალითად:  რიგ შემთხვევებში ზედმეტად გართულებულია ფინანსური ანგარიშგების მოთხოვნები და საზოგადოებრივი ორგანიზაციების მიმართ გამოიყენება ის მოთხოვნები, რაც საჯარო სტრუქტურების ფინანსური ანგარიშგებისთვისაა გათვალისწინებული. ამასთან, ცალკეულ შემთხვევებში, რიგი მოთხოვნებს გრანტის მიმღებებს პოსტ-ფაქტუმ, პროექტების დასრულების შემდეგ უყენებენ რაც ანგარიშგების პროცესში გაურკვევლობას იწვევს;  გავრცელებული პრაქტიკის მიხედვით, გრანტის მიმღებისაგან მოთხოვნილია შუალედური და საბოლოო ანგარიშები, რომელშიც დეტალურად უნდა იყოს აღწერილი შესრულებული სამუშაო და თან ერთვოდეს შესაბამისი ფოტო-ვიდეო მასალა, მონაწილეთა დასწრების ფორმა, სამართლებრივი დოკუმენტები, ხელშეკრულებები, გადარიცხვის დამადასტურებელი ქვითრები და ა.შ.;  მონიტორინგის მექანიზმი მოიცავს სატელეფონო კომუნიკაციას, საველე ვიზიტებსა და ღონისძიებებზე დასწრებას. საველე ვიზიტები, ჩვეულებრივ, ხორციელდება გრანტის მიმღებ ორგანიზაციასთან შეთანხმების საფუძველზე და წინასწარ შედგენილი გრაფიკით;  სახელმწიფო უწყებების ნაწილს აქვთ პროექტის მონიტორინგის დოკუმენტურად დადასტურებული ანგარიშები. სხვა უწყებების შემთხვევაში გაფორმებულია მიღება-ჩაბარების აქტი მხარეებს შორის, რაც ადასტურებს შესრულებულ სამუშაოს;  ანგარიშგების ვადები განსხვავდება უწყებების მიხედვით. უმეტეს შემთხვევაში გვხვდება კვარტალური, ყოველთვიური და საბოლოო ანგარიშგება, თუმცა, არსებობს ყოველკვირეული ანგარიშგების პრაქტიკაც;  იშვიათი გამონაკლისის გარდა, ფინანსური ანგარიშების შესწავლას საჯარო უწყებები საკუთარი შიდა რესურსებით ართმევენ თავს, რაც შეეხება საგრანტო პროექტების აუდიტს, ასეთი მიდგომა არც ერთი საჯარო უწყების შემთხვევაში არ გვხვდება. გრანტის გამცემები აღნიშნავენ, რომ საგრანტო კომპონენტი არის უწყების წლიური აუდიტის ნაწილი და განცალკევებულად მისი შეფასება არ ხდება. კვლევაში მონაწილე ორგანიზაციებს მნიშვნელოვნად მიაჩნიათ საგრანტო პროგრამის ეფექტურობის შეფასება. მათი აზრით, ეს წინ გადადგმული ნაბიჯი იქნება საზოგადოებისთვის აქტუალური საკითხების მოგვარებისა და ამ პროცესში საგრანტო პროგრამის როლის განსაზღვრის კუთხით. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი ეს მუდმივმოქმედი საგრანტო პროგრამის შემთხვევაშია, რადგან სახელმწიფოს უნდა ჰქონდეს ზუსტი ინფორმაცია იმის შესახებ თუ რა შედეგი მოიტანა კონკრეტული საგრანტო პროგრამის განხორციელებამ გრძელვადიან პერსპექტივაში.  მოამზადა მაკა ჯაიანმა

„ბაბაიას დიპლომატია" აკაკი ბაქრაძემ 1993 წლის სექტემბერში გამოაქვეყნა. აღნიშნული სტატიით იგი ეწინააღმდეგებოდა საქართველოს "დსთ"-ში შესვლას. გთავაზობთ, ამონარიდს სტატიიდან, რომელიც, სამწუხაროდ, დღესაც აქტუალურია. „პოლიტიკაში არ არსებობს კეთილი და ბოროტი რუსეთი. რუსეთი ერთია და იგი, პოლიტიკური თვალსაზრისით, არასოდეს იქნება საქართველოს მეგობარი. იგი იყო, არის და დარჩება საქართველოს მტერი. ბავშვურ ილუზიებს ერთხელ და სამუდამოდ უნდა გამოვეთხოვოთ. პოლიტიკურ მოვლენებს რეალურად და ფხიზელი თვალით შევხედოთ. სულერთია, ვინ მართავს რუსეთს რუსი ივანე მრისხანე თუ თათარი ბორის გოდუნოვი, გერმანელი ეკატერინე მეორე თუ ქართველი სტალინი. ისინი რუსეთის სახელმწიფო ინტერესებს ემსახურებიან. . . საქართველომ, ქართველმა ხალხმა თავისთავს საკუთარი ძალით უნდა უპატრონოს. ეს პოტენცია საქართველოს აქვს. ამას ჩვენი ისტორია თვალნათლივ ადასტურებს. აღარც რომის იმპერია არსებობს და აღარც ბიზანტიის, აღარც არაბთა ხალიფატი და აღარც ოსმალთა სულტანატი, აღარც მონღოლთა ულუსი და აღარც სპარსელთა შაჰინშატი. საქართველო კი არსებობს, იბრძვის, ქმნის. იგი გაუძლებს რუსეთის იმპერიის უკანასკნელ დღეებსაც. გაუძლებს იმ შემთხვევაში თუ არ დაადგება ბაბაიას დიპლომატიის გზას. ანდაზაა ქართული: დათვი რომ მოგერიოს, ბაბაია დაუძახეო. არ უნდა იყოს ეს ანდაზა ძველი. ყოველ შემთხვევაში იმდროინდელი, როცა ჩვენში ლაჩრობა არ ყოფილა პატივცემული. ანდაზა, ალბათ, მაშინ გაჩნდა, როცა საქართველოში ლაჩრობა კეთილგონიერებად მოინათლა. როცა საქართველო დაგლახდა და ბაბაიას ძებნა დაიწყო. („ბაბა“ თურქულად „მამას“ ნიშნავს. ამ მნიშვნელობით იხმარება იგი დღესაც საქართველოს ზოგიერთ კუთხეში). რამდენიც უნდა ვეძახოთ ჩვენს მტერს ბაბა, არ გახდება იგი მოყვარე და არ გვიპატრონებს მამასავით. გიორგი ბრწყინვალის საქართველო რომ დაეცა, იმის მერე ვის არ ვეძახეთ ბაბაია- სპარსეთს, თურქეთს, რუსეთს, არ გამოვიდა არაფერი. მტერი მტრად დარჩა. ჩვენ საცოდავ მეფეებს ეგონათ, რუსეთს ბაბაიას თუ დაუძახებდნენ ეშველებოდათ მათაც და საქართველოსაც. მოტყუვდნენ. ბაბაიამ საქართველოც შეჭამა და მათი დინასტიაც. ბაგრატიონთა გვარი სამად დაჰყო- გრუზინსკად, მუხრანსკად, და იმერეტინსკად - და საერთოდ გააქრო ისტორიის ასპარეზიდან. ქართველ სოციალ - დემოკრატებსაც (სულერთია, მენშევიკი იყო იგი, თუ ბოლშევიკი) ეგონათ, სოციალ-დემოკრატიულ, ანუ კომუნისტურ რუსეთს ბაბაიას თუ დავუძახებთ, გვეშველებაო, მაგრამ ისინიც მოტყუვნდნენ. ზოგს უცხოეთში აღმოხდა სული, ზოგს - ციმბირში და ზოგიც საკუთარ კარიერას ემსხვერპლა. საქართველო კი მონის უღელდადგმული დარჩა. არც დღეს გვიშველის ბაბაიას დიპლომატია. არ მოუტანს იგი საქართველოს კეთილს. დათვი დათვია და ბაბაიას ძახილით თვისებას არ გამოიცვლის. . . თუ ვინმე იმედოვონებს, რომ დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობაში შესვლით, რუსეთი საქართველოს დაუბრუნებს აფხაზეთს და შიდა ქართლს (ყოფილ „სამხრეთ ოსეთს“), ან თავს იტყუებს ან სხვის მოტყუებას ცდილობს. მას მერე, რაც მე-19 საუკუნის 60-იან წლებში რუსეთმა გააუქმა აფხაზეთის სამთავრო, მოახდინა მისი ოკუპაცია, იგი (რუსეთი) თანამიმდევრულად ერეკებოდა ამ ტერიტორიიდან აფხაზებსაც (მოჰაჯირობა) და ქართველებსაც. დაცარიელებულ ტერიტორიაზე გეგმაზომიერად ასახლებდა რუსებს (ძირითადად კაზაკებს), სომხებს, ნაწილობრივ ჩრდილოკავკასიელებს და სხვა ხალხებს. რუსულმა საიდუმლო პროპაგანდამ 1921 წლიდან საგანგებოდ დაიწყო აფხაზებში ქართველთა მიმართ ფანატიკური სიძულვილის დანერგვა და მიაღწია კიდეც ამას. ეს მკაფიოდ გამომჟღავნდა ამ ომშიაც, როცა გუდაუთის ხროვა დაუნდობლად გაუსწორდა ქართულ მშვიდობიან მოსახლეობას. ამოწყვიტა იგი და ოკუპირებულ აფხაზეთში მოახდინა დექართველიზაცია. ამით რუსეთმა აფხაზეთის მითვისების მრავალწლიანი ოცნებაც აისრულა. იგი აფხაზეთს ნებაყოფლობით არასოდეს დააბრუნებს. . .  დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობაში საქართველოს შესვლით საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის შენარჩუნების ვარაუდი ზღაპარია. მოწიფულ ადამიანებს ზღაპრების დაჯერება არ შეეფერებათ. . . უკანასკნელი ხუთი წლის მანძლზე ქართველმა ხალხმა თავგამეტებული იბრძოლა რუსეთისაგან თავდასახსნელად. 1991 წლის 31 მარტის რეფერენდუმში საქართველოს მოსახლეობამ ერთსულოვნად ხმა მისცა ჩვენი ქვეყნის სრულ დამოუკიდებლობას. წელიწადზე მეტია რუსეთი გამოუცხადებელ ომს აწარმოებს საქართველოს წინააღმდეგ. წაგლიჯა აფხაზეთი და შიდა ქართლი. გაუგონარი მხეცობით გაანადგურა ქართული მოსახლეობა აფხაზეთის ოკუპირებულ ნაწილში. ყოველივე ამის შემდეგ რა იურიდიული, რა ზნეობრივი უფლებით მოითხოვს საქართველოს მინისტრთა კაბინეტი დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობაში შესვლას? თან ყოვლად უსუსურ არგუმენტებს იშველიებენ. თურმე ამა თუ იმ დარგის ხელმძღვანელმა საქმეს თავი ვერ გაართვა. ეს კი იმის ბრალი ყოფილა, რომ რუსეთთან გაწყვეტილია ეკონომიკური კავშირი. ის, ვინც ასე მიამიტურად მსჯელობს, ცხადია, დღევანდელ ვითარებაში მინისტრად ვერ გამოდგება. საერთოდ კი უნდა ითქვას, რომ ისინი, ვისაც დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობაში შესვლა ეოცნებება და სხვა გზა ვერ მოუძებნია საქართველოს ეკონომიკის გასაჯანსაღებლად, არც მთავრობაში უნდა იყვნენ და არც პარლამენტში. თავის მართლება იმით, რომ ყველას აქვს უფლება საკუთარი განსხვავებული აზრი ჰქონდეს, ამ შემთხვევაში არ გამოდგება. ეს არ არის განსხვავებული აზრი. ეს არის მცდელობა საქართველოს პოლიტიკური მიზნისა და კურსის შეცვლისა. საქართველო დღეს მიდის დამოუკიდებლობის გზით. დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობაში შესვლა კი არის ისევ რუსეთის უღელქვეშ დაბრუნება. ასეთი ცვლიელებების მოთხოვნას განსხვავებული აზრი კი არ ჰქვია, არამედ სრულიად სხვა სახელი."

25 თებერვალი საქართველოს ისტორიაში ერთ–ერთი უმძიმესი დღეა. 101 წლის შემდეგაც კი არ იცვლება ოკუპანტთა სახე.  დამოუკიდებლობის აღდგენის შემდგომ, ჩვენი ტერიტორიების 20% ოკუპირებულია რუსეთის მიერ. ამჯერად კი უკრაინა იბრძვის რუსეთის აგრესიისაგან საკუთარი ქვეყნის გადასარჩენად.  1921 წელს საქართველოს დამოუკიდებლობის დაკარგვის სიმძიმეს მიხეილ ჯავახიშვილი საკუთარ უბის წიგნაკში აღწერს. „25 თებერვალს მე ვიგრძენი, თუ როგორ შემოვიდა ტანში მჭრელი მახვილი, რომელიც მას აქეთ დღითი-დღე უფრო ღრმად მერჭობა. გაფითრებული ვარ და ტანში მუდმივი ჟრჟოლა მივლის. ეხლა სატევრის წვერი ზედ გულზე მაქვს დაბჯენილი და ვგრძნობ, ოდნავ რომ შევინძრე, ჩამესობა და ისე გამათავებს, რომ გმინვის ამოღებასაც ვეღარ მოვასწრებ.“  1929-1930 წლის ჩანაწერები მიხეილ ჯავახიშვილის უბის წიგნაკიდან

საქართველოში 20 ათასზე მეტი საზოგადოებრივი ორგანიზაციაა რეგისტრირებული. ისინი სხვადასხვა მიმართულებით მუშაობენ და ამიერკავკასიაში ყველაზე ანგარიშგასაწევ სსო-ებად მიიჩნევიან. ამ შეფასებას მნიშვნელოვანწილად განაპირობებს ის, რომ ქართული საზოგადოებრივი ორგანზიაციები სახელმწიფო რეფორმირების პროცესში აქტიურად მონაწილეობენ. მიუხედავად ამისა, მათაც აქვთ სტრუქტურული პრობლემლემები და აქედან ერთ-ერთი საერთაშორისო დაფინანსებაზე დამოკიდებულებაა.  სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტის (CSI) მიერ ევროკავშირისა და გერმანიის ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ფედერალური სამინისტროს მხრიდან დაფინანსებული პროექტის, „სამოქალაქო საზოგადოების განვითარების ინიციატივა“, ფარგლებში მომზადებული „საზოგადოებრივი ორგანიზაციების სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების რეფორმის კონცეფციის“ მიხედვით, ქართული საზოგადოებრივი ორგანიზაციების საერთო შემოსავლის 95 პროცენტს საერთაშორისო საგრანტო დახმარება წარმოადგენს.  „დაფინანსების სხვა ფორმები, მაგალითად, მოქალაქეთა ინდივიდუალური დახმარება, საზოგადოებრივი ორგანიზაციების დაფინანსების მნიშვნელოვან წყაროდ ვერ იქცა. კვლევა აჩვენებს, რომ მოსახლეობის მხოლოდ 6 პროცენტი გასცემს შემოწირულებას საზოგადოებრივ ორგანიზაციებზე და მხოლოდ 9 პროცენტი ყოფილა საზოგადოებრივი ორგანიზაციის მოხალისეობითი ღონისძიების მონაწილე. კორპორაციული დაფინანსება, რომელიც ბოლო დროს საზოგადოებრივი ორგანიზაციების განსაკუთრებული ინტერესის საგანია, კიდევ ერთ პრობლემურ საკითხს წარმოადგენს. საზოგადოებრივი ორგანიზაციების მდგრადობის ინდექსის მიხედვით, ბიზნესი საზოგადოებრივ ორგანიზაციებს პოლიტიზებულ სუბიექტებად აღიქვამს და ხელისუფლებასთან ურთიერთობის შესაძლო დაძაბვის საბაბით მათთან თანამშრომლობას ერიდება. მეორე მხრივ, მეწარმეთაგან დაფინანსების მიღება არც ყველა საზოგადოებრივი ორგანიზაციიისთვის არის მისაღები, მიიჩნევენ რა, რომ ბიზნესს საქველმოქმედო დაფინანსების გაცემისას მხოლოდ ვიწრო კორპორაციული ინტერესი ამოძრავებს“, - ვკითხულობთ დოკუმენტში.  სსო-ების კიდევ ერთი დამფინანსებელი სხელმწიფოა, რომელსაც მათზე საბიუჯეტო გრანტის გაცემა 2010 წლიდან შეუძლია, თუმცა, სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსება მნიშვნელოვან მექანიზმად ვერ იქცა. სახელმწიფო გრანტების გაცემის ერთიანი, თუნდაც, მინიმალური სტანდარტების არარსებობა, გამჭვირვალობისა და ანგარიშვალდებულების დაბალი ხარისხი ის მიზეზებია, რომელიც ამ პროცესს აფერხებს, თუმცა, სსო-ების ნაწილს მიაჩნია, რომ დაფინანსების სახელმწიფოსგან მიღება საზოგადოებრივი ორგანიზაციის საქმიანობის შინაარს არ შეესაბამება.  ამის საპირწონედ შეიძლება მოვიყვანოთ ევროპული მაგალითები, რომელზეც „საზოგადოებრივი ორგანიზაციების სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების რეფორმის კონცეფციაშიც“ არის საუბარი. კერძოდ, კორპორატისტული მოდელის ფარგლებში, სახელმწიფო სხვადასხვა სქემის გამოყენებით, სავალდებულო წესით აფინანსებს საზოგადოებრივი ორგანიზაციების მიერ მოქალაქეებისთვის სოციალური მომსახურების მიწოდებას; ამ მოდელის ქვეყნებში (მაგალითად, გერმანია და საფრანგეთი) საზოგადოებრივი ორგანიზაციების საერთო შემოსავალში სახელმწიფო დაფინანსების წილი 55-75 პროცენტს შორის მერყეობს; შედეგად, კორპორატისტული მოწყობის ქვეყნების საზოგადოებრივი ორგანიზაციები მეტად ინსტიტუციონალიზებული და, ამავდროულად, სახელმწიფო დაფინანსებაზე მეტად დამოკიდებული არიან.  ამისგან განსხვავებით, ლიბერალური მოდელის ფარგლებში, საზოგადოებრივი ორგანიზაციები, მართალია, უზრუნველყოფენ სოციალური მომსახურების სახელმწიფოს ფინანსებით მიწოდებას, მაგრამ ნაკლებ დამოკიდებული არიან სახელმწიფოს დაფინანსებაზე; მათი სახელმწიფოსთან ერთიერთობა, როგორც წესი, ხელშეკრულებით რეგულირდება და სახელმწიფო დაფინანსების წილი საერთო შემოსავლის 35-55 პროცენტს შეადგენს; ამ მოდელის ქვეყნებში (მაგალითად, გაერთიანებული სამეფო და ნიდერლანდები), საზოგადოებრივ ორგანიზაციებს მრავალფეროვან დაფინანსებაზე მიუწვდებათ ხელი და, შესაბამისად, სოციალური მომსახურების გაწევასთან ერთად, სახელმწიფო პოლიტიკის ცვლილების მიმართულებითაც მუშაობენ.  მესამე, სოციალ-დემოკრატიული მოდელის ფარგლებში, ძირითადი სოციალური მომსახურების გაწევას სახელმწიფო თითქმის სრულად უზრუნველყოფს; შესაბამისად, საზოგადოებრივი ორგანიზაციების სახელმწიფო დაფინანსება შედარებით დაბალია და, როგორც წესი, 25-35 პროცენტს შორის მერყეობს; ამ მოდელის ქვეყნებში (მაგალითად, შვედეთი და ნორვეგია) საზოგადოებრივი ორგანიზაციების უმთავრესი ფუნქცია სახელმწიფო პოლიტიკის ამა თუ იმ სფეროზე მუშაობაა.  განვითარებადი მოდელის ქვეყნებში (მაგალითად, საბერძნეთი, პორტუგალია და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების უმეტესობა), სახელმწიფოსა და საზოგადოებრივი ორგანიზაციების ურთიერთობას საბოლოო ფორმა მიღებული არ აქვს; ამ ქვეყნებში, საზოგადოებრივი ორგანიზაციების სახელმწიფო დაფინანსება მწირია და ისინი, როგორც წესი, საერთაშორისო ფონდების დახმარებაზე არიან დამოკიდებული. ამ კლასიფიკაციით, სსო-ებისა და სახელმწიფოს ურთიერთობით, საქართველო ბოლო, განვითარებადი მოდელის ქვეყნების რიგს მიეკუთვნება, მაგრამ, არსებული მონაცემებით, დაფინანსების მიღების თვალსაზრისით, ჩვენი მაჩვენებლები ამ ჯგუფის სხვა ქვეყნების მაჩვენებლებს მნიშვნელოვნად ჩამორჩება. არაოფიციალური, თუმცა, საყოველთაოდ გაზიარებული მოსაზრებით, სახელმწიფო დაფინანსება ქართული სსოე-ების საერთო შემოსავლების 5 პროცენტს არ აღემატება.  ალბათ, დროა, ჩვენმა ქვეყანამ ამ მიმართულებით წინ წაიწიოს.  მოამზადა მაკა ჯაიანმა

სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების მოპოვება საზოგადოებრივი ორგანიზაციისთვის საჯარო ინსტიტუტებთან, ძირითადად, სამთავრობო სტრუქტურებთან თანამშრომლობას ნიშნავს, ცენტრალურ, თუ მუნიციპალურ დონეზე. აუცილებელი არ არის კონკრეტულ საკითხში თანამშრომლობაზე შეთანხმებულებს ყველაფერში ერთი და იგივე პოზიცია ჰქონდეთ, თუმცა, სწორედ ხელისუფლებასთან თანამშრომლობაა ის ფაქტორი, რომელიც სსო-ების ნაწილს სახელმწიფო საგრატო დაფინანსების მოპოვების მიზანშეწონილობაში აეჭვებს.  შეზღუდული შესაძლებლობების ბავშვთა ასოციაცია „ანიკა“ ერთ-ერთია იმ სსო-ებიდან, რომელიც, შეიძლება, სამთავრობო სტრუქტურებისა და საზოგადოებრივი ორგანიზაციების კარგი თანამშრომლობის მაგალითად მოვიყვანოთ. სიტყვა „კარგი“ აქ მხოლოდ ერთი დატვირთვით გამოიყენება - სახელმწიფოებრივად სასარგებლო, მნიშვნელოვანი. 1997 წელს შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ბავშვების მშობლების მიერ დაფუძნებული ეს ორგანიზაცია, ადგილობრივი და საერთაშორისო დონორების გარდა, აქტიურად თანამშრომლობს სამინისტროებთან და მუნიციპალიტეტებთან.  „სახელმწიფო პროგრამების განხორციელებაში ორგანიზაცია 2006 წლიდან ჩაერთო“, - ამბობს „ანიკას“ დამფუძნებელი და დირექტორი, ირინე ინასარიძე, - „ეს გახლდათ ჯანდაცვის სამინისტროს „შშმ ბავშვთა ცენტრებით მომსახურების პროგრამა“, რომელსაც ახლაც ვახორციელებთ. დღის ცენტრის მომსახურება გულისხმობს 6-დან 18 წლამდე ასაკის და 18+ ასაკის შშმ ბავშვთა და პირთათვის დღის განმავლობაში მომსახურების მიწოდებას თითოეული მონაწილის ინდივიდუალური საჭიროებების გათვალისწინებით, როგორც თბილისში, ისე - ბოლნისის მუნიციპალიტეტის დაბა კაზრეთში“.  როგორც ირინე ყვება, დღის ცენტრების მომსახურების პროგრამა ბოლო წლებში, წელიწადში, საშუალოდ, 75-80 ბენეფიციარს მოიცავს. ბავშვთა დღის ცენტრი ხელს უწყობს შშმ ბავშვების საჯარო სკოლებში ჩართულობას და მათ მხარდაჭერას; შშმ პირთა დამოუკიდებელი ცხოვრების უნარების განვითარებას, კარიერულ ორიენტაციასა და დასაქმებას; ეხმარება სასკოლო (9 კლასის, მათთვის, ვისაც არასრული განათლება აქვს მიღებული) ატესტატების მიღებას ექსტერნის გზით და შემდგომ მათ პროფესიულ სასწავლებლებში სხვადასხვა პროფესიების დაუფლებას.  პროგრამის ეფექტიანობის გაზრდისთვის, „ანიკა“ მუდმივად ზრუნავს სპეციალისტების კვალიფიკაციის ამაღლებაზე, ფიზიკური ინფრასტრუქტურის განვითარებასა და უშუალოდ სერვისში ახალი და ინოვაციური მიმართულებების დამატებაზე. მაგალითად, ბავშვთა დღის ცენტრში დამატებით დაინერგა 13-18 წლის ასაკის შშმ ბავშვებისთვის კარიერული და დამოუკიდებელი ცხოვრების უნარების განვითარების მიმართულება, ხოლო შშმ პირთა დღის ცენტრში - ბინაზე გაძლიერების მიმართულება.  „2018 წლიდან ჯანდაცვის სამინისტროს „ბავშვთა ადრეული ინტერვენციის ქვეპროგრამაში“ ჩავერთეთ“, - აგრძელებს ირინე ინასარიძე, - „ეს ქვეპროგრამა გულისხმობს 0-7 წლამდე ასაკის განვითარების შეფერხების მქონე ბავშვების განვითარებასა და ოჯახის მხარდაჭერას. პროგრამა ასრულებს პრევენციულ ფუნქციას, რათა არ დადგეს შეზღუდული შესაძლებლობა და გაძლიერდეს ოჯახი ბავშვის განვითარებაში წვლილის გასაფართოებლად. ბავშვთა ადრეული ინტერვენციის ქვეპროგრამის ფარგლებში, ორგანიზაციამ გადაამზადა სპეციალისტები, როგორც ადრეული ინტერვენციონისტები, მოაწყო ჯგუფური აქტივობების განსახორციელებელი სივრცე, ვამზადებთ და ვამატებთ სხვადასხვა სპეციალისტებს მულტიდისციპლინარული გუნდის კვალიფიკაციის ამაღლების და მრავალფეროვნების უზრუნველსაყოფად. ბავშვთა ადრეული ინტერვენციის პროგრამა მოემსახურა 100-მდე ბავშვსა და ოჯახს. ამ მომსახურების ფარგლებში, შშმ ბავშვების ოჯახის წევრები ბავშვის განვითარების სხვადასხვა სტრატეგიებს სწავლობენ“.  კიდევ ერთი პროგრამა, რომელსაც ორგანიზაცია „ანიკა“ სახელისუფლო სტრუქტურებთან თანამშრომლობით ახორციელებს, არის ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის „შშმ პირთა პერსონალური ასისტენტის მომსახურება”. „პერსონალური ასისტენტის სერვისი ხელს უწყობს შშმ პირთა დამოუკიდებელი ცხოვრების მხარდაჭერას“, - ამბობს ირინე, - „სერვისის ფარგლებში, მოვამზადეთ და თბილისის მერიას, ჯანდაცვის სამინისტროს წარვუდგინეთ სერვისის სტანდარტი, პროგრამა და ასისტენტების მომზადების სატრენინგო პროგრამა, რომლის მიხედვითაც პერსონალური ასისტენტის 22-დღიანი ინტენსიური სწავლებით მომზადდნენ ახალგაზრდები. ამავე სატრენინგო პროგრამით მოამზადა ჩვენმა ორგანიზაციამ 12 პერსონალური ასისტენტი ბათუმის მუნიციპალიტეტის მერიის დაკვეთით. მთლიანობაში, პერსონალური ასისტენტის პროგრამა მოემსახურა 60-მდე შშმ პირს თბილისის მასშტაბით. ასისტენტები შშმ პირებს უწევდნენ ასისტირებას დასაქმების და განათლების სფეროებში“.  ამგვარი თანამშრომლობის მრავალწლიანი გამოცდილება „ანიკას“ ხელმძღვანელს უფლებას აძლევს განაცხადოს, რომ სახელმწიფო საგრანტო დაფინასნების მოპოვება, სახელმწიფო პროგრამებში მონაწილეობა მნიშვნელოვანია სსო-ბის საქმიანობის მრავალფეროვნების და მდგრადობის უზრუნველსაყოფად, მეტიც, ეს მნიშვნელოვანია საკუთრივ მიზნობრივი ჯგუფებისთვის, რადგან კონკურენცია, რომელიც სერვისის მიმწოდებელ ორგანიზაციებს შორის წარმოიქმნება თავად სერვისის ხარისხის ამაღლებას უწყობს ხელს.  მაკა ჯაიანი

ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი საკითხი, რომელზეც საზოგადოებრივი ორგანიზაციები სახელმწიფო გრანტების კონტექსტში საუბრობენ, საგრანტო დაფინანსებისთვის შერჩეული თემები გახლავთ. საჯარო უწყებებში ამბობენ, რომ თემებს საგრანტო დაფინანსებისთვის შესაბამისი სფეროების შესწავლის შედეგად არჩევენ. 2016-2017-2018-2019 წლებში, რომლის პერიოდშიც სახელმწიფო გრანტების გაცემის პრაქტიკა სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტმა (CSI) ევროკავშირისა და გერმანიის ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ფედერალური სამინისტროს მიერ დაფინანსებული პროექტის, „სამოქალაქო საზოგადოების განვითარების ინიციატივა“, ფარგლებში შეისწავლა, საგრანტო თემატიკა ასეთია:  ყოფილ მსჯავრდებულთა ბიზნესინიციატივების მხარდაჭერა; დანაშაულის ეფექტური პრევენცია; ყოფილ მსჯავრდებულთათვის ტატუს მოშორება; ქუჩაში მცხოვრებ ან/და მომუშავე ბავშვთა იდენტიფიცირებისა და საზოგადოებაში ინტეგრაციის ხელშეწყობა; ნარკოტიკების ავადმოხმარებით გამოწვეული ზიანისა და ქუჩაში მცხოვრები ან/და მომუშავე ბავშვთა მიმართ ადამიანით ვაჭრობის (ტრეფიკინგის) პრევენცია - საქართველოს იუსტიციის სამინისტრო.  დევნილებისთვის სამედიცინო მომსახურებისა და მედიკამენტების დაფინანსება; სოციალური პროექტების დაფინანსება; საცხოვრისით დროებითი უზრუნველყოფა; სამუშაოს მაძიებელთა პროფესიული მომზადება-გადამზადებისა და კვალიფიკაციის ამაღლების პროგრამაში ბენეფიციართა ჩართვის ხელშეწყობა; იურიდიული დახმარება; დევნილების შემოსავლის გაზრდა მათი სასოფლო სამეურნეო და სოციალური ინიციატივების მხარდაჭერის გზით; თვითდასაქმებაზე ორიენტირებული სოციალური ინიციატივების მხარდაჭერა, როგორიცაა მცირე ბიზნეს ინიციატივებისა და თვითკმარობაზე მიმართული პროექტები; სამშობლოში დაბრუნებულ მიგრანტთა რეინტეგრაციის ხელშეწყობა; ადგილობრივი ინტეგრაციის ხელშეწყობა შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში - საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო.  სამშვიდობო ინიციატივა - საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის აპარატი (საგრანტო კონკურსი არ გამოცხადებულა, მოხდა პირდაპირი დაკონტრაქტება).  პოლიტიკური პარტიების საარჩევნო შესაძლებლობების განვითარების ხელშეწყობა; ამომრჩეველთა ინფორმირება და ცნობიერების ამაღლება გასამართი საქართველოს პარლამენტის არჩევნებისათვის; არჩევნებში მოწყვლადი ჯგუფების და ქალების მონაწილეობის ხელშეწყობა; ახალგაზრდა ამომრჩევლების საარჩევნო ცნობიერების და სამოქალაქო კულტურის ამაღლების ხელშეწყობა; ამომრჩეველთა განათლება საარჩევნო და სამოქალაქო კულტურის განვითარებისათვის - საქართველოს ცენტრალური საარჩევნო კომისია.  განათლების სფეროში სწავლა-სწავლების ხარისხის გაუმჯობესება; დასაქმების ხელშეწყობა და არაფორმალური განათლება; სოციალური მეწარმეობის ხელშეწყობა; სკოლიდან სამუშაოზე გადასვლის პროცესის ხელშეწყობა; მასობრივი სპორტის განვითარების ხელშეწყობა; ჯანსაღი ცხოვრების წესის პოპულარიზაცია; სამოქალაქო მონაწილეობის გაზრდის ხელშეწყობა; გარემოს დაცვა; გადაწყველტილების მიღებაში ჩართვა; კულტურა; ინოვაციებისა და ტექნოლოგიური გამოგონებების ხელშეწყობა; ახალგაზრდებში ინოვაციებისა და სტარტ-აპ ტექნოლოგიური გამოგონებების მხარდაჭერა - საქართველოს განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრო.  კულტურისა და განათლების სფეროს პროგრამების ფინანსური უზრუნველყოფა - აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის განათლების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრო.  ინოვაციებისა და ტექნოლოგიების განვითარების ხელშეწყობა - ინოვაციებისა და ტექნოლოგიების სააგენტო.  ფუნდამენტური კვლევების საგრანტო კონკურსი; საერთაშორისო სტანდარტებთან ინტერნაციონალიზაცია; ერთობლივი კვლევები უცხოეთში მოღვაწე თანამემამულეთა მონაწილეობით; სეზონური სკოლების საგრანტო კონკურსი (უცხოელ მეცნიერთა მონაწილეობით, მათ შორის ქართველოლოგიის საზაფხულო სკოლების სახელმწიფო სამეცნიერო გრანტები; 2015-2019); საკონფერენციო გრანტების კონკურსი (უცხოელ მეცნიერთა მონაწილეობით); სამეცნიერო კვლევების ხელშეწყობა; სამეცნიერო კვლევები; მობილობისა და საერთაშორისო სამეცნიერო ღონისძიებების საგრანტო კონკურსი; მეცნიერების პოპულარიზაციისათვის მიზნობრივი საგრანტო კონკურსი; საგამომცემლო სახელმწიფო სამეცნიერო გრანტების კონკურსი - შოთა რუსთაველის ეროვნული სამეცნიერო ფონდი.  საქართველოში დემოკრატიული ღირებულებებისა და სახელმწიფოებრივი ინსტიტუტების დამკვიდრებისა და განვითარების ხელშეწყობა - საქართველოს პრეზიდენტის სარეზერვო ფონდი.  სსო-ებთან ჩვენმა გასაუბრებამ საინტერესო ტენდენცია გამოკვეთა. „ადამიანის უფლებათა ცენტრის“ ხელმძღვანელი, ალეკო ცქიტიშვილი ყვება, რომ იყო შემთხვევები, როცა ცენტრის მიერ საჯარო უწყებებისთვის შეთავაზებული საპროექტო ინიციატივები არ დაფინანსდა, თუმცა, მოგვიანებით, იმავე უწყებებმა მათი ინიციატივების ანალოგიური შინაარსის პროექტიები სხვა ორგანიზაციებს დაუფინანსეს, - „წარსულში, სხვადასხვა დროს მივმართეთ საარჩევნო ადმინისტრაციას და, ასევე, იუსტიციის სამინისტროს ჩვენი საპროექტო წინადადებებით. არცერთი ჩვენი პროექტი სახელმწიფო უწყების/სსიპ-ის მიერ არ დაფინანსებულა. რამდენიმე შემთხვევაში, ცენტრის მიერ შეთავაზებული საპროექტო ინიციატივები, რომელზეც უარი გვეთქვა, მოგვიანებით, იმავე უწყებების მიერ, ანალოგიური შინაარსის პროექტიების სახით, სხვა ორგანიზაციებს დაუფინანსდა. ამდენად, გვაქვს საფუძვლიანი ეჭვი შერჩევითი მიდგომის არსებობასთან დაკავშირებით“. ფაქტობრივად, იგივეს ამბობს, სტუდია „ანდამატის“ ხელმძღვანელი, ლია კასპელაშვილი: „2007 წელს არსებობდა საგრანტო პროექტი - „სახელობო სწავლების ინტეგრირება სასკოლო სწავლებასთან“. ეს იდეა ჩემი მიწოდებული იყო განათლების მინისტრის მაშინდელი მოადგილის, მაია მიმინოშვილისთვის. თავიდან იდეა მომიწონა, შემდეგ უტოპიურად მოეჩვენა, თუმცა, ზუსტად ორ თვეში, საგრანტო კონკურსად ჩამოაყალიბა. მაგრამ იმიტომ, რომ იგი, აშკარად, პრაქტიკოსი, კვალიფიციური კადრების გარეშე იყო შედგენილი, სამ წელიწადში პროექტმა მდგრადობა შეწყვიტა. მიმაჩნია, რომ სწორად დაგეგმილი და სასკოლო-საგაკვეთილო ბადესთან სწორად ადაპტირებული სახელობო პროგრამები ძალიან მნიშვნელოვანია დღევანდელ მძიმე სოციალურ პირობებში მყოფი მოზარდებისთვის“.  სახელობო პროგრამები ერთ-ერთია იმ საკითხებიდან, რომელსაც ჩვენი რესპოდენტი სსო-ები სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების თემატიკის კონტექსტში ასახელებენ. თომა კაკაბაძე, რომელიც წარმოადგენს ორგანიზაციას „ცვლილებები თანაბარი უფლებებისთვის“, ფიქრობს, რომ საგრანტო პროგრამები, რომელიც აქამდე გამოცხადებულა, მათი ბენეფიციარების წინაშე არსებულ გამოწვევებს ვერ პასუხობს, - „ჩვენი საქმიანობა პირდაპირ უკავშირდება შეზღუდული შესაძლებლობის პირებს და მნიშვნელოვნად მიგვაჩნია, სახელმწიფო საგრანტო კონკურსები ხაზგასმით მოიცავდეს ამ სფეროს. ამ მიმართულებით სახელმწიფოს მხარდაჭერა მნიშვნელოვანია შშმ პირთა სხვადასხვა სფეროში მონაწილეობის (განათლება, დასაქმება, არჩევნები, ეკონომიკა, კულტურა, სპორტი, მეცნიერება და ა.შ.) ხელშეწყობისთვის“.  მეტი კონკრეტიკისა და მრავალფეროვნების საჭიროებას უსვამს ხაზს პავლე თვალიაშვილი, „სიქა“: „კარგი იქნება მრავალფეროვანი იყოს დაფინანსების მიმართულებები, მოიცავდეს ბევრ კონკრეტულ სფეროს/საკითხს; არ იყოს ისეთი ზოგადი, რომ მრავალმხრივი ინტერპრეტირების საშუალებას იძლეოდეს. დავამატებდი მეწარმეობის განვითარების აქტივობებს - სანამ სოციალური მეწარმეობა გააქტიურდება, მისთვის მყარი ბაზისია შესაქმნელი“. მეწარმეობის მიმართულების ხელშეწყობა სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების საშუალებით მნიშვნელოვნად მიაჩნია ლია კასპელაშვილსაც.  „ქვეყანაში ჭირს როგორც სამუშაო ადგილები, ისე - პროფესიული კადრები. თითქოს, გვაქვს პროფესიული კოლეჯები, მაგრამ შესაბამის კვალიფიციურ დონეს მისი კურსდამთავრებულები ვერ აღწევენ. თითქოს, მუშაობს „აწარმოე საქართველოში“, მაგრამ მაინც ნაკლებია საწარმოები - ამოწურავენ მონიტორინგის ვადებს და ფუნქციონირებას წყვეტენ. მნიშვნელოვანია მეწარმეთა კვალიფიციური გადამზადება მენეჯმენტისა და მარკეტინგი მიმართულებით, თუ გვსურს გრძელვადიან, სიცოცხლისუნარიან შედეგებზე ვიყოთ ორიენტირებული“, - ამბობს სტუდია „ანდამატის“ ხელმძღვანელი.  მიუხედავად იმისა, რომ მსხვილი საზოგადოებირივი ორგანიზაციების ნაწილი, ე.წ. Watchdog-ები, მიიჩნევენ, რომ საქართველოში სახელმწიფო უწყებების საქმიანობის გამჭვირვალობის დონე სსო-ების მიერ სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების მიღების მართებულობას ეჭვქვეშ აყენებს, „ადამიანის უფლებათა ცენტრის“ ხელმძღვანელი, ალეკო ცქიტიშვილი საკითხს ასე კატეგორიულად არ უყურებს, - „ვინაიდან Watchdog-ების ძირითადი საქმიანობა არის სახელმწიფო უწყებების მუშაობის მონიტორინგი, იდენტიფიცირებული დარღვევების დოკუმენტირება და ანგარიშების მომზადება, რთულად წარმოასდგენია დამოუკიდებელმა Watchdog ორგანიზაციამ სახელმწიფოს დაფინანსება მოითხოვოს, მაგალითად, მსჯავრდებულების მდგომარეობის მონიტორინგის ან საარჩევნო დარღვევების მონიტორინგის მიზნით. თუმცა, ცნობიერების ასამაღლებელი, მოწყვლადი ჯგუფებისთვის უნარების განმავითარებელი პროექტების დაფინანსება სახელმწიფო ბიუჯეტიდან მისაღებად მიგვაჩნია“.  ასეთ შესაძლებლობას ალეკო ცქიტიშვილი მხოლოდ სახელმწიფო გრანტების გაცემის პროცესის გამჭვირვალობის მაღალი ხარისხისა და ამ პროცესში ექსპერტთა ობიექტური, მიუკერძოებელი ჯგუფის მონაწილეობის პირობებში უშვებს. პროცესის გამჭვირვალობის გაზრდა ის მოთხოვნაა, რომელსაც სსო-ები, სახელმიწოფო გრანტებთან დაკავშირებით მსჯელობისას, პირველ რიგში აყენებენ.  მაკა ჯაიანი

სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტმა (CSI) ევროკავშირისა და გერმანიის ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ფედერალური სამინისტროს მიერ დაფინანსებული პროექტის, „სამოქალაქო საზოგადოების განვითარების ინიციატივა“, ფარგლებში, 2019 და 2020 წლებში, სახელმწიფო გრანტების მონიტორინგის მიზნით, მცირე გრანტები გასცა. ამ პროექტის მიზანი საქართველოში სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციების (სსო-ები) გაძლიერება, მათი სამუშაო გარემოს გაუმჯობესებაა, ერთ-ერთი ამოცანა კი - სსო-ებისთვის სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების სისტემის გაუმჯობესების ხელშეწყობა და შესაბამისი რეკომენდაციების შემუშავება. პროექტის ერთ-ერთი კომპონენტი სწორედ სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების არსებული სისტემის პერიოდულ მონიტორინგს გულისხმობს.  ორი წლის განმავლობაში, კონკურსში გამარჯვებულმა ორგანიზაციებმა სახელმწიფო ინსტიტუტების მიერ 2016 („მწვანე კავკასია“), 2017 („დემოკრატიული ჩართულობის ცენტრების ქსელი“), 2018 („დემოკრატიული ჩართულობის ცენტრების ქსელი“) და 2019 („საქართველოს ახალგაზრდა ეკონომისტთა ასოციაცია“) წლებში სახელმწიფო გრანტების გაცემის არსებული პრაქტიკა შეისწავლეს - გრანტის გაცემის დაგეგმვა; გრანტის გაცემის პროცესი; გაცემული გრანტის მონიტორინგი და შეფასება. იქამდე, ვიდრე კვლევების შედეგად გაკეთებული დასკვნებსა და რეკომენდაციების შესახებ ვისაუბრებთ, შეგახსენებთ საჯარო ინსტიტუტებს, რომლებმაც საკვლევ პერიოდში სახელმწიფო გრანტები გასცეს, ასევე - მათ მიერ გაცემული საგრანტო დაფინანსების ოდენობას.   გრანტის გამცემი ორგანიზაცია საგრანტო ბიუჯეტი  2016 საგრანტო ბიუჯეტი  2017 საგრანტო ბიუჯეტი  2018 საგრანტო ბიუჯეტი  2019 იუსტიციის სამინისტრო 312,382 163,882 180,000 48,548 შოთა რუსთაველის საქართველოს ეროვნული სამეცნიერო ფონდი 1,130,405 2,083,551 2,204,769 2,380,352.7 საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტრო 600,000 590,000 650,000 700,000 შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის აპარატი 350,000 საქართველოს ინოვაციებისა და ტექნოლოგიების სააგენტო - GITA 14,000 8,600 39,283 33,157.9 საერთაშორისო საგანმანათლებლო       ცენტრი 150,000 საარჩევნო სისტემების განვითარების, რეფორმებისა და სწავლების ცენტრი 2,082,506 2,399,014 2,381,571 2,352,305 აჭარის ა.რ. განათლების, კულტურისა  და სპორტის სამინისტრო 9,152 მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრი 276,090 281,999 185,444 ბავშვთა და ახალგაზრდობის განვითარების ფონდი (მიზნობრივი სუბსიდია) 1,049,967 743,837 სულ 5,189,260 6,264,974 5,746,774 6,199,808 მივუბრუნდეთ კვლევების შედეგად გაკეთებულ დასკვნებსა და რეკომენდაციებს.  „პროგრამების შემუშავების პროცესი არ ეფუძნება არსებული პრობლემების სიღრმისეულ შეფასებას და საჭიროებს ანალიზს; ამ პროცესში არ ჩანს ყველა დაინტერესებული მხარის მონაწილეობა; ინსტიტუციების ნაწილს დადგენილი არ აქვს გასაჩივრების უფლება და შესაბამისი პროცედურები; ზოგჯერ, მეტისმეტად არის გართულებული ფინანსური ანგარიშგების მოთხოვნები; ზოგადია ან საერთოდ არ არსებობს საქმიანობის ეფექტურობის მონიტორინგისა და შეფასების პროცედურები; საკმაოდ დაბალია საზოგადოების ინფორმირების ხარისხი, პროგრამებისა და ცალკეული გრანტების შესახებ; არ ხდება პროგრამის განხორციელებისას მიღებული შედეგების ანალიზის გათვალისწინება შემდეგი წლის საგრანტო პროგრამების დაგეგმვისას“, - ეს გახლავთ იმ უარყოფითი მხარეების მოკლე ჩამონათვალი, რომელიც კვლევებით გამოიკვეთა.  „საჯარო დაწესებულებების მიერ გრანტის გაცემის პრაქტიკის შესწავლისას, ვერ მოხერხდა საგრანტო პროგრამით განსაზღვრული აქტუალური და საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანი საკითხების გადაჭრის საჭიროებებისა და მიმართულებების ემპირიული საფუძვლის დასაბუთება სხვადასხვა კვლევითა და წყაროთი; საკანონმდებლო დონეზე არ არის განსაზღვრული საზოგადოებრივი ორგანიზაციების მონაწილეობა საგრანტო განაცხადების შეფასების ეტაპზე; შეფასების სისტემები საჭიროებს დამატებით ნარატიულ განმარტებას, რათა შეფასების შედეგი უფრო გაზომვადი და განჭვრეტადი გახდეს; უმეტესად, საჯარო ინსტიტუტები თავად ახდენენ ფინანსური ანგარიშების კონტროლს და ამოწმებენ პროექტის თანხების მიზნობრივ ხარჯვას; საჯარო დაწესებულებებს არ აქვთ განხორციელებული ეფექტურობის შეფასების ფართომასშტაბიანი კვლევა“, - ეს კვლევების დროს გაკეთებული მიგნებების ნაწილი გახლავთ.  კვლევების პროცესში დაფიქსირებულ პრობლემებსა და გაკეთებულ ძირითად მიგნებებზე დაყრდნობით, საჯარო ინსტიტუტებისა და პროცესში ჩართული სსიპ-ების გამოცდილების გათვალისწინებით, გამოიკვეთა რეკომენდაციები, რომელთა განხორციელება, პროცესში ჩართული მონაწილეების აზრით, ხელს შეუწყობს ადმინისტრირების პროცესის, ხარისხის, სანდოობისა და გამჭვირვალობის გაუმჯობესებას. კერძოდ:  ღრმა და ყოვლისმომცველი ემპირიული კვლევითი მიმართულების გაძლიერება და მისი შედეგებით გამყარებული საგრანტო პროგრამის ძირითადი მიმართულებებისა თუ პრიორიტეტების განსაზღვრა;  საგრანტო პროგრამის შემუშავებისას მონაწილეობითი მექანიზმის შექმნა სექტორის ექსპერტებისა და პოტენციური მოსარგებლეებისათვის, რაც მნიშვნელოვნად შეუწყობს ხელს სექტორში არსებული ცოდნის გაზიარებას და სამოქალაქო სექტორის მონაწილეობას საგრანტო მიმართულებების სწორად განსაზღვრის პროცესში;  თვითმმართველობებისთვის საგრანტო დაფინანსების გაცემის უფლების მინიჭება;  გრანტის შესახებ ინფორმაციის გამოცხადების პროცესში, გარდა ონლაინ მედია საშუალებებისა, საჯარო პრეზენტაციის ორგანიზება და დაინტერესებული მხარეებისთვის კონსულტაციის სხვადასხვა ფორმატის განსაზღვრა გრანტის გაცემის წესის მიხედვით;  კონკურსში მონაწილე ორგანიზაციების კომპეტენციებისა და შესაძლებლობის გაძლიერების მიზნით, გრანტის გამცემი საჯარო დაწესებულების მიერ, მათი სტანდარტების შესაბამისად, დამატებითი ტრენინგების ორგანიზება პროექტის წერასა და ბიუჯეტირებაში;  განაცხადების მიღების ელექტრონული სისტემების დანერგვა და/ან გაუმჯობესება, რაც ხელს შეუწყობს პროცესის ეფექტურ და სწრაფ წარმართვას;  საგრანტო განაცხადების შეფასების მექანიზმების გაუმჯობესება. ქულათა სისტემის ან სხვა გაზომვადი შეფასების ინსტრუმენტების გამოყენება; გარდა რაოდენობრივი შეფასებისა, შინაარსობრივი შეფასების შემოღება/გაუმჯობესება;  საგრანტო განაცხადების შემფასებელი კომისიის შემადგენლობაში სამოქალაქო სექტორისა და შესაბამისი დარგის ექსპერტების ჩართულობის გაზრდა, რაც, თავის მხრივ, ხელს შეუწყობს გამჭვირვალობისა და სანდოობის ხარისხის გაუმჯობესებას; გასაჩივრების მექანიზმის გაუმჯობესება პროცედურების გამარტივებისა და გასაჩივრების ვადების შემცირების გზით;  ინფორმაციის საჯაროდ გამოქვეყნების მექანიზმის გაძლიერება, მათ შორის, შემფასებელი კომისიის შემადგენლობის საჯაროდ გამოქვეყნება, საკონკურსო პროცესის დასრულების შემდგომ;  საჯარო ინფორმაციის ხელმისაწვდომობის გაზრდა და თითოეული ინსტიტუტის მიერ გაცემული გრანტების შესახებ უწყების ვებგვერდზე ინფორმაციის პროაქტიულად გამოქვეყნება, საქართველოს მთავრობის 2013 წლის 26 აგვისტოს #219 დადგენილების შესაბამისად; საგრანტო პროგრამების ეფექტურობის შეფასების კვლევის განხორციელება;  სპეციალური პლატფორმის შექმნა სახელმწიფო გრანტის გამცემი საჯარო უწყებებისათვის, პროგრამის ადმინისტრირებაში ჩართული პირებისა და მენეჯერებისათვის, გრანტის გაცემის პროცესში დაგროვებული ცოდნის, გამოცდილებისა და საუკეთესო პრაქტიკის გაზიარების მიზნით. ამ რეკომენდაციების ნაწილი საკანონმდებლო ცვლილებებს გულისხმობს, მთლიანობაში კი, მათი გათვალისწინება, ერთი მხრივ, გამჭვირვალეს გახდის სახელმწიფო გრანტების გაცემის პროცესს, მეორე მხრივ - საინტერესოს, დაფინანსების ახალი შესაძლებლობის მაძიებელი საზოგადოებრივი ორგანიზაციებისათვის.      მაკა ჯაიანი

სახელმწიფო საგრანტო სისტემაში ადგილობრივი თვითმმართველობის ჩართვა ერთ-ერთია იმ საკითხებიდან, რომელსაც „საზოგადოებრივი ორგანიზაციების სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების რეფორმის კონცეფცია“ აუცილებელ ცვლილებებში მოიაზრებს. რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი სამოქალაქო საზოგადოების განვითარებისთვის, კონცეფციის სამუშაო ჯგუფის წევრი, „სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტის“ მთავარი იურისტი, ლევან ფანიაშვილი გვეტყვის.  - მუნიციპალიტეტების მიერ გრანტის გაცემის შეუძლებლობა წარმოადგენს, სახელმწიფო საგრანტო სისტემის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ნაკლოვანებას. საქართველოს კანონმდებლობა გრანტის გამცემი სუბიექტების ჩამოთვლისას არ ახსენებს ადგილობრივ თვითმმართველობას და, შესაბამისად, მუნიციპალურ ორგანოებს არ შეუძლიათ განახორციელონ საზოგადოებრივი ორგანიზაციების და ადგილობრივი ინიციატივების საგრანტო დაფინანსება. ამის მიუხედავად, რიგი მუნიციპალიტეტების პრაქტიკის შესწავლა ცხადყოფს, რომ მუნიციპალური ორგანოები საკუთარი პროგრამების განხორციელებისას საზოგადოებრივ ორგანიზაციებზე საბიუჯეტო თანადაფინანსებას გასცემენ, რასაც ვერ არქმევენ გრანტს. თუმცა, ასეთი პროგრამული დაფინანსება თავისი არსით საგრანტო დაფინანსებაა და გრანტის იდენტურია. მუნიციპალიტეტების მიერ ასეთი დაფინანსება, გაიცემა ახალგაზრდული პოლიტიკის განვითარების, კულტურის, სპორტის და ხელოვნების განვითარების ხელშეწყობის, სოციალურ დაცვის პროექტების ხელშეწყობის და სხვა მიმართულებებით. მუნიციპალური ორგანოების მიერ ასეთი დაფინანსების გაცემა არის მნიშვნელოვანი მანიშნებელი იმისა, რომ არსებობს ადგილებზე ასეთი მექანიზმის გამოყენების საჭიროება და შესაბამისად კანონმდებლობა არ მიმართულებით ცვლილებას საჭიროებს.  მუნიციპალიტეტების მიერ გრანტის გაცემის მექანიზმის კანონმდებლობაში პირდაპირი არ არსებობის პირობებში, მუნიციპალიტეტების მიერ დაფინანსების გაცემის პრაქტიკა მნიშვნელოვნად განსხვავდება, რაც ბუნებრივია კითხვებს აჩენს გამჭვირვალობისა და სანდოობის კუთხით. შესაბამისად, მსგავსი პროგრამული დაფინანსებების საკანონმდებლო ჩარჩოებში მოქცევა ხელს შეუწყობს დაფინანსების დაგეგმვისა და გაცემის პროცესის მეტ გამჭვირვალობას და სანდოობას. ასეთი დაფინანსების საკანონმდებლო ჩარჩოებში მოქცევა და მუნიციპალიტეტებისთვის გრანტის გაცემის უფლების მინიჭება, ხელს შეუწყობს რიგ შემთხვევებში მუნიციპალიტეტის ფუნქციების უკეთ განხორციელებას, მუნიციპალიტეტის საბიუჯეტო და საზოგადოებრივი ორგანიზაციების რესურსების გაერთიანების გზით საზოგადოებრივად სასარგებლო ადგილობრივი ინიციატივების განხორციელებას, სხვადასხვა მუნიციპალიტეტების მიერ თვისი საბიუჯეტო რესურსები გაერთიანებას და ინტერმუნიციპალური ინიციატივების წახალისებას, ამ პროცესში სამოქალაქო საზოგადოების აქტიურ ჩართვას და ადგილზე სხვადასხვა ინიციატივების წახალისებას.  - რატომ არის ეს ცვლილება მნიშვნელოვანი საზოგადოებრივი ორგანიზაციებისთვის?  - როგორც საერთაშორისო გამოცდილება ცხადყოფს, საზოგადოებრივი ორგანიზაციების დაფინანსების ერთ-ერთ მნიშვნელოვან წყაროს სხვადასხვა საჯარო ინსტიტუციებიდან მიღებული პროგრამული დაფინანსებები წარმოადგენს. ასეთი დაფინანსება განსაკუთრებით აქტუალურია საქართველოსთვის, იმის გათვალისწინებით, რომ საქართველოს საზოგადოებრივი ორგანიზაციებისთვის დაფინანსების ძირითად წყაროს საერთაშორისო საგრანტო დაფინანსება წარმოადგენს. საერთაშორისო საგრანტო დაფინანსების შემცირების შემთხვევაში საქართველოს საზოგადოებრივი ორგანიზაციების ფინანსური სიცოცხლისუნარიანობა გაუარესდება. აქედან გამომდინარე, მნიშვნელოვანია, რომ საზოგადოებრივი ორგანიზაციებისთვის გაჩნდეს დაფინანსების სხვა ალტერნატიული წყაროები, რომლის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან კომპონენტსაც სწორედ საჯარო ინსტიტუციების, მათ შორის მუნიციპალიტეტების მიერ გაცემული გრანტები წარმოადგენს. ეს განსაკუთრებით აქტუალურია საქართველოს რეგიონებში მომუშავე საზოგადოებრივი ორგანიზაციებისთვის, რომელთა ფინანსური რესურსები, როგორც წესი მნიშვნელოვნად ჩამორჩება მსხვილი და თბილისში ბაზირებული საზოგადოებრივი ორგანიზაციების ფინანსურ შესაძლებლობებს.  გარდა ზემოაღნიშნულისა, მუნიციპალიტეტებისთვის გრანტის გაცემის უფლება, უფრო მეტ შესაძლებლობას მისცემს ადგილობრივ საზოგადოებრივ ორგანიზაციებს იმოქმედონ კონკრეტული მუნიციპალიტეტის მოსახლეობისთვის აქტუალური დღის წესრიგით და დაფინანსდეს ისეთი ინიციატივები რომელიც დონორი ორგანიზაციების პრიორიტეტებში შეიძლება არ შედიოდეს. მუნიციპალიტეტების მიერ ადგილებზე საგრანტო დაფინანსებების გაცემა, შესაძლებლობას მისცემს ადგილობრივ ორგანიზაციებს დაგეგმონ კონკრეტული მუნიციპალიტეტისთვის აქტუალური პროექტები და უფრო აქტიურად ჩაერთონ ადგილობრივი მნიშვნელობის საკითხების გადაწყვეტის პროცესში.  - საერთაშორისო გამოცდილება ახსენეთ. როგორია ეს გამოცდილება?  - მრავალი ქვეყნის ხელისუფლებას გააზრებული აქვს, ქვეყნის მდგრადი და დემოკრატიული განვითარებისთვის რაოდენ მნიშვნელოვანია სიცოცხლისუნარიანი სამოქალაქო საზოგადოების არსებობა. ისინი აცნობიერებენ, რომ საზოგადოებრივი ორგანიზაციები არიან ის პარტნიორები, რომლებიც კარგად იცნობენ მოსახლეობას და გააჩნიათ საზოგადოების საჭიროებებზე მორგებული და ღირებული პროდუქტის მიწოდების უნარი. შესაბამისად, საზოგადოებრივ ორგანიზაციათა შესაძლებლობების გასაძლიერებლად, ხარისხიანი სერვისების მიწოდების უზრუნველყოფისა და საზოგადოებრივი ორგანიზაციებიდან წამოსული ინიციატივების წახალისების მიზნით, შექმნილია პირდაპირი დაფინანსების სხვადასხვა ფორმა, მათ შორის საგრანტო დაფინანსების გაცემის მექანიზმი. გრანტი, ცენტრალური ან ადგილობრივი ხელისუფლების ბიუჯეტიდან გამოყოფილი პირდაპირი სახელმწიფო დაფინანსების ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული ფორმაა. გრანტები გამოიყოფა მრავალი მიმართულებით: განათლება, ადამიანის უფლებები, ქველმოქმედება, ახალგაზრდობა, რეგიონული განვითარება, ეკონომიკური განვითარება, სპორტი, ხელოვნება, ჯანმრთელობა, გარემოს დაცვა, ცხოველთა დაცვა და სხვ. ბევრ ქვეყანაში, ადგილობრივი ხელისუფლებები სარგებლობენ გრანტის გაცემის, ხოლო საზოგადოებრივი ორგანიზაციები მისი მიღების შესაძლებლობით. აღნიშნული კი ხელს უწყობს, თანამშრომლობის გააქტიურებას და ერთობლივი წამოწყებების განხორციელებას.  - როგორ უყურებს ამ საკითხს ხელისუფლება? გქონიათ ამ საკითხის ირგვლის საუბარი? როგორია მათი პოზიცია? - მუნიციპალიტეტებისთვის გრანტის გაცემის უფლებამოსილების გადაცემა არაერთხელ დაისვა საჯარო დღის წესრიგში. თუმცა, საქართველოს ცენტრალური ხელისუფლება თავს იკავებდა მუნიციპალიტეტების ამ უფლებით აღჭურვისგან და ამის მიზეზად როგორც წესი, კორუფციის მაღალ რისკს ასახელებს და მიიჩნევს, რომ მუნიციპალიტეტების ორგანოები ასეთი უფლებამოსილების განსახორციელებლად მზად არ არიან. თუმცა ამ რისკების გამორიცხვა ან მინიმუმამდე დაყვანა შესაძლებელია გამჭვირვალობის და სანდოობის საკანონმდებლო სტანდარტების დადგენით. ამავდროულად, სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების სისტემის რეფორმირების საჭიროება, რომლის ერთ-ერთი მთავარი კომპონენტი მუნიციპალიტეტებისთვის გრანტის გაცემის უფლებას ეხება, აღიარებულია ხელისუფლების მიერ სხვადასხვა სამთავრობო დოკუმენტით. კერძოდ, სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტის ინიციატივით, მუნიციპალიტეტების გრანტის გაცემის მექანიზმით აღჭურვის მნიშვნელობა აღიარებული იქნა საქართველოს მთავრობის მიერ დამტკიცებული ღია მმართველობა საქართველოს 2018-2019 წლების სამოქმედო გეგმით. ამის საფუძველზე მომზადდა შესაბამისი საკანონმდებლო ცვლილებების ვარიანტი, თუმცა მისი შემდგომი მსვლელობა მთავრობის მხრიდან ამ ეტაპისთვის არ მომხდარა. გარდა ამისა, აღსანიშნავია საქართველოს მთავრობის მიერ დამტკიცებული დეცენტრალიზაციის 2020-2025 წლების სტრატეგია, რომელშიც ასევე მითითებულია მუნიციპალიტეტებისთვის გრანტის გაცემის უფლების მინიჭების საკითხი.  ესაუბრა მაკა ჯაიანი

სანამ ვაქცინის გაკეთებაზე უარს იტყვი, დაფიქრდი რა ინფორმაციას ფლობ? ნუ ენდობი დაუზუსტებელ და მცდარ ინფორმაციას, გაიგე მეტი ვაქცინებზე

თაობები თაობებს მითებს გადასცემენ რუსეთ-საქართველოს მეგობრობის შესახებ  ნუ ენდობი დაუზუსტებელ ინფორმაციას, გაეცანი ისტორიას  1801 ანექსია. 1804  მთიულეთის აჯანყების ჩახშობა. 1811 საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის გაუქმება. 1812,19,41,56 საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში აჯანყებების ჩახშობა. 1921 დამოუკიდებელი საქართველოს რესპუბლიკის ანექსია. 1924 აჯანყების ჩახშობა. 1937–38 რეპრესიები. 1956 9 მარტის ტრაგედია. 1978 ქართული ენის, როგორ სახელმწიფო ენის გაუქმების მცდელობა. 1989 9 აპრილის ტრაგედია. 1989 საომარი მოქმედებები სამაჩაბლოში. 1992–1993 აფხაზეთის ომი. 2008 რუსეთ საქართველოს ომი. 2008–დან დღემდე მცოცავი ოკუპაცია, ადამიანების გატაცება!!! საქართველოს ტერიტორიების 20% ოკუპირებულია რუსეთის მიერ!!!