იხილეთ ვიდეო, საქართველოსა და ევროპის საერთო ღირებულებების შესახებ

იმ დროს, როდესაც ქალაქი გაურკვევლობამ მოიცვა, ოთხმა მეგობარმა, ოთხმმა მარიამმა, გადაწყვიტა რომ ადამიანები სიკეთის გარშემო გაეერთიანებინა. როცა კორონავირუსის პირველი შემთხვევა დაფიქსირდა თბილისში, ადამიანებს შიში გაუჩნდათ, რომ საკვები და სხვა პროდუქტი ამოიწურებოდა, მაღაზიებში რიგები დადგა. ყველა კომპანია თუ დაწესებულება სხვა რეჟიმზე გადავიდა. ამ დროს, უფასო სასადილოებშიც შეიცვალა ყველაფერი, ზოგიერთი კი, საერთოდ დაიხურა. მოხუცები, ვინც სასადილოებით სარგებლობდნენ, ლუკმა–პურის გარეშე დარჩნენ. ეს ფაქტი გახდა მარიამებისთვის მთავარი შთაგონება, რომ შეექმნათ Facebook-ზე ჯგუფი, რომლის თავდაპირველი მიზანი იყო „კათარზისის“ მოხუცების დახმარება, ჯგუფის სახელი იყო “დავეხმაროთ კათარზისის მოხუცებს”. ქალაქში სიკეთის კეთებას მოწყურებული ბევრი ადამიანი აღმოჩნდა და სოციალურ ქსელში, მარიამების შექმნილი ჯგუფის წევრების რაოდენობა სწრაფად გაიზარდა, რამაც კამპანიის მასშტაბების გაზრდა და არა მხოლოდ „კათარზისის“ ბენეფიციარების დახმარება, არამედ ბევრი სხვა ხანდაზმულის დახმარება გახდა შესაძლებელი. ახლა ჯგუფის სახელია “დავეხმაროთ მოხუცებს”. სირთულეების მიუხედავად მოხალისეებმა შეძლეს ბენეფიციარების საკვებით, წამლებით თუ სხვა საჭირო ნივთებით მომარაგება ისე, რომ კამპანიაში ჩართული არც ერთი პირის ჯანმრთელობა საფრთხის წინაშე არ დამდგარა. როგორც მარიამები ამბობენ, მოხალისეობა პასუხისმგებლობასთან ერთად, უდიდესი ბედნიერებაა. დასძენენ, რომ ყოველდღიურ ცხოვრებაში ვერ აღვიქვამთ თუ როგორ უჭირთ სხვა ადამიანებს, როგორ სჭირდებათ მათ დახმარება და რა სირთულეების გადალახვა უწევთ. „თუ ერთხელ მაინც იქნებით მოხალისე და დაეხმარებით სხვებს, გაახარებთ მათ, იგრძნობთ თუ როგორი მნიშვნელოვანია თითოეული ადამიანი სამყაროსთვის და ამავე დროს მიხვდებით თუ როგორ ცვლის ეს გარემოება თქვენს ცხოვრებას  #გახდიმოხალისე #გააზიარეპასუხისმგებლობა რადგან  #ესქვეყანაშენია

საქართველოს ისტორიულ-კულტურული თავისებურებებიდან და ეთნოგრაფიული მრავალფეროვნებიდან გამომდინარე, გასაკვირი სულაც არ არის, რომ ქვეყნის არქიტექტურა არაერთგვაროვანია. ქუთაისში დღეს აღრიცხული 300-მდე კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლიდან ნახევარზე მეტი საცხოვრებელი სახლია. მე-19 საუკუნის შემდეგ საქართველოს კულტურულ დედაქალაქში ევროპული არქიტექტურის კვალი სჭარბობს. ცნობილია ბოლნისის გერმანული ისტორიაც. აღსანიშნავია ფოთისა და ბათუმის ისტორიული არქიტექტურაც. თუმცა არქიტექტურული ეკლექტურობა ყველაზე მეტად ჩანს თბილისში, რომელიც ერთი, რომ სამყაროთა გზაჯვარედინზე მდებარეობს, მეორე კი - არაერთხელ დანგრეულა და თავიდან აშენებულა. მე-19 საუკუნის მეორე ნახევრიდან მოყოლებული, მე-20 საუკუნის დასაწყისამდე, საქართველოს დედაქალაქმა სწრაფი ევროპეიზაცია განიცადა. თბილისში არაერთი ევროპელი არქიტექტორი მოღვაწეობდა, რომლებმაც შეძლეს მათი ხედვის ინტეგრაცია ქალაქში ისე, რომ არც მისი აღმოსავლური ეგზოტიკისთვის ევნოთ და ინდივიდუალობაც შეენარჩუნებინათ. გერმანელი არქიტექტორების აშენებულია ეროვნული გალერეის, კლასიკური გიმნაზიის, თბილისის საკრებულოს და სხვა არაერთი შენობა. ცალკე აღნიშვნის ღირსია ქაშვეთის ეკლესია, რომელიც ძველი ეკლესიის ადგილას, ასევე გერმანელის - ლეოპოლდ ბილფელდის ესკიზების მიხედვითაა აგებული. მე-19 საუკუნის ბოლოს, რუსეთის იმპერიაში და შესაბამისად საქართველოშიც, ევროპული რენესანსულ-ბაროკოს სტილი გამეფდა. ამიერკავკასიის მთავარ ქალაქ - თბილისში, პოლონელი არქიტექტორი - ალექსანდრე შიმკევიჩი მოიწვიეს, რომელიც ქალაქის მთავარი არქიტექტორის გარდა, პედაგოგის როლსაც ასრულებდა და ლექციებს კითხულობდა. სწორედ შიმკევიჩის აშენებულია დღევანდელი უზენაესი სასამართლოს შენობა (1894), შოთა რუსთაველის სახელობის თეატრი (1901) და ვანო სარაჯიშვილის სახელობის კონსერვატორია (1904). გარდა საზოგადოებრივი შენობებისა, შიმკევიჩი საცხოვრებელ სახლებსაც აგებდა. თბილისის ერთ-ერთ სავიზიტო ბარათს - ოპერისა და ბალეტის თეატრსაც ევროპული ისტორია აქვს. თავდაპირველად ოპერის თეატრი გოლოვინის პროსპექტზე (დღევადელი თავისუფლების მოედანი) იტალიელმა არქიტექტორმა - ჯოვანი სკუდიერიმ ააგო. შენობა 1851 წელს დასრულდა და ამიერკავკასიის კულტურის ერთ-ერთ უმთავრეს ცენტრად ითვლებოდა. შენობა 1874 წელს ხანძარმა გაანადგურა. ოპერის ახალი თეატრი, რომელიც ახლაც რუსთაველის პროსპექტზე დგას, 1891 წელს დასრულდა და მისი ავტორი გერმანელი - ვიქტორ შრეტერი გახლავთ. 1921 წლის ოკუპაციამ და ქვეყანაში საბჭოთა ხელისუფლების დამყარებამ ქალაქის დაგეგმარება შეცვალა და დროთა განმავლობაში, ინდივიდუალობას მოკლებული საბჭოთა რეალობისა და ერთფეროვნების მარწუხებში მოაქცია.

ახალი წლის აღნიშვნა და საახალწლო დღესასწაულები ერთ-ერთი ყველაზე ძველი და ფართოდ გავრცელებული ტრადიციაა. ქრისტიანულ ქვეყნებში ახალი წლის აღნიშვნა მჭიდროდ არის დაკავშირებული შობის დღესასწაულთან, თუმცა ეს ყოველთვის ასე არ ყოფილა. პრე-ქრისტიანულ ერაში სხვადასხვა ხალხები ახალ წელს წელიწადის სხვადასხვა პერიოდში აღნიშნავდნენ. დროთა განმავლობაში ქრისტიანული კალენდარი და რიტუალები, ძველ, წარმართულ ტრადიციებს შეერწყა. მაგალითად გერმანული ღმერთი ვოდანი, ქრისტიანი წმინდანით - წმინდა ნიკოლოზით ჩანაცვლდა, რომელიც თავის მხრივ, თანამედროვე სანტა კლაუსად იქცა; ხოლო სიცოცხლის ხე, რომელიც უამრავ წარმართულ კულტურაში (მათ შორის ქართულშიც) არსებობდა - სამოთხის ხე გახდა. მას შემდეგ რაც გადმოცემის თანახმად, მე-16 საუკუნეში, გერმანელმა რეფორმატორმა - მარტინ ლუთერმა ნაძვი სანთლებით მორთო, დღევანდელი საახალწლო ნაძვის ხე მივიღეთ. საქართველოში ახალ წელს შუა საუკუნეებში ზაფხულში, მოგვიანებით შემოდგომაზე აღნიშნავდნენ. მე-14 საუკუნიდან კი ევროპელთა მსგავსად იანვარში დაიწყეს აღნიშვნა. გამორჩეულია, ჩიჩილაკის ტრადიცია, რომელიც წარმართულ ღვთაება ბასილას უკავშირდება, სახელის მსგავსების გამო ქრისტიანულ ეპოქაში წმ. ბასილ დიდად გარდაიქმნა. დასავლეთ საქართველოში, განსაკუთრებით გურიაში, იმერეთში და სამეგრელოში - ჩიჩილაკი დღესაც პოპულარულია და „ბასილას წვერს“ განასახიერებს. საქართველოში თანამედროვე, ევროპული ნაძვის ხე და ახალი წლის შეხვედრის წესი XIX-XX საუკუნეებიდან გახდა პოპულარული. წარმართული დროიდან შემორჩენილი ტრადიციებიდან, საქართველოში დღეს ყველაზე პოპულარული მეკვლეს ტრადიციაა, თუმცა, რაც არ უნდა გასაკვირი იყოს, არც ეს ტრადიციაა მხოლოდ ქართული და გეოგრაფიულად ისეთ შორეულ ქვეყანაში მეორდება, როგორიც შოტლანდიაა. შოტლანდიელი „მეკვლეც“ ჩვენის მსგავსად განასახიერებს ადამიანს, რომელიც ახალი წლის დადგომის შემდეგ პირველი შედის ოჯახში სტუმრად, მიაქვს საჩუქარი და მოვალეა „ბედნიერი ფეხით“ ოჯახს ბედნიერება მოუტანოს. როგორც ვხედავთ, გეო-პოლიტიკური სირთულეების და მანძილის მიუხედავად, საქართველო სადღესასწაულო ტრადიციების დონეზეც კი ყოველთვის ინარჩუნებდა მჭიდრო კავშირს ევროპასთან და დიდი ევროპული ოჯახის წევრი გახლდათ.

საბჭოთა ხელისუფლების პირობებში, სამოქალაქო აქტივობა და უფლებებისათვის ბრძოლა იმდენად იყო შეზღუდული, რომ დამოუკიდებლობის აღდგენის შემდეგ დაწყებული მოძრაობები, მაგალითად ისეთი როგორიც ქალთა ემანსიპაციაა, ზოგჯერ მხოლოდ ახალ, თანამედროვე ტენდენციებად მოიაზრება; არადა საქართველოში ქალთა საზოგადოებები ჯერ კიდევ მე-19 საუკუნის მეორე ნახევარში გაჩნდა და საკმაოდ დიდ ნაბიჯებსაც დგამდა თავის დასამკვიდრებლად.  ასეთი საზოგადოებრივი მოძრაობების გულითადი მხარდამჭერები იყვნენ პროგრესულად მოაზროვნე ქართველი მოღვაწეები, მაგალითად, ილია ჭავჭავაძე, ნიკო ნიკოლაძე, სერგი მესხი, გიორგი წერეთელი, აკაკი წერეთელი და სხვები. აი, რას ამბობს აკაკი 1913 წელს დაარსებული, გორის ქალთა საზოგადოება - "მანდილოსანის" კრებაზე: „გული მიკვდებოდა, ქალებს რომ აქნობამდე ძილით შეპყრობილთ გხედავდით, მაგრამ ეხლა მოხარული ვარ, რომ გხედავთ გამოღვიძებულთ, რომ აქ შეკრებილხართ არა უმიზნოთ, არა ლოტოს სათამაშოდ, არამედ საზოგადო საქმისათვის. 50 წელი დაკვირვებული ვარ ჩვენ საქმიანობას და დავრწმუნდი, რომ იგი ძალიან ნელის ნაბიჯით მიდის წინ; ეს იმიტომ, რომ ამ საქმიანობაში მხოლოდ მამაკაცები იღებდნენ მონაწილეობას. რომ საქმე კარგად წარიმართოს, საჭიროა საზოგადო საქმეში დედაკაცების დახმარებაც. გადავათვალიერე თქვენი წესდება და დავრწმუნდი, რომ ძალიან ბევრი რამის გაკეთება შეგიძლიათ. იარეთ, იმუშავეთ ერთად, თანხმობით და მაშინ თქვენი შრომაც ნაყოფს მოიტანს.“  საზოგადოების წესდება მართლაც სამაგალითო იყო და ბევრით არაფრით განსხვავდებოდა თანამედროვე საზოგადოებრივი ორგანიზაციების წესდებებისაგან.  "მადილოსანი" ზრუნავდა სკოლების, სახელოსნოების, საბავშვო ბაღების, სამკითხველოების მოწყობაზე. აარსებდა თავშესაფრებსა და საავადმყოფოებს. საზოგადოება ეწეოდა აქტიურ ფინანსურ საქმიანობას - აწყობდა ბაზრობებს, სხვადასხვა სახის მეურნეობებს, კონცერტებს, ლიტერატურულ საღამოებს და სხვ. ხელმოკლე ქალებს ეხმარებოდა ე.წ. "საურთიერთო დახმარების კასსებიდან".  გორის ქალთა საზოგადოება ერთადერთი არ ყოფილა. მსგავსი ორგანიზაციები ფუნქციონირებდნენ თბილისში, თელავში, ქუთაისში და საქართველოს სხვა ქალაქებში.  სწორედ ასეთი საზოგადოებების წყალობით გახდა საქართველო ერთ-ერთი პირველი ევროპული ქვეყანა, სადაც ქალებს დემოკრატიულ არჩევნებში, არა მხოლოდ ხმის მიცემა, არამედ მონაწილეობაც შეეძლოთ.

''სადაც არ არის გონება ან განაზრება, იქ შეუძლებელია იყოს თავისუფლება“, – წერდა იმერეთის ეპისკოპოსი, მეცნიერი და პედაგოგი გაბრიელ ქიქოძე 1858 წელს „ცდისეული ფსიქოლოგიის საფუძვლებში.'' წერა–კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების დამფუძნებელი და საპატიო წევრი გაბრიელ ქიქოძე, ძირითად საქმიანობასთან ერთად ეწეოდა საზოგადოებრივ და სამეცნიერო მოღვაწეობას. მეუფე გაბრიელი ეროვნულ–განმათავისუფლებელი, ასევე განმანათლებელი მოძრაობის გამორჩეული წარმომადგენელი იყო. იგი იბრძოდა ცარიზმის რუსიფიკატორული პოლიტიკის წინააღმდეგ და ეწინააღმდეგებოდა ქართული ენის განდევნას სკოლებიდან. „..დიდხანს და დიდხანს იქნებიან საქმენი მისნი ჩვენდა საოხად, სიტყვანი მისნი ჩვენდა ანდერძად“ - ეს სიტყვები ილია ჭავჭავაძემ მეუფე გაბრიელ ქიქოძეს მიუძღვნა. მეუფის ხელშეწყობით დასავლეთ საქართველოში უამრავი სამრევლო სკოლა და ბიბლიოთეკა გაიხსნა. მფარველობდა ახალგაზრდებს და ხელს უწყობდა მათ განათლებას. დასავლეთ საქართველოში დაარსა სემინარია. მისი ინიციატივით რესტავრაცია ჩაუტარდა ბევრ ტაძარს და ბევრი ქართული გალობა დაკარგვას გადარჩა. მრავალი წერილის და პუბლიკაციის ავტორის მეცნიერული ნაშრომი „ცდისეული ფსიქოლოგიის საფუძვლები“ სემინარიებში დიდხანს გამოიყენებოდა სახელმძღვანელოდ. ნაშრომი, რომელიც ადამიანს და მის ნებას ეძღვნება... თავისუფლების ცნება „აუცილებლად გულისხმობს, ჯერ ერთი გონებას, მეორე, გარკვეული მოქმედების ძალას ან შესაძლებლობას“, წერდა თავის ნაშრომში გაბრიელ ქიქოძე. „თავისუფლება შეიძლება იყოს მხოლოდ მოაზროვნე არსების ხვედრი და უნდა იყოს მხოლოდ აზროვნების შედეგი. უსულო, გონებას მოკლებული არსება არ შეიძლება იყოს თავისუფალი, რადგან ის მოქმედებს მექანიკურად, ისე, რომ თავის მოქმედებას არ აცნობიერებს და აუცილებლობით ექვემდებარება გარეგან ძალებს. ... ამიტომ გონებისა და თავისუფლების კავშირის აუცილებლობა ეფუძნება იმას, რომ მხოლოდ გონებას ძალუძს აირჩიოს კარგი და ნება მისკენ მიმართოს. ... მეორე, თავისუფლება აუცილებლობით გულისხმობს ძალას, ანუ მოქმედების შესაძლებლობას. იქ, სადაც არ არის მოქმედების შესაძლებლობა, არც თავისუფლებაა. მართლაც, წარმოვიდგინოთ, რომ გონებამ აირჩია რაღაც კარგი. თუკი ადამიანს არა აქვს ძალა და შესაძლებლობა ამ კარგისკენ მისწრაფებისა და მისი მიღწევისა, მაშინ მას არც თავისუფლება აქვს“