„დამოუკიდებელი სახელმწიფოს შექმნისთანავე, საქართველოში, სოციალური სერვისების ხელმისწვდომობა მოსახლეობის მოწყვლადი ჯგუფების წარმომადგენლებისთვის ერთ-ერთ დიდ გამოწვევად იქცა. სამწუხაროდ, ამ მიმართულებით გამონაკლისს არც შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირები წარმოადგენდნენ. ისინი თავად, ან ოჯახის წევრების საშუალებით ხშირად მოგვმართავდნენ დახმარების თხოვნით. სწორედ მაშინ დავიწყეთ მუშაობა შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვთა დღის ცენტრების ჩამოყალიბებაზე“, - ამას „განათლების განვითარების და დასაქმების ცენტრის“ ხელმძღვანელი, ლიკა კილაძე გვიყვება. იმ მიზეზების შესახებ ვკითხეთ, რამაც ორგანიზაცია შშმ პირების პრობლემებით დააინტერესა. მოსაყოლი ლიკას ბევრი აქვს, მათმა პირველმა დღის ცენტრმა 2008 წელს ქუთაისში დაიწყო ფუნქციონირება, მოგვიანებით, ასეთი ცენტრები სამტრედიასა და თერჯოლაში გახსნეს, ხოლო 2017 წელს - შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ბავშვებისთვის და პირებისთვის ცენტრის სერვისები სოფელ საგურამოშიც ამოქმედდა. მთლიანობაში კი, შშმ პირებისთვის, „განათლების განვითარების და დასაქმების ცენტრს“ 5 მსხვილი პროექტი აქვს განხორციელებული.  „არავისთვის იქნება ახალი, თუკი ვიტყვი, რომ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირები წაროადგენენ ერთ-ერთ ყველაზე დიდ ჯგუფს, რომელიც ხშირად საზოგადოების მხრიდან დისკრიმინაციის მსხვერპლი ხდება“, - ამბობს ლიკა კილაძე, - „მიუხედავად იმისა, რომ წლების განმავლობაში, მთელი მსოფლიოს მასშტაბით, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების დაცვის მიმართულებით დიდი ძალისხმევაა გაწეული, მათ კვლავაც ექმნებათ გადაადგილების, განათლების, დასაქმების, რესურსებზე ხელმისაწვდომობისა და სხვა ტიპის პრობლემები. ეს პრობლემები განსაკუთრებით მძაფრად ჩანს ისეთ ქვეყანაში, როგორიც საქართველოა. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა თემს ყოველდღიურად უწევს დაბრკოლებების გადალახვა, რაც არ ნიშნავს ღირსეულ ცხოვრებას. ამ დაბრკოლებების გამო, ხშირად, ისინი დახურულ სივრცეში იკეტებიან, საკუთარ თავს საზოგადოების ნაწილად ვერ აღიქვამენ და გარიყული მდგომარეობიდან თავის დახსნას ვეღარ ახერხებენ“.  კოვიდ-19-ის პირობებმა შშმ პირების მდგომარეობა კიდევ უფრო გართულდა. ლიკა იმ კვლევებს იხსენებს, რომელიც აჩვენებს თუ რამდენად გაუჭირდათ სხვადასხვა საჭიროების მქონე ადამიანებს პანდემიით გამოწვეული სირთულეებთან გამკლავება - წლების განმავლობაში გაწეული დიდი ძალისხმევის შედეგად დასაქმებულმა არაერთმა პირმა დაკარგა სამუშაო ადგილი და კვლავ სოციალურ-ეკონომიკური პრობლემების პირისპირ დარჩა, სმენისა და მხედველობის შეზღუდვების მქონე ადამიანები, სხვა პრობლემებთან ერთად, ინფორმაციის მიღების პრობლემის წინაშეც აღმოჩნდნენ.  შშმ პირების დასაქმების ხელშეწყობა ერთ-ერთია იმ მიმართულებებიდან, რომელზეც „განათლების განვითარების და დასაქმების ცენტრი“ მუშაობს. „ჩვენი პროექტები მიმართულია შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა რეაბილიტაცია-აბილიტაციის სერვისების განვითარებისკენ. ორგანიზაცია, ასევე, ხელს უწყობს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა დასაქმების სერვისების მოდელების შექმნასა და მათ სახელმწიფო პროგრამებში ინტეგრირებას“, - ყვება ლიკა, - „საინტერესო და ეფექტიან ღონისძიებას წარმოადგენს დასაქმების ფორუმები. ეს არის კარგი შესაძლებლობა როგორც დამსაქმებლისთვის, ისე - სამუშაოს მაძიებლისთვის, დაამყარონ ერთმანეთთან კავშირები ფორმალური ბარიერების გარეშე. დასაქმების პროგრამების წარმატებით დანერგვა კერძო სექტორთან მჭიდრო თანამშრომლობის გარეშე შეუძლებელია და აუცილებლად უნდა აღინიშნოს, რომ ამ პროცესში მათი წვლილი უდიდესია. ისინი მთავარ როლს ასრულებენ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა შრომიუნარიანობასთან დაკავშირებული სტერეოტიპების დამსხვევასა და საზოგადოებაში ჯანსაღი განწყობების შექმნაში. პრაქტიკული მუშაობით მიღებული გამოცდილება აჩვენებს, რომ, თუკი დამსაქმებელი ღირსეულ სამუშაო პირობებს ქმნის დასაქმებული შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირისთვის, შედეგად, კეთილსინდისიერ, ერთგულ და კვალიფიციურ კადრს იღებს, რომელიც მის გუნდში გრძელვადიანი პერიოდით საქმდება“.  ოჯახის როლი შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირთა განათლებასა და დასაქმებაში, ბუნებრივია, მნიშვნელოვანია, თუმცა, 13-წლიანი საქმიანობის შემდეგ, ლიკა კილაძეს თამამად შეუძლია თქვას, რომ მათი ცენტრის წვლილი ამ საქმეში ნამდვილად ღირებულია: ორგანიზაციის დღის ცენტრები ინდივიდუალურ მომსახურებას აწვდიან შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვებსა და პირებს, რითაც ხელს უწყობენ მათი ფუნქციური, აკადემიური, სოციალური და პროფესიული უნარების განვითარებასა და საზოგადოებაში სრულფასოვან ინტეგრაციას; სერვისით მოსარგებლეები ორჯერადი კვებით და, საჭიროების შემთხვევაში, ამბულატორიული სამედიცინო და ფსიქოლოგიური მომსახურებით არიან უზრუნველყოფილნი; საჭიროების შესაბამისად, მიეწოდებათ მეტყველების, სენსორული და არტ თერაპიის მომსახურება; დღის ცენტრის სერვისებში ჩართულ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებთან აქტიურად მუშაობენ პროფესიული ორიენტაციისა და კარიერის დაგეგმვის სპეციალისტები, რომლებიც მათ შრომის ბაზარზე საკუთარი ადგილის პოვნასა და თავის დამკვიდრებაში ეხმარებიან; სერვისის ფარგლებში, უზრუნველყოფილია თითოეული პირის ადაპტირებული ტრანსპორტით მომსახურება – ცენტრში უსაფრთხოდ მიყვანისა და სახლში დაბრუნება.  „რა თქმა უნდა, მომავალშიც ვგეგმავთ შშმ პირების მიმართულებით მუშაობის გაგრძელებას, მეტიც, ვაპირებთ გავაფართოვოთ ჩვენი საქმიანობების მასშტაბები. მაგალითად, 2022 წლიდან ვგეგმავთ დღის ცენტრის გახსნას ბაღდათის მუნიციპალიტეტში, სადაც ძალიან მაღალია სერვისის საჭიროება თუმცა, ის პრაქტიკულად არ არსებობს“, - ამბობს ლიკა, - „რაც შეეხება დასაქმების ხელშეწყობის პროგრამებს, მომავალი წლიდან საქმიანობას განვავითარებთ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა თვითდასაქმების ხელშეწყობის მიმართულებითაც. ასევე, ინტერვენციებს განვახორციელებთ სოციალური მეწარმეობის სექტორის განვითარების მიმართულებითაც, რომელიც თავის მხრივ, ისეთი სოციალური პრობლემების მოგვარებასაც გულისხმობს, როგორიც შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა დასაქმებაა“.  მაკა ჯაიანი

პირველი ნაბიჯი 1998 წელს გადაიდგა, როცა ორმა ქალბატონმა, ჯეინ ენ ქორბოიმ და ნინო ქადაგიძე- ჟვანიამ, „კასპის ბავშვთა სახლში“ სიკვდილის პირას მყოფი შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვები ნახა და მათი გადარჩენისთვის აქტიური მუშაობა დაიწყო. დღეს არასამთავრობო ორგანიზაცია პირველი ნაბიჯი უკვე 23 წლისაა და უამრავ დიდ ნაბიჯს დგამს ცვლილებებისკენ. "ჩვენ ვართ განსაკუთრებული საჭიროების მქონე ბავშვებზე ზრუნვის ორგანიზაცია, რომელიც პრობლემებს შესაძლებლობად აქცევს, მცირე პროგრესს - დიდ გამარჯვებად. ჩვენი მისიაა, უზრუნველვყოთ განსაკუთრებული საჭიროების მქონე ბავშვებისა და მათი ოჯახების ღირსეული ცხოვრება." ორგანიზაციამ არაერთი რთული ეტაპი გაიარა, ათასობით ბავშვს და მათ ოჯახებს გაუწოდა დახმარების ხელი, ათეულობით სპეციალისტი პროფესიონალად აქცია, დანერგა და განავითარა მომსახურებები, ბავშვებთან მუშაობის მეთოდები და არასოდეს გაჩერებულა.  ახლა 800-ზე მეტ ბავშვს ეხმარება ყოველთვიურად. შეიქმნა თერაპიისა და კონსულტაციის ცენტრი, რომელიც 0-დან 6 წლამდე ასაკის ბავშვებს და მათ მშობლებს ემსახურება, დღის ცენტრის და ბინაზე მოვლის პროგრამები მძიმე ინტელექტუალური და ქცევითი დარღვევების მქონე 6-დან 18 წლამდე ასაკის ბავშვებისა და მოზარდებისთვის, რომელიც ერთადერთია თბილისში ამ სიმძიმის მქონე ბავშვების მომსახურებაში.  #გაიზიარეპასუხისმგებლობა რადგან #ესქვეყანაშენია

შშმ პირთა მიმართ, დღეს საქართველოში უამრავი სტერეოტიპია, რაც მათ სრულფასოვან ცხოვრებას უშლის ხელს.  "ხშირად მათი დასაქმების არეალი მკაცრად განსაზღვრულია საზოგადოების მიერ და ამ ადამიანებს თვითრეალიზაციის და კეთილდღეობის საშუალებას არ აძლევს." მოუსმინე პოდკასტს სმენის სირთულეების მქონე პირთა შესახებ. .

ფეხბურთში მამების თასის, მამის დღის, ტრენინგების „მამაკაცური საუბრების“, თბილისის ქუჩებში ფართომასშტაბიანი კამპანიის შემდეგ, თბილისსა და ქუთაისში. სულ ახლახანს, „მამების სკოლა“ გაიხსნა.  „მამების სკოლა“ მრავალწლიანი კამპანიის –„კაცები ზრუნავენ“ – ფარგლებში შეიქმნა, რომელსაც გაეროს მოსახლეობის ფონდის მხარდაჭერით არასამთავრობო ორგანიზაცია „ვიზრუნოთ ერთად“ ახორციელებს. სკოლის მიზანია რაც შეიძლება მეტმა ახალბედა მამამ მიიღოს აქტიური მონაწილეობა შვილის აღზრდაში. 8 შეხვედრის ფარგლებში, შესაბამის ხელშემწყობ რჩევებსა და ინფორმაციას მიიღებენ მონაწილეები.  „საქართველოში ჩატარებული კვლევებით კაცები უფრო ნაკლებად არიან ჩართული საოჯახო საქმეებსა და შვილის აღზრდაში ვიდრე ქალები, ამიტომაც ჩვენ ვთვლით რომ „მამების სკოლის“ მსგავსი ინიციატივები ხელს შეუწყობს უფრო მეტი მამა დაფიქრდეს ამ საკითხზე“, ამბობს არასამთავრობო ორგანიზაცია წარმომადგენელი.  ჰარმონიული საზოგადოების შექმნის საფუძველი სწორედ ასეთი ცვლილებებია, როგორსაც „მამების სკოლა" გვთავაზობს. ცვლილებები, რომელიც ადამიანებს უარყოფითი სოციალური ნომრებისა და სტერეოტიპებისგან ათავისუფლებს.  #გაიზიარეპასუხისმგებლობა რადგან #ესქვეყანაშენია

დაავადებათა კონტროლის ცენტრის მონაცემებით: ინფიცირებულთა 95.92% იყო არავაქცინირებული! ჰოსპიტალიზირებულთა 94.4% იყო არავაქცინირებული! გარდაცვლილთა 98.96% იყო არავაქცინირებული! ნუ ენდობი ვირუსულ ჭორებს. დაუჯერე სტატისტიკას!

მე–19 საუკუნის ბოლოს და მე–20 საუკუნის დასაწყისში, საქართველოში მრავალი საინტერესო და იმ დროისათვის პროგრესული საზოგადოებრივი ორგანიზაცია არსებობდა. მაგალითად „ტფილისის მოყვარულ ფოტოგრაფთა საზოგადოება“.  იგი, ალექსანდრე როინაშვილის ატელიეში შეკრებილმა ფოტომოყვარულებმა, 1893 წელს დაარსეს. საზოგადოების მიზანი იყო პოპულარიზაცია გაეწია ფოტოგრაფიისთვის, გაევრცელებინა ცოდნა და ტექნოლოგიური სიახლეები. ამ მიზნით ხშირად ეწყობოდა საღამოები, სადაც საზოგადოების წევრების გარდა, მოწვეული სტუმრებიც კითხულობდნენ ლექციებს.  1897 წლის 23 აპრილს, დღევანდელ სამხატრო გალერეაში, იმ დროისათვის საკმაოდ ამბიციური პროექტი განახორციელეს – გამოფენა მოაწყვეს. 50–მდე ფოტოგრაფის ასეულობით ფოტო იხილა მაშინდელმა საზოგადოებამ. გამოფენაზე ასევე წარმოდგენილი იყო ფოტოგრაფიული აპარატები და მოწყობილობები.  საქართველოს ეროვნულ არქივში დაცულია გამოფენაში მონაწილე ფოტოგრაფთა და საზოგადოების წევრთა სია, ორგანიზაციის საქმიანობის ამსახველი დოკუმენტები. მათ შორის წესდება, რომელიც საზოგადოების შიდა სტრუქტურას, თანამდებობის პირთა არჩევის, საბჭოს მოწვევის წესსა და უფრო მეტიც, ორგანიზაციის საქმიანობის შეჩერების წესსაც ადგენს.  საზოგადოების წესდება 63 პუნქტს მოიცავდა. ერთ–ერთი მათგანის გვამცნობს: (§34) „ ... თავმჯდომარეს აქვს ერთი ხმა, მსგავსად სხვა წევრებისა, თუმცა ხმათა თანაბრობის შემთხვევაში მისი ხმა გადაწონის“.  #გადაიაზრეისტორია რადგან #ესქვეყანაშენია  წყარო: https://cutt.ly/iRKD1Qq

დაფიქრებულხართ რატომ სდუმს ძალადობის მსხვერპლი? სანამ გაუაზრებელ ფრაზით ვინმეს ატკენ, სჯობს მოუსმინო.

სოფელ ქვემო მაჩხაანის მოსახლეობის 150 წლის წინანდელი სათემო მუშაობისა და თვითორგანიზების უნიკალური მაგალითია თეატრი, რომლის ასაშენებლად სოფლის თითოეული მკვიდრი 9 წლის განმავლობაში ფულს აგროვებდა. მათ ეს შეძლეს, 1899 წლის 25 ივლისს ქვემო მაჩხაანის თეატრი გაიხსნა სპექტაკლით „ხანუმა“. შენობის არქიტექტორი უცნობია. აგურით ნაშენი 2 სართულიანი შენობა კარგად ერწყმის სოფლის ურბანულ გარემოს და ამავე დროს მისი შიდა არქიტექტურული კონცეფცია იმდროინდელი ევროპული თეატრების მსგავსია – შენობა ითვალისწინებს სამკითხველო სივრცეს და სხვადასხვა დისკუსიებისა თუ საგანმანათლებლო ღონისძიებების გამართვის შესაძლებლობას. ქვემო მაჩხაანის თითოეული მცხოვრები ჩართული იყო სოფლისთვის საჭირო სხვადასხვა ინიციატივის განხორციელებაში – სახავდნენ პრიორიტეტებს სოფლის ეკონომიკური, კულტურულ-საგანმანათლებლო თუ სხვა მიმართულებით და შემდეგ, სხვადასხვა ხერხებით მოიძიებდნენ სახსრებს. მათი თვითორგანიზების და ინიციატივების შედეგი ასეთია: სკოლა, სამკითხველო, თეატრი, სახალხო სახელოსნო დეპო–ბანკი, აფთიაქი და ა.შ. ქვემო მაჩხაანის მსგავსად, საქართველოს ოკუპაციამდე, თემის თვითორგანიზების უამრავი საინტერესო ისტორია სათემო განვითარების ცენტრმა (CDC) და თბილისის თანამედროვე ხელოვნების ცენტრმა (CCA), ფონდის – „ღია საზოგადოება – საქართველო“ მხარდაჭერით, მოიძიეს და წიგნად გამოსცეს. 1921 წლის ოკუპაციამ ყველანაირი მოტივაცია და ინიციატივა ისევე ჩააქრო მაჩხაანშიც, როგორც საქართველოს სხვა სოფლებსა თუ რეგიონებში. მას შემდეგ, იშვიათად თუ გაისმებოდა ხოლმე სოფელში ინიციატივები. დღეს კი, გამოჩნდნენ სიახლესა და კულტურას მოწყურებული ახალგაზრდები. ამის ერთ–ერთი მაგალითია კამპანია, რომელიც ქვემო მაჩხაანის თეატრის მეორე სიცოცხლის შანსია. ისინი იწვევენ სხვადასხვა ქალაქების თეატრებს, ქვემო მაჩხაანში სპექტაკლების გასამართად. #გაიზიარეპასუხისმგებლობა რადგან #ესქვეყანაშენია

საერთაშორისო საზოგადოებრივმა ორგანიზაციამ „გადავარჩინოთ ბავშვები“ (Save the Children), რომელიც 1919 წელს შეიქმნა და პროგრამებს მსოფლიოს 120 ქვეყანაში ახორციელებს, საქართველოში საქმიანობა 1993 წლიდან დაიწყო. ამ 28 წლის განმავლობაში, ორგანიზაცია აქტიურად მუშაობს ბავშვთა დაცვის, განათლების, ოჯახებისა და თემის გაძლიერების, ინკლუზიური განათლების, ბავშვთა ადრეული განვითარების, კატასტროფების რისკის შემცირების, ახალგაზრდობის უნარების განვითარების, ბავშვთა მონაწილეობის, იძულებით გადაადგილებულ პირთა დახმარების და გოგონებისა და ქალების გაძლიერების საკითხებზე. „გადავარჩინოთ ბავშვების“ დახმარებით, შემუშავდა და დაინერგა მიდგომები, მომსახურებები, შეფასების ინსტრუმენტები, სახელმძღვანელო დოკუმენტები და საკანონმდებლო ცვლილებები, რომელიც დღეს, ბევრი მიმართულებით, ბავშვთა კეთილდღეობის საფუძველია. თუმცა, ბავშვთა დაცვას საქართველოში, ბევრი თვალსაზრისით, ჯერაც არაერთი გამოწვევა აქვს. „მათ შორისაა ბავშვთა სიღარიბე და მათ მიმართ ძალადობა, რასაც ამძიმებს ბავშვიანი ოჯახების მხარდაჭერაზე არსებული სერვისების ნაკლებობა“, - ამბობს ორგანიზაციის ადვოკატირების, კომუნიკაციისა და პარტნიორობის კოორდინატორი, მარიკა მხეიძე, - „სუსტია ბავშვთა ძალადობისაგან დაცვის სახელმწიფო მექანიზმები, სახეზეა სახელმწიფო ზრუნვაში მყოფი ბავშვების ბიოლოგიურ ოჯახებში რეინტეგრაციაზე ორიენტირებული ნაბიჯების სიმწირე, სახელმწიფო ზრუნვის პროგრამებში დეფიციტურია სოციალური მუშაკის ხელმისაწვდომობა და ა.შ.“. ვინაიდან ოჯახებიდან ბავშვების გამოყვანის ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი ძალადობაა, „გადავარჩინოთ ბავშვები“ აქტიურად მუშაობს, რომ დანერგოს მის მიერ შემუშავებული პროგრამა „მშობლობა ძალადობის გარეშე“. ეს პროგრამა ხელს უწყობს მშობლებისთვის აღზრდის არაძალადობრივი და ეფექტიანი მეთოდების, საკუთარ სტრესთან გამკლავების სწავლებას და ბავშვთა მიმართ ძალადობასთან დაკავშირებით საზოგადოებაში არსებული არასწორი წარმოდგენების შეცვლას. „ჩვენი მიდგომა „მშობლობა ძალადობის გარეშე“ მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტი შეიძლება გახდეს ბავშვის ოჯახიდან გამოყვანის პრევენციისა და ინსტიტუციებში განთავსებული ბავშვების ბიოლოგიურ ოჯახებში დაბრუნების კუთხით“, - მიიჩნევს მარიკა მხეიძე. ბავშვებთან დაკავშირებული და აუცილებლად მოსაგვარებელი საკითხების ჩამონათვალში, რომელიც ორგანიზაციას აქვს, ადრეული და სკოლამდელი განათლების სისტემაში დასაქმებული აღმზრდელების კვალიფიკაციაცაა. აქ უნდა აღინიშნოს „გადავარჩინოთ ბავშვების“ კიდევ ერთი პროგრამა - „HEART - გაჯანსაღება და განათლება ხელოვნების მეშვეობით“, რომელიც ცვლის საბავშვო ბაღის აღმზრდელების სწავლებას, სკოლამდელი განათლების მეთოდების მიმართ მათ მიდგომებს. ხსენებულ ჩამონათვალშია, ასევე, მწირი ბიუჯეტები, რომელსაც მუნიციპალიტეტები გამოყოფენ საბავშვო ბაღების განვითარების, წიგნების, სამუშაო მასალებისა და სათამაშოებისთვის - იმისთვის, რამაც ბავშვის სრულყოფილი განვითარება უნდა უზრუნველყოს. „ამ კონტექსტში, აღსანიშნავია მსოფლიო ბანკის მიერ დაფინანსებული პროექტი „საქართველოში სკოლამდელი განათლების ხელშეწყობა სოციალური ანგარიშვალდებულების გზით“, - გვიყვება მარიკა მხეიძე, - „პროექტის ფარგლებში ორი მექანიზმი შეიქმნა. პირველია სკოლამდელ დაწესებულებათა ეროვნული გაერთიანება, რომელშიც საქართველოს სხვადასხვა მუნიციპალიტეტში მოქმედი ბაღები შედიან. ეს არის ერთმანეთისთვის გამოცდილების გაზიარების, ძალისხმევის გაერთიანებისა და მუნიციპალიტეტების დაგეგმვის პოლიტიკაზე გავლენის მოხდენის მექანიზმი. მეორე კი, გახლავთ ე.წ. ბენჩმარკინგის ინსტრუმენტი, რომელიც მუნიციპალიტეტებში არსებულ ადრეული და სკოლამდელი განათლების დაწესებულებების ხარისხს აფასებს და მტკიცებულებებზე დაფუძნებული პოლიტიკის დაგეგმვისა და ადვოკატირების პროცესის წარმართვას უწყობს ხელს“. კოვიდმა სამყაროს მაჯისცემა შეცვალა და, ბუნებრივია, გავლენა ბავშვების მდგომარეობაზეც მოახდინა. კამპანია #გადაარჩინესაქართველოგაზიარებით ერთ-ერთია იმ აქტივობებიდან, რომელიც ორგანიზაციამ „გადავარჩინოთ ბავშვები“ პანდემიის საპასუხოდ დაიწყო. „მოსალოდნელია, რომ პანდემიის შედეგად, ბავშვების ნაწილი ნაადრევად შეწყვეტს სწავლას, გაიზრდება ძალადობის, ადრეული ქორწინების, ბავშვთა შრომის მაჩვენებლები, ამიტომ, ორგანიზაცია პირველი დღიდან უწყობდა ხელს, პანდემიასთან დაკავშირებით, ბავშვებსა და ოჯახებზე მორგებული ინფორმაციის გავრცელებას“, - განმარტავს მარიკა მხეიძე, - „ ამ კამპანიის ფარგლებშიც, ბავშვები და ცნობილი ადამიანები ერთმანეთს პანდემიით გამოწვეულ სტრესთან გამკლავების გზებს უზიარებდნენ, განწყობას უმაღლებდნენ, პატარებს ზღაპრებს უყვებოდნენ; სოციალური მედია კამპანიის ფარგლებში, ვიყენებდით სხვადასხვა მეთოდიკას, რომ მშობლებისთვის გვესწავლებინა რუტინის შეცვლით გამოწვეულ სტრესთან გამკლავება... ჩვენ შევისწავლეთ პანდემიის გავლენა ინკლუზიური განათლების ხარისხზე და ეს კვლევა საფუძვლად დაედო სახელმწიფოსათვის მიწოდებულ რეკომენდაციებს, ჩვენს სტრატეგიულ ამოცანებს“. „გადავარჩინოთ ბავშვები“ იყო პირველი ორგანიზაცია საქართველოში, რომელმაც კოვიდთან დაკავშირებით ინფორმაციის გავრცელება ეთნიკური უმცირესობების ენებზე - სომხურად და აზერბაიჯანულად დაიწყო. ორგაზიაციამ, ასევე, მოამზადა ვიდეოგაკვეთილები - „მშობლის საათი“, რომელიც გადაიცემა საზოგადოებრივი მაუწყებლის არხზე - „განათლება“. კოვიდის შედეგების შესამცირებლადაა შემუშავებული პროექტი „დისტანციური სწავლება და ბავშვის ადრეული განათლება“, რომელსაც „გადავარჩინოთ ბავშვები“ Fair Trees Fund-თან ერთად ახორციელებს. „ეს პროექტი ამბროლაურისა და ონის მუნიციპალიტეტებში მიმდინარეობს, ითვალისწინებს ბაგა-ბაღების აღმზრდელებისა და სხვა სპეციალისტების პროფესიულ განვითარებას, ადრეული განათლების ახალი მიდგომებისა და პროგრამების გაცნობას და ასევე, ბაგა-ბაღებისთვის და დისტანციური განათლებისთვის აუცილებელი საგანმანათლებლო მასალის და მატერიალურ-ტექნიკური საშუალებების გადაცემას“, - ამბობს მარიკა მხეიძე, - „შედეგად, ყველა ბავშვს ექნება წვდომა ხარისხიან ადრეულ განათლებაზე, პანდემიისა და სხვა შეზღუდვების მიუხედავად“. ავტორი: მაკა ჯაიანი

შახნაზ ასკეროვა მარნეულის მუნიციპალიტეტის სოფელ კასუმლოს მკვიდრია. შახნაზის ინიციატივით, მან და მისმა თანატოლებმა მუნიციპალიტეტის მოსახლეობას კორონა ვირუსთან დაკავშირებით არსებული საზოგადოებრივი ინფორმაცია ქართულ და აზერბაიჯანულ ენებზე გააცნეს. „გვინდა, ჩვენს სოფელში მცხოვრებმა ყველა ახალგაზრდამ იცოდეს, როგორ დაიცვას თავი და თავიანთი ოჯახის წევრები ვირუსისგან“, - ამბობს შახნაზი, -„ბევრს ჯერ კიდევ არ სჯერა, რომ, შეიძლება, ინფიცირებული გახდეს“. შახნაზ ასკეროვა USAID-ის სამოქალაქო განათლების პროგრამის წარმატებული აქტივისტია. ორგანიზაციის ვებგვერდი არაერთ ამბავს მოგვითხრობს მისი და სამოქალაქო კლუბების სხვა წევრების შესახებ, რომლებიც აქტიური მოქალაქეები USAID-ის პროგრამის, „მომავლის თაობის“ დახმარებით გახდნენ. პროგრამა, რომელიც საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროსთან, სამოქალაქო საზოგადოებისა და განათლების პროფესიონალებთან თანამშრომლობს, ხელს უწყობს საქართველოს ახალგაზრდების გაძლიერებას, სამოქალაქო განათლების წახალისებას სკოლებში, განსაკუთრებით - რეგიონებში; თემისთვის საჭირო აქტივობების განსახორციელებლად, პროგრამა სამოქალაქო კლუბის წევრებზე მცირე გრანტებსაც გასცემს. მაგალითად, ხაშურის მუნიციპალიტეტის სოფელ ოსიაურში შექმნილი სასკოლო სამოქალაქო კლუბის წევრემა თემის საჭიროებები შეისწავლეს, პრობლემებიდან, სკოლასა და სოფელში არსებული გარემოს გაუმჯობესება გამოყვეს და შესაბამისი ადვოკატირების პროცესი დაიწყეს. შეხვდნენ ადგილობრივი ხელისუფლების წარმოადგენლებს, გააცნეს ეკოლოგიურ საკითებთან დაკავშორებით ჩატარებული გამოკითხვის შედეგები და ერთად იმსჯელეს იმის შესახებ თუ რისი გაკეთება იყო საჭირო არსებული ვითარების მოსაგვარებლად. შედეგად, ადგილობრივმა ხელისუფლებამ სოფელში ნაგვის ურნები დადგა, სკოლას კი 90 მარადმწვანე ხის ნერგი გადასცა ეზოსა და მიმდბარე ტერიტორიის კეთილმოსაწყობად. ”სამოქალაქო პროექტების განხორციელების პროცესში, ჩვენ გავხდით აქტიური მოქალაქეები, გავიაზრეთ, რომ სწორედ თითოეული ჩვენგანის პასუხისმგებლობაა ამ ქვეყნის მომავალი და ეს მომავალი სწორედ ჩვენ უნდა შევცვალოთ უკეთესობისკენ; გავაცნობიერეთ, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია ჩვენი წვლილი საზოგადოებრივ ცხოვრებაში,“ - ამბობს ოსიაურის სასკოლო კლუბის წევრი, თამთა გამრეკელი, რომელიც აღნიშნავს, რომ პროექტში, „მომავლის თაობა“, ჩართვამდე ბოლომდე არ ჰქონდა გაცნობიერებული ისეთი ტერმინების მნიშვნელობა როგორიცაა: „აქტიური მოქალაქეობა“, „სამოქალაქო აქტივიზმი“, „ადვოკატირება“. კიდევ ერთი საინტერესო მაგალითია ჭიათურის მუნიციპალიტეტის სოფელ ქვაციხის საჯარო სკოლის სამოქალაქო კლუბი, რომლის წევრებმაც, მნიშვნელოვანი სოციალური საკითხების შესახებ, საზოგადოების ცნობიერების ამაღლება ვიდეოების, ამბებისა და ონლაინ ტრენინგების საშუალებით გადაწყვიტეს. ახალგაზრდებმა სოციალურ ქსელში შესაბამისი გვერდი - „სამოქალაქო მედია“ შექმნეს და თანატოლებს ღია საუბრებში მონაწილეობის, მუნიციპალიტეტთან, ქვეყნის სხვა რეგიონებთან დაკავშირების შესაძლებლობა მისცეს. კლუბი მუშაობს საჯარო სივრცეების დასუფთავებისა და ჯანსაღი ცხოვრების წესის ხელშეწყობის კუთხით, თუმცა, კორონა ვირუსის პირობებში, მან ახალი ფუნქციაც შეიძინა. პანდემიის ხანაში, ქვაციხელმა აქტივისტებმა სოფლის მოსახლეობისთვის კოვიდის თაობაზე სწორი ინფორმაციის მიწოდება გადაწყვიტეს. სამოქალაქო კლუბის წევრი ილია ყიფშიძე ჯანდაცვის საკითებში გაეროს გენერალური მდივნის მრჩეველს, ექიმ გიორგი ფხაკაძეს დაუკავშირდა, ონლაინ საინფორმაციო შეხვედრაში მონაწილეობა სთხოვა და თანხმობაც მიიღო. დაგეგმილი 40 წუთის ნაცვლად, ჩართვა ორი საათის განმავლობაში გაგრძელდა. კორონა ვირუსის პანდემიის, მისი პრევენციისა და მკურნალობის არსებული პრაქტიკის, ვაქცინის შესახებ მოსწავლეების, მასწავლებლებისა და მშობლების მიერ დასმულ შეკითხვებს გიორგი ფხაკაძე სიამოვნებით პასუხობდა. შეხვედრის შესახებ ილია ამბობს, რომ  „კორონა ვირუსის პანდემიის შესახებ მრავალი ინფორმაცია ვრცელდება, შესაბამისად ჩნდება მეტი კითხვაც. სამოქალაქო კლუბის წევრებს გვსურდა, მსმენელისთვის ისეთი ფორმატის შეთავაზება, სადაც პირდაპირ შეძლებდნენ კითხვის დასმას და ამომწურავი პასუხის მიღებას. გარდა იმისა რომ ბატონი გიორგი მართლაც არაჩვეულებრივი პროფესიონალია, ის ყოველთვის ინტერესით ეკიდება ახალგაზრდების მიერ ინიცირებულ აქტიობებს”. წარმატებული ჩართვის შემდეგ, კლუბის წევრებმა ქვაციხის მოსახლეობისთვის სხვა ონლაინ შეხვედრებიც გამართეს. ეს მხოლოდ რამდენიმე მაგალითია იმ აქტიურობისა, რომელსაც ქართველი მოსწავლეები USAID-ის დახმარებით აღწევენ. სამოქალაქო განათლების პროგრამა „მომავლის თაობა“ საქართველოს საშუალო სკოლების 60%-ში განხორციელდა. ეს ნიშნავს იმას, რომ ჩვენს ქვეყანას თითზე ჩამოსათვლელი აღარ ჰყავს ახალგაზრდები, რომლებიც სამოქალაქო განვითარებას, ქვეყნის წინსვლისთვის ზრუნვას დემოკრატიული პრინციპებით შეუდგებიან. ავტორი: მაკა ჯაიანი

გახსოვთ, ქალებმა კოვიდით ინფიცირებულ ოჯახს სარეველამორეული ნაკვეთი რომ გაუთოხნეს და კარტოფილის მოსავალი შეუნარჩინეს? ეს წინა გაზაფხულზე მარნეულის მუნიციპალიტეტის სოფელ მარადისში მოხდა. ეს ნაკვეთი იმ დროისთვის საავადმყოფოში მყოფი ოჯახისთვის ერთადერთი საარსებო წყარო იყო.  მეზობლის დახმარება თემის წევრებს ფონდ „ტასოს“ სათემო მუშაკმა ნაირა პაქსაძემ შესთავაზა. „ეს ამბავი თითქმის ყველა არხმა გააშუქა და ბევრ ჟურნალშიც დაიწერა“ - იხსენებს ნაირა, - „ასეთ გამოხმაურებას არ ველოდით, სხვა რა უნდა გაგვეკეთებინა იმ მდგომარეობაში? ნაკვეთი რომ არ გაგვეთოხნა, სარეველა მოსავალას სულ გააფუჭებდა“.  ნაირა პაქსაძე მარადისში მეუღლესა და ორ შვილთან ერთად ცხოვრობს, აქვს სასათბურე მეურნეობა, შესაბამისად - საქმეც ბევრი აქვს, მაგრამ საზოგადოებრივად მნიშვნელოვანი საქმეებისთვისაც პოულობს დროს. „2019 წლიდან ჩვენი სოფლის ქალები გავწევრიანდით „ფონდ ტასოში“ და აქტიურად ჩავერთეთ სხვადასხვა აქტივობაში. პირველ რიგში, გავიარეთ უამრავი ტრენინგი, რაც მოტივაციის ამაღლებაში, მიზნების დასახვასა და მათ შესრულებაში დაგვეხმარა. „ფონდი ტასოს“ შუამავლობით გაიმართა მრგვალი მაგიდის შეხვედრა, სადაც თვითმართველობას ჩვენი ხმა მივაწვდინეთ, სოფლის პრობლემები გავაცანით და მათი მოგვარების პირობაც მივიღეთ“, - ყვება ნაირა.  ნაირა პაქსაძე გაეროს ქალთა ორგანზიაციის სათემო მობილიზაციის პროექტის აქტიური წევრია. ეს პროექტი ნაწილია ქვემო ქართლში გაეროს ქალთა ორგანიზაციის რეგიონული პროექტისა - „ქალთა ეკონომიკური გაძლიერება სამხრეთ კავკასიაში“, რომელიც შვეიცარიის განვითარებისა და თანამშომლობის სააგენტოსა და ავსტრიის განვითარების სააგენტოს დაფინანსებით ხორციელდება. ნაირას აზრით, ამ პროექტმა მართლაც შეუწყო ხელი თემში ქალთა ეკონომიკურ გაძლიერებას, ბევრ ქალს გაუჩინა საკუთარი მცირე ბიზნესი და შემოსავალი, რამაც, ეკონომიკურად, არა მარტო ისინი, თემიც გააძლიერა. „მე როგორც სათემო მუშაკი, ქალებს ყველანაირად ვუწყობ ხელს. ვეხმარები სხვადასხვა აქტივობის დაგეგმვასა და განხორციელებაში, პროექტების დაწერასა და გაგზავნში, ვაწვდი ყველა ახალ ინფორმაციას. ყველაფერი ეს სოფლად მცხოვრები ქალებისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია და სიამოვნებითაც ვაკეთებთ. პროექტში „სოფლის ქალები მომავლისათვის“, პირველად, ცხრა ქალი გავერთიანდით, ახლა კი ოცდაერთი ვართ. ჩვენ გვინდა, უკეთესობისაკენ შევცვალოთ ჩვენი ცხოვრება და, ქალების მეტი მონაწილეობით, ჩვენი თემის წინსვლას შევუწყოთ ხელი“, - ასეთია ნაირა პაქსაძის ისტორია. ავტორი: მაკა ჯაიანი

შეძახილს „შუქი მოვიდა!“ 90-იანებგამოვლილი საქართველოსთვის განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს. 2015 წლიდან, ამ სიტყვებმა სხვა დატვირთვა შეიძინა - ამ სახელწოდებით გაჩნდა პროექტი, რომლის მიზანსაც საზოგადოებისთვის ჩვენს ქვეყანაში მცხოვრები შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირების გაცნობა, მათი ისტორიების მოყოლა წარმოადგენს. პროექტის ავტორები იმედოვნებენ, რომ ამ ადამიანების ცხოვრების ახლოდან დანახვით, ჩვენც მეტ კითხვაზე გვექნება პასუხი, მათ საჭიროებებსაც უკეთ გავაცნობიერებთ და ერთად შეგვეძლება ვთქვათ: „შუქი მოვიდა“ - ახლა უკეთ ვხედავთ!  დღეისთვის, პროექტის ვებგვერდზე წაიკითხავთ 176 ამბავს საქართველოს 11 რეგიონიდან, ამ ადამიანებს ესტუმრებით, თვალებში ჩახედავთ... მართლა ჩახედავთ, ზუსტად ისე, როგორც პირისპირ შეხვედრისას ჩახედავდით, რადგან ფოტოებს ამ პროექტისთვის ნათელა გრიგალაშვილი იღებს. პროექტის ავტორები ამბობენ, რომ მათ მიერ მოთხრობილი ისტორიების წარმატება, მნიშვნელოვანწილად, სწორედ ამ ფოტოების დამსახურებაა. ნათელა კი, მხოლოდ მოკლედ ამბობს, რომ ამ საქმეში დიდი სიამოვნებით ჩაერთო. ასეთია, ბევრი საუბარი არ უყვარს, სათქმელს თავისი საქმით და ფოტოებით ამბობს.  სათქმელის, პოზიციის გამომხატველად ფოტოგრაფია წლების წინ აირჩია. იქამდე, სამხატვრო სასწავლებელში სწავლობდა, თეატრში მხატვარ-დეკორატორად მუშაობდა. ფოტოგრაფად მუშაობა გაზეთ „დვრიტაში“ დაიწყო, შემდეგ სხვა ჟურნალ-გაზეთებშიც იმუშავა. ახლა დამოუკიდებელი ფოტოგრაფია, პროექტები, რომლის ფარგლებშიც იღებს სოციალურ თემატიკას ეხება - რელიგიურ და ეთნიკურ უმცირესობებს, ქალებს, ადამიანების ყოფას და ყოველთვის რეგიონებისთვის კეთდება. ქართული სოფელი და მისი ცხოვრება არის ადგილი, სადაც ნათელა გრიგალაშვილის მუზები ცხოვრობენ.  თავის ცოდნას და გამოცდილებას ახლა ნათელა რამდენიმე უნივერსიტეტის სტუდენტებს გადასცემს, მისი მონაწილეობით არაერთი გამოფენა გამართულა, რამდენიმე პერსონალური გამოფენაც მოაწყო. რასაც უნდა აკეთებდეს, ყოველთვის ნახულობს დროს სოფლის გზას დაადგეს და გადაიღოს. ამბობს, რომ იდეების განხორციელებაში სხვადასხვა ფონდისა და ორგანიზაციის მხარდაჭერაც ეხმარება. ესენი არიან: „ღია საზოგადოების ფონდი“, ფონდი „ათინათი“, შვეიცარიის განვითარებისა და თანამშრომლობის სააგენტო, სხვა. მათთან ერთად გააცნო საზოგადოებას დუხობორები, დევნილები, სხვები.  ერთ-ერთი ასეთი პროექტია „ფოტოკლუბები სოფლად“. „სოფელში გავიზარდე და არასდროს გამიწყვეტია კავშირი სოფელთან, კარგად ვიცნობ იმ პრობლემებს რომელიც სოფლებსა და რეგიონებში არსებობს. აქედან გამიჩნდა იდეა, დავხმარებოდი მათ, მესწავლებინა ფოტოგრაფია, რომ ასე აღმოეჩინათ სხვა სამყარო მათ გარშემო, ეპოვათ ჩვეულებრივში არაჩვეულებრივი, ზიარებოდნენ ფოტოგრაფიას, როგორც ხელოვნებას“, - ყვება ნათელა, - „ვფიქრობ, ეს წარმატებული პროექტია, რადგან ძალიან ბევრი სოფლიდან, რეგიონიდან მწერენ და ამ პრიოექტის განხორციელებას ითხოვენ“.  პირველი კლუბი გორელოვკაში შეიქმნა. პროექტი ათთვიანი იყო და ყოველ თვე 10 დღე ნათელა გორელოვკაში ცხოვრობდა. 15-დან 62 წლის ასაკის სხვადასხვა ეთნოსის 15 ადამიანს ასწავლა ფოტოგრაფია, პირველი გამოფენაც გორელოვკის კულტურის სახლში გაიმართა, მეორე - თბილისში, მესამე კი - ბათუმში. გორელოვკის გარდა, ფოტოკლუბები შეიქმნა პანკსის ხეობასა და მაღალმთიან აჭარაში. ეს პროექტები „ღია საზოგადოების ფონდის“, პრეზიდენტის ფონდის, კულტურის სამინისტორს დაფინანსებით განხორციელდა. თუმცა, ნათელა გრიგალაშვილი პროექტებზე დაფინანსების გარეშეც მუშაობს.  „ამჟამად, ასეთი რამდენიმე პროექტია“, - ყვება ნათელა, - „ვიღებ როგორ ცხოვრობენ ადამიანები მაღალმთიანი აჭარაში, იქ სადაც ყველაზე მეტად შემორჩა ცხოვრების განსხვავებული სტილი, შენარჩუნებულია ტრადიციები წეს-ჩვეულებები, მაგრამ, ამავე დროს, სწრაფად ხდება ცვლილებები. სხვა პროექტი ახალგაზრდებზეა - რეგიონებში მოგზაურობისას, ვიღებ როგორ ცხოვრებენ ისინი, რა უხარიათ, რა აწუხებთ, როგორია მათი იმედები თუ სასოწარკვეთა. ესაა დაკვირვება ადამიანებზე, რომლებმაც უნდა შეცვალონ რეალობა და ქვეყნის უკეთესი მომავლის შექმნას შეუწყონ ხელი“. ავტორი: მაკა ჯაიანი