„დამოუკიდებელი სახელმწიფოს შექმნისთანავე, საქართველოში, სოციალური სერვისების ხელმისწვდომობა მოსახლეობის მოწყვლადი ჯგუფების წარმომადგენლებისთვის ერთ-ერთ დიდ გამოწვევად იქცა. სამწუხაროდ, ამ მიმართულებით გამონაკლისს არც შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირები წარმოადგენდნენ. ისინი თავად, ან ოჯახის წევრების საშუალებით ხშირად მოგვმართავდნენ დახმარების თხოვნით. სწორედ მაშინ დავიწყეთ მუშაობა შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვთა დღის ცენტრების ჩამოყალიბებაზე“, - ამას „განათლების განვითარების და დასაქმების ცენტრის“ ხელმძღვანელი, ლიკა კილაძე გვიყვება. იმ მიზეზების შესახებ ვკითხეთ, რამაც ორგანიზაცია შშმ პირების პრობლემებით დააინტერესა. მოსაყოლი ლიკას ბევრი აქვს, მათმა პირველმა დღის ცენტრმა 2008 წელს ქუთაისში დაიწყო ფუნქციონირება, მოგვიანებით, ასეთი ცენტრები სამტრედიასა და თერჯოლაში გახსნეს, ხოლო 2017 წელს - შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ბავშვებისთვის და პირებისთვის ცენტრის სერვისები სოფელ საგურამოშიც ამოქმედდა. მთლიანობაში კი, შშმ პირებისთვის, „განათლების განვითარების და დასაქმების ცენტრს“ 5 მსხვილი პროექტი აქვს განხორციელებული.  „არავისთვის იქნება ახალი, თუკი ვიტყვი, რომ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირები წაროადგენენ ერთ-ერთ ყველაზე დიდ ჯგუფს, რომელიც ხშირად საზოგადოების მხრიდან დისკრიმინაციის მსხვერპლი ხდება“, - ამბობს ლიკა კილაძე, - „მიუხედავად იმისა, რომ წლების განმავლობაში, მთელი მსოფლიოს მასშტაბით, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების დაცვის მიმართულებით დიდი ძალისხმევაა გაწეული, მათ კვლავაც ექმნებათ გადაადგილების, განათლების, დასაქმების, რესურსებზე ხელმისაწვდომობისა და სხვა ტიპის პრობლემები. ეს პრობლემები განსაკუთრებით მძაფრად ჩანს ისეთ ქვეყანაში, როგორიც საქართველოა. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა თემს ყოველდღიურად უწევს დაბრკოლებების გადალახვა, რაც არ ნიშნავს ღირსეულ ცხოვრებას. ამ დაბრკოლებების გამო, ხშირად, ისინი დახურულ სივრცეში იკეტებიან, საკუთარ თავს საზოგადოების ნაწილად ვერ აღიქვამენ და გარიყული მდგომარეობიდან თავის დახსნას ვეღარ ახერხებენ“.  კოვიდ-19-ის პირობებმა შშმ პირების მდგომარეობა კიდევ უფრო გართულდა. ლიკა იმ კვლევებს იხსენებს, რომელიც აჩვენებს თუ რამდენად გაუჭირდათ სხვადასხვა საჭიროების მქონე ადამიანებს პანდემიით გამოწვეული სირთულეებთან გამკლავება - წლების განმავლობაში გაწეული დიდი ძალისხმევის შედეგად დასაქმებულმა არაერთმა პირმა დაკარგა სამუშაო ადგილი და კვლავ სოციალურ-ეკონომიკური პრობლემების პირისპირ დარჩა, სმენისა და მხედველობის შეზღუდვების მქონე ადამიანები, სხვა პრობლემებთან ერთად, ინფორმაციის მიღების პრობლემის წინაშეც აღმოჩნდნენ.  შშმ პირების დასაქმების ხელშეწყობა ერთ-ერთია იმ მიმართულებებიდან, რომელზეც „განათლების განვითარების და დასაქმების ცენტრი“ მუშაობს. „ჩვენი პროექტები მიმართულია შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა რეაბილიტაცია-აბილიტაციის სერვისების განვითარებისკენ. ორგანიზაცია, ასევე, ხელს უწყობს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა დასაქმების სერვისების მოდელების შექმნასა და მათ სახელმწიფო პროგრამებში ინტეგრირებას“, - ყვება ლიკა, - „საინტერესო და ეფექტიან ღონისძიებას წარმოადგენს დასაქმების ფორუმები. ეს არის კარგი შესაძლებლობა როგორც დამსაქმებლისთვის, ისე - სამუშაოს მაძიებლისთვის, დაამყარონ ერთმანეთთან კავშირები ფორმალური ბარიერების გარეშე. დასაქმების პროგრამების წარმატებით დანერგვა კერძო სექტორთან მჭიდრო თანამშრომლობის გარეშე შეუძლებელია და აუცილებლად უნდა აღინიშნოს, რომ ამ პროცესში მათი წვლილი უდიდესია. ისინი მთავარ როლს ასრულებენ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა შრომიუნარიანობასთან დაკავშირებული სტერეოტიპების დამსხვევასა და საზოგადოებაში ჯანსაღი განწყობების შექმნაში. პრაქტიკული მუშაობით მიღებული გამოცდილება აჩვენებს, რომ, თუკი დამსაქმებელი ღირსეულ სამუშაო პირობებს ქმნის დასაქმებული შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირისთვის, შედეგად, კეთილსინდისიერ, ერთგულ და კვალიფიციურ კადრს იღებს, რომელიც მის გუნდში გრძელვადიანი პერიოდით საქმდება“.  ოჯახის როლი შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირთა განათლებასა და დასაქმებაში, ბუნებრივია, მნიშვნელოვანია, თუმცა, 13-წლიანი საქმიანობის შემდეგ, ლიკა კილაძეს თამამად შეუძლია თქვას, რომ მათი ცენტრის წვლილი ამ საქმეში ნამდვილად ღირებულია: ორგანიზაციის დღის ცენტრები ინდივიდუალურ მომსახურებას აწვდიან შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვებსა და პირებს, რითაც ხელს უწყობენ მათი ფუნქციური, აკადემიური, სოციალური და პროფესიული უნარების განვითარებასა და საზოგადოებაში სრულფასოვან ინტეგრაციას; სერვისით მოსარგებლეები ორჯერადი კვებით და, საჭიროების შემთხვევაში, ამბულატორიული სამედიცინო და ფსიქოლოგიური მომსახურებით არიან უზრუნველყოფილნი; საჭიროების შესაბამისად, მიეწოდებათ მეტყველების, სენსორული და არტ თერაპიის მომსახურება; დღის ცენტრის სერვისებში ჩართულ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებთან აქტიურად მუშაობენ პროფესიული ორიენტაციისა და კარიერის დაგეგმვის სპეციალისტები, რომლებიც მათ შრომის ბაზარზე საკუთარი ადგილის პოვნასა და თავის დამკვიდრებაში ეხმარებიან; სერვისის ფარგლებში, უზრუნველყოფილია თითოეული პირის ადაპტირებული ტრანსპორტით მომსახურება – ცენტრში უსაფრთხოდ მიყვანისა და სახლში დაბრუნება.  „რა თქმა უნდა, მომავალშიც ვგეგმავთ შშმ პირების მიმართულებით მუშაობის გაგრძელებას, მეტიც, ვაპირებთ გავაფართოვოთ ჩვენი საქმიანობების მასშტაბები. მაგალითად, 2022 წლიდან ვგეგმავთ დღის ცენტრის გახსნას ბაღდათის მუნიციპალიტეტში, სადაც ძალიან მაღალია სერვისის საჭიროება თუმცა, ის პრაქტიკულად არ არსებობს“, - ამბობს ლიკა, - „რაც შეეხება დასაქმების ხელშეწყობის პროგრამებს, მომავალი წლიდან საქმიანობას განვავითარებთ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა თვითდასაქმების ხელშეწყობის მიმართულებითაც. ასევე, ინტერვენციებს განვახორციელებთ სოციალური მეწარმეობის სექტორის განვითარების მიმართულებითაც, რომელიც თავის მხრივ, ისეთი სოციალური პრობლემების მოგვარებასაც გულისხმობს, როგორიც შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა დასაქმებაა“.  მაკა ჯაიანი

პირველი ნაბიჯი 1998 წელს გადაიდგა, როცა ორმა ქალბატონმა, ჯეინ ენ ქორბოიმ და ნინო ქადაგიძე- ჟვანიამ, „კასპის ბავშვთა სახლში“ სიკვდილის პირას მყოფი შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვები ნახა და მათი გადარჩენისთვის აქტიური მუშაობა დაიწყო. დღეს არასამთავრობო ორგანიზაცია პირველი ნაბიჯი უკვე 23 წლისაა და უამრავ დიდ ნაბიჯს დგამს ცვლილებებისკენ. "ჩვენ ვართ განსაკუთრებული საჭიროების მქონე ბავშვებზე ზრუნვის ორგანიზაცია, რომელიც პრობლემებს შესაძლებლობად აქცევს, მცირე პროგრესს - დიდ გამარჯვებად. ჩვენი მისიაა, უზრუნველვყოთ განსაკუთრებული საჭიროების მქონე ბავშვებისა და მათი ოჯახების ღირსეული ცხოვრება." ორგანიზაციამ არაერთი რთული ეტაპი გაიარა, ათასობით ბავშვს და მათ ოჯახებს გაუწოდა დახმარების ხელი, ათეულობით სპეციალისტი პროფესიონალად აქცია, დანერგა და განავითარა მომსახურებები, ბავშვებთან მუშაობის მეთოდები და არასოდეს გაჩერებულა.  ახლა 800-ზე მეტ ბავშვს ეხმარება ყოველთვიურად. შეიქმნა თერაპიისა და კონსულტაციის ცენტრი, რომელიც 0-დან 6 წლამდე ასაკის ბავშვებს და მათ მშობლებს ემსახურება, დღის ცენტრის და ბინაზე მოვლის პროგრამები მძიმე ინტელექტუალური და ქცევითი დარღვევების მქონე 6-დან 18 წლამდე ასაკის ბავშვებისა და მოზარდებისთვის, რომელიც ერთადერთია თბილისში ამ სიმძიმის მქონე ბავშვების მომსახურებაში.  #გაიზიარეპასუხისმგებლობა რადგან #ესქვეყანაშენია

„ოდა ქეარ“-ი 2019 წელს შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ბავშვების მშობლების მიერ დაარსდა. გურიის რეგიონში ბავშვის ადრეული განვითარების სერვისი ხელმისაწვდომი არ იყო, რის გამოც მშობლებს საცხოვრებლის დატოვება და მომსახურების სხვა რეგიონში მიღება უწევდათ. ამ ორგანიზაციის ძალისხმევით, 2020 წლიდან შშმ ბავშვთა/პირთა საჭიროებებზე მორგებული სერვისების მიღება უკვე გურიაშიც არის შესაძლებელი. ODA Care-ზე და მის გეგმებზე ორგანიზაციის წარმომადგენელი მედეა შარაშიძე გვესაუბრა. ქალბატონო მედეა, ორგანიზაციის სახელწოდებას (ოდა) ხომ არ აქვს სპეციფიკური ახსნა? ორგანიზაციის სახელწოდება ასე შეგვიძლიათ ავხსნათ: „ოდა“ გურიაში პატარა სახლია, თბილი და კომფორტული. Care ინგლისურიდან ზრუნვას ნიშნავს. „ოდა ქეარი“ არის სახლი, რომელიც ზრუნავს ბავშვთა/მშობელთა განვითარების ხელშეწყობაზე. თქვენი ორგანიზაციის ადვოკატირების შედეგად, გურიის რეგიონში ბავშვთა ადრეული განვითარების პროგრამა დაინერგა (აუტისტური სპექტრის მქონეთათვის). ODA Care ერთადერთი ორგანიზაციია, რომელსაც გურიაში ეს მომსახურება აქვს. რას გულისხმობს სერვისი და როგორი იყო დანერგვის პროცედურები? რამდენ ბენეფიციარს ემსახურებით?  ორგანიზაცია „ოდა ქეარ“-ი არის გურიის რეგიონში  ბავშვთა ადრეული განვითარების და აუტიზმის პროგრამის სერვისის მიმწოდებელი. „ოდა ქეარი“ ბავშვთა ადრეული განვითარების პროგრამის ფარგლებში, გურიის რეგიონის მასშტაბით მომსახურებას უწევს 45 ბენეფიციარს. ეს პროგრამა გულისხმობს 0-7 წლამდე ასაკის, განვითარების დარღვევის, ან ამ მხრივ, რისკის მქონე ბავშვების შეფასებას, მომსახურების დაგეგმვასა და მიწოდებას. პროგრამის მიზანია: ბავშვის კოგნიტური, მოტორული, კომუნიკაციური და ემოციური განვითარების ხელშეწყობა, განვითარების შეფერხებისა და მიტოვების პრევენცია. „ოდა ქეარ“ - არის პირველი ორგანიზაციაა გურიაში, რომელმაც „ჩეხეთის რესპუბლიკა საქართველოს კარიტასის“ დაფინანსებით დაიწყო გურიის რეგიონში აუტისტური სპექტრის მქონე ბავშვებისთვის პროგრამა (ABA) - ქცევის გამოყენებითი ანალიზის მეთოდით მიმდინარე თერაპიის განხორციელების უზრუნველყოფა. პროექტის დასრულების შემდეგ, ორგანიზციამ პროგრამის განვითარებისა და  სერვისის დაფინანსების კუთხით, განახორციელა ადვოკატირება გურიის (ჩოხატაური, ოზურგეთი, ლანჩხუთი) სამივე მუნიციპალიტეტში. აღნიშნული კამპანიის ფარგლებში, მუნიციპალური დაფინანსებით, პროგრამაში ჩართულია 14 ბენეფიციარი. ორგანიზაცია აგრძელებს მჭიდრო ურთიერთობას ადგილობრივ თვითმართველობებთან. გურიაში მშობელთა საინფორმაციო ცენტრიც ფუნქციონირებს. ეს ცენტრი ODA Care-ს ეკუთვნის? როგორ აძლიერებს ცენტრი მშობლებს?  გურიაში ფუნქციონირებს „მშობელთა მხარდამჭერი ცენტრი“, რომელიც მომსახურებას უწევს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებს და მათ კანონიერ წარმომადგენლებს. ძირითადი მიმართულებებია: ცნობიერების ამაღლება, მხარდაჭერილი რეფერალი, ურთიერთდახმარება, უფლებების დაცვა და სხვა. „მშობელთა მხარდამჭერი ცენტრი“ არის ჩვენი დამფუძნებელი და  პარტნიორი ორგანიზაცია. ამ ეტაპზე რაზე მუშაობს ორგანიზაცია? რა პროექტს ახორციელებს ან გეგმავს განხორციელებას? რა გეგმები გაქვთ?  ორგანიზაცია სამივე მუნიციპალიტეტში (ჩოხატაური, ოზურგეთი, ლანჩხუთი) ახორციელებს ბავშვთა ადრეული განვითრების პროგრამას. ასევე, სამივე მუნიციპალიტეტში მცხოვრებ აუტისტური სპექტრის მქონე ბავშვებს აქვთ შესაძლებლობა, ადგილზე მიიღონ საჭირო სერვისი, ცენტრის პირობებში. „ოდა ქეარ“-ის სამომავლო გეგმები აბილიტაცია - რეაბილტაციის სერვისის დანერგვაა. ამისთვის კი უკვე ვდგამთ აქტიურ ნაბიჯებს. ესაუბრა თეკლე ქაროსანიძე

შშმ პირთა მიმართ, დღეს საქართველოში უამრავი სტერეოტიპია, რაც მათ სრულფასოვან ცხოვრებას უშლის ხელს.  "ხშირად მათი დასაქმების არეალი მკაცრად განსაზღვრულია საზოგადოების მიერ და ამ ადამიანებს თვითრეალიზაციის და კეთილდღეობის საშუალებას არ აძლევს." მოუსმინე პოდკასტს სმენის სირთულეების მქონე პირთა შესახებ. .

„არც ერთი ადამიანი არ უნდა გარდაიცვალოს ისე, რომ საკუთარი ერის სულის მოძრაობას არ შეეხოს. არსებობს ბრაილის შრიფტი და ეს დიდი ბედნიერებაა. მაგრამ ასოს მოყვანილობის აღქმა ნიშნავს უსინათლო ადამიანის ფსიქიკაში ერთი მტკივნეულად ცარიელი ადგილის შევსებას. ამ პატარა კუბურების შიგნით იმ ორი ასოს მენტალობაა დამალული, რომელიც ამ კუბის გვერდებზე არის განთავსებული ტაქტილური სახით. განა ეს ცოტაა?!“ -  ასე აფასებს ორგანიზაციის ერთ-ერთ აქტივობას 202-ე უსინათლო ბავშვთა სკოლა-პანსიონის ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებლი, თამილა აბაშია. მომავალი იწყება დღეს დამფუძნებელი, მარინა მამულია გვესაუბრა ორგანიზაციის მიერ განხორციელებულ აქტივობებზე... ქალბატონო მარინა, როგორ შეიქმნა ორგანიზაცია „მომავალი იწყება დღეს“? და რითი განსხვავდება ეს ორგანიზაცია შშმ პირებზე მომუშავე სხვა ორგანიზაციებისგან? ორგანიზაცია „მომავალი იწყება დღეს“ დაარსდა 2010  წელს. ამ პერიოდში, ევროპის  ქალაქების ქუჩებში,  უნივერსიტეტებში, ძალიან ბევრი უსინათლო ადამიანი შეგხვდებოდა ე.წ „თეთრი  ჯოხის“ თანხლებით, საქართველოში უსინათლო  ადამიანი აუცილებლად თანმხლებ პირთან ერთად შეგხვდებოდა. „თეთრ  ჯოხზე“ და დამოუკიდებლობაზე ლაპარაკი ზედმეტი იყო. პირველი პროექტი „დამოუკიდებლობის  სისტემის  შექმნა უსინათლო და  მცირემხედველი  ადამიანებისათვის“ პოლონურ ორგანიზაცია „არი-არი“-სთან  ერთად განვახორციელეთ. პოლონურმა მხარემ დიდი წვლილი შეიტანა საქართველოში უსინათლოთა და მცირემხედველთა რეაბილიტაციის პროცესში. თამამად შეგვიძლია ვთქვათ, რომ „თეთრი  ჯოხი“, უსინათლოთა დამოუკიდებლობისა და ინტეგრაციის ერთ-ერთი სიმბოლო,  ახალგაზრდებისათვის საჭირო ატრიბუტი სწორედ ამ პროექტიდან გახდა. ამ პროექტით საფუძველი ჩაეყარა უსინათლოთა სივრცეში ორიენტაციის სწავლებას, ინსტრუქტორის პროფესიას საქართველოში და საერთოდ, უსინათლოთა და მცირემხედველთა რეაბილიტაციის პროცესს. ერთ-ერთი პროექტის ფარგლებში, თქვენმა ორგანიზაციამ ლორმის ანბანი დაამკვიდრა. როგორ უადვილებს ლორმის ანბანი ყოველდღიურობას შშმ პირებს? ჩემთვის ერთ-ერთი  ძვირფასი პროექტია. საერთაშორისო კონფერენციებზე ჩემი ყურადღება მიიპყრო ადამიანების საუბრის საოცარმა პროცესმა. ისინი ერთმანეთს ხელისგულზე რაღაცას უწერდნენ. როცა ვიკითხე, ამიხსნეს, რომ  ორი მოსაუბრიდან, ერთი ყრუუსინათლოა, მეორე კი  მისი თარჯიმანი, რომელიც ე.წ. ლორმის ანბანის საშუალებით ესაუბრება. ლორმის ანბანი ყრუუსინათლო ადამიანებთან ურთიერთობის ერთ-ერთი საშუალებაა,  ტაქტილური კოდი. ხელის გულზე ქართული ანბანის ყველა ასოს შეესაბამება რომელიმე  წერტილი ან ხაზი. ასევე, საჭიროების დროს გამოიყენება გარკვეული სიგნალები. მრავალი წელი მივდიოდით ამ პროექტამდე ჩემს ყრუუსინათლო პოლონელ მეგობართან,  მათემატიკოსთან და პროგრამისტთან, გჟეგოშ კოზლოვსკისთან  ერთად. აქამდე ტერმინი  ყრუუსინათლო არ გვქონდა არც ერთ ქართულ დოკუმენტში, მიუხედავად იმისა, რომ  ისინი  ჩვენს გვერდით არსებობენ. მოგვიყევით წიგნების გახმოვანების თანამედროვე Daisy ფორმატის შესახებ. რამდენი და რა სახის წიგნები ჩაწერეთ? ეს წიგნები სადმე საჯაროდ არის განთავსებული, ვთქვათ, ვებგვერდზე თუ სარგებლობისთვის თქვენს ორგანიზაციას უნდა დაუკავშირდეს ბენეფიციარი? აუდიო წიგნები ინფორმაციის მიღების ერთ-ერთი ფორმაა, მაგრამ მე-20 საუკუნის მიწურულს მათთვის ახალი ფორმატის შექმნის აუცილებლობა გაჩნდა. ადამიანისთვის დიდ სირთულეს წარმოადგენს უსმინოს აუდიოჩანაწერს სრულად, იმისთვის, რომ კონკრეტული აბზაცი, გვერდი, სტრიქონი მოძებნოს. ხმოვანი წიგნების ახალ ფორმატად შემუშავებული იქნა DAISY - ხელმისაწვდომი ციფრული საინფორმაციო სისტემა. DAISY ფორმატი განსაკუთრებულად მოსახერხებელია სახელმძღვანელოების გახმოვანებისთვის, რადგან შესაძლებელია ნავიგაცია გვერდებზე, პუნქტებზე, წინადადებებზე, სიტყვებზე და რამდენიმე წამში შეგვიძლია ჩვენთვის სასურველი გვერდის, თავის, მონაკვეთის, ფრაზის, მაგალითის პოვნა... აუდიოფორმატში ჩაწერილი წიგნები გადაგვყავს დეიზი ფორმატში და ვწერთ სპეციალურ  პლეერზე. უსინათლო მოსწავლეს პლეერში ჩატვირთული აქვს ყველა მისთვის საჭირო  სახელმძღვანელო, მხატვრული ლიტერატურაც. DaisyGeorgia გვერდზე განვათავსეთ თითქმის ყველა ქართული წიგნი, რომლიც აუდიოფორმატშია გადაყვანილი. ჩაწერასთან ერთად ჩავდივართ სხვადასხვა რეგიონში და ვასწავლით პლეერის გამოყენებას. დაინტერესებულ პირებს შეუძლიათ მოგვამართონ სწავლების თაობაზე. მნიშვნელოვანია, რომ DAISY-ს თავად უსინათლოები წერენ და პლეერის მოხმარებასაც ჩვენი უსინათლო სპეციალისტები ასწავლიან. როგორც ვიცი, უსინათლო ბავშვებისთვის ქართული ანიმაციური ფილმებიც გაახმოვანეთ... დიახ, ამ პროცესს აუდიოდისკრიპცია ქვია. უსინათლო ადამიანისათვის საინტერესოა რა ხდება  ეკრანზე თუ სცენაზე დიალოგს მიღმა. ვინაა კადრში, როგორ გამოიყურება, რა დეკორაციებია, რა ფერების და ა.შ. გავახმოვანეთ თხუთმეტამდე ანიმაციური ფილმი და ორი მხატვრული სრულმეტრაჟიანი:  „ექვთიმე თაყაიშვილი“ და „გაღმა ნაპირი“. უსინათლო და მცირემხედველი ბავშვებისთვის ხის კუბურებიც დაამზადეთ, რომელზედაც ქართული ანბანი და ქართული ბრაილის შრიფტია დატანილი. მოგვიყევით ამ აქტივობის შესახებ. ხის კუბურები ბავშვებს ეხმარება ნატიფი მოტორიკის, ლოგიკისა და სივრცითი ორიენტაციის უნარების დახვეწაში. ზოგადად, ბრაილის შრიფტს კონსტრუქციული მახასიათებლები აქვს, რომლებიც ოპტიმალურია წერტილების ტაქტილურ აღქმაში და რომელიც დაცულია კუბურებზე. უსინათლო ბავშვებმა ქართული ანბანი შეიძლება შეისწავლონ, როგორც მასწავლებლის  დახმარებით, ასევე, ოჯახში, მხედველი მშობლის ან ოჯახის სხვა წევრის დახმარებით. ისინი კი  შეისწავლიან ბრაილის ანბანს. უსინათლო მშობელმა, რომელმაც იცის ქართული ბრაილის შრიფტი, ხის კუბურებით შეიძლება ქართული ანბანი თავის პატარას ასწავლოს, სისწორე კი აკონტროლოს ბრაილის შრიფტით. კუბურები საინტერესოა სპეციალური პედაგოგებისათვისაც, რომლებიც მუშაობენ უსინათლო ბავშვებთან. როგორ შეასწავლეთ უსინათლო პირებს ხელმოწერა? დაბადებიდან უსინათლო ადამიანი წერა-კითხვას ბრაილის შრიფტით სწავლობს. მათ, ვისაც მხედველობა მოზრდილ ასაკში  გაუუარესდათ, ბევრ სხვა უნართან ერთად ანბანის აღქმის  უნარიც დაკარგეს. ამიტომ ბევრი მათგანი ვერ აწერს ხელს სხვადასხვა დოკუმენტაციას  და უამრავ პრობლემას აწყდება. კუბურების პარალელურად უსინათლოებს გადავეცით სპეციალური ხელის მოსაწერი ფირფიტები, რომლებიც ხელმოწერის შესწავლის შემდეგ მათ გაუადვილებს ხელის მოწერის  პროცესს. რა გეგმები აქვს ორგანიზაციას? დღის წესრიგში  რჩება პროექტები, კონფერენციები, ტრენინგები, რომლის განხორციელებაც პანდემიის გამო ვერ მოვახერხეთ. გველოდებიან ჩვენი უცხოელი პარტნიორები. ჩვენც ველოდებით ჩვენს მეგობრებს და კონსულტანტებს, ვაგრძელებთ მუშაობას და მზად ვართ თანამშრომლობისთვის. ესაუბრა თეკლე ქაროსანიძე

ქუჩებს თავისი ისტორია აქვთ, ზოგიერთი ერთნაირი დასასრულით: რუსეთის წინააღმდეგ მებრძოლი, სამშობლოს შეწირული გმირი. მარო მაყაშვილი – 1921 წელს, რუსეთ-საქართველოს ომის დაწყებისთანავე, მარო წითელ ჯვარში მოწყალების დად ჩაეწერა და სანიტარულ რაზმთან ერთად კოჯორ-ტაბახმელას მიმართულებით გაემართა. 1921 წლის 19 თებერვლას, იგი რუსული არტილერიის მიერ ნასროლი ყუმბარის ნამსხვრევი დაიღუპა.  ჟიული შარტავა – 1993 წლის 27 სექტემბერს, სოხუმის დაცემის დღეს, თანამებრძოლებთან ერთად ტყვედ აიყვანეს და დახვრიტეს.  ქაქუცა ჩოლოყავშვილი – 1921 წელს იბრძოდა რუსეთ–საქართველოს ომში, ებრძოდა საბჭოთა რუსეთს საქართველოს დაპყრობის შემდგომაც – 1921–1924 წელს ხელმძღვანელობდა პარტიზანულ მოძრაობას, იძულებული გახდა საფრანგეთში, ემიგრაციაში წასულიყო, სადაც 1930 წელს გარდაიცვალა.  ამბროსი ხელაია – სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი 1921-1927 წლებში. რუსეთის პირველი რევოლუციის დროს ამბროსი იბრძოდა ქართული მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის ავტოკეფალიის (დამოუკიდებლობის) აღდგენისათვის, რის გამოც 1905 რუსეთში გადაასახლეს. ბოლშევიკური რუსეთის მიერ ქვეყნის დაპყრობის შემდეგ, 1921 წლიდან, აქტიურად იყო ჩაბმული ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობაში. 1922 წლის 7 თებერვალს მან თავისი ცნობილი მიმართვა გაუგზავნა გენუის მსოფლიო სამშვიდობო კონფერენციას. იგი მოითხოვდა საქართველოს შელახული, კანონიერი უფლებების აღდგენას. 1922 წელსვე ამბროსი დაპატიმრეს და 1924 წლის დამლევამდე იმყოფებოდა მეტეხის ციხეში. მას ეკუთვნის პატიმრობის დროს წარმოთქმული ცნობილი სიტყვები: „ჩემი სული ღმერთს ეკუთვნის, ჩემი გული სამშობლოს, ჩემი გვამი კი თქვენთვის დამითმია, მტარვალებო!“ 1927 წელს ჩამოაცილეს ეკლესიის მართვას. იმავე წლის 23 მარტს ამბროსი ხელაია გარდაიცვალა.  ექვთიმე თაყაიშვილი – საქართველოს ოკუპაციის შემდეგ, 1921 წელს ექვთიმე თაყაიშვილმა საქართველო დატოვა. იგი ათეულობით წლების განმავლობაში პატრონობდა საქართველოს ეროვნულ განძს, რომელიც მისი დამსახურებით გადაურჩა დაკარგვას და გაფანტვას. საბოლოოდ განძი საქართველოს დაუბრუნდა. სამშობლოში დაბრუნებული ექვთიმე აღადგინეს თსუ–ში პროფესორად, თუმცა 1951 წლიდან მისი შევიწროვება დაიწყო: დააპატიმრეს მისი შვილობილი, ხოლო ექვთიმე გაათავისუფლეს უნივერსიტეტიდან. რასაც ვერ გაუძლო და უკიდურეს გაჭირვებაში გარდაიცვალა.  მერაბ კოსტავა – დისიდენტი და უფლებადამცველი, მუსიკათმცოდნე, პოეტი. ტრაგიკულ დაღუპვამდე იყო საქართველოს ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის ყველაზე გამორჩეული ლიდერი. კოსტავა იბრძოდა საქართველოს დამოუკიდებლობისთვის, ეწეოდა დისიდენტურ და ადამიანის უფლებათა დამცველ საქმიანობას, ებრძოდა საქართველოში დამყარებულ საბჭოთა რეჟიმს, საკუთარი შეხედულებებისა და ფასეულობებისთვის რამდენჯერმე დააპატიმრეს და გადაასახლეს.  #გადაიაზრეისტორია რადგან #ესქვეყანაშენია

ფეხბურთში მამების თასის, მამის დღის, ტრენინგების „მამაკაცური საუბრების“, თბილისის ქუჩებში ფართომასშტაბიანი კამპანიის შემდეგ, თბილისსა და ქუთაისში. სულ ახლახანს, „მამების სკოლა“ გაიხსნა.  „მამების სკოლა“ მრავალწლიანი კამპანიის –„კაცები ზრუნავენ“ – ფარგლებში შეიქმნა, რომელსაც გაეროს მოსახლეობის ფონდის მხარდაჭერით არასამთავრობო ორგანიზაცია „ვიზრუნოთ ერთად“ ახორციელებს. სკოლის მიზანია რაც შეიძლება მეტმა ახალბედა მამამ მიიღოს აქტიური მონაწილეობა შვილის აღზრდაში. 8 შეხვედრის ფარგლებში, შესაბამის ხელშემწყობ რჩევებსა და ინფორმაციას მიიღებენ მონაწილეები.  „საქართველოში ჩატარებული კვლევებით კაცები უფრო ნაკლებად არიან ჩართული საოჯახო საქმეებსა და შვილის აღზრდაში ვიდრე ქალები, ამიტომაც ჩვენ ვთვლით რომ „მამების სკოლის“ მსგავსი ინიციატივები ხელს შეუწყობს უფრო მეტი მამა დაფიქრდეს ამ საკითხზე“, ამბობს არასამთავრობო ორგანიზაცია წარმომადგენელი.  ჰარმონიული საზოგადოების შექმნის საფუძველი სწორედ ასეთი ცვლილებებია, როგორსაც „მამების სკოლა" გვთავაზობს. ცვლილებები, რომელიც ადამიანებს უარყოფითი სოციალური ნომრებისა და სტერეოტიპებისგან ათავისუფლებს.  #გაიზიარეპასუხისმგებლობა რადგან #ესქვეყანაშენია

დაავადებათა კონტროლის ცენტრის მონაცემებით: ინფიცირებულთა 95.92% იყო არავაქცინირებული! ჰოსპიტალიზირებულთა 94.4% იყო არავაქცინირებული! გარდაცვლილთა 98.96% იყო არავაქცინირებული! ნუ ენდობი ვირუსულ ჭორებს. დაუჯერე სტატისტიკას!

წინა საუკუნის 90–იან წლებში, წალკაში აჭარიდან და სვანეთიდან ეკომიგრანტები ჩაასახლეს. როცა მათი შვილები და შვილიშვილები წამოიზარდნენ – ახალგაზრდებმა არსებული გარემოს უკეთესობისკენ ცვლილება წამოიწყეს. მათ შორის იყო ირა ძირკვაძე, რომელმაც თანამოაზრეებთან და აქტივისტებთან ერთად სოციალური საწარმო „გუმბათი“ დაარსა.  „გუმბათის“ მიზანია ცოდნის გავრცელებით, წალკაში მცხოვრები მრალფეროვანი საზოგადოების მშვიდობიანი თანაცხოვრება. ერთ–ერთი მიმართულებაა ადგილობრივი ეთნიკური უმცირესობების წარმომადგენლებისთვის ქართული ენის სრულყოფილად სწავლება, რაც მათ განათლების მიღებისა და მონაწილეობით პროცესებში თანაბარ შესაძლებლობას უწყობს ხელს.  „ეთნიკური უმცირესობებისთვის ენობრივი ბარიერი დიდი პრობლემაა, თუმცა ახალგაზრდებისთვის ეს საკითხი მოგვარდა, თბილისიდან ჩამოსული საუკეთესო მასწავლებლები გვასწავლიან. ისინი და სოციალური საწარმო „გუმბათის“ წარმომადგენლები დიდ როლს თამაშობენ ჩვენს ცხოვრებაში. „გუმბათის“ საშუალებით მივიღე ბევრი ინფორმაცია თვითგანვითარების შესაძლებლობების, არაფორმალური განათლების შესახებ“, ამბობს „გუმბათის“ ბენეფიციარი ემილია ბლიკიანი. რომელიც თვლის, რომ მის მომავალ გეგმებზე სოციალურმა საწარმომ დიდი ზეგავალენა იქონია, სურს გახდეს ექიმი, დაბრუნდეს წალკაში. დაეხმაროს ხალხს და ასევე. არაფორმალური განათლების საშუალებით თავადაც გაუზიაროს გამოცდილება ახალგაზრდებს.  2020–2021 წლებში სოციალური საწარმო „გუმბათის“ 16 აბიტურიენტს დაუფასდა ცოდნა და გახდა სტუდენტი. თავად „გუმბათი“ კი, 2020 წლის საუკეთესო სოციალურ საწარმოდ აღიარებს.  #გაიზიარეპასუხისმგებლობა რადგან #ესქვეყანაშენია

ხობში, სოფელ თორსაში პატარა ღელე ჩამოდის, რომელსაც სახელად „თოლისკური“ ჰქვია. როცა პროფესიით ექიმმა გვანცა კიკალეიშვილმა თანამოაზრეებთან ერთად არასამთავრობო ორგანიზაცია დაარსა სახელზე ბევრი არ უფიქრია.„თოლისკური“ ასე ჰქვია, სოფელ თორსაში დაარსებულ განათლებისა და განვითარების ცენტრს, რომელიც ხობში მცხოვრები ახალგაზრდების არაფორმალური განათლების, სამოქალაქო აქტივიზმის და ადგილობრივების ეკონომიკური მდგომარეობის გაუმჯობესების ხელშეწყობის მიმართულებით მუშაობს.  ორგანიზაციამ 8 წლის განმავლობაში სამი ცენტრი შექმნა: შშმ ბავშვთა დღის ცენტრი „ჩვენი სახლი“, ახალგაზრდული ტექნოლოგიური ცენტრი და სოციალური საწარმო „ჩირიგე“. დღეს სოციალურ საწარმო „ჩირიგეზე“ გვინდა გიამბოთ. სოციალური მეწარმეობა ბიზნესის ახალი მიმართულებაა – ქმნის სხვადასხვა პროდუქტს, სერვისს და შემოსავლებს მიმართავს საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანი ინიციატივების განსახორციელებლად. საქართველოში ამ მოდელს ყველაზე ხშირად არასამთავრობო ორგანიზაციები იყენებენ. „თოლისკური“ ერთ–ერთია იმ ორგანიზაციებიდან, რომელმაც სოციალური საწარმოს მოდელი გამოიყენა – ადგილობრივი და დევნილი ქალები დაასაქმა, ადგილობრივი ფერმერებისგან სოფლებში მოყვანილი სხვადასხვა ეკოლოგიურად სუფთა ხილით ჩირის წარმოება დაიწყო. ახალგაზრდული ტექნოლოგიური ცენტრის წევრებმა კი ჩირისთვის სხვადასხვა შეფუთვა მოიფიქრეს და შექმნეს. სოციალური საწარმო „ჩირიგე“ სამომავლოდ ბევრ სიახლეს და განვითარებას გეგმავს, ხოლო სოციალური მიზნებისთვის წარმოებიდან შემოსული თანხით ახალგაზრდების და მათი ინიციატივების ფინანსურ მხარდაჭერას გეგმავს. ინიციატივების, რომლებიც ახალგაზრდების და მთლიანად სოფლის პრობლემებისა და განვითარებისკენ იქნება მიმართული. #გაიზიარეპასუხისმგებლობა რადგან #ესქვეყანაშენია

მე–19 საუკუნის ბოლოს და მე–20 საუკუნის დასაწყისში, საქართველოში მრავალი საინტერესო და იმ დროისათვის პროგრესული საზოგადოებრივი ორგანიზაცია არსებობდა. მაგალითად „ტფილისის მოყვარულ ფოტოგრაფთა საზოგადოება“.  იგი, ალექსანდრე როინაშვილის ატელიეში შეკრებილმა ფოტომოყვარულებმა, 1893 წელს დაარსეს. საზოგადოების მიზანი იყო პოპულარიზაცია გაეწია ფოტოგრაფიისთვის, გაევრცელებინა ცოდნა და ტექნოლოგიური სიახლეები. ამ მიზნით ხშირად ეწყობოდა საღამოები, სადაც საზოგადოების წევრების გარდა, მოწვეული სტუმრებიც კითხულობდნენ ლექციებს.  1897 წლის 23 აპრილს, დღევანდელ სამხატრო გალერეაში, იმ დროისათვის საკმაოდ ამბიციური პროექტი განახორციელეს – გამოფენა მოაწყვეს. 50–მდე ფოტოგრაფის ასეულობით ფოტო იხილა მაშინდელმა საზოგადოებამ. გამოფენაზე ასევე წარმოდგენილი იყო ფოტოგრაფიული აპარატები და მოწყობილობები.  საქართველოს ეროვნულ არქივში დაცულია გამოფენაში მონაწილე ფოტოგრაფთა და საზოგადოების წევრთა სია, ორგანიზაციის საქმიანობის ამსახველი დოკუმენტები. მათ შორის წესდება, რომელიც საზოგადოების შიდა სტრუქტურას, თანამდებობის პირთა არჩევის, საბჭოს მოწვევის წესსა და უფრო მეტიც, ორგანიზაციის საქმიანობის შეჩერების წესსაც ადგენს.  საზოგადოების წესდება 63 პუნქტს მოიცავდა. ერთ–ერთი მათგანის გვამცნობს: (§34) „ ... თავმჯდომარეს აქვს ერთი ხმა, მსგავსად სხვა წევრებისა, თუმცა ხმათა თანაბრობის შემთხვევაში მისი ხმა გადაწონის“.  #გადაიაზრეისტორია რადგან #ესქვეყანაშენია  წყარო: https://cutt.ly/iRKD1Qq

100 წლის წინათ, საქართველოს დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდგომ, პირველი ნაბიჯები სწორედ თვითმმართველობის განვითარების მიმართულებით გადაიდგა.  1918-1920 წლებში აირჩიეს 20 სამაზრო, 26 საქალაქო და 400-ზე მეტი სათემო თვითმმართველობა.  შემუშავებული კანონმდებლობის მიხედვით ადგილობრივ თვითმმართველობას ფართო უფლებები მიენიჭა. თვითმმართველობების კომპეტენციას წარმოადგენდა:  ადგილობრივი გადასახადების შემოღება;  ადგილობრივი ქონების და კაპიტალის მართვა;  სახელმწიფო გადასახადების მოკრების უზრუნველყოფა;  სახალხო განათლების განვითარება;  განსახლება, საცხოვრებელი გარემოს გაუმჯობესება;  საზოგადოებრივი დაზღვევისა და ჯანდაცვის სისტემის განვითარება;  შრომის დაცვა. შრომის ბირჟის ჩამოყალიბება და ა. შ.;  სოციალური უზრუნველყოფის სამსახურები;  ყველა სახის სატრანსპორტო კომუნიკაციების, გზების მართვა და განვითარება;  კომუნიკაციების - ფოსტა-ტელეგრაფის განვითარება;  გარემოს დაცვა;  ბუნებრივი რესურსების (მიწა, წყალი, ტყე) მართვა;  სტიქიურ უბედურებებთან ბრძოლა (საგანგებო, სამაშველო და სახანძრო სამსახურები);  კულტურის განვითარება და კულტურის და ხელოვნების ძეგლთა დაცვა;  სოფლის მეურნეობის და ვაჭრობის განვითარება;  წვრილი კრედიტის და შემნახველ-გამსესხებელი საზოგადოებების მოწყობა;  კოოპერაციის წახალისება;  სამაზრო სტატისტიკის წარმოება;  უსაფრთხოების დაცვა და წესრიგის უზრუნველყოფა.  სირთულეებისა და ხარვეზების მიუხედავად, 1918-1921 წლებში ადგილობრივმა თვითმმართველობებმა არაერთი პროექტი განახორციელეს. მაგალითად სამტრედიიდან სამეგრელოსკენ რკინიგზის ლიანდაგი, რიონის ნაპირსამაგრი სამუშაოები, წყნეთის დედაქალაქთან დასაკავშირებლად ტრანვაის ხაზის პროექტი, ქვეყნის მასშტაბით უამრავი სკოლა,ბიბლიოთეკა, თეატრი, სახალხო უნივერსიტეტი შეიქმნა და ასე შემდეგ. საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს ოკუპაციის შემდგომ, ისევე როგორც ყველა დემოკრატიული ინსტიტუტი, თვითმმართველობაც მოისპო და ამ სისტემის შემქნელებიც დიდი საბჭოთა ტერორის მსხვერპლნი გახდნენ.  #გადაიაზრეისტორია რადგან #ესქვეყანაშენია