„სრული სამზარეულო“ – ასე ჰქვია ცნობილი ქართველი კულინარის ბარბარე ჯორჯაძის წიგნს, რომელიც 1874 წელს, ავტორმა პირველად გამოაქვეყნა. მარტივი ენით დაწერილი ქართული, ევროპული რეცეპტები მაშინაც და ახლაც ისეთი პოპულარულია, რომ წიგნი უამრავჯერ გამოიცა.  კნეინა ბარბარემ წიგნში თავი მოუყარა ყველა იმ რეცეპტს, რომლითაც თავად ამზადებდა კერძებს თუ ტკბილეულს. ბოლო გამოცემაში 800–მდე რეცეპტია თავმოყრილი და ასევე უამრავი რჩევა. მან პრაქტიკულად შეცვალა ბევრი ოჯახის კულინარიული გამოცდილება, გემოვნება და მენიუ. და არამარტო ამით...  ცნობილი კულინარი ბარბარე ჯორჯაძე ცნობილი პუბლიცისტი, პოეტი, დრამატურგი და ქალთა უფლებების დამცველი იყო – წერდა განათლების, თანასწორობის, ქალთა თვითგამოხატვისა და მათი საჯარო სივრცეში ყოფნის აუცილებლობაზე.  ისტორიამ მას ერთ–ერთი პირველი ქართველი ფემინისტი ქალის სახელი მიანიჭა, ხოლო მისი წერილი „ორიოდე სიტყვა ყმაწვილ კაცების საყურადღებოდ“ მიიჩნევა ქართული ფემინიზმის მანიფესტად.  წერილი.... 

100 წლის წინათ, მსოფლიოში პირველი მუსლიმი დეპუტატი ქალი საქართველოში აირჩიეს. 1918 წლის ქართული პრესა სიამაყით წერდა, რომ თბილისი მაზრის ერობის ხმოსანთა შორის ყარაჯალას ოლქიდან წარმოდგენილი იქნება მუსლიმი ქალი ფარი–ხანუმ სოფიევა. საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის გამოცხადების შემდგომ, ქვეყნის ტერიტორიის ძირითად მაზრებში საერობო არჩევნები ჩატარდა. მათ შორის თბილსის მაზრაში, ყარაჯალას ოლქში სოფიევამ გაიმარჯვა და ამ მაზრიდან მეხუთე ხმოსანი გახდა.  სხვადასხვა წყაროს მიხედვით, ფარი–ხანუმ სოფიევა პოლიტიკურ მოღვაწეობასთან ერთად, საქველმოქმედო საქმიანობასაც ეწეოდა და ბევრი სამეურნეო წამოწყებაც ჰქონია

საქართველო ერთ–ერთი პირველი ქვეყანა იყო ევროპაში, რომელმაც მე–20 საუკუნის დასაწყისში ქალებს, კონსტიტუციური ჩანაწერით (1918–1921 წწ) პასიური და აქტიური საარჩევნო უფლება მიანიჭა. 1919 წლის დამფუძნებელი კრების არჩევნებზე პოლიტიკურ პარტიათა მიერ წარმოდგენილ საარჩევნო სიებში კანდიდატად დაახლოებით ოცამდე ქალი დარეგისტრირდა, ხოლო, პირველი დემოკრატიული რესპუბლიკის საკანონმდებლო ორგანოს – დამფუძნებელ კრების – წევრი 5 დეპუტატი ქალი გახდა: ელისაბედ ნაკაშიძე-ბოლქვაძე, ანა სოლოღაშვილი, ელეონორა ტერფარსეგოვა, ქრისტინე შარაშიძე, მინადორა ორჯონიკიძე-ტოროშელიძე. ფოტო:on.ge

„ჯერ კიდევ მანამ, სანამ სიტყვა ფემინიზმს გავიგებდი და კიდევ უფრო ადრე, სანამ თანასწორობის იდეაზე დავფიქრდებოდი, ყველაზე მგრძნობიარე რამ, რაც მახსოვს და რაც ყოველთვის გულს ყველაზე მეტად მტკენდა, უსამართლობა იყო. თანდათან ბევრი კრიტიკული კითხვა გამიჩდა, რომელზეც პასუხის ხმამაღლა გაცემას ცოდნის გარდა, სიმართლისთვის თვალის გასწორება და გამბედაობა სჭირდებოდა. გავიდა დრო და დღესაც, ჩემთვის ყველაზე მთავარი რამ, რისთვისაც რადიკალურ და უკომპრომისო ბრძოლას ნამდვილად აზრი აქვს, ისევ სამართლიანობაა, ბრძოლა სისტემური ჩაგვრის, დისკრიმინაციის, კონტროლის და დამორჩილების წინააღმდეგ. ფემინიზმი ჩემთვის უპირველესად ქალების ბრძოლაა სამართლიანობისთვის“, - ეს ნანა ფანცულაიაა, ორგანიზაციის „ქალთა ფონდი საქართველოში“ აღმასრულებელი დირექტორი.  მესამე სექტორში 90-იან წლებში მოხვდა, როცა როცა ქუჩაში მცხოვრები და მომუშვე ბავშვების პრობლემებით დაინტერესდა. როგორც თავად ამბობს, მაშინ მიხვდა, რამდენად მნიშვნელოვანია საზოგადოების მაღალი სამოქალაქო შეგნება, რომ ბევრი ხილული თუ უხილავი უთანასწორობის შესახებ ხმა აიმაღლო და გააგონო მათ, ვის ხელშიც არის ძალაუფლება. მოგვიანებით, მეგობრებთან ერთად დააფუძნა საზოგადოებრივი ორგანიზაცია, რომელიც ადგილობრივი ფილანთროპიის განვითარებაზე იყო ფოკუსირებული, 2005 წელს კი - „ქალთა ფონდი საქართველოში“, რომლის შექმნის მთავარი მიზეზი გენდერებს შორის ფინანსური რესურსის არასამართლიანი განაწილება იყო. ამიტომაც, ფონდი ცდილობს, ეს რესურსი უშუალოდ ქალებისა და გოგონების ხელში იყოს, მათ ინიციატივებს მოხმარდეს.  „ქალთა უფლებების დარღვევა საქართველოში ძალიან ბევრ და კომპლექსურ პრობლემასთანაა დაკავშირებული“, - ყვება ნანა ფანცულაია, - „იქნება ეს არასაკმარისი სამართლებრივი რეგულაციები, კულტურული ნორმები და მჩაგვრელი პრაქტიკები, სტერეოტიპული აზროვნება, თუ საზოგადოების ცნობიერების ჯერ კიდევ დაბალი დონე. ეს ყველაფერი, ერთობლიობაში, ხელს უშლის გენდერული, სოციალური, ეკონომიკური, თუ გარემოსდაცვითი სამართლიანობის განხორციელებას. საქართველოში კვლავ დიდი პრობლემა გვაქვს ქალთა სექსუალობის კონტროლის, სექსუალური და რეპროდუქციული უფლებების, ძალადობის სხვადასხვა ფორმის, მათ შორის მისი უკიდურესი ფორმის, ფემიციდის თვალსაზრისით, ასევე რთული სიტუაციაა შრომის ბაზარზე ქალების შრომითი უფლებების განხორციელებაში, გადაწყვეტილების მიღებაში ქალების სრულფასოვან მონაწილეობაში, ქალი უფლებადამცველების უსაფრთხოებისა და დაცულობის მხრივაც“.  დღეისთვის, ფონდს გაცემული აქვს 800-მდე გრანტი, სხვადასხვა თემატური საგრანტო პროგრამით მხარს უჭერს ქალთა, როგორც ფორმალურ, ისე არაფორმალურ ჯგუფებს, მოძრაობათაშორის თანამშრომლობას, ფემინისტ, ქვიარ და მწვანე აქტივისტებს. ამ გრანტების მიმღებებს ბევრი წარმატება აქვთ ქალთა საკითხების ადვოკატირებაში (ეროვნულ და ადგილობრივ დონეზე), საზოგადოების დამოკიდებულების შეცვლაში ფემინიზმისა და ქალთა უფლებების თვალსაზრისით, გაერომოსდაცვითი და გენდერული სამართლიანობის კონცეფციის განვითარებაში, ლბთ ქალების პრობლემებზე საზოგადოებრივი აზრის შეცვლის მიმართულებით და ა.შ.  2013 წელს, ქალთა უფლებებისა და ფემინისტი აქტივისტების ბრძოლის დასაფასებლად და მათ დასაცავად, ფონდმა დააარსა კატო მიქელაძის სახელობის პრემია, რომლითაც, უკვე რვა წელია, ქალი უფლებადამცველების საერთაშორის დღეს, 29 ნოემბერს, ფემინისტ აქტივისტებს. ახლა „ქალთა ფონდი საქართველოში“ სოფელ ალავერდში ფემინისტურ რეზიდენციას აშენებს. ორგანიზაციისთვის ამ სივრცის არსებობა პოლიტიკური აქტია. „ეს იქნება თავისუფალი, უსაფრთხო, მწვანე, ეკომეგობრული სივრცე, რომელიც მოემსახურება ქალთა უფლებების, ქვიარ და მწვანე აქტივისტებს, ადგილი, სადაც ისინი შეძლებენ გაიღრმაონ ცოდნა, ითანამშრომლონ, იზრუნონ ერთმანეთზე, გაძლიერდნენ და განვითარდნენ“, - ამბობს ნანა ფანცულაია. ავტორი: მაკა ჯაიანი

საქართველოში COVID-19-ით გამოწვეული სიტუაციის სწრაფი გენდერული კვლევის მეორე ანგარიში სულ ახლახანს – 9 მარტს გამოქვეყნდა (კვლევა ჩატარდა 2020 წლის შემოდგომაზე) .  გაეროს სამი სააგენტოს – გაეროს განვითარების პროგრამის, მოსახლეობის ფონდისა და ქალთა ორგანიზაციის – ინიციატივით ჩატარებული კვლევით ირკვევვა, რომ გენდერული უთანასწორობა პანდემიამ კიდევ უფრო გააღრმავა. „მიუხედავად იმისა, რომ კაცებიც და ქალებიც საოჯახო საქმიანობასა და ბავშვების მოვლას ჩვეულებრივზე მეტ დროს უთმობდნენ, ძირითადი ტვირთი მაინც ქალებზე მოდიოდა. გამოკითხული ქალების 2/3 სრულად იყო პასუხისმგებელი საოჯახო საქმიანობებზე. ამგვარმა არათანაბარმა განაწილებამ განაპირობა, რომ ბავშვებიანი ქალების უმრავლესობისთვის დატვირთვა კრიტიკულად გაიზარდა, განსაკუთრებით კი სასწავლო პროცესის ონლაინრეჟიმში გადასვლის შემდეგ“, ნათქვამია კვლევაში.  გამოკითხული ქალების 23%, ხოლო კაცების 17%–ი ამბობს რომ უგრძვნია ან სმენია პანდემიის დროს ოჯახში ძალადობის მაჩვენებლების გაზრდის შესახებ.  კვლევა, 2021  კვლევა, 2020 წყარო: გაეროს ქალთა ფონდი

ჯერ კიდევ 100 წლის წინ, საქართველოში არსებობებდნენ ქალები, რომლებიც იმდროინდელი მძიმე ისტორიული კონტექსტის პირობებშიც კი იბრძოდნენ ქალთა უფლებებისა და თანასწორობისთვის.  ამის ერთ-ერთი თვალსაჩინო მაგალითია კატო მიქელაძე - ფემინისტი ქალი, პუბლიცისტი და პოეტი, რომელიც ევროპაში სწავლის შემდეგ, საქართველოში დაბრუნდა და აქტიურად დაიწყო ბრძოლა ქალთა უფლებებისთვის.მისი თაოსნობით, 1917-1918 წლებში რეგიონალური ქსელი „ქალთა ლიგა" ჩამოყალიბდა.  კატო მიქელაძე: „არსებულ უსამართლობასთან საბრძოლველად საჭიროა ქალებისათვის არა მამაკაცების კუდში დევნა, არამედ თავიანთი ინდივიდუალურობის განვითარება, რომ პოულობდნენ სულიერ კმაყოფილებას თავიანთი პიროვნული სიმაღლით, რათა ორთავე სქესის აზროვნებისა და აქტიურობის განვითარებით შესაძლო იყოს იმ სიცარიელეს აღმოვსება, რომელიც ერთი სქესის გონებრივმა და სულიერმა მოქმედობამ წარმოშვა. და როდესაც ჩვენ უფლებებისათვის მებრძოლი ქალები მოვითხოვთ ეროვნულსა და მოქალაქეობრივ ყოველ უფლებას და ვებრძვით ქალთა ადამიანური უფლების მტრებს, ჩვენ ვებრძვით არა ადამიანს მამაკაცის სახით, არამედ იმ ტრადიციულ უსამართლობას, რომელიც მამაკაცთა უმრავლესობას შეუთვისებია და რომელსაც მიყავს ერის ნახევარი ნაწილი გონებრივ და სულიერ გამოფიტულობამდე. ჩვენ არ გვსურს ამ დუხჭირ მდგომარეობაში კვლავ დარჩენა და რაც არ უნდა მოხდეს, თავი უნდა განვითავისუფლოთ მისგან“

მე–19 საუკუნის ბოლოსა და მე–20 საუკუნის დასაწყისში ქალთა მრავლი საინტერესო და იმ დროისთვის პროგრესული საზოგადოებრივი ორგანიზაცია და წრე არსებობდა და არამხოლოდ დედაქალაქში. ქალთა საზოგადოებრივი საქმიანობის კვლევაზე დაყრდნობით (ავტ. ლელა ხომერიკი, მანანა ჯავახიშვილი) რამდენიმე მათგანს გაგაცნობთ.  ხონის ქალთა წრე – მისი მიზანი იყო ქალთა შორის განმათავისუფლებელი იდეების პროპაგანდა, ქალის როლის ამაღლება და საზოგადოებრივ ასპარეზზე მათი გამოყვანა. წრე 100–მდე ქალს აერთიანებდა. ისინი ყოველი შაბათის საღამოს იკრიბებოდნენ, შეხვედრები სამი ნაწილისგან შედგებოდა – პირველი ნაწილი ეძღვნებოდა ქალთა საერთაშორისო მოძრაობას, პოლიტიკურ–სოციალურ მდგომარეობას, ხელოვნებას, ლიტერატურას და მას ლექცია საუბრის სახე ჰქონდა. შეხვედრის ამ ნაწილს ადგილობრივი და მოწვეული სტუმრები უძღვებოდნენ. მეორე ნაწილი ხელსაქმეს ეთმობოდა – ჭრა–კერვა, ქარგვა. ხელსაქმეს გამოცდილი ოსტატები ასწავლიდნენ. მესამე ნაწილი უფრო მხიარული იყო, ჩაისთან ერთად მსჯელობდნენ საჭირბოროტო საკითხებზე და მომავალ გეგმებს აწყობდნენ. ზაფხულში ხონის ბაღში ღონისძიებებს აწყობდნენ და წრის ყველანაირი საქმიანობიდან შემოსული თანხა ღარიბ სტუდენტებს ან მოსწავლეებს ხმარდებოდა.  წმინდა მარიამ მაგდალინელის თავშესაფრის თბილისის საქველმოქმედო საზოგადოება 1903 წელს დაფუძნდა. საზოგადოების მიზანი იყო პატიოსანი შრომის მსურველი მსუბუქი ყოფაქცევის ქალთა დახმარება. ორგანიზაციის მიერ მოწყობილ თავშესაფარში 25 წლამდე ახალგაზრდა ქალებს იღებდნენ – 3 წლის განმავლობაში ასწავლიდნენ წერა–კითხვას, კერვასა და სხვა ხელსაქმეს, საღვთო სჯულს. თავშესაფარში ყოფნის პერიოდში ხელსაქმიდან მიღებული შემოსავლის ნაწილი ხმარდებოდა თავშესაფარში პირობების გაუმჯობესებას, ნაწილი კი ინახებოდა და ახალგაზრდა ქალებს თავშესაფრის დატოვებისას გადასცემდნენ. საზოგადოება მათ სამსახურის მოძიებაშიც ეხმარებოდა.

საზოგადოებრივი ორგანიზაციების ერთიანი პორტალის www.csogeorgia.org–ის მონაცემებით საქართველოოში მოქმედი 1300–ზე მეტი საზოგადოებრივი (არასამთავრობო) ორგანიზაციაა (რეგისტრირებულ ორგანიზაციათა რიცხვი გაცილებით მაღალია). აქედან 200 ორგანიზაცია გენდერის, ქალთა უფლებების მიმართულებით მუშაობს. თუმცა საზოგადოებრივ სექტორში მომუშავეთა დაახლოებით ნახევარზე მეტი ქალები არიან. ისინი მუშაობენ განათლების, ჯანმრთელობის დაცვის, სოციალური საკითხების, მონიტორინგის, ადამიანის უფლებების დაცვის, სახელმწიფო მოწყობისა თუ სხვა საინტერესო და ქვეყნისთვის მნიშვნელოვან საკითხებზე.  რა ხდება საქართველოში გენდერული თანასწორობის კუთხით? გაეროს ქალთა ფონდის მონაცემებით „COVID-19-მა საქართველოში ქალთა მდგომარეობა გააუარესა, გენდერული უთანასწორობა კი - გააღრმავა“ (2020 წლის ზაფხულში ჩატარებული გამოკითხვის შედეგები). „პანდემიის პირობებში მზრუნველობაზე გაზრდილი მოთხოვნა საოჯახო საქმეების განაწილებისას არსებულ გენდერულ უთანასწორობას კიდევ უფრო აღრმავებს და ქალების შემოსავალს ამცირებს მიუხედავად იმისა, რომ მათ მუშაობა კიდევ უფრო დიდხანს უწევთ“, ნათქვამია ორგანიზაციის ვებგვერდზე (იხ.https://cutt.ly/Hzw2ydd) გაეროს ქალთა ფონდმა გამოკითხვის შედეგების მიხედვით, ქალებსა და კაცებს შორის საოჯახო საქმეების განაწილების ინფოგრაფიკა შექმნა, რომელსაც უცვლელად გთავაზობთ.

პანდემიის პირობებში, განსაკუთრებით დაუცველები აღმოჩნდნენ ყველაზე მოწყვლადი ჯგუფები, ადამიანები, რომლებსაც გვერდში დგომა ისე სჭირდებათ, როგორც არასდროს. არასამთავრობო ორგანიზაციამ „სამოქალაქო საზოგადოების განვითარების ცენტრმა (CSDC)” წამოიწყო მიუსაფარი და მარტოხელა ქალების მხარდასაჭერი, მოხალისეობრივი კამპანია “ჩაერთე და ჩართე”. მოხალისეებისა და მხარდამჭერების ჩართულობით ისინი დაუკავშირდენენ 100 ქალს, რომელსაც შეზღუდვების პირობებშიც კი, მოხალისეებთან ერთად, აწვდიან პირველადი ჰიგიენის ნივთებსა და პროდუქტებს. აღნიშნული პროექტის განხორციელებაში უმნიშვნელოვანესი წვილილი მიუძღვის იმ 25 მოხალისეს, რომელიც ჩართულია კამპანიაში. ორგანიზაციის წარმომადგენლები ფიქრობენ, რომ მათი ერთ-ერთი მიღწევა ყველაზე რთულ პირობებში მარტოხელა ქალების მდგომარეობის შემსუბუქებაა. “საზოგადოების განვითარების ცენტრს (CSDC)” არაერთი მნიშვნელოვანი და წარმატებული პროექტი აქვს განხორციელებული. ერთ-ერთი მათგანი მიზნად ისახავდა საქართველოს ოკუპირებულ რეგიონში სკოლის მოსწავლეების ინფორმაციულ და ტექნოლოგიურ განვითარებას, ამ გზით ბავშვები ჩამოვიდნენ თბილისში და მოხალისეების ხელშეწყობით მეგობრული ურთიერთობები დაამყარეს თბილისში მცხოვრებ თანატოლებთან. ასევე ორგანიზაციისთვის ურთულესი პროექტი და გამოწვევა იყო, რომ მიუსაფარი ბავშვები ქუჩისთვის მოეწყვიტათ და დისტანციურ სწავლებაში ჩაერთოთ. მათი დაუღალავი შრომის შედეგად, ათობით ბავშვი სკოლაში ჩაირიცხა და დღესაც აქტიურად არიან სწავლებაში ჩართულნი. პანდემიის შედეგად არსებული შეზღუდვების მიუხედავად, კამპანია “ჩაერთე და ჩართე” გრძელდება და უსაფრთხოების ნორმების სრული დაცვით, მოხალისეებისა და მხარდამჭერების ჩართულობით, ისინი ყველაზე მძიმე ყოფას უმსუბუქებენ მარტოხელა და მიუსაფარ ქალებსა და ბავშვებს. #გაიზიარეპასუხისმგებლობა რადგან #ესქვეყანაშენია

საქართველოში ქალების მიმართ მრავალი სოციალური სტიგმა არსებობს. ხშირად, გენდერული ნიშნით დისკრიმინაცია გადადის ჩაგვრასა და ძალადობაში და ირღვევა როგორც არასრულწლოვანი, ისე ზრდასრული ქალების უფლებები. ამ ყველაფრის უკან კი არაჯანსაღი და დამახინჯებული შეხედულებები დგას.  აუცილებელია, თითოეულ ჩვენგანს გვახსოვდეს, რომ:  ქალის საქმე შეიძლება იყოს ნებისმიერი რამ, რაც მას აინტერესებს  ქალს შეუძლია იყოს დედა და ჰქონდეს თავისი კარიერა  ქალს აქვს უფლება გამოიყურებოდეს ისე, როგორც მას სურს  ქალმა უნდა შექმნას ოჯახი მაშინ, როდესაც ეს მას თავად უნდა  ქალის ჩაგვრა და მასზე ძალადობა დანაშაულია ჯანსაღი და თავისუფალი სამოქალაქო საზოგადოება ყოველთვის იბრძვის თანასწორობისთვის. #დაიცავი და #იბრძოლე, რადგან #ესქვეყანაშენია