საქართველოს 1921 წლის და დღეს, 2021 წელს მოქმედი კონსტიტუციის თანახმად, ყველა ადამიანი თანასწორია განურჩევლად პიროვნული მახასიათებლებისა. 1921 წელი მუხლი 16 მოქალაქენი კანონის წინაშე ყველა თანასწორნი არიან მუხლი 17 წოდებრივი განსხვავება არ არსებობს 2021 წელი მუხლი 11 ყველა ადამიანი სამართლის წინაშე თანასწორია. აკრძალულია დისკრიმინაცია რასის, კანის ფერის, სქესის, წარმოშობის, ეთნიკური კუთვნილების, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური ან სხვა შეხედულებების სოციალური კუთვნილების, ქონებრივი ან წოდებრივი მდგომარეობის, საცხოვრებელი ადგილის ან სხვა ნიშნის მიხედვით დისკრიმინაცია კანონით ისჯება.

მთავარი პრობლემა, რომელსაც საზოგადოებრივი ორგანიზაციები სახელმწიფო გრანტების გაცემის თვალსაზრისით ხედავენ, არის შესაბამისი ერთიანი, თუნდაც, მინიმალური სტანდარტების არარსებობა, გამჭვირვალობისა და ანგარიშვალდებულების დაბალი ხარისხი. საჯარო ინსტიტუტებს სახელმწიფო გრანტების გაცემის უფლება 2010 წლიდან აქვთ, საზოგადოებრივ ორგანიზაციებზე გრანტებს ისინი 2012 წლიდან გასცემენ, თუმცა, ამ ხნის განმავლობაში, არ შემუშავებულა საერთო სტანდარტები, რომელიც ამ ტიპის გრანტის გაცემის ყველასთვის საერთო ჩარჩოს შექმნიდა.  სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტმა (CSI), პროექტის, „სამოქალაქო საზოგადოების განვითარების ინციატივა“, ფარგლებში, დააფინანსა ოთხი კვლევა - 2016, 2017, 2018 და 2019 წლებში გაცემული სახელმწიფო გრატების მონიტორინგი. „სამოქალაქო საზოგადოების განვითარების ინციატივა“ ხორციელდება კონრად ადენაუერის ფონდის (KAS) მიერ, სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტთან (CSI), კონსულტაციისა და ტრენინგის ცენტრთან (CTC), საქართველოს სტრატეგიული კვლევებისა და განვითარების ცენტრთან (CSRDG) და განათლების განვითარებისა და დასაქმების ცენტრთან (EDEC) თანამშრომლობით. პროექტს აფინანსებენ ევროკავშირი და კონრად ადენაუერის ფონდი. მისი მიზანია საქართველოში საზოგადოებრივი ორგანიზაციების სამუშაო გარემოს გაუმჯობესება, ორგანიზაციების გაძლიერება, საზოგადოების მიმართ მათი ანგარიშვალდებულებისა და გამჭვირვალობის გაზრდა და მათი კავშირების გამყარება სხვა აქტორებთან.  სახელმწიფო გრატების მონიტორინგი განახორციელეს საზოგადოებრივმა ორგანიზაციებმა: „მწვანე კავკასიამ“, დემოკრატიული ჩართულობის ცენტრების ქსელმა, საქართელოს ახალგაზრდა ეკონომისტთა ასოციაციამ. ა(ა)იპ-ებზე ოთხი წლის განმავლობაში გაცემული გრანტების რაოდენობა ასე გამოიყურება:   გრანტის გამცემი ორგანიზაცია საგრანტო ბიუჯეტი  2016 საგრანტო ბიუჯეტი  2017 საგრანტო ბიუჯეტი  2018 საგრანტო ბიუჯეტი  2019 იუსტიციის სამინისტრო 312,382 163,882 180,000 48,548 შოთა რუსთაველის საქართველოს ეროვნული სამეცნიერო ფონდი 1,130,405 2,083,551 2,204,769 2,380,352.7 საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტრო 600,000 590,000 650,000 700,000 შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის აპარატი 350,000 საქართველოს ინოვაციებისა და ტექნოლოგიების სააგენტო - GITA 14,000 8,600 39,283 33,157.9 საერთაშორისო საგანმანათლებლო       ცენტრი 150,000 საარჩევნო სისტემების განვითარების, რეფორმებისა და სწავლების ცენტრი 2,082,506 2,399,014 2,381,571 2,352,305 აჭარის ა.რ. განათლების, კულტურისა  და სპორტის სამინისტრო 9,152 მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრი 276,090 281,999 185,444 ბავშვთა და ახალგაზრდობის განვითარების ფონდი (მიზნობრივი სუბსიდია) 1,049,967 743,837 სულ 5,189,260 6,264,974 5,746,774 6,199,808 რაც შეეხება ძირითად მიგნებებს, რომელიც ამ კვლევებში აისახა: პროგრამების შემუშავების პროცესი არ ეფუძნება არსებული პრობლემების სიღრმისეულ შეფასებას და საჭიროებს ანალიზს; ამ პროცესში არ ჩანს ყველა დაინტერესებული მხარის მონაწილეობა; ინსტიტუციების ნაწილს დადგენილი არ აქვს გასაჩივრების უფლება და შესაბამისი პროცედურები; ზოგჯერ, მეტისმეტად არის გართულებული ფინანსური ანგარიშგების მოთხოვნები; ზოგადია ან საერთოდ არ არსებობს საქმიანობის ეფექტურობის მონიტორინგისა და შეფასების პროცედურები; საკმაოდ დაბალია საზოგადოების ინფორმირების ხარისხი, პროგრამებისა და ცალკეული გრანტების შესახებ; არ ხდება პროგრამის განხორციელებისას მიღებული შედეგების ანალიზის გათვალისწინება შემდეგი წლის საგრანტო პროგრამების დაგეგმვისას; საკანონმდებლო დონეზე არ არის განსაზღვრული საზოგადოებრივი ორგანიზაციების მონაწილეობა საგრანტო განაცხადების შეფასების ეტაპზე; შეფასების სისტემები საჭიროებს დამატებით ნარატიულ განმარტებას, რათა შეფასების შედეგი უფრო გაზომვადი და განჭვრეტადი გახდეს; უმეტესად, საჯარო ინსტიტუტები თავად ახდენენ ფინანსური ანგარიშების კონტროლს და ამოწმებენ პროექტის თანხების მიზნობრივ ხარჯვას; საჯარო დაწესებულებებს არ აქვთ განხორციელებული ეფექტურობის შეფასების ფართომასშტაბიანი კვლევა. სახელმწიფო გრანტების გაცემის უფლება დღეს საქართველოსა და ავტონომიური რესპუბლიკების ყველა სამინისტროს, ათზე მეტ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს აქვს. როგორც განხორციელებულმა მონიტორინგმა დაადასტურა, ამას ყველა სტრუქტურა ისე აკეთებს, როგორც თავად მიიჩნევს საჭიროდ. შედეგად, პროცესის შეფასება საზოგადოებისთვის რთული ხდება. სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტის (CSI) მთავარი იურისტი, ლევან ფანიაშვილი, რომელიც რამდენიმე წელია სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების საკითხზე მუშაობს, ამასთან დაკავშირებით, შემდეგ განმარტებას აკეთებს:  „საქართველოში სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ხარვეზი დაფინანსების სისტემის ერთიანი საკანონმდებლო სტანდარტების არარსებობაა. საკანონმდებლო აქტებით არ არის დადგენილი საგრანტო დაფინანსების გაცემის ერთიანი მინიმალური სტანდარტები და გრანტის გაცემის წესები, შესაბამისი საჯარო ინსტიტუციისთვის დადგენილი კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტებით განისაზღვრება. სხვანაირად რომ ვთქვათ, იმდენი სტანდარტი და წესი მოქმედებს, რამდენი გრანტის გამცემიც არის. გამჭვირვალობის ერთიანი სტანდარტების არარსებობა, ნაკლებად სანდოს ხდის პროცესს და დაფინანსების არაკეთილსინდისიერად გაცემის შესაძლებლობას ზრდის. შესაბამისად, მნიშვნელოვანია კანონით დადგინდეს საჯარო ინსტიტუციების მიერ გრანტის გაცემის ძირითადი სტანდარტები, რომლებიც საკმარისად მკაფიო იქნება იმისთვის, რომ საგრანტო დაფინანსება სანდო და გამჭვირვალე პროცესად იქცეს“.  სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტისა (CSI) და პარტნიორი ორგანიზაციების ძალისხმევით, ხელისუფლებამ აღიარა, რომ სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების პროცესს რეფორმა სჭირდება და ეს ღია მმართველობა საქართველოს 2018-2019 წლების სამოქმედო გეგმაშიც ასახა, თუმცა, უფრო წინ არ წასულა. არადა, აუცილებლად აღიარებული რეფორმა, სხვა ცვლილებებთან ერთად, საჯარო ინსტიტუციების მიერ გრანტის გაცემის მინიმალური სტანდარტების კანონით დადგენას გულისხმობდა.  გამჭვირვალობისა და ანგარიშვალდებულების პრინციპების დაცვით ჩამოყალიბებული სტანდარტებისა და წესების გარეშე, რომელიც საზოგადოებას მისცემს პირუთვნელ პასუხებს საგრანტო დაფინანსებისთვის დადგენილი საკითხების, გამარჯვებული ორგანიზაციების შესახებ და შექმნის სახელმწიფო ბიუჯეტიდან გამოყოფილი თანხების ხარჯვის მიზნობრიობის შემოწმების გამართულ მექანიზმებს, პროცესი ნდობას ვერ მოიპოვებს, - ფიქრობენ სსო-ები.  გარდა იმისა, რომ მეტი გამჭვირვალობა ამ სფეროში სამოქალაქო საზოგადოების ინტერესს წარმოადგენს, ეს მნიშვნელოვანი უნდა იყოს თავად ხელისუფლებისთვისაც. საზოგადოებრივ ორგანიზაციებს შორის მოიძებნებიან ე.წ. გონგოები - ორგანიზაციები, რომლებიც ხელისუფლებებთან არიან აფილირებულნი და მათ მიერ გაცემულ გრანტებსაც აქტიურად იყენებენ. მსგავსი უხერხული ტანდემები კი, ეჭვქვეშ აყენებს სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების მთელს პროცესს, შერჩეული თემებიდან დაწყებული - მიღებული შედეგებით დამთავრებული.  მაკა ჯაიანი

ვიკიპედიაც გეტყვით, რომ „ბიუჯეტი“ იმდენად ძველი სიტყვაა, რომ ლათინურშიც გვხვდება და, ისევე, როგორც ფრანგულსა და ინგლისურში, ტყავის ჩანთას, სფულეს ან ტომარას ნიშნავს. თანამედროვე გაგებით, ბიუჯეტი შემოსავლების განაწილების სისტემაა და არსებობს ყველაგან, სადაც ფინანსების მართვის საჭიროება წარმოიქმნება. ბიუჯეტი შეიძლება ჰქონდეს პიროვნებას, ოჯახს, კომპანიას, ორგანიზაციას და, რაღა თქმა უნდა, სახელმწიფოს. ჩვენი ინტერესის საგანს სწორედ ეს უკანასკნელი წარმოადგენს.  ოფიციალური განმარტებით, „საქართველოს სახელმწიფო ბიუჯეტი არის საქართველოს პარლამენტის მიერ დამტკიცებული, საქართველოს ცენტრალური ხელისუფლების ფუნქციებისა და ვალდებულებების შესრულების მიზნით მისაღები შემოსულობების, გასაწევი გადასახდელებისა და ნაშთის ცვლილების ერთობლიობა.  ბიუჯეტი წარმოადგენს გეგმას, თუ როგორ უნდა დახარჯოს მთავრობამ მის მიერ მობილიზებული თანხები. რა ღონისძიებები უნდა იქნეს დაფინანსებული და როგორ უნდა განაწილდეს შემოსავლები სხვადასხვა სფეროებზე. კერძოდ, განათლებაზე, თავდაცვაზე, ჯანმრთელობაზე, სოციალურ დაცვასა და ა.შ. სხვა მიმართულებებზე. ბიუჯეტი განსაზღვრავს მთავრობის მიერ ასაღები სახელმწიფო ვალისა და სესხების ლიმიტებს. თუ ხარჯები აჭარბებს შემოსავლებს, მთავრობამ უნდა აიღოს გარკვეული ვალი, რათა დაფაროს მისი მოსახლეობისათვის გაწეული მომსახურების ხარჯები და გადაიხადოს გასული წლების ვალები“ („მოქალაქის გზამკვლევი 2021“, საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო).  მარტივად რომ ვთქვათ, სახელმწიფო უწყებები ჩვენგან - მოსახლეობისგან, სხვადასხვა გადასახდელის სახით აგროვებენ თანხებს, საჭიროებისამებრ, იღებენ საგარეო ვალს, უკეთეს შემთხვევში - მოიპოვებენ გრანტებს და აფინანსებენ პროგრამებს, რომელმაც ჩვენი - მოსახლეობის კეთილდღეობა უნდა განაპირობოს. ვინაიდან გრანტის სახით მოპოვებული თანხა საჩუქარია, საგარეო ვალის დაბრუნება კი ისევ ბიუჯეტის ასიგნებებით ანუ ჩვენგან მიღებული შემოსულობებით ხდება, ნათელია, რომ ხელისუფლება ჩვენთვის განკარგავს ჩვენივე ფულს და მისი ფუქნცია ამ საქმის კარგად შესრულებაა.  თეზა, რომ ხელისუფალნი ბიუჯეტს ისე განკარგავენ, როგორც თავად მიიჩნევენ საჭიროდ, რომ ეს სულ ასე იყო და ასე იქნება, მოძველდა. სამოქალაქო საზოგადოება იმიტომაც არის სამოქალაქო, რომ მსგავსი დრომოჭმული და, პირდაპირ უნდა ითქვას, მავნებლური სტერეოტიპები შეცვალოს. ამ მიზნით მუშაობენ საზოგადოებირივ ორგანიზაციები (სსო-ები), მაგალითად, სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტი (CSI) მონაწილეობითი ბიუჯეტირების დანერგვისა და განვითარებისთვის. ამ მიმართულების მიზანს სახელმწიფო ბიუჯეტის დაგეგმვაში მოქალაქეების აქტიური მონაწილეობა წარმოადგენს.  სახელმწიფო ბიუჯეტის მოქალაქეთა საჭიროებისამებრ განკარგვის ნაწილია სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსებაც, რაც საჯარო ინსტიტუტებმა 2010 წლიდან დაიწყეს. თავიდან, ისინი მხოლოდ სამეცნიერო გრანტებს გასცემდნენ, მაგრამ, 2012 წლიდან გაფართოვდა გრანტების თემატიკა და გაიზარდა გრანტის გამცემი ორგანიზაციების რაოდენობა. დღეს, სახელმწიფო გრანტების გაცემა, მათ შორის საზოგადოებრივ ორგანიზაციებზე, შეუძლია ცენტრალური და ავტონომიური რესპუბლიკების ყველა სამინისტროს, ათზე მეტი საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს. თუმცა, არსებობს ხარვეზები, რომელიც სსო-ებს სახელმწიფო გრანტების მიღებისადმი უნდობლობას უჩენს.  მათ შორის ყველაზე მნიშვნელოვანი სახელმწიფო გრანტების გაცემისა და მონიტორინგის საერთო სტანდარტების არარსებობაა, ერთგვარი თეთრი ლაქა მოქმედ კანონმდებლობაში, შიდა რეგულაციებში, რისი აღმოფხვრაც გამჭვირვალობას და ამ პროცესისადმი სანდოობის გაზრდას უზრუნველყოფდა. სსო-ების ნაწილი მიიჩნევს, რომ ჯერ ისევ მყიფე დემოკრატიის პირობებში მცხოვრებ საქართველოში, სადაც სახელისუფლო შტოებს შორის ბალანსი სუსტია, საზოგადოებრივი ორგანიზაციების ნაწილის, ე.წ. Watchdog-ების მიერ ამ ტიპის დაფინანსების მიღება გარკვეულ რისკებს შეიცავს. სხვაგვარია დამოკიდებულება იმ ტიპის სსო-ებისადმი, რომლებიც მუშაობენ სერვისების მიწოდების, კვლევების მიმართულებით - მათი მხრიდან სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების მიღება სარისკოდ ნაკლებად მიიჩნევა.  უნდა აღინიშნოს, რომ საზოგადოებრივი ორგანიზაციების მიერ სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების მიღება საერთაშორისო პრაქტიკაა. იმ ქვეყნებში, სადაც ხელისუფლებები რეალურად არიან დაინტერესებული არსებული ხარვეზების გამოსწორებით და ამისთვის ობიექტური კვლევებისა და ანალიზის მოპოვებას ესწრაფვიან, საზოგადოებრივ ორგანიზაციებზე, მათი სპეციფიკის მიუხედავად, სახელმწიფო გრანტები სისტემატურად გაიცემა. ასე ხდება, მაგალითად, გერმანიაში და ეს ერთადერთი მაგალითი არ არის.  სიფრთხილე, რომლითაც საზოგადოებრივი ორგანიზაციები სახელმწიფო გრანტების საკითხს ეკიდება, გასაგებია. სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტი, პარტნიორ ორგანიზაციებთან ერთად, ამ მიმართულებითაც აქტიურად მუშაობს, მათ შორის, უმთავრესი, რაღა თქმა უნდა, საჯარო ინსტიტუციების მიერ გრანტის გაცემის მინიმალური სტანდარტების კანონით დადგენაა (სახელმწიფომ უკვე აღიარა სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების რეფორმირების საჭიროება და ღია მმართველობა საქართველოს 2018-2019 წლების სამოქმედო გეგმაში ასახა კიდეც).  სახელმწიფო ბიუჯეტი მოსახლეობის შრომით შექმნილი „ტყავის ჩანთაა“ და მისი საერთო სარგებლობისთვის გამოყენება მოქალაქეების, საზოგადოებრივი ორგანიზაციების აქტიური მონაწილეობით უნდა ხდებოდეს. სახელმწიფო გრანტი კარგი რესურსია იმისთვის, რომ მოსახლეობის ფული მოსახლეობასვე მისი საუკეთესო ინტერესების გათვალისწინებით მოხმარდეს. მაკა ჯაიანი

საჯარო ინსტიტუციები სახელმწიფო გრანტებს საქართველოში 2009 წლიდან გასცემენ. წლების განმავლობაში იზრდება, როგორც გრანტის გამცემი სტრუქტურების, ისე - საგრანტო დაფინანსების მიმართულებები და გაცემული გრანტების საერთო ოდენობა. დღეს, უკვე, საქართველოსა და ავტონომიური რესპუბლიკების ყველა სამინისტროს, ასევე, ათზე მეტ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს აქვს გრანტის გაცემის უფლება. ზემოაღნიშნული საჯარო ინსტიტუციები გრანტებს გასცემენ, მათ შორის, საზოგადოებრივ ორგანიზაციებზეც. ამასთან, სახელმწიფო გრანტების გაცემის მოქმედ სისტემას აქვს რიგი მნიშვნელოვანი ხარვეზებისა, რომელიც სერიოზულ რისკებს ქმნის და გამოსწორებას საჭიროებს. თუმცა, საზოგადოებრივი ორგანიზაციების ნაწილი რისკებს სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების შინაარსშიც ხედავს.  ირმა პავლიაშვილი, ღია სივრცე კავკასიის (COS) თავმჯდომარე: სახელმწიფოს მიერ გრანტების გაცემის სისტემაში არსებული ხარვეზების (გამჭვირვალობის და ანგარიშვალდებულობის პრინციპების დაბალი ხარისხი, ერთგვაროვანი კრიტერიუმების არ არსებობა) პარალელურად, გამოწვევები მის შინაარსობრივ მხარეშიც არის, ვფიქრობ, რომ , ე.წ. Watchdog-ების ტიპის ორგანიზაციები, რომლებიც ადამიანის უფლებების დაცვის კუთხით მუშაობენ, ხელისუფლების საქმიანობის მონიტორინგს ახორციელებენ ან, სახელმწიფო ორგანოების წინააღმდეგ, სასამართლოებში დავებს აწარმოებენ, სახელმწიფო გრანტის მიმღები ვერ იქნებიან. ასეთმა დაფინანსებამ, შესაძლოა, გარკვეული საშიშროებები წარმოქმნას მათი დამოუკიდებლობის, ნეიტრალურობის, ობიექტურობის კუთხით.  პრობლემას წარმოადგენს ისიც, რომ გრანტის განხორციელებას, რიგ შემთხვევაში სამხარაულის სახელობის ექსპერტიზის ბიურო ამოწმებს და, შედეგად, საქმეში კიდევ ერთი სახელმწიფო უწყება ერთვება.  საერთაშორისო პრაქტიკა იცნობს სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების მაგალითებს. ავიღოთ გერმანიის მოდელი, რა დროსაც ხელისუფლება რეალურად არის დაინტერესებული ობიექტურ დასკვნებში, რათა არსებული პრობლემები გამოასწოროს და, მონიტორინგის თუ კვლევის განსახორციელებლად, გასცემს გრანტებს საზოგადოებრივი ორგანიზაციებისთვის.  საქართველო ჯერ ისევ გარდამავალი დემოკრატიის ქვეყანაა, ინსტიტუციები აქ არამდგრადია, კარგად არ არის დაცული შტოთა ბალანსი, საზოგადოება კი, ბოლომდე ვერ აცნობიერებს, რომ ბიუჯეტის ფული ჩვენი საერთო ფულია და ხელისუფლება მას სახელმწიფო ინტერესებისთვის, მათ შორის, საკუთარი საქმიანობის ობიექტური მონიტორინგისთვის უნდა იყენებდეს. ამიტომ არის მაღალი რისკი იმისა, რომ სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების მიღებაში Watchdog-ების ჩართვა, შესაძლოა, მათივე საქმიანობის შეზღუდვისკენ წავიდეს. ამ ტიპის ორგანიზაციებს, ჯერ ისევ სჭირდებათ დამოუკიდებელი გრანტები, დამოუკიდებელი შემოსავალი, რათა საქმიანობა შეუფერხებლად განაგრძონ. ამასთან, არის სფეროები - სხვადასხვა სერვისის მიწოდება, კვლევა-ანალიზი, რომელიც, სახელმწიფო გრანტის მიღების შემთხვევაში, არ ქმნის ასეთ საშიშროებებს. შესაბამისად, უნდა არსებობდეს სტანდარტი, წესები, ჩამოყალიბებული გამჭვირვალობისა და ანგარიშვალდებულების პრინციპების დაცვით, რომლის მიხედვითაც საზოგადოებას ეცოდინება, როგორ შეირჩა ესა თუ ის საკითხი, რომელიც საგრანტო დაფინანსებას იმსახურებს და ორგანიზაციები, რომლებზედაც გრანტი გაიცემა. გაწერილი უნდა იყოს, ასევე, სახელმწიფო ბიუჯეტიდან გამოყოფილი თანხის ხარჯვის მიზნობრიობის შემოწმებაც.  ნათელია ისიც რომ ჩვენ ირგვლივ მოქმედებენ ე.წ. გონგოები - ხელისუფლებასთან აფილირებული ორგანიზაციები და, ჩნდება კითხვები მეტწილად, ისინი ხომ არ იღებენ სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსებას. ამდენად, გამჭვირვალობას ამ სფეროში - სახელმწიფო ფინანსების ხარჯვის ღიაობას, რა თქმა უნდა, დიდი მნიშვნელობა აქვს.  ლევან ფანიაშვილი, სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტის მთავარი იურისტი: საქართველოში სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ხარვეზი დაფინანსების სისტემის ერთიანი საკანონმდებლო სტანდარტების არარსებობაა. საკანონმდებლო აქტებით არ არის დადგენილი საგრანტო დაფინანსების გაცემის ერთიანი მინიმალური სტანდარტები და გრანტის გაცემის წესები, შესაბამისი საჯარო ინსტიტუციისთვის დადგენილი კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტებით განისაზღვრება. სხვანაირად რომ ვთქვათ, იმდენი სტანდარტი და წესი მოქმედებს, რამდენი გრანტის გამცემიც არის. გამჭვირვალობის ერთიანი სტანდარტების არარსებობა, ნაკლებად სანდოს ხდის პროცესს და დაფინანსების არაკეთილსინდისიერად გაცემის შესაძლებლობას ზრდის. შესაბამისად, მნიშვნელოვანია კანონით დადგინდეს საჯარო ინსტიტუციების მიერ გრანტის გაცემის ძირითადი სტანდარტები, რომლებიც საკმარისად მკაფიო იქნება იმისთვის, რომ საგრანტო დაფინანსება სანდო და გამჭვირვალე პროცესად იქცეს.  საქართველოში მოქმედი კანონმდებლობით, მუნიციპალიტეტებს გრანტის გაცემის უფლება არ გააჩნია, თუმცა მუნიციპალიტეტების ნაწილი გასცემს დაფინანსებას, რომელიც, თავისი არსით, საგრანტო დაფინანსების მსგავსია. ადგილობრივი თვითმმართველობის არსიდან გამომდინარე, მნიშვნელოვანია წახალისდეს მუნიციპალიტეტისთვის აქტუალური საკითხების გადაწყვეტაში მოსახლეობის მონაწილეობა, მათ შორის ადგილობრივი ინიციატივების დაფინანსების გზით. ამასთან, მნიშვნელოვანია, რომ მუნიციპალიტეტებს მიეცეთ გრანტის გაცემის უფლება, რომელიც დაეფუძნება კანონით დადგენილ გამჭვირვალობის ძირითად სტანდარტებს.  ცალკე აღნიშვნას საჭიროებს სახელმწიფო დაწესებულებების მიერ უფლებადაცვით სფეროში გრანტის გაცემის საკითხი. ამ სფეროში მომუშავე ორგანიზაციები, ხაზს უსვამენ რა საქართველოს რეალობას, საკითხს სიფრთხილით უყურებენ და გარკვეულ რისკებს ხედავენ. შეიძლება, ეს რისკები მაღალი კონსტიტუციური გარანტიების არსებობამ გამორიცხოს, მაგალითად, საქართველოს სახალხო დამცველისთვის უფლებადაცვით სფეროში გრანტის გაცემის უფლების მინიჭებამ. ამით, სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების სისტემა, ასევე, შეძლებს, მოიცვას ისეთი სფეროები, რომლებიც დღეს სახელმწიფოს ან დონორი ორგანიზაციების მხარდაჭერის მიღმაა.  აღსანიშნავია, რომ სახელმწიფომ აღიარა სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების რეფორმირების საჭიროება და ღია მმართველობა საქართველოს 2018-2019 წლების სამოქმედო გეგმაში ასახა. აღნიშნული ერთი მხრივ, გულისხმობს საჯარო ინსტიტუციების მიერ გრანტის გაცემის მინიმალური სტანდარტების კანონით დადგენას, ხოლო მეორე მხრივ, მოიცავს ადგილობრივი თვითმმართველობებისთვის გრანტის გაცემის უფლების მინიჭებას. მთავრობის მიერ ამ ვალდებულების აღების მიუხედავად, ჯერჯერობით არ არის ინიცირებული შესაბამისი საკანონმდებლო ცვლილებები. მოამზადა მაკა ჯაიანმა

საქართველოში COVID-19-ით გამოწვეული სიტუაციის სწრაფი გენდერული კვლევის მეორე ანგარიში სულ ახლახანს – 9 მარტს გამოქვეყნდა (კვლევა ჩატარდა 2020 წლის შემოდგომაზე) .  გაეროს სამი სააგენტოს – გაეროს განვითარების პროგრამის, მოსახლეობის ფონდისა და ქალთა ორგანიზაციის – ინიციატივით ჩატარებული კვლევით ირკვევვა, რომ გენდერული უთანასწორობა პანდემიამ კიდევ უფრო გააღრმავა. „მიუხედავად იმისა, რომ კაცებიც და ქალებიც საოჯახო საქმიანობასა და ბავშვების მოვლას ჩვეულებრივზე მეტ დროს უთმობდნენ, ძირითადი ტვირთი მაინც ქალებზე მოდიოდა. გამოკითხული ქალების 2/3 სრულად იყო პასუხისმგებელი საოჯახო საქმიანობებზე. ამგვარმა არათანაბარმა განაწილებამ განაპირობა, რომ ბავშვებიანი ქალების უმრავლესობისთვის დატვირთვა კრიტიკულად გაიზარდა, განსაკუთრებით კი სასწავლო პროცესის ონლაინრეჟიმში გადასვლის შემდეგ“, ნათქვამია კვლევაში.  გამოკითხული ქალების 23%, ხოლო კაცების 17%–ი ამბობს რომ უგრძვნია ან სმენია პანდემიის დროს ოჯახში ძალადობის მაჩვენებლების გაზრდის შესახებ.  კვლევა, 2021  კვლევა, 2020 წყარო: გაეროს ქალთა ფონდი

Csogeorgia.org-ის მონაცემებით, საქართველოში 1289 აქტიური საზოგადოებრივი ორგანიზაციაა. მათი საქმიანობა ცხოვრების, ფაქტობრივად, ყველა მიმართულებას მოიცავს - ადამიანის უფლებებს, სამართალს, ჯანდაცვას, სოციალურ სფეროს, ახალგაზრდობისა და ბავშვების თემატიკას, განათლებას, მეცნიერებას, კულტურას, სოფლის მეურნეობას, სპორტს, ტურიზმს, ახალ ტექნოლოგიებს, მედიას, თვითმმართველობისა და თემის განვითარებას, გენდერს, ეკონომიკას, ბიზნესის გაძლიერებასა და დასაქმების ხელშეწყობას, კონფლიქტების მოგვარებას, დევნილებისა და ლტოლვილების, მიგრაციის საკითხებს, ეკოლოგიას, ცხოველთა უფლებებს, არჩევნებს, ანტიკორუფციულ და მონიტორინგის სეგმენტს, პროფესიულ კავშირებს, დემოკრატიის ხელშეწყობასა და სხვა.  ეს 1289 ორგანიზაცია, წლის განმავლობაში, მუშაობს უამრავ პროექტზე, რომლითაც ქვეყნის განვითარებისთვის არაერთი მნიშვნელოვანი საქმე კეთდება. ამ წერილის მიზანია მოგითხროთ, როგორ და რას საქმიანობდნენ ქართული საზოგადოებრივი ორგანიზაციები გასულ, 2020 წელს. რამდენიმე გვერდი მათ ყველა აქტივობას, ბუნებრივია, ვერ დაიტევს. ჩვენ ვეცდებით მათგან ყველაზე საინტერესო თემები გამოვყოთ, დაგანახოთ ის საქმეებიც, რომელიც, პოლიტიკური სკანდალებით გაჯერებული საინფორმაციო საშუალებების ობიექტივში, ხშირად, ვერ ხვდება და საზოგადოების მხოლოდ მცირე ნაწილისთვის არის ცნობილი.  მაკა ჯაიანი COVID 19 და საპარლამეტო არჩევნები, უდაოდ, ის თემებია, გასულ წელს საქართველოში ყველაზე მნიშვნელოვანი რომ იყო. შესაბამისად, ერთიც და მეორეც სსო-ების დღის წესრიგის მთავარ საკითხებს წარმოადგენდა. როგორ შევამციროთ კორონავირუსის ინფექციის გავრცელების რისკი, პანდემია და სტრესის მართვის სტრატეგიები, ფსიქიკური ჯანმრთელობა და COVID 19, კორონავირუსის პანდემიის გავლენა ოჯახში და ქალთა მიმართ ძალადობაზე, COVID 19-თან დაკავშირებული გამოწვევები შრომით ურთიერთობებში, კორონა ვირუსი, ეკონომიკური კრიზისი და ადამიანის უფლებები - ამ და ბევრ სხვა საკითხზე სსო-ებმა არაერთი საინფორმაციო კამპანია და სწავლება გამართეს, შექმნეს და განახორციელეს პროექტები, რომელიც კორონავირუსით გამოწვეულ ახალ რეალობას შეესაბამებოდა.  8-დან 13 წლამდე ასაკის ბავშვებისა და მოზარდებისთვის სსო-ებმა გახსნეს ონლაინ აგრო სკოლა, სადაც მიწის დამუშავებასა და მცენარეების მოვლას ასწავლიდნენ; საზოგადოების დახმარებითა და ადგილობრივი ბიზნესის მონაწილეობით, სასურსათო კალათებით, მარტო სიღნაღის მუნიციპალიტეტის 12 სოფელში, 150 მარტოხელა ხანდაზმული მოამარაგეს; საჭირო უნარ-ჩვევები შეასწავლეს მოხალისეობის მსურველებს და სხვადასხვა საჭიროებების მქონე ადამიანების დახმარების საქმეში ჩართეს; უფასო ონლაინ კურსების საშუალებით, ახალი ცოდნის მიღების შესაძლებლობა მისცეს ადამიანებს, შექმნეს ვიდეო ტუტორიალები ისეთი აუცილებელის საკითხების ირგვლივ, როგორიცაა სამოტივაციო წერილის წერა, გასაუბრებისთვის თუ საჯარო გამოსვლისთვის მომზადება, ბლოგის შექმნა და სხვა. მათ, ვისაც შესაბანისი ტექნიკა არ ჰქონდა, შეუძინეს და გადასცეს პლანშეტები... უფრო მეტი და შედარებით სრულად იმის შესახებ, თუ რას აკეთებდნენ სსო-ები პანდემიის დროს მოსახლეობისთვის ამ ბმულზე შეგიძლიათ. ამ პროექტების განხორციელება შესაძლებელი გახადეს საერთაშორისო ორგანიზაციებმა და დონორებმა, რომელებიც საქართველოს საჭიროებებს, ამჯერადაც, გულისხმიერად მოეკიდნენ. თუმცა, ფინანსური და მატერიალური დახმარების გარდა, თვალსაჩინო იყო მათი მორალური მხარდაჭერაც. მაგალითად, ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩომ გადაწყვიტა, დაკეტილი სკოლების პირობებში, ჩვენს ბავშვებს სწავლის გაგრძელებაში დახმარებოდა. ამ ინიციატივის ფარგლებში, ამერიკელი დიპლომატები ბავშვებს ინგლისურ ენაში ამეცადინებდნენ, რისთვისაც თავიანთ საყვარელ მოთხრობებს წაუკითხავდნენ და ესაუბრებოდნენ. ყოველ სამუშო დღე, ფეისბუქ ლაივის მეშვეობით, საელჩოს თანამშრომელი, ალთეა ქოლი-მერფრი, პრეს-ატაშე, კრის დავენპორტი, ბურკების ოჯახი და სხვები კომპიუტერს წიგნით ხელში უსხდნენ და ქართველი პატარების განწყობასა და განათლებაზე ზრუნავდნენ.  დავუბრუნდეთ სსო-ებს. COVID 19 და არჩევნები ერთ-ერთი გახლდათ იმ თემებს შორის, რომლისკენაც ქართული საზოგადოებირვი ორგანიზაციების განსაკუთრებული ყურადღება იყო მიმართული. პარტიების პროგრამების მიმოხილვა - მათი მიზნები ქვეყნის ჯანდაცვის, სოციალური, საგანმანათლებლობ, გარემოსდაცვითი, შრომითი მოწყობის მიმართულებით, მინასაარჩევნო გარემოს მონიტრინგი, საარჩევნო კანონმდებლობის ცვლილება, მოსახლეობის უფლებები ხმის მიცემის პროცესში და სხვა საკითხებს სსო-ები კვლევებს, ინიციატოვებს, განცხადებებს, პრეს-კონფერენციებს უძღვნიდნენ; მუშაობდნენ უშუალოდ არჩევნების დროს, შემდგომ პერიოდში, თვალ-ყურს ადევნებდნენ ვითარებას, რომ ხალხის ნება, მისი გადაწყვეტილება არჩევნების შედეგებში პირუთვნელად ასახულიყო.  ხელისუფლების კონტროლი სსო-ების ერთი ნაწილის საქმიანობის ძირითადი მიმართულებაა. გასულ წელს ისინი აფასებდნენ: როგორ ასრულებს საქართველო ასოცირების ხელშეკრულებას, რამდენად ქმედითი გამოდგა საჯარო სამსახურის რეფორმა, რამდენად სწორად იხარჯება სახელმწიფო ბიუჯეტის სახსრები, რა მდგომარეობა გვაქვს გამოხატვის, მედიის თავისუფლების, ზოგადად, ადამიანის უფლებების დაცვის კუთხით, ხომ არ ზიანდება გარემო კომერციული ინტერესების სასარგებლოდ და ა.შ. ამასთან, მუშობდნენ შრომის კანონში დაგეგმილ ცვლილებებზე, „შშმ პირთა უფლებების შესახებ“ კანონის პროექტზე, „ინფორმაციული უსაფრთხოების შესახებ“ კანონზე და სხვა, მიუთითებდნენ ხარვეზებზე, რომელიც ამ დოკუმენტებში დააფიქსირეს და მათი აღმოფხვრის გზებზე.  სსო-ების მიერ სასამართლოში მოგებულ საქმეებს შორის იყო ასეთიც - საქმე, რომლის მიხედვითაც, მაღალი თანამდებობის პირებზე ქალთა მიმართ ან ოჯახური ძალადობის გამო გაცემული ორდერების შესახებ ინფორმაცია საჯარო გახდება. ეს არის უპრეცენდენტო გადაწყვეტილება, რაც ქალთა მიმართ ძალადობის და ოჯახში ძალადობის შემთხვევაში, ინფორმაციის საჯაროობის გზით, პოლიტიკური თანამდებობის პირების მიმართ უმაღლესი საზოგადოებრივი კონტროლის სტანდარტს ამკვიდრებს. ამ გამარჯვების შედეგად, საქართველოს ნებისმიერ მოქალაქეს აქვს უფლება გაიგოს, არიან თუ არა პოლიტიკური თანამდებობის პირები ოჯახში მოძალადეები ან, ძალადობის გამო, გამოცემულა თუ არა ოდესმე მათ მიმართ შემაკავებელი ან/და დამცავი ორდერი.  სასამართლო, როგორც მესამე ხელისუფლება, ახალი მოსამართლეების შერჩევის წესი და მიმდინარეობა, საპროკურორო საბჭოს მიერ გენერალური პროკურორის კანდიდატურის შერჩევის პროცესი, შეწყალების წესი და პრაქტიკა საქართველოში, არასრულწლოვანთა დაკითხვის წესი და ამ მხრივ არსებული პრობლემები, დამოუკიდებელი ინსპექტორის შერჩევის წესი - სამართლის სფეროს არაერთი სხვა მიმართულება გასულ წელსაც საზოგადოებრივი ორგანიზაციების მუდმივი ყურადღების ქვეშ იყო. მათი აქტიურობითა დაპ რინციპული დამოკიდებულებით, ამ უმნიშვნელოვანეს სეგმენტს არც ქართული და არც საერთაშორისო საზოგადოების ყურადღება აკლდა.  სახელმწიფოებირივი მნიშვნელობის საქმეების გარდა, სსო-ების საქაღალდეებში ინახება ათასობით საქმე, რომელიც მოქალაქეების ყოფითი პრობლემების მოგვარებას, სხვადასხვა ინსტანციის სასამართლოში მათ უფასო ადვოკატირებას, მათი უფლებების დაცვას ეხება. სსო-ები იდგნენ სოციალური მუშაკების გვერდით, სამსახურიდან მათი გათავისუფლების დროს, იბრძოდნენ მაღაროებში დასაქმებული მამაკაცებისა და სამკერვალოებში დასაქმებული ქალების შრომით ექსპლუატაციის წინააღმდეგ, მუშაობდნენ მსხვერპლის სტატუსის მოსაპოვებლად ოჯახურ ძალადობას გარიდებული ქალებისთვის, არკვევდნენ და შესაბამისი ორგანოების წინაშე აყენებდნენ სამუშაო ადგილებზე დასაქმებულთა შევიწროების საკითხებს, ქვეყანაში უსახლკარობის მაჩვენებლებს, სწავლობდნენ შრომით ურთიერთობებში შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირების მდგომარეობას, იბრძოდნენ მის გასაუმჯობელსებლად და ა.შ.  ცალკე უნდა აღინიშნოს სამუშაო, რომელიც საზოგადოებრივმა ორგანიზაციებმა პრაქტიკული განათლების თვალსაზრისით გასწიეს. იქნება ეს გზამკვლევი სოციალური საწარმოებისა და არასამეწარმეო იურიდიული პირებისთვის თუ მოძრავი ბიბლიოთეკა, რომელიც სამეგრელოში, მდინარე ჯუმის ხეობაში მდებარეობს ამავე სახელწოდების სოფელში განთავსდა, სხვადასხვა პლათფორმები, რომელიც მოქალაქეებს ახალი ცოდნის მიღების შესაძლებლობას აძლევს თუ ცოდნის კაფეები, რომელიც ქვეყნის სხვდასხვა წერტილში ქმნის უნიკალურ სივრცეებს საზოგადოებრივ ცხოვრებაში ახალგაზრდებისა და ხანდაზმულების ჩასართავად. და ეს მხოლოდ მცირე ნაწილია იმ საქმიანობისა, რომელსაც საზოგადოებრივი ორგანიზაციები ადამიანების უკეთესი ცხოვრებისთვის აკეთებენ.  უფრო მეტი და უფრო ვრცლად, სსო-ების საქმიანობის შესახებ, წაიკითხეთ ჩვენს პორტალზე ან სოციალური კამპანიის, „ეს ქვეყანა შენია“, გვერდზე სოციალურ ქსელში. ამ კამპანიის მიზანია საზოგადოებას სამოქალაქო ღირებულებები, საზოგადოებრივი ორგანიზაციების საქმიანობა, სამოქალაქო სექტორის ფუნქცია და როლი გააცნოს. კამპანია მიმდინარეობს პროექტის - „სამოქალაქო საზოგადოების განვითარების ინიციატივის“ - ფარგლებში და საერთაშორისო ინსტიტუტების ხელშეწყობით ხორციელდება. ევროკავშირი და კონრად ადენაუერის ფონდი (KAS) არიან ის ორგანიზაციები, რომელთა თანადგომით ეს კამპანია საზოგადოებასა და მისი განვითარებისთვის მომუშავე ორგანიზაციებს შორის თვალსაჩინო ხიდებს აგებს.

გთავაზობთ პოსტერების სერიას ჰაერის ხარისხის შესახებ – დაიცავი ბუნება, რადგან #ესქვეყანაშენია თბილისი – ჰაერის დაბინძურების მაჩვენებლითკრიტიკულ ზღვარზეა. დაიცავი შენი ქალაქი, რათა გაუმჯობესდეს ატმოსფერული ჰაერის ხარისხი. ბათუმი – ჰაერში მტვრის ნაწილაკების შემცველობა დასაშვებ ნორმას აღემატება. იარე ეკოლოგიური ტრანსპორტით ან ფეხით, დაიცავი გარემო. რუსთავი – ჰაერის ხარისხი საგანგაშოა. შეიტანე შენი წვლილი გარემო პირობების გაუმჯობესებაში.  ზესტაფონი და მის შემოგარენი – ექიმთა მიმართვიანობა მზარდია სხვადასხვა დაავადებების გამო, რაც ჰაერის დაბინძურების მაღალ მაჩვენებლთან პირდაპირ კავშირშია. ნუ დააბინძურებ, იზრუნე საკუთარ თავსა და გარშემო მყოფებზე.

რას ნიშნავს ცილისწამება და როგორ უნდა განვასხვავოთ იგი სიტყვის თავისუფლებისგან? როგორ უნდა დავიცვათ თავი ცილისწამებისგან? როგორ უნდა ვებრძოლოთ მას ისე, რომ სიტყვის თავისუფლება არ დაზარალდეს? ამის შესახებ საზოგადოებრივი ორგანიზაცია „საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივის“ (GDI) სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებების პროგრამის დირექტორი მარინე კაპანაძე მოგვიყვება.  ესაუბრა მაკა ჯაიანი  - დავიწყოთ განმარტებით - კლასიკური გაგებით, რა მიიჩნევა ცილისწამებად?  - ცილისწამება არის არსებითად მცდარი ფაქტების გავრცელება სხვა პირზე, რაც ზიანს აყენებს მას. ზიანი შეიძლება იყოს მატერიალური ან მორალური და, როგორც წესი, დაკავშირებულია პირის ღირსებისა და პატივის შელახვასთან, მისი სახელის გატეხვასთან. ცილისწამებად არ შეიძლება მიჩნეულ იქნას საჯაროდ დაფიქსირებული აზრი პიროვნებაზე, რომელიც შეფასებით კატეგორიას განეკუთვნება და შეუძლებელია მისი სისწორისა თუ მცდარობის გადამოწმება. მაგალითად, საქართველოს უზენაესმა სასამართლომ ფადი ასლის მიერ ერთ-ერთ მოსამართლესთან დაკავშირებით გაკეთებული განცხადება, - რომ ის იყო „კორუმპირებული“, - მოსაზრებად მიიჩნია, შესაბამისად, ეს შემთხვევა არ ჩაითვალა ცილისწამებად.  - საინტერესო მაგალითია... როგორ განვსაზღვრავთ სიტყვის თავისუფლებას?  - სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლება არის ადამიანის ფუნდამენტური უფლება, რომელიც მოიცავს ნებისმიერი ფორმით (იქნება ეს წერილობითი, ვერბალური, ხელოვნების ნიმუშით გამოხატული და ა.შ.) აზრის/ინფორმაციის გავრცელებისა და მიღების უფლებას. ამ უფლების ნაწილად მიიჩნევენ, ასევე, მედიისა და ხელოვნების თავისუფლებას.  - შეგვიძლია ვთქვათ, სად გადის ზღვარი სიტყვის თავისუფლებასა და ცილისწამებას შორის?  - ცილისწამება ის ქმედებაა, რის გამოც დაშვებულია სიტყვის თავისუფლების შეზღუდვა. ამ შემთხვევაში ამოსავალს წარმოადგენს ცილისწამების მსხვერპლის პირადი ცხოვრების უფლების და ღირსების დაცვა, როგორც სიტყვის თავისუფლების საპირწონე სიკეთე. თუმცა, მნიშვნელოვანია სწორად გავიაზროთ ცილისწამების შინაარსი და ის შემთხვევები, რომელიც ექცევა მასში. როგორც უკვე აღინიშნა, არ შეიძლება პირს პასუხისმგებლობა დაეკისროს გამოთქმული მოსაზრების გამო. შესაბამისად, ცილისწამებად უნდა მივიჩნიოთ მხოლოდ არსებითად მცდარი ფაქტების გავრცელება, რომელიც ზიანს აყენებს ამ პიროვნებას.  - როგორ ფიქრობთ, ქმნის თუ არა ცილისწამება პრობლემას ადამიანის, მოვლენის შესახებ სწორი აზრის ჩამოყალიბებისას?  - ცილისწამებამ, შესაძლოა, ზეგავლენა მოახდინოს კონკრეტული ადამიანის, მოვლენის მიმართ საზოგადოებრივი აზრის ჩამოყალიბებაზე და სწორედ ამიტომაცაა, რომ, ამგვარი ზიანის არსებობის შემთხვევაში, ცილისწამების მსხვერპლს აქვს შესაძლებლობა გაასაჩივროს სასამართლოში მის წინააღმდეგ მიმართული ქმედება და მოითხოვოს ზიანის ანაზღაურება. თუმცა, აქვე უნდა გავითვალისწინოთ ისიც, რომ ცილისწამების პირობებში ჩამოყალიბებული აზრის გაბათილების საუკეთესო იარაღი საპირისპირო ინფორმაციის გავრცელებაა.  - გეთანხმებით, თუმცა, არის შემთხვევები, როდესაც საზოგადოებას ყალბ თუ გადაუმოწმებელ ინფორმაციებს განსაკუთრებით დიდი დოზებით აწვდიან. მაგალითად, წინასაარჩევნო პერიოდში. არ მიგაჩნიათ, რომ ამ დროს ცილისწამების დონე მნიშვნელოვნად იზრდება?  - აუცილებელია ერთმანეთისგან გავმიჯნოთ ცილისწამება და პოლიტიკურ დებატებში გამოთქმული „ბრალდებები“. ვფიქრობ, წინასაარჩევნო პერიოდში სწორედ ეს უკანასკნელი იზრდება და არა ცილისწამების შემთხვევები, როგორც ასეთი. გასათვალისწინებელია, რომ პოლიტიკურ დებატებში გამოთქმული მოსაზრებები არ მიიჩნევა ცილისწამებად და, ზოგადად, პოლიტიკური გამოხატვა სიტყვის თავისუფლების ერთ-ერთი ყველაზე მეტად დაცული სფეროა.  - ზოგადად, როგორ იცავს კანონი ადამიანებს ცილისწამებისგან საქართველოში?  - 2004 წლამდე ცილისწამება სისხლის სამართლებრივად დასჯად ქმედებას წარმოადგენდა. თუმცა, თანამედროვე სტანდარტებით, აღნიშნული მიდგომა გამოხატვის თავისუფლებაში გადამეტებულ ჩარევად მიიჩნევა. ის, რომ ცილისწამება დღეს დასჯადი არაა, არ ნიშნავს იმას, რომ, ცილისწამების შემთხვევაში, პირი სრულად არის გათავისუფლებული პასუხისმგებლობისგან. ეს საკითხი წარმოადგენს სამოქალაქო დავის ნაწილს, რომლის ფარგლებშიც, მოსარჩელეს შეუძლია ცილისწამებისათვის მატერიალური და მორალური ზიანის ანაზღაურება მოითხოვოს.  - რა ხდება, ამ თვალსაზრისით, განვითარებულ ქვეყნებში?  - განვითარებულ ქვეყნებში ცილისწამება, ასევე, სამოქალაქო დავის ნაწილია.  - დავუბრუნდეთ სიტყვის თავისუფლებას - მას როგორ იცავს ქართული კანონმდებლობა?  - სიტყვის თავისუფლების განმამტკიცებელი ძირითადი სამართლებრივი დოკუმენტი საქართველოს კონსტიტუციაა. ქვეყნის ძირითადი კანონი აღიარებს სიტყვის თავისუფლების მნიშვნელობას და დაუშვებლად მიიჩნევს მის შეზღუდვას, გარდა კონსტიტუციით გათვალისწინებული შემთხვევებისა. გარდა კონსტიტუციისა, ეს უფლება დაცულია სპეციალური კანონით „სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ“.  - რას იტყვით, როგორ უნდა ვებრძოლოთ ცილისწამებას ისე, რომ არ დაზარალდეს სიტყვის და გამოხატვის?  - ცილისწამების წინააღმდეგ საბრძოლველად დღეს მოქმედი სამართლებრივი მექანიზმი (სამოქალაქო დავა, მტკიცების ტვირთის გადანაწილება და ა.შ.) საუკეთესო გზაა ამ ბალანსის მისაღწევად. ეს ბალანსი დაირღვევა სწორედ იმ შემთხვევაში, თუკი ცილისწამებისათვის ისევ ამოქმედდება სისხლისსამართლებრივი ან თუნდაც ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობა, ან შებრუნდება მტკიცების ტვირთი.

არსებობს მითი, რომ ჰიდროენერგეტიკა არის ყველაზე იაფი, ყველაზე მწვანე და თანამედროვე ტექნოლოგია. რეალურად, ისინი დრამატულ ზეგავლენას ახდენს გარემოსა და ადამიანზე. დიდი კაშხლების მშენებლობისას იტბორება ტყეები, ხმელეთისა და მდინარისპირა ეკოსისტემები, სამეურნეო მიწები, იცვლება მდინარის დინება და შედეგად იწყება ნაპირების ეროზია. ბათუმის სანაპირო ზოლი კარგი მაგალითია იმისა, თუ რა ზიანს აყენებს ჰიდროენერგეტიკული სადგურები გარემოს. "ეს ქვეყანა შენიას" პოდკასტების სერიის სტუმარია მანანა ქოჩლაძე, რომელიც მოგვიყვება, რა ზეგავლენა შეიძლება ჰქონდეს ჰიდროენერგეტიკულ ობიექტებს გარემოსა და ადამიანზე.  #გააზიარეპასუხისმგებლობა #ესქვეყანაშენია

2008 წლის აგვისტოს ომს შედეგად რუსეთის მხრიდან საქართველოს 135 სოფლის ოკუპირება მოჰყვა. გახსოვდეს ფაქტები, იმიტომ, რომ #ესქვეყანაშენია. #რუსეთიოკუპანტია ვიზუალზე მოცემულია ოკუპირებული და ნაწილობრივ ოკუპირებული სოფლები.

რა არის დამოუკიდებლობა? თავისუფლება? იდენტობა? ილია ჭავჭავაძე ამ თემებზე ჯერ კიდევ დიდი ხნის წინ იწყებს საუბარს და თუ მის შემოქმედებას კარგად გავეცნობით, მივხვდებით, რომ ის ჩვენი თანამედროვეა. ხოლო ამ საკითხებთან დაკავშირებული პრობლემები დღესაც არსებობს. შეხვედრა ლაშა ბუღაძესთან, ნესტან ნენე კვინიკაძესთან და ტორესა მოსისთან ყვარელში, ილია ჭავჭავაძის სახლ-მუზეუმში, კამპანია #ესქვეყანაშენიას ფარგლებში.

პლატფორმა „1ანობა“ კოვიდ-19-ით გამოწვეული პრობლემების საპასუხოდ 2020 წლის 23 მარტს შეიქმნა. სამთვიანი საქმიანობის ფარგლებში, „1ანობა“ უკვე ასეულობით სოციალურად შეჭირვებულ, განსაკუთრებული საჭიროებების მქონე ადამიანს დაეხმარა.  პლატფორმა აერთიანებს მოხალისეებს, ბიზნეს კომპანიებს, საზოგადოებრივ, დონორ ორგანიზაციებს და სახელმწიფოს. ქართულ რეალობაში „1ანობა“ კროს-სექტორული თანამშრომლობის კარგი მაგალითია. საქმიანობის ეფექტიანად განხორციელებაში დიდი წვლილი მოუძღვით ენთუზიასტ მოხალისეებს, რომლებიც სპეციალურად გადამზადნენ და ყოველდღიურად ეხმარებიან მოწყვლად ჯგუფებს. ნიკოლოზ მნათობიშვილი, ერთ-ერთი მოხალისეა, რომელიც „1ანობის“ ვებგვერდზეა დარეგისტრირებული: „მადლობა მინდა გადავუხადო ფონდის დამფუძნებლებს, რომ ამ კარგ საქმეში მონაწილეობის შესაძლებლობა მოგვცეს. ამ პერიოდში ადამიანებს ძალიან სჭირდებათ ჩვენი დახმარება და როდესაც მათ ბედნიერ სახეებს ვხედავ, ეს ჩემთვისაც ემოციურია. იმედი მაქვს, ფონდი უფრო მეტად განვითარდება და პანდემიის შემდეგაც არაერთ ადამიანს დაეხმარება“.  ნიკოლოზისათვის ეს პირველი მოხალისეობრივი გამოცდილება არ არის. ის 13 ივნისის მოვლენების შემდეგ, მერიის მოხალისეთა ჯგუფთან ერთად ვერეს ხეობის დასუფთავებაშიც მონაწილეობდა. ასევე, მეგობრებთან ერთად, პირადი რესურსებით არაერთხელ დახმარებია სხვადასხვა საჭიროების მქონე ოჯახს, ბავშვთა სახლს.  „1ანობა“ ეხმარება შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებს, 70 წელს მიღწეულ ხანდაზმულებს და მარტოხელა დედებს, რომლებსაც სახელმწიფოს მიერ სტატუსი აქვთ მინიჭებული. პლატფორმა გვიზიარებს ერთ-ერთი ბენეფიციარის ემოციურ წერილს, რომელიც გულგრილს ნამდვილად ვერ დაგტოვებთ: „ცოტა ხნით სამყოფი პროდუქტის მომარაგება გადავწყვიტე, სალაროსთან კი ნაცნობი ბებო დავინახე - თეთრებს ითვლიდა ერთი პურის და კარაქის საყიდად. ეს ბებო ერთ დროს დედას ეხმარებოდა, ჩემი ძმისთვის რძე დაჰქონდა. მე მრავალშვილიანი ოჯახიდან ვარ. სინდისმა შემაწუხა, დავეწიე და ჩემ მიერ ნაყიდი პროდუქტები მას გადავეცი. დიდხანს იუარა, მაგრამ არც მე დავთმე, ჩემი პროდუქტები მას გადავეცი. სახლში მისულმა კი ბავშვები მოვატყუე, რომ ფული დამეკარგა. დღეს ვფიქრობდი, იქნებ როგორმე გავძლო სოციალურ დახმარებამდემეთქი და ამ დროს „1ანობიდან“დამირეკეს: - „გამარჯობა ქალბატონო, თქვენთან პროდუქტები მოგვაქვსო“. დავიბენი, ხმა ჩამიწყდა, ძლივს მოვახერხე ჩვენი მისამართი მეთქვა. სიტყვებით ვერ გადმოვცემ ჩემ მადლიერებას თქვენ მიმართ, მე თქვენში ღმერთი დავინახე“, თ. რ., პლატფორმის ბენეფიციარი.  საზოგადოებრივი ორგანიზაციების ვებ-პორტალს csogeorgia.org-ს „1ანობის“ თანადამფუძნებელი, საქართველოს ფერმერთა ასოციაციის თავმჯდომარე ნინო ზამბახიძე პლატფორმის იდეის, განხორციელებული საქმიანობისა და სამომავლო გეგმების შესახებ ესაუბრა.  ესაუბრა თეკლე ქაროსანიძე  - როგორ წამოიშვა პლატფორმის დაარსების იდეა, ვინ არიან დამფუძნებლები და რომელი დონორი ორგანიზაციის/ორგანიზაციების ფინანსური მხარდაჭერით შეიქმნა ეს პროექტი?  - Covid 19 მთელი მსოფლიოსთვის იმაზე დიდი გამოწვევა აღმოჩნდა, ვიდრე ეს ვინმეს წარმოედგინა. მე და ვალერი ჩეხერია (აჭარა ჯგუფის აღმასრუებელი დირექტორი) მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმის ახალგაზრდა გლობალური ლიდერები ვართ. ფორუმის წევრებთან ონლაინ შეხვედრებისას მივიღეთ ინფორმაცია როგორ უმკლავდება სხვადასხვა ქვეყანა ამ გამოწვევას. ვგულისხმობ მოხალისეების აქტიურობასა და ბიზნესის მიერ გაწეულ დახმარებას. მოგვივიდა იდეა, რომ გაგვეკეთებინა ონლაინ პლატფორმა. დავუკავშირდი სანდრო კანდელაკს, ბიზნესაქსელერატორ „სპარკის“ მენეჯერს და დავგეგმეთ როგორ უნდა შეგვექმნა მოწესრიგებული სივრცე, სადაც განთავსდებოდა შეჭირვებული ჯგუფების გადამოწმებული ბაზა და ორგანიზებულად, თანმიმდევრულად მოხდებოდა მათი დახმარება. ასე შეიქმნა „1იანობა“. პლატფორმა, რომელზეც რეგისტრირდებიან მოხალისეები – ისინი ფიზიკურად ეხმარებიან ადამიანებს და მიაქვთ მათთან პროდუქტები. სოციალური კორპორაციული პასუხისმგებლობის ფარგლებში რეგისტრირდებიან შემომწირველი ბიზნესკომპანიები და ასევე, რეგისტრირდებიან ადამიანები, რომლებსაც დღეს დახმარება სჭირდებათ.  თავიდან მხოლოდ მოხალისეები შემოგვიერთდნენ, რომელთაც პროდუქტი მიჰქონდათ ბენეფიციარებთან. შემდგომ მცირე, საშუალო და დიდი ბიზნესის წარმომადგენლებმა გამოთქვეს დახმარების სურვილი და ასე აღმოვჩნდით შუამავალი რგოლი ბიზნესს, მოხალისეებსა და ბენეფიციარებს შორის. გამოგვეხმაურნენ დონორები: ფონდი „ღია საზოგადოება – საქართველო“ დაგვეხმარა ვებ–პლატფორმის დახვეწაში, რომელიც ქართულ, აფხაზურ, სომხურ, აზერბაიჯანულ და ინგლისურ ენებზე აწვდის მომხმარებლებს ინფორმაციას. ასევე, შემოგვიერთდა „საერთაშორისო გამჭირვალობა-საქართველო“, ფონდი „პროდემოსი“ და აშშ–ს საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს ეკონომიკური უსაფრთხოების პროგრამა.  მსგავსი ტიპის კრო–სექტორულ თანამშრომლობა დიდი გავლენას ახდენს ქვეყნის და საზოგადოების კეთილდღეობაზე.  - რამდენი მოხალისე და დამხმარე ბიზნეს კომპანია/დონორი ჰყავს პლატფორმას?  - კრიტიკულ, კრიზისულ სიტუაციებში საზოგადოებისა და ბიზნესის ჩართულობა ძალიან მნიშვნელოვანია. არასამთავრობო ორგანიზაციებმა უდიდესი როლი შეასრულეს ტრენინგების დაფინანსებასა და წარმართვაში. ბიუროკრატიული პროცესების მარტივად გადალახვაში დაგვეხმარა პრემიერის აპარატი, ასევე, ხელი შეგვიწყეს, რომ მალე დაეწყო პლატფორმას მუშაობა. ძალიან მნიშვნელოვანი იყო ეს დახმარებები, ბიზნეს კომპანიებისა თუ მოხალისეების გვერდში დგომა. დღეისათვის „1ანობაზე“ 41 ბიზნეს კომპანია, 2000 მოხალისე და 4 დონორი ორგანიზაციაა დარეგისტრირებული. ეს არის ბიზნესის, არასამთავრობო სექტორის და სახელმწიფოს ეფექტიანი თანამშრომლობის მოდელი.  ჩვენი და ბიზნეს სექტორის ჩართულობის გარდა, უმნიშვნელოვანესია მოხალისეების საქმიანობა, მათი სურვილი დაეხმარონ მოწყვლად ჯგუფებს და გასწიონ თავდაუზოგავი შრომა. ყოველდღიურად 20 მოხალისე გადის სხვადასხვა მიმართულებით ბენეფიციარების დასახმარებლად. აქტიურად ჩართულია და ტრენინგი გაიარა 200 მოხალისემ. დიდი ბედნიერებაა, როდესაც ხედავ ადამიანებს, რომლებსაც ახარებთ ჩვენი დახმარება. პროცესში ასევე ჩართულები არიან გუბერნიები, მათი დახმარებით მივდივართ მაღალმთიან რეგიონებშიც, სადაც სხვა დახმარებებმა ვერ მიაღწია. ამიტომ მგონია, რომ საქმე, რომელსაც ჩვენი გუნდი აკეთებს, ბევრ სიკეთეს მოუტანს ქვეყანას.  - მოხალისეებს როგორ ამზადებს პლატფორმა საქმიანობისთვის?  მნიშვნელოვანია მოხალისეების გადამზადება, რათა ისინი იყვნენ უსაფრთხოდ და არ გახდნენ ინფიცირების წყარო. ამაში კი დაგვეხმარა „საერთაშორისო გამჭვირვალობა – საქართველო“. მათი დაფინანსებით „საგანგებო სიტუაციების კოორდინაციის და გადაუდებელი დახმარების ცენტრმა“ გადაამზადა მოხალისეები, რომლებიც ინფორმირებულნი არიან როგორი ეკიპირება უნდა ჰქონდეთ და როგორ უნდა გაიხადონ ის, რომ არ დაინფიცირდნენ და არ გახდნენ ინფექციის გადამტანები. სათანადოდ აღჭურვილი მოხალისეები ადგილზე სტუმრობენ მათ, ვისაც ამის აუცილებლობა აქვს და უსაფრთხოების ყველა ნორმის დაცვით მიაქვთ საკვები და მედიკამენტები.  - კოვიდ-19-ის რუქა თუ შეიქმნა/დაემატა პლატფორმას და რას გულისხმობს ის?  - კოვიდ რუქა მზადების პროცესშია. მისი საშუალებით გვეციდონება როგორ არიან სხვადასხვა რეგიონში მოხალისეები გადანაწილებული. თუ ეპიდ აფეთქების გამო რომელიმე რეგიონი ჩაიკეტება და ჩვენ ფიზიკურად ვერ შევძლებთ იქ ჩასვლას, გვეცოდინება ჩაკეტილ რეგიონში დარეგისტრირებული მოხალისეების შესახებ და სწორედ ეს ადამიანები დაეხმარებიან მოწყვლად ჯგუფებს.  - როგორც ვიცით, მოქალაქეებსაც შეუძლიათ თანხის ჩარიცხვა მოწყვლადი ჯგუფების დასახმარებლად. რამდენად მნიშვნელოვანი წლილი შეიტანეს მათ ამ საქმეში, არიან თუ არა მობილიზებულები დღემდე?  - ამ საქმეში დიდი და პატარა წვლილი არ არსებობს. თითოეულ ლარს მნიშვნელობა აქვს. ზოგი ადამიანი ლარს რიცხავს, ზოგი კი 10 000-ს და ეს ერთნაირად დასაფასებელია. როდესაც ვუყურებთ ჩვენს ბენეფიციარებს, ვხვდებით, რამხელა მნიშვნელობა აქვს ამ თანადგომას და ადამიანების მიერ სოციალური პასუხისმგებლობის გათვითცნობიერებას.  „1იანობაში“ ჩართულ ყველა ადამიანს მინდა მადლობა გადავუხადო, დაახლოებით 500 ადამიანია ასეთი. მინდა იცოდნენ, რომ ძალიან დიდი ნდობა გვაქვს მათი და ვაფასებთ, რასაც ისინი აკეთებენ. აქამდე ვფიქრობდი, რომ ცოტა ადამიანია, რომელსაც შეუძლია თვითონ მოიკლოს და სხვას დაეხმაროს, მაგრამ ვცდებოდი. ბევრი ისეთია, ვინც ანონიმურად ჩარიცხა თანხა. ერთმა პიროვნებამ 15 000 ლარი ჩარიცხა ფონდში, რომელსაც პირადად საერთოდ არ ვიცნობ. ძალიან დასაფასებელია ის, რომ გაჭირვებაში ადამიანებს ერთმანეთის გვერდით დგომა შეუძლიათ, რომ ასეთი სოციალური პასუხისმგებლობა აქვთ და თავად ვერ გრძნობენ თავს კომფორტულად, ბედნიერად, როცა სხვა ადამიანებს უჭირთ. ასევე, ძალიან გვიხარია, რომ პირადად ჩვენ ასეთი ნდობა გამოგვიცხადეს.  ჩვენთვის მნიშვნელოვანი იყო ფერმერთა დახმარებაც და მათ მიერ წარმოებული პროდუქციის რეალიზაციის ხელშეწყობა, ამავდროულად მცირე და საშუალო ბიზნესის მხარდაჭერა მდგრადობის შესანარჩუნებლად. ამიტომ მივიღეთ გადაწყვეტილება, გაგვეძლიერებინა პლატფორმა სოფლიდან.ჯი. შემოწირულ თანხას მათ ვურიცხავდით, ისინი კი ფერმერებისგან ყიდულობდნენ პროდუქტს, რაც მთავარია ხარისხიან პროდუქტს და ამავე დროს, მათაც აიღეს სოციალური პასუხისმგებლობა - კვირაში ერთხელ, ჰოსპისს „ციცინათელას“ პროდუქტით ეხმარებიან.  - დაფუძნებიდან დღემდე როგორია პლატფორმის განვითარების ისტორია? რამდენ ადამიანს დაეხმარეთ, რამდენია დახმარების მოლოდინში და გაქვთ თუ არა საკმარისი რესურსი ყველა მათგანს დაეხმაროთ?  - დღეისათვის 3625 ადამიანს დავეხმარეთ. „ერთიანობის“ პლატფორმაზე დარეგისტრირებულია 5500 ადამიანი, რომელიც დახმარებას ელოდება და მიიღებს მოკლე დროში.  - კრიზისის დასრულების შემდეგ როგორ მოიაზრებთ პლატფორმის განვითარებას? როგორი იქნება ის მომავალში? რა ფუნქციონალები შეიძლება დაემატოს?  - ვფიქრობთ, რომ პლატფორმა არ უნდა იყოს მხოლოდ ერთ გამოწვევაზე საპასუხო საშუალება. პანდემიის შემდეგ არ გვინდა რომ დაიხუროს, სურვილი გვაქვს გადაიქცეს მდგრად ონლაინ სივრცედ, რომელსაც კომპანიები შეინახავენ და სასარგებლო საქმის კეთებას გააგრძელებენ. მომავალშიც ბიზნეს კომპანიები თუ გაიზიარებენ კორპორატიულ, სოციალურ პასუხისმგებლობას და სახელმწიფოსთან ერთად ჩაერთვებიან მსგავს აქტივობებში კარგი იქნება.  ჩვენ მუდმივად ვაკვირდებით, რა სახის შეცდომებს ვუშვებთ, რა შეიძლება გავაუმჯობესოთ, დავხვეწოთ, რათა მომავალში „ერთიანობა“ სრულყოფილ პროექტად იქცეს, რომელიც პერიოდული გამოწვევის მოსაგვარებლად ერთგვარი სწრაფი რეაგირების პლატფორმა იქნება. უახლოესი 1,5–2 წელიწადი მარტივი არ იქნება, სერიოზული გამოწვევა გველის და შეიძლება „ერთიანობა“ სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი აღმოჩნდეს ჩვენი ბენეფიციარებისათვის, მანამ, სანამ ქვეყანაში მდგომარეობა უკეთესობისკენ შეიცვლება.