დაფიქრებულხართ რატომ სდუმს ძალადობის მსხვერპლი? სანამ გაუაზრებელ ფრაზით ვინმეს ატკენ, სჯობს მოუსმინო.

სოფელ ქვემო მაჩხაანის მოსახლეობის 150 წლის წინანდელი სათემო მუშაობისა და თვითორგანიზების უნიკალური მაგალითია თეატრი, რომლის ასაშენებლად სოფლის თითოეული მკვიდრი 9 წლის განმავლობაში ფულს აგროვებდა. მათ ეს შეძლეს, 1899 წლის 25 ივლისს ქვემო მაჩხაანის თეატრი გაიხსნა სპექტაკლით „ხანუმა“. შენობის არქიტექტორი უცნობია. აგურით ნაშენი 2 სართულიანი შენობა კარგად ერწყმის სოფლის ურბანულ გარემოს და ამავე დროს მისი შიდა არქიტექტურული კონცეფცია იმდროინდელი ევროპული თეატრების მსგავსია – შენობა ითვალისწინებს სამკითხველო სივრცეს და სხვადასხვა დისკუსიებისა თუ საგანმანათლებლო ღონისძიებების გამართვის შესაძლებლობას. ქვემო მაჩხაანის თითოეული მცხოვრები ჩართული იყო სოფლისთვის საჭირო სხვადასხვა ინიციატივის განხორციელებაში – სახავდნენ პრიორიტეტებს სოფლის ეკონომიკური, კულტურულ-საგანმანათლებლო თუ სხვა მიმართულებით და შემდეგ, სხვადასხვა ხერხებით მოიძიებდნენ სახსრებს. მათი თვითორგანიზების და ინიციატივების შედეგი ასეთია: სკოლა, სამკითხველო, თეატრი, სახალხო სახელოსნო დეპო–ბანკი, აფთიაქი და ა.შ. ქვემო მაჩხაანის მსგავსად, საქართველოს ოკუპაციამდე, თემის თვითორგანიზების უამრავი საინტერესო ისტორია სათემო განვითარების ცენტრმა (CDC) და თბილისის თანამედროვე ხელოვნების ცენტრმა (CCA), ფონდის – „ღია საზოგადოება – საქართველო“ მხარდაჭერით, მოიძიეს და წიგნად გამოსცეს. 1921 წლის ოკუპაციამ ყველანაირი მოტივაცია და ინიციატივა ისევე ჩააქრო მაჩხაანშიც, როგორც საქართველოს სხვა სოფლებსა თუ რეგიონებში. მას შემდეგ, იშვიათად თუ გაისმებოდა ხოლმე სოფელში ინიციატივები. დღეს კი, გამოჩნდნენ სიახლესა და კულტურას მოწყურებული ახალგაზრდები. ამის ერთ–ერთი მაგალითია კამპანია, რომელიც ქვემო მაჩხაანის თეატრის მეორე სიცოცხლის შანსია. ისინი იწვევენ სხვადასხვა ქალაქების თეატრებს, ქვემო მაჩხაანში სპექტაკლების გასამართად. #გაიზიარეპასუხისმგებლობა რადგან #ესქვეყანაშენია

საერთაშორისო საზოგადოებრივმა ორგანიზაციამ „გადავარჩინოთ ბავშვები“ (Save the Children), რომელიც 1919 წელს შეიქმნა და პროგრამებს მსოფლიოს 120 ქვეყანაში ახორციელებს, საქართველოში საქმიანობა 1993 წლიდან დაიწყო. ამ 28 წლის განმავლობაში, ორგანიზაცია აქტიურად მუშაობს ბავშვთა დაცვის, განათლების, ოჯახებისა და თემის გაძლიერების, ინკლუზიური განათლების, ბავშვთა ადრეული განვითარების, კატასტროფების რისკის შემცირების, ახალგაზრდობის უნარების განვითარების, ბავშვთა მონაწილეობის, იძულებით გადაადგილებულ პირთა დახმარების და გოგონებისა და ქალების გაძლიერების საკითხებზე. „გადავარჩინოთ ბავშვების“ დახმარებით, შემუშავდა და დაინერგა მიდგომები, მომსახურებები, შეფასების ინსტრუმენტები, სახელმძღვანელო დოკუმენტები და საკანონმდებლო ცვლილებები, რომელიც დღეს, ბევრი მიმართულებით, ბავშვთა კეთილდღეობის საფუძველია. თუმცა, ბავშვთა დაცვას საქართველოში, ბევრი თვალსაზრისით, ჯერაც არაერთი გამოწვევა აქვს. „მათ შორისაა ბავშვთა სიღარიბე და მათ მიმართ ძალადობა, რასაც ამძიმებს ბავშვიანი ოჯახების მხარდაჭერაზე არსებული სერვისების ნაკლებობა“, - ამბობს ორგანიზაციის ადვოკატირების, კომუნიკაციისა და პარტნიორობის კოორდინატორი, მარიკა მხეიძე, - „სუსტია ბავშვთა ძალადობისაგან დაცვის სახელმწიფო მექანიზმები, სახეზეა სახელმწიფო ზრუნვაში მყოფი ბავშვების ბიოლოგიურ ოჯახებში რეინტეგრაციაზე ორიენტირებული ნაბიჯების სიმწირე, სახელმწიფო ზრუნვის პროგრამებში დეფიციტურია სოციალური მუშაკის ხელმისაწვდომობა და ა.შ.“. ვინაიდან ოჯახებიდან ბავშვების გამოყვანის ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი ძალადობაა, „გადავარჩინოთ ბავშვები“ აქტიურად მუშაობს, რომ დანერგოს მის მიერ შემუშავებული პროგრამა „მშობლობა ძალადობის გარეშე“. ეს პროგრამა ხელს უწყობს მშობლებისთვის აღზრდის არაძალადობრივი და ეფექტიანი მეთოდების, საკუთარ სტრესთან გამკლავების სწავლებას და ბავშვთა მიმართ ძალადობასთან დაკავშირებით საზოგადოებაში არსებული არასწორი წარმოდგენების შეცვლას. „ჩვენი მიდგომა „მშობლობა ძალადობის გარეშე“ მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტი შეიძლება გახდეს ბავშვის ოჯახიდან გამოყვანის პრევენციისა და ინსტიტუციებში განთავსებული ბავშვების ბიოლოგიურ ოჯახებში დაბრუნების კუთხით“, - მიიჩნევს მარიკა მხეიძე. ბავშვებთან დაკავშირებული და აუცილებლად მოსაგვარებელი საკითხების ჩამონათვალში, რომელიც ორგანიზაციას აქვს, ადრეული და სკოლამდელი განათლების სისტემაში დასაქმებული აღმზრდელების კვალიფიკაციაცაა. აქ უნდა აღინიშნოს „გადავარჩინოთ ბავშვების“ კიდევ ერთი პროგრამა - „HEART - გაჯანსაღება და განათლება ხელოვნების მეშვეობით“, რომელიც ცვლის საბავშვო ბაღის აღმზრდელების სწავლებას, სკოლამდელი განათლების მეთოდების მიმართ მათ მიდგომებს. ხსენებულ ჩამონათვალშია, ასევე, მწირი ბიუჯეტები, რომელსაც მუნიციპალიტეტები გამოყოფენ საბავშვო ბაღების განვითარების, წიგნების, სამუშაო მასალებისა და სათამაშოებისთვის - იმისთვის, რამაც ბავშვის სრულყოფილი განვითარება უნდა უზრუნველყოს. „ამ კონტექსტში, აღსანიშნავია მსოფლიო ბანკის მიერ დაფინანსებული პროექტი „საქართველოში სკოლამდელი განათლების ხელშეწყობა სოციალური ანგარიშვალდებულების გზით“, - გვიყვება მარიკა მხეიძე, - „პროექტის ფარგლებში ორი მექანიზმი შეიქმნა. პირველია სკოლამდელ დაწესებულებათა ეროვნული გაერთიანება, რომელშიც საქართველოს სხვადასხვა მუნიციპალიტეტში მოქმედი ბაღები შედიან. ეს არის ერთმანეთისთვის გამოცდილების გაზიარების, ძალისხმევის გაერთიანებისა და მუნიციპალიტეტების დაგეგმვის პოლიტიკაზე გავლენის მოხდენის მექანიზმი. მეორე კი, გახლავთ ე.წ. ბენჩმარკინგის ინსტრუმენტი, რომელიც მუნიციპალიტეტებში არსებულ ადრეული და სკოლამდელი განათლების დაწესებულებების ხარისხს აფასებს და მტკიცებულებებზე დაფუძნებული პოლიტიკის დაგეგმვისა და ადვოკატირების პროცესის წარმართვას უწყობს ხელს“. კოვიდმა სამყაროს მაჯისცემა შეცვალა და, ბუნებრივია, გავლენა ბავშვების მდგომარეობაზეც მოახდინა. კამპანია #გადაარჩინესაქართველოგაზიარებით ერთ-ერთია იმ აქტივობებიდან, რომელიც ორგანიზაციამ „გადავარჩინოთ ბავშვები“ პანდემიის საპასუხოდ დაიწყო. „მოსალოდნელია, რომ პანდემიის შედეგად, ბავშვების ნაწილი ნაადრევად შეწყვეტს სწავლას, გაიზრდება ძალადობის, ადრეული ქორწინების, ბავშვთა შრომის მაჩვენებლები, ამიტომ, ორგანიზაცია პირველი დღიდან უწყობდა ხელს, პანდემიასთან დაკავშირებით, ბავშვებსა და ოჯახებზე მორგებული ინფორმაციის გავრცელებას“, - განმარტავს მარიკა მხეიძე, - „ ამ კამპანიის ფარგლებშიც, ბავშვები და ცნობილი ადამიანები ერთმანეთს პანდემიით გამოწვეულ სტრესთან გამკლავების გზებს უზიარებდნენ, განწყობას უმაღლებდნენ, პატარებს ზღაპრებს უყვებოდნენ; სოციალური მედია კამპანიის ფარგლებში, ვიყენებდით სხვადასხვა მეთოდიკას, რომ მშობლებისთვის გვესწავლებინა რუტინის შეცვლით გამოწვეულ სტრესთან გამკლავება... ჩვენ შევისწავლეთ პანდემიის გავლენა ინკლუზიური განათლების ხარისხზე და ეს კვლევა საფუძვლად დაედო სახელმწიფოსათვის მიწოდებულ რეკომენდაციებს, ჩვენს სტრატეგიულ ამოცანებს“. „გადავარჩინოთ ბავშვები“ იყო პირველი ორგანიზაცია საქართველოში, რომელმაც კოვიდთან დაკავშირებით ინფორმაციის გავრცელება ეთნიკური უმცირესობების ენებზე - სომხურად და აზერბაიჯანულად დაიწყო. ორგაზიაციამ, ასევე, მოამზადა ვიდეოგაკვეთილები - „მშობლის საათი“, რომელიც გადაიცემა საზოგადოებრივი მაუწყებლის არხზე - „განათლება“. კოვიდის შედეგების შესამცირებლადაა შემუშავებული პროექტი „დისტანციური სწავლება და ბავშვის ადრეული განათლება“, რომელსაც „გადავარჩინოთ ბავშვები“ Fair Trees Fund-თან ერთად ახორციელებს. „ეს პროექტი ამბროლაურისა და ონის მუნიციპალიტეტებში მიმდინარეობს, ითვალისწინებს ბაგა-ბაღების აღმზრდელებისა და სხვა სპეციალისტების პროფესიულ განვითარებას, ადრეული განათლების ახალი მიდგომებისა და პროგრამების გაცნობას და ასევე, ბაგა-ბაღებისთვის და დისტანციური განათლებისთვის აუცილებელი საგანმანათლებლო მასალის და მატერიალურ-ტექნიკური საშუალებების გადაცემას“, - ამბობს მარიკა მხეიძე, - „შედეგად, ყველა ბავშვს ექნება წვდომა ხარისხიან ადრეულ განათლებაზე, პანდემიისა და სხვა შეზღუდვების მიუხედავად“. ავტორი: მაკა ჯაიანი

შახნაზ ასკეროვა მარნეულის მუნიციპალიტეტის სოფელ კასუმლოს მკვიდრია. შახნაზის ინიციატივით, მან და მისმა თანატოლებმა მუნიციპალიტეტის მოსახლეობას კორონა ვირუსთან დაკავშირებით არსებული საზოგადოებრივი ინფორმაცია ქართულ და აზერბაიჯანულ ენებზე გააცნეს. „გვინდა, ჩვენს სოფელში მცხოვრებმა ყველა ახალგაზრდამ იცოდეს, როგორ დაიცვას თავი და თავიანთი ოჯახის წევრები ვირუსისგან“, - ამბობს შახნაზი, -„ბევრს ჯერ კიდევ არ სჯერა, რომ, შეიძლება, ინფიცირებული გახდეს“. შახნაზ ასკეროვა USAID-ის სამოქალაქო განათლების პროგრამის წარმატებული აქტივისტია. ორგანიზაციის ვებგვერდი არაერთ ამბავს მოგვითხრობს მისი და სამოქალაქო კლუბების სხვა წევრების შესახებ, რომლებიც აქტიური მოქალაქეები USAID-ის პროგრამის, „მომავლის თაობის“ დახმარებით გახდნენ. პროგრამა, რომელიც საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროსთან, სამოქალაქო საზოგადოებისა და განათლების პროფესიონალებთან თანამშრომლობს, ხელს უწყობს საქართველოს ახალგაზრდების გაძლიერებას, სამოქალაქო განათლების წახალისებას სკოლებში, განსაკუთრებით - რეგიონებში; თემისთვის საჭირო აქტივობების განსახორციელებლად, პროგრამა სამოქალაქო კლუბის წევრებზე მცირე გრანტებსაც გასცემს. მაგალითად, ხაშურის მუნიციპალიტეტის სოფელ ოსიაურში შექმნილი სასკოლო სამოქალაქო კლუბის წევრემა თემის საჭიროებები შეისწავლეს, პრობლემებიდან, სკოლასა და სოფელში არსებული გარემოს გაუმჯობესება გამოყვეს და შესაბამისი ადვოკატირების პროცესი დაიწყეს. შეხვდნენ ადგილობრივი ხელისუფლების წარმოადგენლებს, გააცნეს ეკოლოგიურ საკითებთან დაკავშორებით ჩატარებული გამოკითხვის შედეგები და ერთად იმსჯელეს იმის შესახებ თუ რისი გაკეთება იყო საჭირო არსებული ვითარების მოსაგვარებლად. შედეგად, ადგილობრივმა ხელისუფლებამ სოფელში ნაგვის ურნები დადგა, სკოლას კი 90 მარადმწვანე ხის ნერგი გადასცა ეზოსა და მიმდბარე ტერიტორიის კეთილმოსაწყობად. ”სამოქალაქო პროექტების განხორციელების პროცესში, ჩვენ გავხდით აქტიური მოქალაქეები, გავიაზრეთ, რომ სწორედ თითოეული ჩვენგანის პასუხისმგებლობაა ამ ქვეყნის მომავალი და ეს მომავალი სწორედ ჩვენ უნდა შევცვალოთ უკეთესობისკენ; გავაცნობიერეთ, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია ჩვენი წვლილი საზოგადოებრივ ცხოვრებაში,“ - ამბობს ოსიაურის სასკოლო კლუბის წევრი, თამთა გამრეკელი, რომელიც აღნიშნავს, რომ პროექტში, „მომავლის თაობა“, ჩართვამდე ბოლომდე არ ჰქონდა გაცნობიერებული ისეთი ტერმინების მნიშვნელობა როგორიცაა: „აქტიური მოქალაქეობა“, „სამოქალაქო აქტივიზმი“, „ადვოკატირება“. კიდევ ერთი საინტერესო მაგალითია ჭიათურის მუნიციპალიტეტის სოფელ ქვაციხის საჯარო სკოლის სამოქალაქო კლუბი, რომლის წევრებმაც, მნიშვნელოვანი სოციალური საკითხების შესახებ, საზოგადოების ცნობიერების ამაღლება ვიდეოების, ამბებისა და ონლაინ ტრენინგების საშუალებით გადაწყვიტეს. ახალგაზრდებმა სოციალურ ქსელში შესაბამისი გვერდი - „სამოქალაქო მედია“ შექმნეს და თანატოლებს ღია საუბრებში მონაწილეობის, მუნიციპალიტეტთან, ქვეყნის სხვა რეგიონებთან დაკავშირების შესაძლებლობა მისცეს. კლუბი მუშაობს საჯარო სივრცეების დასუფთავებისა და ჯანსაღი ცხოვრების წესის ხელშეწყობის კუთხით, თუმცა, კორონა ვირუსის პირობებში, მან ახალი ფუნქციაც შეიძინა. პანდემიის ხანაში, ქვაციხელმა აქტივისტებმა სოფლის მოსახლეობისთვის კოვიდის თაობაზე სწორი ინფორმაციის მიწოდება გადაწყვიტეს. სამოქალაქო კლუბის წევრი ილია ყიფშიძე ჯანდაცვის საკითებში გაეროს გენერალური მდივნის მრჩეველს, ექიმ გიორგი ფხაკაძეს დაუკავშირდა, ონლაინ საინფორმაციო შეხვედრაში მონაწილეობა სთხოვა და თანხმობაც მიიღო. დაგეგმილი 40 წუთის ნაცვლად, ჩართვა ორი საათის განმავლობაში გაგრძელდა. კორონა ვირუსის პანდემიის, მისი პრევენციისა და მკურნალობის არსებული პრაქტიკის, ვაქცინის შესახებ მოსწავლეების, მასწავლებლებისა და მშობლების მიერ დასმულ შეკითხვებს გიორგი ფხაკაძე სიამოვნებით პასუხობდა. შეხვედრის შესახებ ილია ამბობს, რომ  „კორონა ვირუსის პანდემიის შესახებ მრავალი ინფორმაცია ვრცელდება, შესაბამისად ჩნდება მეტი კითხვაც. სამოქალაქო კლუბის წევრებს გვსურდა, მსმენელისთვის ისეთი ფორმატის შეთავაზება, სადაც პირდაპირ შეძლებდნენ კითხვის დასმას და ამომწურავი პასუხის მიღებას. გარდა იმისა რომ ბატონი გიორგი მართლაც არაჩვეულებრივი პროფესიონალია, ის ყოველთვის ინტერესით ეკიდება ახალგაზრდების მიერ ინიცირებულ აქტიობებს”. წარმატებული ჩართვის შემდეგ, კლუბის წევრებმა ქვაციხის მოსახლეობისთვის სხვა ონლაინ შეხვედრებიც გამართეს. ეს მხოლოდ რამდენიმე მაგალითია იმ აქტიურობისა, რომელსაც ქართველი მოსწავლეები USAID-ის დახმარებით აღწევენ. სამოქალაქო განათლების პროგრამა „მომავლის თაობა“ საქართველოს საშუალო სკოლების 60%-ში განხორციელდა. ეს ნიშნავს იმას, რომ ჩვენს ქვეყანას თითზე ჩამოსათვლელი აღარ ჰყავს ახალგაზრდები, რომლებიც სამოქალაქო განვითარებას, ქვეყნის წინსვლისთვის ზრუნვას დემოკრატიული პრინციპებით შეუდგებიან. ავტორი: მაკა ჯაიანი

გახსოვთ, ქალებმა კოვიდით ინფიცირებულ ოჯახს სარეველამორეული ნაკვეთი რომ გაუთოხნეს და კარტოფილის მოსავალი შეუნარჩინეს? ეს წინა გაზაფხულზე მარნეულის მუნიციპალიტეტის სოფელ მარადისში მოხდა. ეს ნაკვეთი იმ დროისთვის საავადმყოფოში მყოფი ოჯახისთვის ერთადერთი საარსებო წყარო იყო.  მეზობლის დახმარება თემის წევრებს ფონდ „ტასოს“ სათემო მუშაკმა ნაირა პაქსაძემ შესთავაზა. „ეს ამბავი თითქმის ყველა არხმა გააშუქა და ბევრ ჟურნალშიც დაიწერა“ - იხსენებს ნაირა, - „ასეთ გამოხმაურებას არ ველოდით, სხვა რა უნდა გაგვეკეთებინა იმ მდგომარეობაში? ნაკვეთი რომ არ გაგვეთოხნა, სარეველა მოსავალას სულ გააფუჭებდა“.  ნაირა პაქსაძე მარადისში მეუღლესა და ორ შვილთან ერთად ცხოვრობს, აქვს სასათბურე მეურნეობა, შესაბამისად - საქმეც ბევრი აქვს, მაგრამ საზოგადოებრივად მნიშვნელოვანი საქმეებისთვისაც პოულობს დროს. „2019 წლიდან ჩვენი სოფლის ქალები გავწევრიანდით „ფონდ ტასოში“ და აქტიურად ჩავერთეთ სხვადასხვა აქტივობაში. პირველ რიგში, გავიარეთ უამრავი ტრენინგი, რაც მოტივაციის ამაღლებაში, მიზნების დასახვასა და მათ შესრულებაში დაგვეხმარა. „ფონდი ტასოს“ შუამავლობით გაიმართა მრგვალი მაგიდის შეხვედრა, სადაც თვითმართველობას ჩვენი ხმა მივაწვდინეთ, სოფლის პრობლემები გავაცანით და მათი მოგვარების პირობაც მივიღეთ“, - ყვება ნაირა.  ნაირა პაქსაძე გაეროს ქალთა ორგანზიაციის სათემო მობილიზაციის პროექტის აქტიური წევრია. ეს პროექტი ნაწილია ქვემო ქართლში გაეროს ქალთა ორგანიზაციის რეგიონული პროექტისა - „ქალთა ეკონომიკური გაძლიერება სამხრეთ კავკასიაში“, რომელიც შვეიცარიის განვითარებისა და თანამშომლობის სააგენტოსა და ავსტრიის განვითარების სააგენტოს დაფინანსებით ხორციელდება. ნაირას აზრით, ამ პროექტმა მართლაც შეუწყო ხელი თემში ქალთა ეკონომიკურ გაძლიერებას, ბევრ ქალს გაუჩინა საკუთარი მცირე ბიზნესი და შემოსავალი, რამაც, ეკონომიკურად, არა მარტო ისინი, თემიც გააძლიერა. „მე როგორც სათემო მუშაკი, ქალებს ყველანაირად ვუწყობ ხელს. ვეხმარები სხვადასხვა აქტივობის დაგეგმვასა და განხორციელებაში, პროექტების დაწერასა და გაგზავნში, ვაწვდი ყველა ახალ ინფორმაციას. ყველაფერი ეს სოფლად მცხოვრები ქალებისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია და სიამოვნებითაც ვაკეთებთ. პროექტში „სოფლის ქალები მომავლისათვის“, პირველად, ცხრა ქალი გავერთიანდით, ახლა კი ოცდაერთი ვართ. ჩვენ გვინდა, უკეთესობისაკენ შევცვალოთ ჩვენი ცხოვრება და, ქალების მეტი მონაწილეობით, ჩვენი თემის წინსვლას შევუწყოთ ხელი“, - ასეთია ნაირა პაქსაძის ისტორია. ავტორი: მაკა ჯაიანი

შეძახილს „შუქი მოვიდა!“ 90-იანებგამოვლილი საქართველოსთვის განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს. 2015 წლიდან, ამ სიტყვებმა სხვა დატვირთვა შეიძინა - ამ სახელწოდებით გაჩნდა პროექტი, რომლის მიზანსაც საზოგადოებისთვის ჩვენს ქვეყანაში მცხოვრები შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირების გაცნობა, მათი ისტორიების მოყოლა წარმოადგენს. პროექტის ავტორები იმედოვნებენ, რომ ამ ადამიანების ცხოვრების ახლოდან დანახვით, ჩვენც მეტ კითხვაზე გვექნება პასუხი, მათ საჭიროებებსაც უკეთ გავაცნობიერებთ და ერთად შეგვეძლება ვთქვათ: „შუქი მოვიდა“ - ახლა უკეთ ვხედავთ!  დღეისთვის, პროექტის ვებგვერდზე წაიკითხავთ 176 ამბავს საქართველოს 11 რეგიონიდან, ამ ადამიანებს ესტუმრებით, თვალებში ჩახედავთ... მართლა ჩახედავთ, ზუსტად ისე, როგორც პირისპირ შეხვედრისას ჩახედავდით, რადგან ფოტოებს ამ პროექტისთვის ნათელა გრიგალაშვილი იღებს. პროექტის ავტორები ამბობენ, რომ მათ მიერ მოთხრობილი ისტორიების წარმატება, მნიშვნელოვანწილად, სწორედ ამ ფოტოების დამსახურებაა. ნათელა კი, მხოლოდ მოკლედ ამბობს, რომ ამ საქმეში დიდი სიამოვნებით ჩაერთო. ასეთია, ბევრი საუბარი არ უყვარს, სათქმელს თავისი საქმით და ფოტოებით ამბობს.  სათქმელის, პოზიციის გამომხატველად ფოტოგრაფია წლების წინ აირჩია. იქამდე, სამხატვრო სასწავლებელში სწავლობდა, თეატრში მხატვარ-დეკორატორად მუშაობდა. ფოტოგრაფად მუშაობა გაზეთ „დვრიტაში“ დაიწყო, შემდეგ სხვა ჟურნალ-გაზეთებშიც იმუშავა. ახლა დამოუკიდებელი ფოტოგრაფია, პროექტები, რომლის ფარგლებშიც იღებს სოციალურ თემატიკას ეხება - რელიგიურ და ეთნიკურ უმცირესობებს, ქალებს, ადამიანების ყოფას და ყოველთვის რეგიონებისთვის კეთდება. ქართული სოფელი და მისი ცხოვრება არის ადგილი, სადაც ნათელა გრიგალაშვილის მუზები ცხოვრობენ.  თავის ცოდნას და გამოცდილებას ახლა ნათელა რამდენიმე უნივერსიტეტის სტუდენტებს გადასცემს, მისი მონაწილეობით არაერთი გამოფენა გამართულა, რამდენიმე პერსონალური გამოფენაც მოაწყო. რასაც უნდა აკეთებდეს, ყოველთვის ნახულობს დროს სოფლის გზას დაადგეს და გადაიღოს. ამბობს, რომ იდეების განხორციელებაში სხვადასხვა ფონდისა და ორგანიზაციის მხარდაჭერაც ეხმარება. ესენი არიან: „ღია საზოგადოების ფონდი“, ფონდი „ათინათი“, შვეიცარიის განვითარებისა და თანამშრომლობის სააგენტო, სხვა. მათთან ერთად გააცნო საზოგადოებას დუხობორები, დევნილები, სხვები.  ერთ-ერთი ასეთი პროექტია „ფოტოკლუბები სოფლად“. „სოფელში გავიზარდე და არასდროს გამიწყვეტია კავშირი სოფელთან, კარგად ვიცნობ იმ პრობლემებს რომელიც სოფლებსა და რეგიონებში არსებობს. აქედან გამიჩნდა იდეა, დავხმარებოდი მათ, მესწავლებინა ფოტოგრაფია, რომ ასე აღმოეჩინათ სხვა სამყარო მათ გარშემო, ეპოვათ ჩვეულებრივში არაჩვეულებრივი, ზიარებოდნენ ფოტოგრაფიას, როგორც ხელოვნებას“, - ყვება ნათელა, - „ვფიქრობ, ეს წარმატებული პროექტია, რადგან ძალიან ბევრი სოფლიდან, რეგიონიდან მწერენ და ამ პრიოექტის განხორციელებას ითხოვენ“.  პირველი კლუბი გორელოვკაში შეიქმნა. პროექტი ათთვიანი იყო და ყოველ თვე 10 დღე ნათელა გორელოვკაში ცხოვრობდა. 15-დან 62 წლის ასაკის სხვადასხვა ეთნოსის 15 ადამიანს ასწავლა ფოტოგრაფია, პირველი გამოფენაც გორელოვკის კულტურის სახლში გაიმართა, მეორე - თბილისში, მესამე კი - ბათუმში. გორელოვკის გარდა, ფოტოკლუბები შეიქმნა პანკსის ხეობასა და მაღალმთიან აჭარაში. ეს პროექტები „ღია საზოგადოების ფონდის“, პრეზიდენტის ფონდის, კულტურის სამინისტორს დაფინანსებით განხორციელდა. თუმცა, ნათელა გრიგალაშვილი პროექტებზე დაფინანსების გარეშეც მუშაობს.  „ამჟამად, ასეთი რამდენიმე პროექტია“, - ყვება ნათელა, - „ვიღებ როგორ ცხოვრობენ ადამიანები მაღალმთიანი აჭარაში, იქ სადაც ყველაზე მეტად შემორჩა ცხოვრების განსხვავებული სტილი, შენარჩუნებულია ტრადიციები წეს-ჩვეულებები, მაგრამ, ამავე დროს, სწრაფად ხდება ცვლილებები. სხვა პროექტი ახალგაზრდებზეა - რეგიონებში მოგზაურობისას, ვიღებ როგორ ცხოვრებენ ისინი, რა უხარიათ, რა აწუხებთ, როგორია მათი იმედები თუ სასოწარკვეთა. ესაა დაკვირვება ადამიანებზე, რომლებმაც უნდა შეცვალონ რეალობა და ქვეყნის უკეთესი მომავლის შექმნას შეუწყონ ხელი“. ავტორი: მაკა ჯაიანი

საქართველო ერთ–ერთი პირველი ქვეყანა იყო ევროპაში, რომელმაც მე–20 საუკუნის დასაწყისში ქალებს, კონსტიტუციური ჩანაწერით (1918–1921 წწ) პასიური და აქტიური საარჩევნო უფლება მიანიჭა. 1919 წლის დამფუძნებელი კრების არჩევნებზე პოლიტიკურ პარტიათა მიერ წარმოდგენილ საარჩევნო სიებში კანდიდატად დაახლოებით ოცამდე ქალი დარეგისტრირდა, ხოლო, პირველი დემოკრატიული რესპუბლიკის საკანონმდებლო ორგანოს – დამფუძნებელ კრების – წევრი 5 დეპუტატი ქალი გახდა: ელისაბედ ნაკაშიძე-ბოლქვაძე, ანა სოლოღაშვილი, ელეონორა ტერფარსეგოვა, ქრისტინე შარაშიძე, მინადორა ორჯონიკიძე-ტოროშელიძე. ფოტო:on.ge

„მოწყალების დები“ – მათ შესახებ თითქმის არაფერი ვიცით, მხოლოდ რამდენიმე ფოტოა შემორჩენილი, რომელიც საბჭოთა წარსულის კვლევის ლაბორატორიამ რამდენიმე წლის წინათ გამოაქვეყნა. ფოტოების ავტორი ერთ–ერთი მოწყალების დაა.  საქართველოს დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდგომ, 1918 წლის 11 სექტემბერს დაფუძნდა წითელი ჯვრის ეროვნული ორგანიზაცია, რომლის ბაზაზეც შეიქმნა მოწყალების დების საზოგადოება. ორგანიზაციაში უამრავი ახალგაზრდა გაწევრიანდა, მათი უმეტესობა სტუდენტი იყო. 100 წლის წინათ, საქართველოს ოკუპაციის დროს, მათ ფრონტის წინა ხაზიდან დაჭრილები გამოჰყავდათ, მკურნალობდნენ, რამდენნი იყვნენ ან რა ბედი ეწიათ – უცნობია...  1921 წლის 17 თებერვალს წითელი ჯვრის ორგანიზაციაში მოხალისედ მარო მაყაშვილი გაწევრიანდა და სხვა მოწყალების დებთან ერთად კოჯრისკენ გაემგზავრა... 19 თებერვალს 19 წლის შესრულდა... ამ დღეს მუხლებზე დაყრდნობილი მარო ფეხზე ჭრილობას უხვევდა სტუდენტ პავლე ბეშკენაძეს, ეს დღე საბედისწერო აღმოჩნდა სტუდენტი ბეშკენაძეც და მარო მაყაშვილიც ფრონტზე დაიღუპნენ.  მარო მაყაშვილი პირველი ქალია, რომელიც საქართველოს ეროვნულ გმირად აღიარეს.

გთავაზობთ პოსტერების სერიას ჰაერის ხარისხის შესახებ – დაიცავი ბუნება, რადგან #ესქვეყანაშენია თბილისი – ჰაერის დაბინძურების მაჩვენებლითკრიტიკულ ზღვარზეა. დაიცავი შენი ქალაქი, რათა გაუმჯობესდეს ატმოსფერული ჰაერის ხარისხი. ბათუმი – ჰაერში მტვრის ნაწილაკების შემცველობა დასაშვებ ნორმას აღემატება. იარე ეკოლოგიური ტრანსპორტით ან ფეხით, დაიცავი გარემო. რუსთავი – ჰაერის ხარისხი საგანგაშოა. შეიტანე შენი წვლილი გარემო პირობების გაუმჯობესებაში.  ზესტაფონი და მის შემოგარენი – ექიმთა მიმართვიანობა მზარდია სხვადასხვა დაავადებების გამო, რაც ჰაერის დაბინძურების მაღალ მაჩვენებლთან პირდაპირ კავშირშია. ნუ დააბინძურებ, იზრუნე საკუთარ თავსა და გარშემო მყოფებზე.

საქართველოში ბევრი ადამიანი იღუპება და ხდება შშმ პირი საგზაო შემთხვევების გამო. ფონდი "პარტნიორობა საგზაო უსაფრთხოებისთვის" ახორციელებს პროექტებს, რომელიც ემსახურება საზოგადოებაში ცნობიერების ამაღლებას, ტრავმატიზმისა და სიკვდილიანობის შემცირებას გზებზე.

48 საათიანი დამღლელი მორიგეობის შემდეგ, მოხალისეობრივად, კოვიდ პაციენტებს პირადად, ბინებში აკითხავს და ეხმარება. უმცროსი ექიმი - რეანიმატოლოგი ნანა სხილაძე, გვიყვება რამდენად მნიშვნელოვანია ახლა, კოვიდ პანდემიის დროს, ექიმების მოხალისეობრივი ინიციატივები.

სოფელ სკრაში მოხალისეები ველოსიპედებით აკითხავენ ხანდაზმულებს, აგროვებენ სარეცხს და სოციალურ სამრეცხაოში მიაქვთ, გარეცხილს კი უკან უბრუნებენ. პროექტს „გვიყვარხართ ბებია–ბაბუებო“ საზოგადოებრივი ორგანიზაცია „ბეთლემი“ 2017 წლიდან ახორციელებს, რომლის მიზანია ხანდაზმულთა ინტეგრაცია საზოგადოებაში და მათი პირობების გაუმჯობესება. სოციალური სამრეცხაო, სწორედ ამ პროექტის ფარგლებში შეიქმნა, რომელმაც ხანდაზმულთა ცხოვრება შეცვალა, ხოლო ზრუნვამ და ყურადღებამ მათი ცხოვრება შეამსუბუქა. ბებია, რომელის შთაგონებითაც პროექტი შეიქმნა, დღემდე ჩართულია ყველა აქტივობაში, რაც ყველასთვის თვალსაჩინო მაგალითია იმისა, რომ თითოეულ ადამიანს შეუძლია სხივი ცხოვრების გალამაზება, თუ ამის სურვილი და შესაძლებლობა აქვს. „ბეთლემი” 2000 წლიდან არსებობდა საინიციატივო ჯგუფის სახით, რომელში გაერთიანებული ადგილობრივი მაცხოვრებლები ყველაზე უკეთ იცნობდნენ გორის მუნიციპალიტეტში მდებარე სოფელ სკრის პრობლემებს. შემდეგ კი, საინიციატივო ჯგუფმა არასამთავრობო ორგანიზაცია ჩამოყალიბა. ჩატარებულმა მოკვლევამ აჩვენა, რომ ეპიდვითარებამ განსაკუთრებულად მწვავე ზემოქმედება იქონია სკრის თემში სოციალურად დაუცველ როგორც მარტოხელა მოხუცებზე, ისე სხვა სოციალურ ჯგუფებზე და ოჯახებზე. პენსიის ამარა დარჩენილები ვერ უმკლავდებიან კვების, მედიკამენტების, გადასახადების და გაუთვალისწინებელ ხარჯებს, რასაც თან ერთვის ასაკისგან გამოწვეული შეზღუდული ფიზიკური შესაძლებლობები, ახლობელი ადამიანების დაკარგვისგან მიღებული ტრავმა ან ოჯახური ძალადობის გაზრდილი შემთხვევები. ორგანიზაცია „ბეთლემი“ გეგმავს სკრის თემში დაეხმაროს კიდევ უფრო მეტ სოცალურად დაუცველ, დევნილ,მარტოხელა მოხუცს. ზამთარში გაუარესებული ამინდის გამო, ისინი გეგმავენ რომ ველოსიპედები დროებით ჩაანაცვლონ სამარშუტო მანქანით, სადაც დამონტაჟდება სარეცხის მანქანა და თითოეულ მოხუცს მოემსახურებიან საკუთარ ბინაზე მისვლით.  #გაიზიარეპასუხისმგებლობა და დაეხმარე მას, ვისაც ყველაზე მეტად სჭირდები, რადგან #ესქვეყანაშენია