„თუ ხარ ზრდასრული, შენ ხარ პასუხისმგებელი რა ხდება შენ გარემოში“. მოუსმინეთ ლიზი სოფრომაძის პოდკასტს ხელისუფლებისა და საზოგადოების ურთიერთობებზე თვითმმართველობისა და თანამონაწილეობის ჭრილში. #გაიზიარეპასუხისმგებლობა, რადგან #ესქვეყანაშენია ეს ქვეყანა შენია ・This country is yours · პოდკასტი - ლიზი სოფრომაძე

თითოეულ მოქალაქეს უფლება აქვს მონაწილეობა მიიღოს ადგილობრივი საკითხების გადაწყვეტაში. მოქალაქის მხრიდან ამ უფლების გამოყენება მნიშვნელოვანია, რადგან ვინ თუ არა მან, უკეთ იცის საკუთარი დასახლების პრობლემები და თვალყური უნდა ადევნოს, მოქალაქეების გადასახადებით შევსებული, ბიუჯეტის ხარჯვას. თუმცა, ჯერ კიდევ გამოწვევად რჩება მოქალაქეთა აქტიურობა. მათ კი, ვინც მზად არიან გადაწყვეტილების პროცესში და ადგილობრივი საკითხების მოგვარებაში მონაწილეობა მიიღონ, უნდა იცოდნენ რა უფლებები აქვს თვითმმართველობას და რისი გაკეთება შეუძლია. იცით რა საკითხების მოსაგვარებლად შეიძლება დაიხარჯოს თანხა ადგილობრივი ბიუჯეტიდან? ცენტრალური ხელისუფლების და ადგილობრივი თვითმმართველობის უფლებამოსილებები გამიჯნულია ერთმანეთისგან და ისინი თავიანთი კომპეტენციის ფარგლებში აწესრიგებენ სხვადასხვა საკითხებს. ადგილობრივმა თვითმმართველობამ უნდა უზრუნველყოს შემდეგი: ინფრასტრუქტურული და კომუნალური საკითხები ადგილობრივი მნიშვნელობის გზების მოვლა-პატრონობა და რეაბილიტაცია; სოფლების წყალმომარაგება (ქალაქების წყალმომარაგებას უზრუნველყოფს რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტროს გაერთიანებული წყალმომარაგების კომპანია);  ადგილობრივი მნიშვნელობის სამელიორაციო სისტემის განვითარება;  მოსახლეობის მუნიციპალური ტრანსპორტით მომსახურების ორგანიზება;  გარე განათება - დასახლებული პუნქტების და ადგილობრივი მნიშვნელობის გზების განათება;  საზოგადოებრივი სივრცეების კეთილმოწყობა - სკვერები, პარკები; ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის ხელშეწყობა;  სასაფლაოების მოწყობა და მოვლა-პატრონობა;  ადგილობრივი მნიშვნელობის ობიექტების ადაპტირება. სკოლამდელი განათლების საკითხები საბავშვო ბაღების მართვა;  საბავშვო ბაღების შენობების რეაბილიტაცია და ახლის მშენებლობა. გარემოს დაცვის საკითხები მუნიციპალური ნარჩენების მართვა; ქუჩებისა და საზოგადოებრივი ობიექტების დაგვა-დასუფთავება; ტერიტორიის გამწვანება;  მიუსაფარ ცხოველებთან დაკავშირებული საკითხების გადაწყვეტა - პოპულაციის მართვა. სპორტთან და კულტურასთან დაკავშირებული საკითხები სპორტული და კულტურული სკოლისგარეშე დაწესებულებების ხელშეწყობა; ადგილობრივი თვითმყოფადობის, შემოქმედებითი საქმიანობისა და კულტურული მემკვიდრეობის დაცვა და განვითარება;  მუნიციპალიტეტში კულტურის სფეროს განვითარების ხელშეწყობა;  ბიბლიოთეკების, კინოთეატრების, მუზეუმების, თეატრების, საგამოფენო დარბაზებისა და კულტურის ობიექტების ფუნქციონირების უზრუნველყოფა და ახალი ობიექტების მშენებლობა; სპორტულ-გამაჯანსაღებელი ობიექტების ფუნქციონირების უზრუნველყოფა და ახალი ობიექტების მშენებლობა;  ადგილობრივი მნიშვნელობის კულტურის ძეგლთა მოვლა-შენახვა, რეკონსტრუქცია და რეაბილიტაცია. სოციალური საკითხები უსახლკაროთა თავშესაფრით უზრუნველყოფა და რეგისტრაცია;  ადგილობრივი მნიშვნელობის ობიექტების, საჯარო თავშეყრის ადგილებისა და მუნიციპალური ტრანსპორტის სათანადოდ ადაპტირება და აღჭურვა;  ბავშვის საჯარო სივრცეში დაცვის, საჯარო ღონისძიებაში მონაწილეობის მიზნით პრევენციული და შესაბამისი რეაგირების ღონისძიებების განხორციელება. გარდა ამისა მუნიციპალიტეტს საკუთარი ინიციატივით შეუძლია ისეთი ღონისძიებების გატარება, რომელიც ხელისუფლების სხვა ორგანოს უფლებამოსილება არ არის და არ იკრძალება კანონით. ასეთია: ტურიზმის განვითარება; სოციალური დახმარება და ჯანმრთელობის დაცვა; ადგილობრივ დონეზე ახალგაზრდული პოლიტიკის განვითარების ხელშეწყობა; ბავშვის დაცვა და მხარდაჭერა;  მასობრივი სპორტის ხელშეწყობა;  საზოგადოებრივი განათლებისა და გენდერული თანასწორობის ხელშეწყობა;  ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის პრევენცია, ძალადობის მსხვერპლთა დაცვა და დახმარება;  ცხოვრების ჯანსაღი წესის დამკვიდრება;  ადამიანის ჯანმრთელობისთვის უსაფრთხო გარემოს შექმნა;  ინოვაციური განვითარების მხარდაჭერა და სხვ. ვრცლად იხილეთ ეროვნულ-დემოკრატიული ინსტიტუტის (NDI) მიერ მომზადებული მოქალაქის გზამკვლევი: „რა უნდა ვიცოდეთ მუნიციპალიტეტის ბიუჯეტზე?“

თაზო ჯოჯუა სკოლის მოსწავლეა გურიიდან, რომელიც თავისი თემის წინაშე არსებული პრობლემების მოგვარებაში, უკვე რამდენიმე წელია, საკუთარი ინიციატივითა და ძალისხმევით, არის ჩაბმული. დღეს, ვრცლად მოგიყვებით თაზოს საქმიანობის შესახებ.  „როცა ჩემს ასაკს იგებენ, ხშირად ჩაფიქრდებიან ხოლმე ადამიანები, მაგრამ მე მგონია, რომ ახალგაზრდებს შეგვიძლია თვალშესახები ცვლილებების მოტანა“, ამბობს თაზო.  აქტივობა მას შემდეგ დაიწყო, რაც, რამდენიმე წლის წინათ, „ლიდერთა სკოლის“ წევრი გახდა. მაშინ, მეგობრებთან ერთად, ძირითადად გარემოს დაცვითი პრობლემების გამოვლენასა და გადაჭრის გზების ძიებაზე მუშაობდა – მიუსაფარი ძაღლების საკითხიდან დაწყებული საზოგადოებრივი ტრანსპორტით დამთავრებული.  პატარ–პატარა გამარჯვებებმა მას მოტივაცია მისცა, რომ გაეგრძელებინა ინდივიდუალური აქტივობა. „ლიდერთა სკოლაში“ გავიაზრე, რომ ეს სამყარო ჩემი და თქვენია და ვინ თუ არა ჩვენ უნდა ვიზრუნოთ მასზე“.  3 წლის წინათ, პანდემიის საწყის ეტაპზე, ციფრული უნარ–ჩვევების საჭიროება დადგა. ასეთი უნარ–ჩვევების განვითარებისათვის კი, ციფრული სივრცე იყო აუცილებელი. სკოლას, რომელშიც სწავლობს, ასეთი სივრცე არ ჰქონდა, თაზომ გადაწყვიტა ემოქმედა. სრულიად შემთხვევით აღმოაჩინა სახალხო დაფინანსების პლატფორმა „ორბელიანი მეტი“, რომელზეც იდეა დაარეგისტრირა. თაზოს იდეა შეირჩა ფინალური ეტაპისთვის და დაიწყო მხარდაჭერისთვის აქტიური მუშაობა, რათა საჭირო თანხები მოეზიდა.  „სამოქალაქო საზოგადოების, კერძო სექტორის და, რაც ყველაზე მთავარია, ხალხის მონაწილეობით, დიდი ძალისხმევის, ნებისყოფისა და ენერგიის შედეგად შესაძლებელი გახდა 19 700 ლარის ოდენობის მატერიალური და ფინანსური რესურსის მოზიდვა, რითაც შეიქმნა სივრცე, რომელიც ერთგვარი გასაღები გახდა ჩვენი სოფლისა და სკოლის ინოვაციებთან, ტექნოლოგიებთან დასაკავშირებლად“ – იხსენებს თაზო და დასძენს: „სასწავლო პროცესის სკოლაში გაგრძელების შემდგომ, მივხვდით, რომ ჩვენ გარშემო, არამარტო სკოლაში, თემშიც ბევრი გამოწვევაა და სწორედ რომ ჩვენ, სკოლამ - თემში ერთადერთმა მამოძრავებელმა და მაცოცხლებელმა ინსტიტუტმა, უნდა ვუპასუხოთ ამ გამოწვევებს“.  ამ მიზნით მალე დააფუძნეს სათემო–საინიციატივო ჯგუფი „ციფრული სივრცე – მეტი შესაძლებლობა“. დონორი და პარტნიორი ორგანიზაციების მხარდაჭერით ბევრი ინიციატივის განხორციელებაც შეძლეს. მაგალითად – ქალთა ეკონომიკური და პოლიტიკური განვითარების, ახალგაზრდებისთვის მეწარმისათვის საჭირო ცოდნისა და უნარების, დემოკრატიული ღირებულებებისა და მოხალისეობის კულტურის პოპულარიზაციის მიმართულებით.  ყოველივემ თემსა და სკოლას შორის, უფრო მჭიდრო ურთიერთობა ჩამოაყალიბა, შეიცვალა ბევრი საკითხის მიმართ დამოკიდებულება, ადამიანებმა ირწმუნეს საკუთარი შესაძლებლობები. 3 წლიანი საქმიანობის შემდეგ გადაწყდა, რომ სათემო ფონდი დაეარსებინათ.  ერთი საუკუნის წინათ, ამავე სოფელში – ასკანაში, სოლომონ ჭეიშვილმა სათემო ფონდის მეშვეობით, სოფლისთვის ბევრი მნიშვნელოვანი რამ გააკეთა. მათ შორის მოაწყო ბიბლიოთეკა, ორკლასიანი სასწავლებელი, გასცემდა სტიპენდიებს ახალგაზრდებისთვის და სხვა. ამ მაგალითებით ამაყობენ თემში და ისტორიის ღირსეულად გაგრძელებას გეგმავენ.  „გვსურს, თემში არსებული პრობლემების და გამოწვევების საპასუხოდ, გავაერთიანოთ მოსახლეობის ადამიანური და მატერიალური რესურსი და ამ გზით შევქმნათ საცხოვრებლად უკეთსი გარემო“, ამბობს თაზო ჯოჯუა.  სათემო ფონდისთვის სახალხო დაფინანსების (Crowdfunding) მექანიზმს გამოიყენებენ და თითოეული ინიციატივა ხალხის მხარდაჭერით და მათი უშუალო მონაწილეობით განხორციელდება. მთელი პროცესი გამჭვირვალედ წარიმართება, ამბობს თაზო ჯოჯუა. იგი მიიჩნევს, რომ „საინიციატივო ჯგუფიდან - სათემო ფონდამდე განვლილი გზა, გზადაგზა შემოერთებული ადამიანები, სამომავლო გეგმები და მისწრაფებები მნიშვნელოვნად შეცვლის თემს.” #გაიზიარეპასუხისმგებლობა, რადგან #ესქვეყანაშენია

საქართველოში ტერმინი „თემი“ ძირითადად ტერიტორიულ ერთეულთან ან ადგილობრივ საზოგადოებრივ ინსტიტუტებთან ასოცირდება. მაგალითად ხევსურული თემი და ა. შ. დროთა განმავლობაში, „თემის“ მნიშვნელობა გაფართოვდა და საერთო ინტერესების, ღირებულებების მქონე ადამიანების ერთობად იქცა. მაგალითად შშმ პირთა ორგანიზაციები, პედაგოგთა ან მშობელთა ორგანიზაციები და ა.შ. ასეთი ორგანიზაციები ძირითადად თემის წევრთა უფლებების მიმართულებით მუშაობენ. ეს შეიძლება იყოს განათლება, სოციალური თუ ჯანდაცვის სფეროები. თუმცა, ისევე როგორც მთელ მსოფლიოში, საქართველოშიც უფრო გავრცელებულია გეოგრაფიული ტიპის ერთობები. მათ წევრებს, საცხოვრებელი ადგილიდან გამომდინარე, ერთნაირი ინტერესი, პრობლემები, სოციალურ–ეკონომიკური მდგომარეობა აქვთ და სწორედ მათი მოგვარების მიზნით, ერთობლივად მუშაობენ. ამ პრინციპით შექმნილი ერთობები მცირე ზომის ორგანიზაციებია, რომელთა ნაწილი არასამთავრობო ორგანიზაციის ფორმით არის რეგისტრირებული, ნაწილს კი, საინიციატივო ჯგუფის სახე აქვს. როგორც უკვე აღვნიშნეთ, მათი საქმიანობა მრავალფეროვანია და უკავშირდება ადგილებზე არაფორმალურ განათლებას, ახალგაზრდულ საკითხებს, გარემოს დაცვას, ტრადიციულ რეწვას, ადგილობრივი პრობლემების მოგვარებას და ა.შ. (ვრცლად სათემო ორგანიზაციების საქმიანობის შესახებ). სადაც სათემო ორგანიზაციები მუშაობენ, მოსახლეობა სოციალურად აქტიურია და თემის წინაშე არსებული პრობლემების (ინფრასტრუქტურული პროექტები და ა.შ.) წამოწევასა და მოგვარებაში საკუთარი წვლილი შეაქვს. მეტი თვალსაჩინოებისთვის, სათემო ჯგუფებისა და პროექტების სოციალური გავლენის კვლევის ანგარიშზე დაყრდნობით, კახეთში მომუშავე ერთ–ერთი ორგანიზაციის „ვარდისუბნის“ პროექტზე მოგიყვებით, რომელიც სარწყავი სისტემის თანამედროვე ტექნოლოგიების დანერგვას უკავშირდება. პროექტმა დადებითი გავლენა მოახდინა თემის ეკონომიკური შესაძლებლობების განვითარებაზე.  პროექტი ორი ნაწილისგან შედგებოდა - სარწყავი სისტემის შეძენა და მონტაჟი და ახალი სისტემით სარგებლობისთვის ტრენინგები. „წვეთოვანი სარწყავი სისტემის მონტაჟი განხორციელდა 2000 კვ. მეტრ საკარმიდამო მიწის ნაკვეთზე (შერჩეულ 10 ოჯახში). წვეთოვანმა სარწყავმა სისტემამ 35%-ით გაზარდა მოსავლიანობა. ამას ემატება ისიც, რომ მომდევნო პერიოდში მიღებულ გამოცდილებაზე დაყრდნობით, თავადვე გააფართოვეს დაფარვის არეალი და საკუთარი ხარჯით საკუთარი ნაკვეთი წვეთოვანი ქსელით დაფარეს“, ნათქვამია კვლევაში. როგორც ზემოთაც აღვნიშნეთ იქ სადაც სათემო ორგანიზაციები აქტიურად მუშაობენ, აქტიურია თავად თემი. ეს მაგალითიც ამას მოწმობს – წვეთოვანი სისტემის შესაძენად თავდაპირველად თემის ფულადი წვლილის სახით მოგროვილი თანხა დაიხარჯა და ასევე აქტიურად მონაწილეობდა პროექტის განხორციელებაში. ბოლო მონაცემებით, საქართველოში 200–მდე სათემო ორგანიზაცია და საინიციატივო ჯგუფია.

დღეს მოგიყვებით ადამიანზე, რომელმაც თელავის სოფელ რუისპირში, თანამოაზრეებთან ერთად ბევრი რამის შეცვლა შეძლო. სწორედ ამიტომ ისინი „ეს ქვეყანა შენიას“ კონკურსის ერთ–ერთი გამარჯვებულები არიან. ნაზი ღარიბაშვილმა, რომელიც ინგლისური ენის ფილოლოგია, რუისპირელი ახალგაზრდებისთვის ინგლისურის უფასო გაკვეთილების ჩატარება წამოიწყო. საკუთარ სახლში მოწყობილი „საზაფხულო კითხვის სკოლისა და სადისკუსიო კლუბის“ მონაწილეთაგან 16–მა ამერიკის საელჩოს საზაფხულო კითხვის კონკურსი გაიმარჯვა.  ცოდნის გაზიარებიდან მიღებული შედეგებით შთაგონებულმა, კლუბის მუშაობის გაფართოვება გადაწყვიტა. დაუღალავი აქტიურობითა და მოლაპარაკებების შემდგომ, თელავის მუნიციპალიტეტმა, ოთახი გამოუყო, სადაც ინგლისური ენის შემსწავლელი ცენტრი განთავსდა, რამაც სწავლების მსურველთა წრის გაფართოვების შესაძლებლობა მისცა. „ცოდნის კაფეს“ საგრანტო კონკურსში გამარჯვებამაც მოუსწრო და ცენტრის მინიმალურად აღჭურვაც მოხერხდა.  სოფლის ნებისმიერ, 30 წლამდე მაცხოვრებელს, სიმბოლურ ფასად, ინგლისური ენის სწავლების შესაძლებლობა გაუჩნდა. საგაკვეთილო პროცესს ნაზის გარდა, უკვე მოხალისე სტუდენტები და დამამთავრებელი სკოლის მოსწავლეებიც უძღვებიან. სოფლის დამამთავრებელი კლასის ორი წარმატებული მოსწავლისთვის უახლოეს მომავალში სტიპენდიის დანიშვნას გეგმავენ კლუბის წარმომადგენლები.  დამატებითი განათლების ხელმისაწვდომობის გაზრდის გარდა, ცენტრი ახალგაზრდების თავშეყრის ადგილად იქცა, სოფელში ასეთი ადგილი, საჯარო სკოლის გარდა, აქამდე თითქმის არ არსებობდა. ახალგაზრდები თანამედროვე მეთოდებით სწავლეობენ, ეცნობიან ერთმანეთს, მსჯელობენ სხვადასხვა საკითხებზე. ისინი, ერთობლივ კამპანიებს გეგმავენ და ერთვებიან, რათა გარშემომყოფებს დაეხმარონ, ამით კი აქტიური მოქალაქისთვის საჭირო ცოდნას და უნარებს იძენენ. #გაიზიარეპასუხისმგებლობა, რადგან #ესქვეყანაშენია

მე–20 საუკუნის დასაწყისში ზუბალაშვილებმა ააშენეს და თბილისს საჩუქრად გადასცეს საქალაქო სახალხო სახლი. დღეს ამ სახლში კოტე მარჯანიშვილის სახელობის თეატრია განთავსებული. სახალხო სახლში 12 ენაზე იდგმებოდა წარმოდგენები. იგი თეატრის გარდა მოიცავდა სალექციო დარბაზებსა და სამკითხველოებს.  ზუბალაშვილების სახალხო სახლის გახსნას წინ უსწრებდა პატარ–პატარა თეატრები, რომლებიც სახალხო თეატრების სახელით არის ცნობილი. ერთ–ერთი იყო „ავჭალის აუდიტორია“. ეს პატარა სათეატრო საზოგადოება სკოლის მოსწავლეებმა დაარსეს. პირველი საჯარო წარმოდგენა 1891 წელს გამართეს. ახალგაზრდებს სხვა მეგობრებიც შეუერთდნენ და წრე ჩამოაყალიბეს, შეიმუშავეს სამოქმედო გეგმა და წესდება. ამხანაგობის მიზანი იყო უფასო სპექტაკლების მოწყობა, სამკითხველოების გახსნა და სხვა კულტურულ–საგანმანათლებლო ღონისძიებების გამართვა.   „ავჭალის აუდიტორიის“ გარდა მსახიობებს იწვევდნენ ავლაბრის, ხარფუხის, საბურთალოს, ნაძალადევის და სხვა უბნების დრამატული წრეები. ახალგაზრდებს დიდ დახმარებას უწევდნენ ქართული დრამატული საზოგადოების წევრები, პროფესიული თეატრები დეკორაციებს და მსახიობებისთვის განკუთვნილ ტანსაცმელსაც უთმობდნენ, საზოგადოების ნაწილი ფინანსურადაც ეხმარობოდა. უფრო მეტიც, როცა ფინანსური პრობლემის გამო დასის წევრები ვერ ახერხებდა სპექტაკლში თამაშს, პროფესიონალი მსახიობები ანაცვლებდნენ მათ.  1909 წელს „ავჭალის აუდიტორიაში“ შეწყდა წარმოდგენები, რადგან დასმა ზუბალაშვილების „სახალხო სახლში“ გადაინაცვლა.   გაეცანით სათემო განვითარების ცენტრის პუბლიკაციაში სოლიდარობის მაგალითებს საბჭოთა ოკუპაციამდე – წიგნის ელ–ვერსია: https://bit.ly/3iI5dyO

საზოგადოებრივი ორგანიზაციების ერთიანი ვებპორტალი CsoGeorgia.org აგრძელებს სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების საკითხებზე ინტერვიუების გამოქვეყნებას. ამჯერად, გორის კეთილდღეობისა და განვითარების ცენტრის დირექტორი, ქალბატონი თინა ბრეგვაძე გვესაუბრა ორგანიზაციის გამოცდილებაზე, ადგილობრივ თვითმმართველობასთან თანამშრომლობასა და მუნიციპალიტეტების მიერ სახელმწიფო გრანტის გაცემის წესის დანერგვის აუცილებლობაზე. ქალბატონო თინა, მიუღია თუ არა სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსება თქვენს ორგანიზაციას და რომელი საჯარო უწყებებისგან? რას ეხებოდა პროექტები? რა იყო აქტივობების მიზანი? -    დიახ, სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსება მიგვიღია თბილისის ბავშვთა და ახალგაზრდული ფონდიდან. პროექტი ეხებოდა შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა პროფესიულ განათლებას და დასაქმების ხელშეწყობას. დაგეგმილი აქტივობები წარმატებით განხორციელდა - შშმ პირებმა აითვისეს პროფესიული უნარები და მუშაობენ კიდეც ჩვენთან არსებულ სახელოსნოში - სულ 6 ადამიანი დავასაქმეთ. როგორ იგებთ სახელმწიფო საგრანტო კონკურსების შესახებ ინფორმაციას? თქვენი შეფასებით, რამდენად ხელმისაწვდომია ინფორმაცია ფართო აუდიტორიისთვის? -    ინფორმაციას ვიგებთ სხვადასხვა წყაროდან, თუმცა კარგი იქნებოდა, უფრო მეტად იყოს სსო-ები/საზოგადოება ინფორმირებული სახელმწიფო საგრანტო პროგრამების კონკურსების გამოცხადების შესახებ. საპროექტო განაცხადების მომზადებისას თუ გქონიათ შეკითხვები (თუ კი, რა სახის?) გრანტის გამცემ სუბიექტებთან და თუ გისარგებლიათ მათი კონსულტაციით პროექტის განაცხადის ჩაბარებამდე? -    საპროექტო განაცხადების მომზადებისას მქონია ონლაინ და სატელეფონო, სხვადასხვა სახის კითხვები. ძირითადად, მაინც ბიუჯეტის მუხლებთან დაკავშირებით და ძალიან ობიექტურად მიმიღია მათგან დახმარება. სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციების წარმომადგენლები ხშირად მიუთითებენ, რომ უარის შემთხვევაში, არა მხოლოდ ქულათა სისტემით, არამედ სიტყვიერადაც უნდა იყოს ახსნილი - თუ რა მიზეზით ვერ გავიდა კონკურსში ესა თუ ის პროექტი/იდეა. გქონიათ შემთხვევა, როდესაც განაცხადი ვერ გავიდა კონკურსში და სიტყვიერი ახსნა-განმარტება მოითხოვეთ? თუ განუმარტავს პასუხისმგებელ უწყებას უარის მიზეზები? და ეს განმარტებები დაგხმარებიათ თუ არა შემდგომში განაცხადის უკეთ მომზადებაში? -    დიახ, ძალიან ხშირად მქონია მსგავსი შემთხვევა. როდესაც საგრანტო პროექტის განაცხადზე უარია, არ გეუბნებიან თუ რატომ ვერ გადავიდა, რა იყო არასწორი... ძირითადად უთითებენ რომ, განაცხადი შემდეგ ეტაპზე მაღალი კონკურენციის გამო ვერ გადავიდა. რა თქმა უნდა, ვეთანხმები იმ აზრს, რომ უარის წერილს თან უნდა დაერთოს ახსნა-განმარტება, რომ მომავალში უკეთესი შედეგი გვქონდეს. კვლევით დასტურდება, რომ საჯარო უწყებების მხრიდან საგრანტო პროგრამის შემუშავების ეტაპზე არ არსებობს დაინტერესებული პირების მონაწილეობის პრაქტიკა... თქვენი ხედვით, რას შეცვლიდა საგრანტო პროგრამის შემუშავებაში სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციების მონაწილეობა? -    სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციების მონაწილეობა საგრანტო პროგრამის შემუშავების პროცესში მნიშვნელოვანია, რადგან მათ იციან საზოგადოების საჭიროებები და პრობლემები, შესაბამისად, პროგრამებს უფრო მიზანმიმართული შედეგი ექნება. საქართველოში მუნიციპალიტეტებს გრანტის გაცემის უფლება არ აქვთ. რა ბარიერებს უქმნის ეს წესი ადგილობრივ ორგანიზაციებს, მოსახლეობას და რა შესაძლებლობებს გააჩენს ამ წესის ცვლილება? -    მუნიციპალურ ორგანოებს არ შეუძლიათ განახორციელონ საზოგადოებრივი ორგანიზაციების და ადგილობრივი ინიციატივების საგრანტო დაფინანსება. ამის მიუხედავად, ისინი საკუთარი პროგრამების განხორციელებისას, საბიუჯეტო თანადაფინანსებას გასცემენ საზოგადოებრივ ორგანიზაციებზე, რასაც გრანტს ვერ არქმევენ. მაგალითად, გორის კეთილდღეობის და განვითარების ცენტრი აქტიურად თანამშრომლობს ადგილობრივ ხელისუფლებასთან და დაფინანსებას იღებს, როგორც სოციალური, ასევე სპორტის და ხელოვნების განვითარების ხელშეწყობის პროექტებისთვის. ჩემი აზრით, ამას არ უნდა ერქვას თანადაფინანსების პროექტი, რადგან სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციები ძირითადად დამოკიდებულნი არიან უცხოური გრანტების მოპოვებაზე, დონორები კი მუდმივად არ იქნებიან. შესაბამისად, აუცილებელია, ადგილობრივ მუნიციპალიტეტებს ჰქონდეს გრანტების გაცემის უფლება და ცვლილებები შევიდეს კანონმდებლობაში. საზოგადოებრივი ორგანიზაციებისთვის უნდა გაჩნდეს დაფინანსების სხვადადასხვა, ალტერნატიული წყაროები. ეს მეტ შესაძლებლობას მისცემს ადგილობრივ ორგანიზაციებს, დაგეგმონ კონკრეტული მუნიციპალიტეტისთვის აქტუალური პროექტები და უფრო მეტად ჩაერთონ ადგილობრივი მნიშვნელობის საკითხების გადაწყვეტის პროცესში. საზოგადოებრივი ორგანიზაციები ადგილობრივი თვითმმართელობისთვის ის პარტნიორები არიან, რომლებიც კარგად იცნობენ მოსახლეობას და გააჩნიათ უნარი, საზოგადოებას მიაწოდონ მათ საჭიროებებზე მორგებული, ღირებული პროდუქტი. ესაუბრა თეკლე ქაროსანიძე

სამყარო გლობალურია, ცხოვრება ლოკალურია“ – ეს რეგიონის განვითარების ცენტრის სლოგანია. მათ სჯერათ, რომ გლობალური განვითარება ლოკალურად გადადგმული ნაბიჯებით იწყება. სწორედ ამიტომ, 2012 წელს ჯიპას თვითმმართველობის პროგრამის ლექტორებმა გადაწყვიტეს, გაეერთიანებინათ ადამიანები, რომლებიც რეგიონების განვითარებაზე მანამდე დამოუკიდებლად ზრუნავდნენ. რა უჭირთ, რა სჭირდებათ და როგორი აწმყო სურთ ადგილობრივებზე უკეთ არავინ იცის, ორგანიზაციის ხედვაც ასეთია - მოსახლეობის მეტი ინკლუზია და მონაწილეობა რეგიონის განვითარებაში.  თელავის მუნიციპალიტეტში მათ მიერ შექმნილი საზოგადოებრივი სამუშაო ჯგუფი „ერთობა“ სწორედ ამ სულისკვეთებისაა. „ერთობა“ მესამე წელია მოსახლეობის მონაწილეობითა და ხელისუფლებასთან თანამშრომლობის გზით ადგილობრივ განვითარებას უწყობს ხელს.  ალბათ, თავადაც ხვდებით, რამდენად მნიშვნელოვანია ამ პროცესებში ახალგაზრდების, ეთნიკური ჯგუფების, ქალებისა და სხვადასხვა ინტერესთა ჯგუფების მონაწილეობა. ორგანიზაცია აქტიურად მუშაობს მათ წახალისებასა და გააქტიურებაზე, რადგან, გლობალური ცვლილებები ლოკალურად, ადგილობრივი მოსახლეობის სწორი და აქტიური მონაწილეობით იწყება.  გაეცანი მათ გვერდს და გაიგე მეტი მათი პროექტების შესახებ: https://www.facebook.com/RegionalDevelopmentCenter

100 წლის წინათ, საქართველოს დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდგომ, პირველი ნაბიჯები სწორედ თვითმმართველობის განვითარების მიმართულებით გადაიდგა.  1918-1920 წლებში აირჩიეს 20 სამაზრო, 26 საქალაქო და 400-ზე მეტი სათემო თვითმმართველობა.  შემუშავებული კანონმდებლობის მიხედვით ადგილობრივ თვითმმართველობას ფართო უფლებები მიენიჭა. თვითმმართველობების კომპეტენციას წარმოადგენდა:  ადგილობრივი გადასახადების შემოღება;  ადგილობრივი ქონების და კაპიტალის მართვა;  სახელმწიფო გადასახადების მოკრების უზრუნველყოფა;  სახალხო განათლების განვითარება;  განსახლება, საცხოვრებელი გარემოს გაუმჯობესება;  საზოგადოებრივი დაზღვევისა და ჯანდაცვის სისტემის განვითარება;  შრომის დაცვა. შრომის ბირჟის ჩამოყალიბება და ა. შ.;  სოციალური უზრუნველყოფის სამსახურები;  ყველა სახის სატრანსპორტო კომუნიკაციების, გზების მართვა და განვითარება;  კომუნიკაციების - ფოსტა-ტელეგრაფის განვითარება;  გარემოს დაცვა;  ბუნებრივი რესურსების (მიწა, წყალი, ტყე) მართვა;  სტიქიურ უბედურებებთან ბრძოლა (საგანგებო, სამაშველო და სახანძრო სამსახურები);  კულტურის განვითარება და კულტურის და ხელოვნების ძეგლთა დაცვა;  სოფლის მეურნეობის და ვაჭრობის განვითარება;  წვრილი კრედიტის და შემნახველ-გამსესხებელი საზოგადოებების მოწყობა;  კოოპერაციის წახალისება;  სამაზრო სტატისტიკის წარმოება;  უსაფრთხოების დაცვა და წესრიგის უზრუნველყოფა.  სირთულეებისა და ხარვეზების მიუხედავად, 1918-1921 წლებში ადგილობრივმა თვითმმართველობებმა არაერთი პროექტი განახორციელეს. მაგალითად სამტრედიიდან სამეგრელოსკენ რკინიგზის ლიანდაგი, რიონის ნაპირსამაგრი სამუშაოები, წყნეთის დედაქალაქთან დასაკავშირებლად ტრანვაის ხაზის პროექტი, ქვეყნის მასშტაბით უამრავი სკოლა,ბიბლიოთეკა, თეატრი, სახალხო უნივერსიტეტი შეიქმნა და ასე შემდეგ. საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს ოკუპაციის შემდგომ, ისევე როგორც ყველა დემოკრატიული ინსტიტუტი, თვითმმართველობაც მოისპო და ამ სისტემის შემქნელებიც დიდი საბჭოთა ტერორის მსხვერპლნი გახდნენ.  #გადაიაზრეისტორია რადგან #ესქვეყანაშენია

„ყველაფერი, რისი განხორციელებაც შეიძლება ადგილობრივ დონეზე, არ უნდა გადაეცეს განსახორციელებლად ხელისუფლებას"  – გაიგე რა არის თვითმართველობა და რა მიზანი აქვს მას. მოუსმინე ისტორიკოს დათო ლოსაბერიძის პოდკასტს.

თეთრა მღვიმე 30 000 წლიან ისტორიას ინახავს, წყალტუბოში მდებარე გამორჩეულ ადგილს რეაბილიტაციის შემდგომ ძველი სახე დაუბრუნდა და ახალი სიცოცხლეც შეიძინა. იგი უნიკალურია რამდენიმე ნიშნით – შესაძლებელია სპელეო–გამაჯანსაღებელი თერაპიის მიღება. ასევე შეხვედრების გამართვა, თუმცა მთავარი ინოვაცია მღვიმის მიკროკლიმატის პირობებში ღვინის დაძველება და დეგუსტაციის შესაძლებლობაა. მსოფლიოში ასეთ მომსახურებას ძალიან ცოტა მღვიმე სთავაზობს ვიზიტორებს. თეთრა მღვიმის პროექტი ერთ-ერთი საუკეთესო მაგალითია საქართველოში ინოვაციური ტურისტული სერვისების დანერგვისა და, ასევე, კერძო, საჯარო და სამოქალაქო სექტორებს შორის თანამშრომლობის. 2020 წელს, წყალტუბოს განვითარების ჯგუფის (LAG წყალტუბო) მიერ, ევროკავშირისა და ჩეხეთის განვითარების სააგენტოს ფინანსური მხარდაჭერით, გამოცხადებულ საგრანტო კონკურსში თეთრა მღვიმის რეაბლიტაციის პროექტმა გაიმარჯვა. ასე დაიწყო უძველესი მღვიმის ახალი სიცოცხლე. LAG წყალტუბო სულ მალე, 2021 წლის შემოდგომაზე, გამოცხადებს საგრანტო კონკურსის კიდევ ერთ რაუნდს, რომელიც საშუალებას მისცემს მოქალაქეებს წარადგინონ საპროექტო იდეები, რომლებიც ხელს შეუწყობს ადგილობრივ განვითარებას. LAG წყალტუბო ღია სამოქალაქო პლატფორმაა, რომელიც დამოუკიდებელი, მიუკერძოებელი და დემოკრატიული არასამთავრობო, აპოლიტიკური გაერთიანებაა, სადაც მოხალისეობრივად გაწევრიანება შეუძლია წყალტუბოს მუნიციპალიტეტში მცხოვრებ ნებისმიერ მსურველს. ორგანიზაცია მუშაობს ადგილობრივი განვითარების სხვადასხვა ასპექტზე, მათ შორის, სოფლის მეურნეობის, ტურიზმის, სათემო და სოციალური სერვისების, ახალგაზრდობისა და კულტურულ-სპორტული, გარემოსდაცვის მიმართულებით. წყალტუბოს განვითარების ჯგუფის მიერ უკვე შემუშავებულია წყალტუბოს ადგილობრივი განვითარების სტრატეგია. ასევე დაიწყეს ქალაქის გენერალური გეგმის კონცეფციაზე მუშაობა, რომელიც, როგორც ორგანიზაციაში აცხადებენ, უნდა ეფუძნებოდეს ადგილობრივი მცხოვრებელების ინტერესებსა და საჭიროებებს. „რაც წყალტუბოელებისათვის არის საინტერესო და მნიშვნელოვანი, ის აუცილებლად იქნება ჩვენი ქალაქის სტუმრებისთვისაც მიმზიდველი."

მაწანწრა თელავის ისტორიული უბანია. ეს ქუჩა სავაჭრო-საქარავნო გზის ნაწილი იყო და მრავალი ტიპის ხელოსნის მუშაობის ადგილს წარმოადგენდა. ნახევარსარდაფებში განთავსებული დუქნებს კლიენტი არ აკლდათ, რადგან თელვაში, სწორედ ამ გზით უამრავი ადამიანი შემოდიოდა ყოველდღიურად. ქალაქის ამ ნაწილში ფუნქციონირებდა დაბახნები, სადაც ოსტატებს ტყავი გამოყავდათ; აქვე იყო კერამიკის, დურგლებისა და ქვის მთლელების სახელოსნოები; არაერთ ეზოში იწვებოდა კირი და მუშაობდა მჭედელი ან ნალბანდი. უბანშივე მზადდებოდა ტიკები, სათევზაო ბადეები, ფარდაგები და სხვა. დღეს ამ ქუჩას დაკარგული აქვს ძველი ფუნქცია. თითქოს ამ მდიდარი ადგილიდან მხოლოდ სატრანსპორტო დანიშნულებაღა დარჩა. "სათემო განვითარების ცენტრმა", რომელიც წარსულის და თანამედროვეობის კვლევით არსებული პრობლემების მოგვარებას ცდილობს, საქმიანობის სივრცედ მაწანწრა შეარჩია და იმ პრობლემების კვლევა დაიწყო, რომლებიც ადგილობრივებს ეხებათ. ამჟამად, სამეზობლოსთან ერთად ყალიბდება რეკომენდაციები ადგილობრივი ხელისუფლებისთვის, რომელთა ეტაპობრივი გათვალისწინება გამოასწორებს უბნის დღევანდელობას და აღადგენს ერთ დროს აქტიურ ქუჩას. ახლო მომავალში "სათემო განვითარების ცენტრი" გამოსცემს წიგნს სათაურით „ჩემი ქუჩა, ჩვენი ქალაქი - მაწანწრის უბნის ამბები“, რომელშიც უბნის ისტორიული და სოციოლოგიური კვლევა, ასევე უბნის დღევანდელი პრობლემების ანალიზია. "ჩვენ, პროექტის პარტნიორი მედია-ორგანიზაციის „კახეთის ხმისა“ და მედია ცენტრი კახეთის დახმარებით, 20-ზე მეტი ინტერვიუ ჩავწერეთ, სადაც მაწანწრელები, ხელოსნები, მზარეულები, პედაგოგები, ბიბლიოთეკის თანამშრომლები და სხვები თავიანთი სახლის, ოჯახის, ბავშვობის, პაპა-ბებიის, წინაპრების ისტორიას გვიყვებიან, მათგან გაგონილ ამბებს გვიზიარებენ. ამ ისტორიების დახმარებით უბნის ახლო წარსულის (მე-20 საუკუნე) რეკოსნტრუქციაც შევძელით და სხვა ბევრი, მნიშვნელოვანი დეტალის ერთ ამბად თავმოყრაც. გარდა ამისა, წიგნში შევა, რესპოდენტების საოჯახო არქივებში დაცული, უნიკალური ფოტო-დოკუმენტური მასალა, რაც წიგნს მეტ სიცოცხლესა და მხატრვულობას შესძენს." - გვეუბნება ანა მარგველაშვილი. ,,სათემო განვითარების ცენტრი” დაფუძნდა 2010 წლის დეკემბრის ბოლოს ,,კულტურულ ურთიერთობათა ცენტრი - კავაკსიური სახლის’’ მიერ. მათ ეკუთვნით ისეთი პროექტები როგორიცაა: "სათემო ინიციატივების განვითარება კახეთის რეგიონში", ,,გადავარჩინოთ ჩვენი სოფელი”, ,,საზოგადოება და თვითმმართველობა ქიზიყში”, ,,სოფელ ნუკრიანის ქალთა ხელგარჯილობის სახელოსნო”.