მარტის ღამეები ნათელი მაგალითია იმისა, თუ რამხელა ძალა აქვს ერთობას, ახალგაზრდების სამოქალაქო აქტივიზმსა და საზოგადოების აქტიურ მონაწილეობას.  #გაიზიარეპასუხისმგებლობა, რადგან #ესქვეყანაშენია გიზიარებთ ამ დღეებისადმი შექმნილ ვიზუალებს.

პირველი კანონპროექტი („უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“). კანონპროექტის პირველი ვარიანტი საქართველოს პარლამენტმა პირველი მოსმენით უკვე მიიღო, შესაბამისად კანონპროექტის ინიციატორების მიერ, მისი გამოთხოვა ვერ მოხდება.  ამ შემთხვევაში, პირველ კანონპროექტზე უარის თქმის ერთადერთი მექანიზმი არსებობს – პარლამენტში კანონპროექტის მეორე მოსმენით განხილვა, კენჭისყრით მისი უარყოფა ანუ ჩაგდება. პლენარულ სხდომაზე კანონპროექტის ჩაგდების მიუხედავად, კანონპროექტის ინიციატორებს 1 თვის განმავლობაში აქვთ შესაძლებლობა კვლავ მოითხოვონ კანონპროექტის კენჭისყრა. აქედან გამომდინარე, პირველი კანონპროექტი საქართველოს პარლამენტის მიერ საბოლოოდ უარყოფილად ჩაითვლება ამ ვადის გასვლის შემდეგ, ან თუ განმეორებით ვერ დააგროვებს ხმათა საჭირო რაოდენობას. შესაბამისად, ამ კანონპროექტის პარლამენტის მიერ საბოლოოდ უარყოფისთვის აუცილებელია, რომ პლენარულ სხდომაზე მეორე მოსმენით განხილვისას პარლამენტმა ჩააგდოს კანონპროექტი (ვერ დააგროვოს ხმების საჭირო რაოდენობა) და ერთი თვის ვადაში ინიციატორებმა აღარ მოითხოვონ ამ კანონპროექტთან დაკავშირებით მეორე მოსმენით განმეორებითი კენჭისყრა.  (საქართველოს პარლამენტის რეგლამენტის 112-ე მუხლის მე-16 და მე-17 პუნქტები). მეორე კანონპროექტი („უცხოელი აგენტების რეგისტრაციის შესახებ“) კანონპროექტის მეორე ვარიანტი პარლამენტის პლენარულ სხდომაზე არ განხილულა, შესაბამისად, კანონპროექტის შემდგომი განხილვაზე უარის თქმის ყველაზე მარტივი მექანიზმია ინიციატორების მიერ მისი გამოთხოვა. ამისათვის აუცილებელია, რომ კანონპროექტის ყველა ინიციატორმა ერთობლივი წერილობითი მოთხოვნის საფუძველზე გამოითხოვოს კანონპროექტი.  (საქართველოს პარლამენტის რეგლამენტის 101-ე მუხლის მე-3 და მე-4 პუნქტები). წყარო: სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტი

დაუნის სინდრომის მქონე ბავშვების დედები, ერთმანეთთან, შვილების მომავლის წუხილმა გააერთიანა. რა იქნება ხვალ, მე როცა არ ვიქნები, ვინ იქნება ჩემი შვილის გვერდით? – ეს ფიქრები მათ ხშირად აწუხებდათ, რამაც ერთგვარი ბიძგიც მისცათ გაერთიანებულიყვნენ და ცვლილებები დაეწყოთ ქვეყანაში. აეხსნათ საზოგადოებისთვის, რომ დაუნის სინდრომი არაა დაავადება, არაა გადამდები. რომ ეს არის ადამიანის ბუნებრივი მდგომაროება. და დაუნის სინდრომის მქონე პირსაც ისეთივე უფლებები აქვს, რაც ყველას. საწყის ეტაპზე, დედები არაფორმალური გაერთიანების ფარგლებში მუშაობდნენ. წლების განმავლობაში საკუთარი რესურსებით ცდილობდნენ ცვლილებებს საზოგადოებაში, მაგრამ ეს საკმარისი არ აღმოჩნდა. „დროთა განმავლობაში საჭირო გახდა ჩვენი რეგისტრაცია არასამთავრობო ორგანიზაციად, რათა მეტი შესაძლებლობა გვქონოდა, ჩვენი ცხოვრებისეული გამოწვევა ყოველდღიურ საქმედ გვექცია და რეალური შედეგები მიგვეღო“, ამბობენ დედები, რომლებმაც საკუთარ პროფესიებზეც უარი თქვეს, და ახალი უნარ–ჩვევები და ცოდნას დაეუფლნენ ორგანიზაციის საქმიანობის გასაძღოლად. ასე დაიწყო „დაუნის სინდროს ასოციაციის“ საქმიანობა. დედები 10 წელზე მეტია იბრძვიან საკუთარი შვილების უფლებებისა და განათლებისთვის, ჯანმრთელობისა და განვითარებისთვის. სხვა დედებსაც ეხმარებიან – 2020 წლიდან დღემდე 5 ათასს ოჯახს გაუწიეს კონსულტაცია. დონორების – ღია საზოგადოების ფონდის (სოროსის ფონდი), ევროკავშირის, ევროპის ფონდის მხარდაჭერით მათ შეძლეს: ჯანდაცვის სამინისტროს დაენერგა დაუნის სინდრომის მქონე ბავშვების პედიატრიული მართვის პროტოკოლი, რადგან საქართველოს სამედიცინო სფერომ, 2015 წლამდე არ იცოდა როგორ უნდა ემართა დაუნის სინდრომის მქონე ადამიანების ჯანმრთელობა.  შექმნეს სოციალური საწარმო „ბაბალე“, სადაც შვილებს ღირსეული სამუშაო გარემო შეუქნეს, უცხო ქვეყნის დონორების დახმარებით შეძლეს სოცსაწარმოში შექმნილი პროდუქტი „ამაზონის“ საშუალებით გაეყიდათ.  დააფუძნეს ფონდი, ვინაიდან ეს ქვეყანა დაუნის სინდრომის მქონე ბავშვების ყველა სამედიცინო საჭიროებას ვერ ფარავს. ფონდმა ბევრ ბავშვს თუ ზრდასრულს შეუნარჩუნა ჯანმრთელობა და სოცოცხლე. მაგალითად პანდემიის დროს, ღია საზოგადოების ფონდის მხარდაჭერით, 200 მარტოხელა და სოციალურად დაუცველ ოჯახს გაუწიეს დახმარება.  აწარმოებენ კამპანიას და ყიდიან წინდებს, რათა მუსიკალური თერაპიის კურსი დააფინანსონ, ინოვაციური პროგრამები შექმნან, რომელიც მნიშვნელოვანია მათი შვილებისთვის. ანუ მოამზადონ დამოუკიდებელი ცხოვრებისთვის. დედების მიერ გაკეთებული საქმეების სია გრძელია. „რომ არა უცხო ქვეყნები და მათი დონაცია, დღეს არც გაეროს შშმ პირთა კონვენცია გვექნებოდა, არც მათი უფლებები იქნებოდა აღიარებული, არც ინკლუზიური განათლება სკოლებსა და ბაღებში, არც ადაპტირებული ავტობუსები და კიდევ მრავალი სხვა“, – ამბობენ დედები. „დედებს, ვინც წლებია ვიბრძვით ჩვენი შვილების უფლებებისთვის, ამ კანონის საფუძველზე უცხო ქვეყნის აგენტებად გამოგვავლენთ და პირველ რიგში ჩვენი და ჩვენი შვილების ღირსებას შელახავთ“, ამბობენ დედები და მიმართავენ ხელისუფლებას .... „მოგვეცით საშუალება, ვიშრომოთ მშვიდად და ვაკეთოთ ჩვენი საქმე, რომელიც რეალურად სახელმწიფოს მოსაგვარებელია“.  განცხადება ...

„უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონპროექტის ავტორები და მმართველი პოლიტიკური პარტიის ლიდერები საუბრობენ, რომ ინიციატივა ეფუძნება აშშ–ში არსებულ უცხოელი აგენტების რეგისტრაციის აქტს (FARA). არ დაიჯეროთ. ეს მცდარია!!! მოუსმინეთ მათ, ვინც უკეთესად იცის!!!  ამერიკულ კანონზე საუბრობს აშშ–ის ელჩი კერი დეგნანი, რომელიც აღნიშნავს, რომ „კანონი [უცხოელი აგენტების რეგისტრაციის შესახებ, იგივე FARA], რომელიც აშშ-ში მოქმედებს, ეხება ლობისტებს, იურიდიულ ფირმებს, რომლებიც დაქირავებულნი არიან უცხო ქვეყნის მთავრობების მიერ, რათა მათ წარმოადგინონ ამ უცხო ქვეყანათა პოლიტიკური ინტერესი. შესაბამისად“.  სრულად... არაკომერციული სამართლის საერთაშორისო ცენტრი (ICNL) და არაკომერციული სამართლის ევროპული ცენტრი (ECNL) „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონპროექტის შედარებით ანალიზში აღნიშნავს, რომ აშშ–ში მოქმედი კანონმდებლობა ფუნდამენტურად განსხვავდება საქართველოს პარლამენტში შეტანილი ინიციატივისგან.  • FARA არ ადგენს რეგისტრაციის ვალდებულებას მხოლოდ იმ მიზეზით, რომ ორგანიზაცია დაფინანსებას უცხოური წყაროდან იღებს. რეგისტრაცია საჭიროა იმ შემთხვევაში, თუ სუბიექტი მოქმედებს უცხოური მთავრობის პირდაპირი მითითებით და მისი კონტროლის ფარგლებში.  • აშშ-ში მოქმედი არაერთი არასამთავრობო ორგანიზაცია და მედიაორგანიზაცია იღებს უცხოურ გრანტებსა და დახმარებას, მაგრამ FARA არ მოითხოვს მათგან უცხოურ აგენტად რეგისტრაციას.  • აშშ-ში FARA-ს მოთხოვნების შესაბამისად რეგისტრირებულია არაკომერციული ორგანიზაციების 5%-ზე ნაკლები. რეგისტრირებული არაკომერციული ორგანიზაციების დიდი ნაწილი უცხოური პოლიტიკური პარტიების ფილიალებია  სრულად... წყაროები: "ნეტგაზეთი", ewmi-activism.org

ამჯერად, „ვოჩდოგებს“, ანუ, ასე ვთქვათ, „მოდარაჯე“ ორგანიზაციებს გაგაცნობთ. მოგიყვებით თუ რატომ არის მნიშვნელოვანი მათი საქმიანობა.  სხვადასხვა ლექსიკონში, ტერმინი „ვოჩდოგი“ განმარტებულია, როგორც პირი, ან პირთა წრე, რომელთა საქმიანობა არაკანონიერი ქმედებისა და ადამიანის უფლებების დარღვევის აღმოჩენისკენ არის მიმართული. „ვოჩდოგები“ არიან არასამთავრობო ორგანიზაციები, მედია საშუალებები და ჟურნალისტები, აქტივისტები. ისინი აკვირდებიან საჯარო ინსტიტუტებისა და იქ დასაქმებული ადამიანების საქმიანობას. მაგალითად, სახელმწიფო ტენდერების პროცესი – წარიმართა თუ არა კანონით დადგენილი წესით, როგორ გახარჯა ტენდერში გამარჯვებულმა კომპანიამ ბიუჯეტის თანხა და რა მიიღო საზოგადოებამ. ან მეორე მაგალითი – შეესაბამება თუ არა ბიუჯეტში ჩადებული პრიორიტეტები ადგილობრივი მოსახლეობის მოთხოვნებს.  საკითხთა ნუსხა საკმაოდ ვრცელი და მრავალფეროვანია, ამიტომ მონიტორინგის შედეგები ხშირად, საზოგადოების ინტერესის და ხანგრძლივი განსჯის საგანი ხდება. შესაბამისად, ასეთი ორგანიზაციების საქმიანობა მნიშვნელოვანია და მათი ცნობადობა საზოგადოებაში მაღალია. მათ შორის, საქარველოშიც. მაგალითად: საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია, საერთაშორისო გამჭირვალობა – საქართველო, ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი, ადამიანის უფლებების ცენტრი, სამართლიანი არჩევნები და ასე შემდეგ.  ბევრ ქვეყანაში ასეთი ორგანიზაციებისა და აქტიური მოქალაქეების ინიციატივებმა შეუწყვეს ხელი დემოკრატიისა და კანონის უზენაესობის ხარისხის გაძლიერებას. ანუ იმის დამკვიდრებას, რომ კანონის წინაშე ყველა თანაბარია.  თუმცა არიან ქვეყნები, სადაც ასეთ ორგანიზაციებს ხელისუფლების წარმომადგენლები ხშირად აკრიტიკებენ. ზოგ ქვეყანაში კი, დევნიან და იჭერენ კიდეც საზოგადოებრივი ორგანიზაციების წარმომადგენლებს, აქტივისტებს.

არასამთავრობო, ანუ საზოგადოებრივ ორგანიზაციებს საქართველოში ჯერ კიდევ მოიხსენიებენ ლათინური აბრევიატურით NGO. იგი სიტყვა–სიტყვით ამ ორგანიზაციების იურიდიულ ბუნებას აღნიშნავს – არასამთავრობოს, არაკომერციულს.  რამდენიმე წლის წინ მსოფლიოში და საქართველოშიც ამ ორგანიზაციების მიმართვის ახალი ფორმა დამკვიდრდა CSO – სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაცია, ანუ საზოგადოებრივი ორგანიზაცია.  რა ხეირი მოაქვთ მოქალაქეებისთვის?  გაგვიჭირდება ყველა მათგანის ჩამოთვლა, შესაბამისად მხოლოდ რამდენიმე მათგანს გაგაცნობთ:  იცავენ მოქალაქეების უფლებებს;  არაფორმალური განათლების მიღების შესაძლებლობას ქმნიან;  ბიუჯეტის განკარგვას ადევნებენ თვალს;  მოწყვლად ჯგუფებს ჯანდაცვისა და სოციალურ სერვისებს აწვდიან;  კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლებს იცავენ;  ქმნიან მოდელებს განათლებისა და ჯანდაცვის რეფორმისთვის;  ხელს უწყობენ ადამიანის ღირსეულ და თანაბარ ცხოვრებას;  იცავენ სიტყვის თავისუფლებას;  დეზინფორმაციას ააშკარავებენ;  რუსეთის ოკუპაციას ეწინააღმდეგებიან; და ა.შ. ბევრმა შეიძლება არ იცის, რომ საზოგადოებრივი ორგანიზაციები საქმიანობიდან გამომდინარე რამდენიმე ჯგუფად შეიძლება დავყოთ.  1️⃣ პირველ ჯგუფს წარმოადგენენ „მოდარაჯე“ (watchdog) ორგანიზაციები. ისინი ხელისუფლების საქმიანობის თითქმის ყველა სფეროს აკვირდებიან. მაგალითად ბიუჯეტის განაწილება, შესრულება, საპენსიო თანხების განკარგვა, სატენდერო პოლიტიკა, კანონმდებლობის აღსრულების მონიტორინგი, საარჩევნო სიები და არჩევნები, ადამიანის უფლებების დაცვა და ასე შემდეგ.  ასეთ ორგანიზაციებს საზოგადოება კარგად იცნობს, რადგან მათი მონიტორინგის შედეგები დიდ ყურადღებას იქცევს. მაგალითად ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი, საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია, ადამიანის უფლებათა ცენტრი, საერთაშორისო გამჭვირვალობა-საქართველო და ა.შ.  2️⃣ მეორე ჯგუფს მიეკუთვნება ანალიტიკური ორგანიზაციები (Think tank).  ისინი ხელს უწყობენ საზოგადოებრივი აზრით ფორმირებას. გარდა ამისა, ქვეყნისთვის მნიშვნელოვანი საკითხების შესახებ საზოგადოებასა და ხელისუფლებას სთავაზობენ მოდელებს, მოსაზრებებს, კვლევებს, საკითხის ალტერნატიული გადაწყვეტის გზებს. მაგალითად როგორი უნდა იყოს ჰიდროელექტროსადგურების მიმართ დამოკიდებულება, როგორი უნდა იყოს თვითმმართველობა საქართველოში, ჯანდაცვის ან საარჩევნო რეფორმა და ა.შ.  ასეთ ორგანიზაციებია მაგალითად: სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტი, საქართველოს სტრატეგიული კვლევებისა და განვითარების ცენტრი, საქართველოს სტრატეგიისა და საერთაშორისო ურთიერთობების კვლევის ფონდი და ა.შ.  3️⃣ მესამე ტიპი სერვისებზე მომუშავე ორგანიზაციები (service provider) გახლავთ. ისინი სხვადასხვა სახის მომსახურებას უწევენ საზოგადოებას, მაგალითად შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა განათლება, ბავშვთა დღის ცენტრები და ა.შ. ასეთ ორგანიზაციებს ბევრი ადამიანი იცნობს, თუმცა მათ საზოგადოებრივ ორგანიზაციად ვერ აღიქვამენ. მაგალითად, სოციალური თერაპიის სახლი, პირველი ნაბიჯი, თემი ქედელი და ა.შ.  4️⃣ მეოთხე ჯგუფს განეკუთვნებიან სათემო ორგანიზაციები (Community Based Organization) ისინი ერთობაზე დაფუძნებული ორგანიზაციები - ზოგჯერ არაფორმალური ჯგუფები არიან. საქართველოში ძირითადად გეოგრაფიულ ერთობაზე დაფუძნებული სათემო ორგანიზაციები გვხვდება, რომლებიც კონკრეტულ გეოგრაფიულ არეალში არსებული პრობლემების მიმართულებით მუშაობენ. მაგალითად ნუკრიანის სახელოსნოები, თოლისკური, რაჭის სათემო ორგანიზაცია და ასე შემდეგ.  ესაა ორგანიზაციების საქმიანობის მიმართულებები, რომელიც სრულებით არ გამორიცხავს, რომ ერთი ორგანიზაცია ითავსებდეს ორ, სამ ან ოთხივე ფუნქციას.

გაზეთმა „საქართველომ“, 1921 წლის 23 თებერვალს, საქართველოს მოსახლეობას კონსტიტუციის მიღება აუწყა. 21 თებერვალს, დამფუძნებელმა კრებამ მიიღო საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის კონსტიტუცია, რომელიც იმ პერიოდისათვის პროგრესულ დოკუმენტად მიიჩნევა. ქვეყნის ძირითად წყობად განისაზღვრა დემოკრატიული რესპუბლიკა. კონსტიტუციით გარანტირებული იყო ქალთა, ბავშვთა, რელიგიურ და ეთნიკურ უმცირესობათა უფლებები, გაუქმდა სიკვდილით დასჯა.  149 მუხლისგან შემდგარი კონსტიტუციის სტამბური ვერსიის გამოქვეყნება, თბილისში ვერ მოესწრო, რადგან საბჭოთა რუსეთი, 25 თებერვალს, უკვე ქალაქში შემოიჭრა. დემოკრატიული რესპუბლიკის კონსტიტუცია, 1921 წელს ბათუმში, ხვინგიას სტამბაში დაიბეჭდა, რომელიც დოკუმენტის პირველი ნაბეჭდი გამოცემაა და დამფუძნებელთა კრების წევრთა ხელმოწერით ძალაში შევიდა. 1921 წლის კონსტიტუციის მე–10 მუხლი: „ ეს კონსტიტუცია ძალაშია მუდმივ და შეუწყვეტლივ..“, შესაბამისად, იგი საფუძვლად დაედო 1991 წლის საქართველოს დამოუკიდებლობის აქტს.  #გახსოვდესისტორია, რადგან #ესქვეყანაშენია

„რაც შეგიძლია, რომ შენ ინდივიდმა გააკეთო, რომ საზოგადოება იყოს ცივილური, განვითარებული, ღირსეული, კანონმორჩილი, სამართლიანი - ამ ყველაფერზე მუშაობა უნდა დაიწყო საკუთარი თავიდან" – თათუშა არველაძე, აქტივისტი.

რა დავკარგეთ 1921 წლის 25 თებერვალს? ამ კითხვაზე პასუხის გაცემას ცდილობს პოდკასტის ყველა ეპიზოდი, რომელიც „სტუდია გეორგიკაში“ იქმნება. სტუდენტების პატარა სამეგობრო წრემ რთული, მაგრამ სასარგებლო საქმიანობა დაისახა მიზნად – საქართველოს პირველი რესპუბლიკის სამწლიან ისტორიას, გამოცდილებას მოუყარონ თავი. მათ იციან, რომ ადვილი არაა, რადგან საქართველოს სამწლიან ცხოვრებაზე მასალები მწირია, შესაბამისად თანამედროვე საზოგადოებას ჯერ კიდევ ნაკლები ინფორმაცია აქვს რა ხდებოდა 100 წლის წინათ, რა მემკვიდრეობა დაგვიტოვეს „დამფუძნებელმა მამებმა“ და რა წაგვართვა საბჭოთა რეჟიმმა. მით უმეტეს, რომ ამ ისტორიულ ამბებზე ხშირად მცდარი ინფორმაცია ვრცელდება. სასკოლო პროგრამები კი ჯერჯერობით, ამ ეპოქის შესახებ, სრულ სურათს ვერ სთავაზობს მოსწავლეებს. „სტუდია გეორგიკას“ წევრები თვლიან, რომ 100 წლიანი ისტორიის გააზრება მომავლის ხედვისთვის მნიშვნელოვანია.  „De re publica“ (Podcast De re publica) – ასე ჰქვია სოციალური ქსელში შექმნილ პლატფორმას, რომელიც სხვადასხვა ექსპერტების მონაწილეობით, პოდკასტების სერიას და ეპიზოდებს აერთიანებს, ნებისმიერ დაინტერესებულ პირს შეუძლია მისი მოსმენა. სწორედ ეს პროექტი გახდა კონკურსის „ეს ქვეყანა შენიას“ ერთ–ერთი გამარჯვებული.

„საქართველო ყოველთვის და ოდითგანვე იყო ევროპის ნაწილი“ – მოუსმინე თეონა დოლენჯაშვილის პოდკასტს.

სანამ „გრანტიჭამიობის“ მითს დაიჯერებ გაიგე რა არის გრანტი, ვინ იღებს გრანტს და რომელ ქვეყანაში იზღუდება არასამთავრობო ორგანიზაციების უცხოეთიდან დაფინანსება. გრანტი არის დონორის მიერ უსასყიდლოდ გადაცემული მიზნობრივი სახსრები, რომელიც გამოიყენება კონკრეტული ჰუმანური, საგანმანათლებლო, სამეცნიერო–კვლევითი, ჯანმრთელობის დაცვის, კულტურული, სპორტული, ეკოლოგიური, სასოფლო–სამეურნეო განვითარებისა და სოციალური პროექტების, ასევე სახელმწიფოებრივი ან საზოგადოებრივი მნიშვნელობის პროექტების განხორციელებისათვის. ვის შეუძლია მიიღოს გრანტი? სია საკმაოდ ვრცელია და ამსხვრევს მითს იმის შესახებ, რომ მხოლოდ არასამთავრობო სექტორი არის საერთაშორისო ორგანიზაციებიდან გრანტის მიმღები. კანონმდებლობის მიხედვით სურათი ასე გამოიყურება:  ა) საქართველოს სახელმწიფო საქართველოს პრემიერ-მინისტრის მიერ უფლებამოსილი ორგანო. ბ) საქართველოს მთავრობა საქართველოს მთავრობის მიერ უფლებამოსილი ორგანო. გ) საქართველოს სახელმწიფო ხელისუფლების ან ავტონომიური რესპუბლიკის ორგანო ან მუნიციპალიტეტი. დ) საქართველოს რეზიდენტი ან არარეზიდენტი არასამეწარმეო (არასამთავრობო) იურიდიული პირი. ე) საჯარო სამართლის იურიდიული პირი. ვ) საქართველოს მოქალაქე; ზ) აკრედიტებული უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულება; თ) საერთაშორისო ორგანიზაცია, სხვა სახელმწიფოს სამეწარმეო ან არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირი; ი) „სასოფლო-სამეურნეო კოოპერატივის შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრული, სასოფლო-სამეურნეო კოოპერატივის სტატუსის მქონე იურიდიული პირი; კ) საქართველოში რეგისტრირებული მეწარმე სუბიექტი − „ინოვაციების შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრული ინოვაციური საქმიანობის განსახორციელებლად საჯარო სამართლის იურიდიული პირის − საქართველოს ინოვაციების და ტექნოლოგიების სააგენტოს მიერ გაცემული გრანტის შემთხვევაში; ლ) საქართველოს ბიზნესომბუდსმენი. და ა.შ. ნუ დაუჯერებ სხვას, თავად გადაამოწმე  – საქართველოს კანონი გრანტების შესახებ რომელ ქვეყნებში იზღუდება არასამთავრობო ორგანიზაციების უცხოეთიდან დაფინანსება?  არასამთავრობო ორგანიზაციებისთვის შეზღუდვები იმ ქვეყნებში გვხვდება, სადაც დემოკრატიის ხარისხი საკმაოდ დაბალია. მაგალითად: რუსეთი (არათავისუფალი ქვეყანა – ფრიდომ ჰაუსი), თურქეთი (არათავისუფალი ქვეყანა – ფრიდომ ჰაუსი), ინდოეთი (ნახევრად თავისუფალი – ფრიდომ ჰაუსი), ჩინეთი (არათასვისუფალი – ფრიდომ ჰაუსი), ვენესუელა (არათავისუფალი – ფრიდომ ჰაუსი), ეგვიპტე (არათავისუფალი – ფრიდომ ჰაუსი), ბელარუსი (არათავისუფალი – ფრიდომ ჰაუსი). ნუ დაუჯერებ სხვას, თავად გადაამოწმე – თავისუფლების ხარისხი ქვეყნების მიხედვით რუსეთი – 2012 წელს მიღებული კანონით, რომელიც 2022 წელს გაფართოვდა, უცხოეთის აგენტად ცხადდება პირი ან ორგანიზაცია, ვინც უცხოეთიდან ნებისმიერი სახის მხარდაჭერას იღებს. ასეთ პირებს ეკრძალებათ სახელმწიფო დაფინანსების მიღება, უნივერსიტეტში სწავლება, ბავშვებთან მუშაობა, მათ მიერ შექმნილი ან ადმინისტრირებული ვებ–გვერდების დაბლოკვის უფლება რუსეთის კომუნიკაციების სააგენტოს აქვს მინიჭებული. 2021 წლიდან კი ნებისმიერი მედია, რომელიც დაფინანსებას რუსეთის გარედან იღებს, შესაძლოა გამოცხადდეს უცხოეთის აგენტად და ვალდებულია ეს საკუთარ გამოცემაშიც მიუთითოს, როგორც ვებ-გვერდზე, ასევე ყველა ვიდეო და აუდიო მასალაში თუ პოსტში. უნგრეთი – 2017 წელს მიიღეს კანონი, რომლის მიხედვითაც არასამთავრობო ორგანიზაცია, რომელიც წელიწადში 20 000 ევროზე მეტ დაფინანსებას იღებდა უცხოური წყაროებიდან, უნდა დარეგისტრირებულიყო როგორც „უცხოეთიდან დაფინანსებული“. 2020 წელს ევროპის მართლმსაჯულების სასამართლომ გადაწყვეტილება ევროკავშირის კანონმდებლობასთან შეუსაბამოდ ცნო. უნგრეთის მთავრობამ 2021 წელს კანონი გააუქმა. თურქეთი – 2018 წელს ქვეყანაში ჯორჯ სოროსის ღია საზოგადოების ფონდმა შეწყვიტა საქმიანობა. მიზეზი ქვეყნის ხელისუფლებლებამ ფონდი 2013 წლის აქციებთან კავშირში დაადანაშაულა, რასაც ორგანიზაციაში უარყოფდნენ. მას შემდეგ თურქეთმა არასამთავრობო ორგანიზაციების წინააღმდეგ კანონები გაამკაცრა. 2021 წელს მიღებული კანონით შეიზღუდა არასამთავრობო ორგანიზაციების უფლება ბიზნეს პარტნიორობის, ასოციაციების შექმნის და ფონდების მოძიების კუთხით. გარდა ამისა, ქვეყნის შინაგან საქმეთა სამინისტროს მიეცა უფლება შეცვალოს ნებისმიერი არასამთავრობო ორგანიზაციის ხელმძღვანელი, რომელსაც ტერორიზმში დაადანაშაულებენ. მსგავს ბრალდებას ხელისუფლება ხშირად იყენებს აქტივისტების, ჟურნალისტების, ხელოვანების და იურისტების წინააღმდეგ. კანონით ხელისუფლებას უფლება მიეცა ყოველწლიური შემოწმება ჩაატაროს ფონდებში, განსაკუთრებით კი უცხოურ ორგანიზაციებში. ინდოეთში უცხოური კონტრიბუციების რეგულაციების კანონი მოქმედებს, რომელსაც ქვეყნის ხელისუფლება არასამთავრობო ორგანიზაციების წინააღმდეგ იყენებს. ჩინეთში 2017 წლიდან მოქმედებს უცხოური არასამთავრობო ორგანიზაციების კანონი, რომელიც ჩინეთის მთავრობას მათი საქმიანობის გაკონტროლების საშუალებას აძლევს. ვენესუელა – 2022 წელს შეიმუშავეს კანონი, რომელიც ახალი სააგენტოს ჩამოყალიბებას ითვალისწინებს, სადაც არსებული არასამთავრობო ორგანიზაციები უნდა დარეგისტრირდნენ და გაუზიარონ ინფორმაცია ბენეფიციარების და აქტივობების შესახებ. სააგენტო შექმნის ფონდს, სადაც ყველა საერთაშორისო დონაცია მოგროვდება და გადაწყდება თუ რომელი არასამთავრობო ორგანიზაცია მიიღებს დაფინანსებას. ჯერჯერობით კანონი დამტკიცებული არ არის. ეგვიპტეში მკაცრი შეზღუდვები მოქმედებს , სადაც 2019 წელს გამკაცრდა არასამთავრობო ორგანიზაციების რეგისტრაციის კანონი, რის საფუძველზეც არაერთ ორგანიზაციას დაუსაბუთებლად ეთქვა უარი რეგისტრაციაზე.  2021 წელს ასევე დაუსაბუთებელი ბრალდებებით სულ მცირე 46 არასამთავრობო ორგანიზაცია დახურეს ბელარუსშიც. წყაროები: freedomhouse.org მედიის განვითარების ფონდის პუბლიკაცია...

საბჭოთა რეჟიმის დროს, ფართო საზოგადოებისთვის თითქმის უცნობი, ბევრი დახურული ჯგუფი არსებობდა, სადაც ადამიანები ახერხებდნენ საბჭოეთში აკრძალული სიახლეების ერთმანეთთან გაზიარებას და ამ თემებზე საუბარს. ერთ–ერთი ასეთი იყო „მეათე სართული“ – ახალგაზრდა მხატვრების ჯგუფი, რომელიც XX-ე საუკუნის 80–იან წლებში გამოჩნდა. სახელი იმ სართულის მიხედვით ეწოდათ, რომელ სართულზეც იკრიბებოდნენ. ახალგაზრდა მხატვრები: კარლო კაჭარავა, ნიკო ცეცხლაძე, მაია ცეცხლაძე, ოლეგ ტიმჩენკო, მამუკა ჯაფარიძე, გია დოლიძე, თემურ იაკობაშვილი, ზურაბ სუმბაძე, გია ლორია და გიორგი მაღლაკელიძე... მეათე სართულის პატარა სახელოსნოში ხვდებოდნენ ერთმანეთს, სადაც მართავდნენ დისკუსიებს და საუბრობდნენ სხვადასხვა ეპოქების მიმდინარეობებსა და ევროპულ თანამედროვე ხელოვნებაზე. გამოხატავდნენ პროტესტს მხატვრობაში ინდივიდუალური მიდგომის შეზღუდვის მიმართ, რომელიც ტოტალიტარული რეჟიმებისთვისაა დამახასიათებელი. მათ პრაქტიკულად გაარღვიეს საბჭოთა აკადემიებში დამკვიდრებული სამხატვრო მიდგომები და დაიწყეს მხატვრობაში სხვადასხვა მეთოდების გამოყენებით მაგალითად აბსტრაქტული კომპოზიციების და არაპროპორციული ფიგურების სქელი კონტურებით ხატვა. თემატიკაც მრავალფეროვანი იყო ბიბლიური ეპოქიდან დაწყებული თანამედროვე ეპოქით დასრულებული. უამრავი ნახატის შექმნის პარალელურად, „მეათე სართულის“ წევრები პერფომანსებისა და ინსტალაციების საშუალებით ცდილობდნენ პირდაპირი კონტაქტი ჰქონოდათ მაყურებელთან, ანუ მხატვრობა მიეტანათ ადამიანამდე – იმ ხანად, მათი ნახვა მაღაზიების ვიტრინებში მანიკენების მაგივრადაც შეგეძლოთ და მათი ნახატებისთვის თვალი შესაძლოა „დეზერტირების“ ბაზარშიც მოგეკრათ. „მეათე სართულმა“ მხოლოდ რამდენიმე წელი იარსება, თუმცა განსაკუთრებული კვალი დატოვა ქართულ ავანგარდულ ხელოვანებაში... და საბჭოთა ტოტალიტარიზმის წინააღმდეგ პროტესტის ისტორიაში.  #გადაიაზრეისტორია რადგან #ესქვეყანაშენია