მისი ამბავი ზღაპარს ჰგავს: ჯორჯ კობის, ანუ გრიგოლ კობახიძის ისტორია მე–19 საუკუნის მიწურულს, რაჭის სოფელ თხმორში იწყება. 10 წლის ბიჭი მშობლიური სოფლიდან გაიპარა და ბედის საძიებლად გაემგზავრა – ჯერ ბორჯომში, თბილისში, შემდეგ პოლონეთის გავლით გერმანიაში, გერმანიიდან ინგლისში და ბოლოს ამერიკაში.  ამ გზაზე უამრავი გაჭირვება, მარცხი გამოიარა, თუმცა უამრავი წარმატება ხვდა წილად და მსოფლიოსაც ბევრი გამოგონება დაუტოვა, არაფორმალურად მას, ამერიკაში „ქიმიური მრეწველობის მეფესაც“ ეძახდნენ.  ავტომატური საწერ-კალამი, წყალგამძლე ცემენტი და მინა-ბლოკი, რომლებსაც აქტიურად იყენებდნენ ცათამბჯენების მშენებლობაში. ის ამზადებდა ფლაკონებს გიორგი მაჩაბლის სუნამოსთვის და ქმნიდა პროდუქციას ქიმიური და სამედიცინო ლაბორატორიებისათვის, საველე ჰოსპიტლებისა და საავადმყოფოებისათვის, რომელსაც მეორე მსოფლიო ომში იყენებდა როგორც ამერიკის შეერთებული შტატები, ასევე კანადა.  ჯორჯ კობის სახელით დღემდე იყიდება გასულ საუკუნეში დამზადებული საშობაო ნაძვის ხის მოელვარე სათამაშოები ვინტაჟურ ონლაინ მაღაზიებში და დღემდე აქვს მათ ყუთებს წარწერა – „ორნამენტი. კობი, ეს შობაა”.  #გადაიაზრეისტორია, რადგან #ესქვეყანაშენია

„საკუთარი თავი არის ერთადერთი, ვისაც შეუძლია როგორც აგაფრინოს ზემოთ, ისე დაგანარცხოს დაბლა." მოუსმინე პარამოფარიკავე ირმა ხეცურიანის ისტორიას.

შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ადამიანებს ჯერ ისევ ბევრი ბარიერის გადალახვა უწევთ. არასამთავრობო ორგანიზაცია სტუდია ”ეიდისი" უკვე 22 წელია სოციალურად დაუცველი, მათ შორის შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ბავშვებისა და ახალგაზრდების ინტერესებსა და უფლებებს იცავს. ორგანიზაცია მძიმე და ღრმა გონებრივი განვითარების შეფერხების მქონე ბავშვთა ბინაზე მომსახურების ქვეპროგრამას ახორციელებს. მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ თავისი სპეციფიკით, პროგრამა გამორჩეულია სხვა სერვისებიდან და განკუთვნილია ყველაზე მოწყვლადი ბავშვებისთვის, რომელთა მდგომარეობაც განსაკუთრებულ ზრუნვას საჭიროებს. ორგანიზაცია გვიზიარებს მოსაზრებას თუ როგორ უნდა იყოს ინკლუზიური გარემო: შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ადამიანებს, ისევე როგორც ყველა ადამიანს, ქვეყნის კანონმდებლობა და საერთაშორისო აქტები უნდა აძლევდეს საკუთარი აზრის გამოხატვის, განათლების, დასაქმების, თვითრეალიზების და სოციალიზაციის საშუალებას. ყველა ადამიანს, მათ შორის შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირსაც პერიოდულად სჭირდება დახმარება. მაგრამ სანამ დაეხმარები აუცილებლად ჰკითხეთ, შესაძლოა მას მარტო ყოფნა, ან პრობლემის დამოუკიდებლად დაძლევა სურს. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვი, უამრავი სხვა ბავშვის მსგავსად განსხვავებული ხასიათითა და ნიშან–თვისებით გამოირჩევა. ნუ ჩათვლით გმირობად საზოგადოებრივ ცხოვრებაში მათი ჩართვის სურვილს – ეს მათი უფლებაა. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვები ქვეყნის მომავალია – ეს საზოგადოების თითოეულმა წევრმა უნდა გაითავისოს. ისინი ისევე უნდა ემსახურონ ქვეყნის განვითარებასა და ეკონომიკურ მდგრადობას, როგორც ყველა მათი თანატოლ #გაიზიარეპასუხისმგებლობა რადგან #ესქვეყანაშენია

რა არის სტერეოტიპი? რა გსმენია? იცი მის შესახებ. ნახე ვიდეო და გაიქარწყლე სტერეორიპები სტერეოტიპებზე. #გაიზიარეპასუხისმგებლობა რადგან #ესქვეყანაშენია <

სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების მოპოვება საზოგადოებრივი ორგანიზაციისთვის საჯარო ინსტიტუტებთან, ძირითადად, სამთავრობო სტრუქტურებთან თანამშრომლობას ნიშნავს, ცენტრალურ, თუ მუნიციპალურ დონეზე. აუცილებელი არ არის კონკრეტულ საკითხში თანამშრომლობაზე შეთანხმებულებს ყველაფერში ერთი და იგივე პოზიცია ჰქონდეთ, თუმცა, სწორედ ხელისუფლებასთან თანამშრომლობაა ის ფაქტორი, რომელიც სსო-ების ნაწილს სახელმწიფო საგრატო დაფინანსების მოპოვების მიზანშეწონილობაში აეჭვებს.  შეზღუდული შესაძლებლობების ბავშვთა ასოციაცია „ანიკა“ ერთ-ერთია იმ სსო-ებიდან, რომელიც, შეიძლება, სამთავრობო სტრუქტურებისა და საზოგადოებრივი ორგანიზაციების კარგი თანამშრომლობის მაგალითად მოვიყვანოთ. სიტყვა „კარგი“ აქ მხოლოდ ერთი დატვირთვით გამოიყენება - სახელმწიფოებრივად სასარგებლო, მნიშვნელოვანი. 1997 წელს შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ბავშვების მშობლების მიერ დაფუძნებული ეს ორგანიზაცია, ადგილობრივი და საერთაშორისო დონორების გარდა, აქტიურად თანამშრომლობს სამინისტროებთან და მუნიციპალიტეტებთან.  „სახელმწიფო პროგრამების განხორციელებაში ორგანიზაცია 2006 წლიდან ჩაერთო“, - ამბობს „ანიკას“ დამფუძნებელი და დირექტორი, ირინე ინასარიძე, - „ეს გახლდათ ჯანდაცვის სამინისტროს „შშმ ბავშვთა ცენტრებით მომსახურების პროგრამა“, რომელსაც ახლაც ვახორციელებთ. დღის ცენტრის მომსახურება გულისხმობს 6-დან 18 წლამდე ასაკის და 18+ ასაკის შშმ ბავშვთა და პირთათვის დღის განმავლობაში მომსახურების მიწოდებას თითოეული მონაწილის ინდივიდუალური საჭიროებების გათვალისწინებით, როგორც თბილისში, ისე - ბოლნისის მუნიციპალიტეტის დაბა კაზრეთში“.  როგორც ირინე ყვება, დღის ცენტრების მომსახურების პროგრამა ბოლო წლებში, წელიწადში, საშუალოდ, 75-80 ბენეფიციარს მოიცავს. ბავშვთა დღის ცენტრი ხელს უწყობს შშმ ბავშვების საჯარო სკოლებში ჩართულობას და მათ მხარდაჭერას; შშმ პირთა დამოუკიდებელი ცხოვრების უნარების განვითარებას, კარიერულ ორიენტაციასა და დასაქმებას; ეხმარება სასკოლო (9 კლასის, მათთვის, ვისაც არასრული განათლება აქვს მიღებული) ატესტატების მიღებას ექსტერნის გზით და შემდგომ მათ პროფესიულ სასწავლებლებში სხვადასხვა პროფესიების დაუფლებას.  პროგრამის ეფექტიანობის გაზრდისთვის, „ანიკა“ მუდმივად ზრუნავს სპეციალისტების კვალიფიკაციის ამაღლებაზე, ფიზიკური ინფრასტრუქტურის განვითარებასა და უშუალოდ სერვისში ახალი და ინოვაციური მიმართულებების დამატებაზე. მაგალითად, ბავშვთა დღის ცენტრში დამატებით დაინერგა 13-18 წლის ასაკის შშმ ბავშვებისთვის კარიერული და დამოუკიდებელი ცხოვრების უნარების განვითარების მიმართულება, ხოლო შშმ პირთა დღის ცენტრში - ბინაზე გაძლიერების მიმართულება.  „2018 წლიდან ჯანდაცვის სამინისტროს „ბავშვთა ადრეული ინტერვენციის ქვეპროგრამაში“ ჩავერთეთ“, - აგრძელებს ირინე ინასარიძე, - „ეს ქვეპროგრამა გულისხმობს 0-7 წლამდე ასაკის განვითარების შეფერხების მქონე ბავშვების განვითარებასა და ოჯახის მხარდაჭერას. პროგრამა ასრულებს პრევენციულ ფუნქციას, რათა არ დადგეს შეზღუდული შესაძლებლობა და გაძლიერდეს ოჯახი ბავშვის განვითარებაში წვლილის გასაფართოებლად. ბავშვთა ადრეული ინტერვენციის ქვეპროგრამის ფარგლებში, ორგანიზაციამ გადაამზადა სპეციალისტები, როგორც ადრეული ინტერვენციონისტები, მოაწყო ჯგუფური აქტივობების განსახორციელებელი სივრცე, ვამზადებთ და ვამატებთ სხვადასხვა სპეციალისტებს მულტიდისციპლინარული გუნდის კვალიფიკაციის ამაღლების და მრავალფეროვნების უზრუნველსაყოფად. ბავშვთა ადრეული ინტერვენციის პროგრამა მოემსახურა 100-მდე ბავშვსა და ოჯახს. ამ მომსახურების ფარგლებში, შშმ ბავშვების ოჯახის წევრები ბავშვის განვითარების სხვადასხვა სტრატეგიებს სწავლობენ“.  კიდევ ერთი პროგრამა, რომელსაც ორგანიზაცია „ანიკა“ სახელისუფლო სტრუქტურებთან თანამშრომლობით ახორციელებს, არის ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის „შშმ პირთა პერსონალური ასისტენტის მომსახურება”. „პერსონალური ასისტენტის სერვისი ხელს უწყობს შშმ პირთა დამოუკიდებელი ცხოვრების მხარდაჭერას“, - ამბობს ირინე, - „სერვისის ფარგლებში, მოვამზადეთ და თბილისის მერიას, ჯანდაცვის სამინისტროს წარვუდგინეთ სერვისის სტანდარტი, პროგრამა და ასისტენტების მომზადების სატრენინგო პროგრამა, რომლის მიხედვითაც პერსონალური ასისტენტის 22-დღიანი ინტენსიური სწავლებით მომზადდნენ ახალგაზრდები. ამავე სატრენინგო პროგრამით მოამზადა ჩვენმა ორგანიზაციამ 12 პერსონალური ასისტენტი ბათუმის მუნიციპალიტეტის მერიის დაკვეთით. მთლიანობაში, პერსონალური ასისტენტის პროგრამა მოემსახურა 60-მდე შშმ პირს თბილისის მასშტაბით. ასისტენტები შშმ პირებს უწევდნენ ასისტირებას დასაქმების და განათლების სფეროებში“.  ამგვარი თანამშრომლობის მრავალწლიანი გამოცდილება „ანიკას“ ხელმძღვანელს უფლებას აძლევს განაცხადოს, რომ სახელმწიფო საგრანტო დაფინასნების მოპოვება, სახელმწიფო პროგრამებში მონაწილეობა მნიშვნელოვანია სსო-ბის საქმიანობის მრავალფეროვნების და მდგრადობის უზრუნველსაყოფად, მეტიც, ეს მნიშვნელოვანია საკუთრივ მიზნობრივი ჯგუფებისთვის, რადგან კონკურენცია, რომელიც სერვისის მიმწოდებელ ორგანიზაციებს შორის წარმოიქმნება თავად სერვისის ხარისხის ამაღლებას უწყობს ხელს.  მაკა ჯაიანი

ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი საკითხი, რომელზეც საზოგადოებრივი ორგანიზაციები სახელმწიფო გრანტების კონტექსტში საუბრობენ, საგრანტო დაფინანსებისთვის შერჩეული თემები გახლავთ. საჯარო უწყებებში ამბობენ, რომ თემებს საგრანტო დაფინანსებისთვის შესაბამისი სფეროების შესწავლის შედეგად არჩევენ. 2016-2017-2018-2019 წლებში, რომლის პერიოდშიც სახელმწიფო გრანტების გაცემის პრაქტიკა სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტმა (CSI) ევროკავშირისა და გერმანიის ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ფედერალური სამინისტროს მიერ დაფინანსებული პროექტის, „სამოქალაქო საზოგადოების განვითარების ინიციატივა“, ფარგლებში შეისწავლა, საგრანტო თემატიკა ასეთია:&nbsp; ყოფილ მსჯავრდებულთა ბიზნესინიციატივების მხარდაჭერა; დანაშაულის ეფექტური პრევენცია; ყოფილ მსჯავრდებულთათვის ტატუს მოშორება; ქუჩაში მცხოვრებ ან/და მომუშავე ბავშვთა იდენტიფიცირებისა და საზოგადოებაში ინტეგრაციის ხელშეწყობა; ნარკოტიკების ავადმოხმარებით გამოწვეული ზიანისა და ქუჩაში მცხოვრები ან/და მომუშავე ბავშვთა მიმართ ადამიანით ვაჭრობის (ტრეფიკინგის) პრევენცია - საქართველოს იუსტიციის სამინისტრო.&nbsp; დევნილებისთვის სამედიცინო მომსახურებისა და მედიკამენტების დაფინანსება; სოციალური პროექტების დაფინანსება; საცხოვრისით დროებითი უზრუნველყოფა; სამუშაოს მაძიებელთა პროფესიული მომზადება-გადამზადებისა და კვალიფიკაციის ამაღლების პროგრამაში ბენეფიციართა ჩართვის ხელშეწყობა; იურიდიული დახმარება; დევნილების შემოსავლის გაზრდა მათი სასოფლო სამეურნეო და სოციალური ინიციატივების მხარდაჭერის გზით; თვითდასაქმებაზე ორიენტირებული სოციალური ინიციატივების მხარდაჭერა, როგორიცაა მცირე ბიზნეს ინიციატივებისა და თვითკმარობაზე მიმართული პროექტები; სამშობლოში დაბრუნებულ მიგრანტთა რეინტეგრაციის ხელშეწყობა; ადგილობრივი ინტეგრაციის ხელშეწყობა შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში - საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო.&nbsp; სამშვიდობო ინიციატივა - საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის აპარატი (საგრანტო კონკურსი არ გამოცხადებულა, მოხდა პირდაპირი დაკონტრაქტება).&nbsp; პოლიტიკური პარტიების საარჩევნო შესაძლებლობების განვითარების ხელშეწყობა; ამომრჩეველთა ინფორმირება და ცნობიერების ამაღლება გასამართი საქართველოს პარლამენტის არჩევნებისათვის; არჩევნებში მოწყვლადი ჯგუფების და ქალების მონაწილეობის ხელშეწყობა; ახალგაზრდა ამომრჩევლების საარჩევნო ცნობიერების და სამოქალაქო კულტურის ამაღლების ხელშეწყობა; ამომრჩეველთა განათლება საარჩევნო და სამოქალაქო კულტურის განვითარებისათვის - საქართველოს ცენტრალური საარჩევნო კომისია.&nbsp; განათლების სფეროში სწავლა-სწავლების ხარისხის გაუმჯობესება; დასაქმების ხელშეწყობა და არაფორმალური განათლება; სოციალური მეწარმეობის ხელშეწყობა; სკოლიდან სამუშაოზე გადასვლის პროცესის ხელშეწყობა; მასობრივი სპორტის განვითარების ხელშეწყობა; ჯანსაღი ცხოვრების წესის პოპულარიზაცია; სამოქალაქო მონაწილეობის გაზრდის ხელშეწყობა; გარემოს დაცვა; გადაწყველტილების მიღებაში ჩართვა; კულტურა; ინოვაციებისა და ტექნოლოგიური გამოგონებების ხელშეწყობა; ახალგაზრდებში ინოვაციებისა და სტარტ-აპ ტექნოლოგიური გამოგონებების მხარდაჭერა - საქართველოს განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრო.&nbsp; კულტურისა და განათლების სფეროს პროგრამების ფინანსური უზრუნველყოფა - აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის განათლების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრო.&nbsp; ინოვაციებისა და ტექნოლოგიების განვითარების ხელშეწყობა - ინოვაციებისა და ტექნოლოგიების სააგენტო.&nbsp; ფუნდამენტური კვლევების საგრანტო კონკურსი; საერთაშორისო სტანდარტებთან ინტერნაციონალიზაცია; ერთობლივი კვლევები უცხოეთში მოღვაწე თანამემამულეთა მონაწილეობით; სეზონური სკოლების საგრანტო კონკურსი (უცხოელ მეცნიერთა მონაწილეობით, მათ შორის ქართველოლოგიის საზაფხულო სკოლების სახელმწიფო სამეცნიერო გრანტები; 2015-2019); საკონფერენციო გრანტების კონკურსი (უცხოელ მეცნიერთა მონაწილეობით); სამეცნიერო კვლევების ხელშეწყობა; სამეცნიერო კვლევები; მობილობისა და საერთაშორისო სამეცნიერო ღონისძიებების საგრანტო კონკურსი; მეცნიერების პოპულარიზაციისათვის მიზნობრივი საგრანტო კონკურსი; საგამომცემლო სახელმწიფო სამეცნიერო გრანტების კონკურსი - შოთა რუსთაველის ეროვნული სამეცნიერო ფონდი.&nbsp; საქართველოში დემოკრატიული ღირებულებებისა და სახელმწიფოებრივი ინსტიტუტების დამკვიდრებისა და განვითარების ხელშეწყობა - საქართველოს პრეზიდენტის სარეზერვო ფონდი.&nbsp; სსო-ებთან ჩვენმა გასაუბრებამ საინტერესო ტენდენცია გამოკვეთა. „ადამიანის უფლებათა ცენტრის“ ხელმძღვანელი, ალეკო ცქიტიშვილი ყვება, რომ იყო შემთხვევები, როცა ცენტრის მიერ საჯარო უწყებებისთვის შეთავაზებული საპროექტო ინიციატივები არ დაფინანსდა, თუმცა, მოგვიანებით, იმავე უწყებებმა მათი ინიციატივების ანალოგიური შინაარსის პროექტიები სხვა ორგანიზაციებს დაუფინანსეს, - „წარსულში, სხვადასხვა დროს მივმართეთ საარჩევნო ადმინისტრაციას და, ასევე, იუსტიციის სამინისტროს ჩვენი საპროექტო წინადადებებით. არცერთი ჩვენი პროექტი სახელმწიფო უწყების/სსიპ-ის მიერ არ დაფინანსებულა. რამდენიმე შემთხვევაში, ცენტრის მიერ შეთავაზებული საპროექტო ინიციატივები, რომელზეც უარი გვეთქვა, მოგვიანებით, იმავე უწყებების მიერ, ანალოგიური შინაარსის პროექტიების სახით, სხვა ორგანიზაციებს დაუფინანსდა. ამდენად, გვაქვს საფუძვლიანი ეჭვი შერჩევითი მიდგომის არსებობასთან დაკავშირებით“. ფაქტობრივად, იგივეს ამბობს, სტუდია „ანდამატის“ ხელმძღვანელი, ლია კასპელაშვილი: „2007 წელს არსებობდა საგრანტო პროექტი - „სახელობო სწავლების ინტეგრირება სასკოლო სწავლებასთან“. ეს იდეა ჩემი მიწოდებული იყო განათლების მინისტრის მაშინდელი მოადგილის, მაია მიმინოშვილისთვის. თავიდან იდეა მომიწონა, შემდეგ უტოპიურად მოეჩვენა, თუმცა, ზუსტად ორ თვეში, საგრანტო კონკურსად ჩამოაყალიბა. მაგრამ იმიტომ, რომ იგი, აშკარად, პრაქტიკოსი, კვალიფიციური კადრების გარეშე იყო შედგენილი, სამ წელიწადში პროექტმა მდგრადობა შეწყვიტა. მიმაჩნია, რომ სწორად დაგეგმილი და სასკოლო-საგაკვეთილო ბადესთან სწორად ადაპტირებული სახელობო პროგრამები ძალიან მნიშვნელოვანია დღევანდელ მძიმე სოციალურ პირობებში მყოფი მოზარდებისთვის“.&nbsp; სახელობო პროგრამები ერთ-ერთია იმ საკითხებიდან, რომელსაც ჩვენი რესპოდენტი სსო-ები სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების თემატიკის კონტექსტში ასახელებენ. თომა კაკაბაძე, რომელიც წარმოადგენს ორგანიზაციას „ცვლილებები თანაბარი უფლებებისთვის“, ფიქრობს, რომ საგრანტო პროგრამები, რომელიც აქამდე გამოცხადებულა, მათი ბენეფიციარების წინაშე არსებულ გამოწვევებს ვერ პასუხობს, - „ჩვენი საქმიანობა პირდაპირ უკავშირდება შეზღუდული შესაძლებლობის პირებს და მნიშვნელოვნად მიგვაჩნია, სახელმწიფო საგრანტო კონკურსები ხაზგასმით მოიცავდეს ამ სფეროს. ამ მიმართულებით სახელმწიფოს მხარდაჭერა მნიშვნელოვანია შშმ პირთა სხვადასხვა სფეროში მონაწილეობის (განათლება, დასაქმება, არჩევნები, ეკონომიკა, კულტურა, სპორტი, მეცნიერება და ა.შ.) ხელშეწყობისთვის“.&nbsp; მეტი კონკრეტიკისა და მრავალფეროვნების საჭიროებას უსვამს ხაზს პავლე თვალიაშვილი, „სიქა“: „კარგი იქნება მრავალფეროვანი იყოს დაფინანსების მიმართულებები, მოიცავდეს ბევრ კონკრეტულ სფეროს/საკითხს; არ იყოს ისეთი ზოგადი, რომ მრავალმხრივი ინტერპრეტირების საშუალებას იძლეოდეს. დავამატებდი მეწარმეობის განვითარების აქტივობებს - სანამ სოციალური მეწარმეობა გააქტიურდება, მისთვის მყარი ბაზისია შესაქმნელი“. მეწარმეობის მიმართულების ხელშეწყობა სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების საშუალებით მნიშვნელოვნად მიაჩნია ლია კასპელაშვილსაც.&nbsp; „ქვეყანაში ჭირს როგორც სამუშაო ადგილები, ისე - პროფესიული კადრები. თითქოს, გვაქვს პროფესიული კოლეჯები, მაგრამ შესაბამის კვალიფიციურ დონეს მისი კურსდამთავრებულები ვერ აღწევენ. თითქოს, მუშაობს „აწარმოე საქართველოში“, მაგრამ მაინც ნაკლებია საწარმოები - ამოწურავენ მონიტორინგის ვადებს და ფუნქციონირებას წყვეტენ. მნიშვნელოვანია მეწარმეთა კვალიფიციური გადამზადება მენეჯმენტისა და მარკეტინგი მიმართულებით, თუ გვსურს გრძელვადიან, სიცოცხლისუნარიან შედეგებზე ვიყოთ ორიენტირებული“, - ამბობს სტუდია „ანდამატის“ ხელმძღვანელი.&nbsp; მიუხედავად იმისა, რომ მსხვილი საზოგადოებირივი ორგანიზაციების ნაწილი, ე.წ. Watchdog-ები, მიიჩნევენ, რომ საქართველოში სახელმწიფო უწყებების საქმიანობის გამჭვირვალობის დონე სსო-ების მიერ სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების მიღების მართებულობას ეჭვქვეშ აყენებს, „ადამიანის უფლებათა ცენტრის“ ხელმძღვანელი, ალეკო ცქიტიშვილი საკითხს ასე კატეგორიულად არ უყურებს, - „ვინაიდან Watchdog-ების ძირითადი საქმიანობა არის სახელმწიფო უწყებების მუშაობის მონიტორინგი, იდენტიფიცირებული დარღვევების დოკუმენტირება და ანგარიშების მომზადება, რთულად წარმოასდგენია დამოუკიდებელმა Watchdog ორგანიზაციამ სახელმწიფოს დაფინანსება მოითხოვოს, მაგალითად, მსჯავრდებულების მდგომარეობის მონიტორინგის ან საარჩევნო დარღვევების მონიტორინგის მიზნით. თუმცა, ცნობიერების ასამაღლებელი, მოწყვლადი ჯგუფებისთვის უნარების განმავითარებელი პროექტების დაფინანსება სახელმწიფო ბიუჯეტიდან მისაღებად მიგვაჩნია“.&nbsp; ასეთ შესაძლებლობას ალეკო ცქიტიშვილი მხოლოდ სახელმწიფო გრანტების გაცემის პროცესის გამჭვირვალობის მაღალი ხარისხისა და ამ პროცესში ექსპერტთა ობიექტური, მიუკერძოებელი ჯგუფის მონაწილეობის პირობებში უშვებს. პროცესის გამჭვირვალობის გაზრდა ის მოთხოვნაა, რომელსაც სსო-ები, სახელმიწოფო გრანტებთან დაკავშირებით მსჯელობისას, პირველ რიგში აყენებენ.&nbsp; მაკა ჯაიანი

კოვიდ -19 პანდემიამ შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირთა ცხოვრებაზე განსაკუთრებით უარყოფითად იმოქმედა – ბევრი მათგანი დახურულ კარს მიღმა, ონლაინ კომუნიკაციის ამარა დატოვა. მათ შორის არიან არასამთავრობო ორგანიზაციის „კეთილდღეობისა და განვითარების ცენტრის“ ბენეფიციარები, რომლებიც დღის ცენტრის საშუალებით შემეცნებით, საგანმანათლებლო, ფსიქოლოგიურ სერვისებს იღებდნენ. რაც მათ ინტელექტუალურ და შემოქმედებით განვითარებას და სოციალურ ინკლუზიას უწყობდა ხელს.&nbsp; პანდემიით გამოწვეული საშიშროებების თავიდან აცილების მიზნით, ორგანიზაციამ დროებით შეაჩერა შემოქმედებითი სახელოსნოს, ახალგაზრდული ცენტრის, სოციალური საწარმოს „გორდიზაინის“, სმენის კვლევის ცენტრის, მოხალისეობის სამსახურის მუშაობა, გარდა შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვთა რეაბილიტაცია/აბილიტაციისა რომელიც აგრძელებს მუშაობას.&nbsp; არასამთავრობო ორგანიზაცია „კეთილდღეობისა და განვითარების ცენტრი", რომელიც მუშაობს შიდა ქართლის რეგიონში, აქვს ცენტრის ფილიალები ქარელსა და ხაშურში 140-მდე ბენეფიციარს ეხმარება განვითარებასა და რეაბილიტაციაში, პანდემიის შედეგად გორის დღის ცენტრი გადავიდა მუშაობისა და სწავლების დისტანციურ რეჟიმზე, ბენეფიციარებთან მუშაობაში ჩართო პედაგოგები, ფსიქოლოგი, ხელოვნებისა და ლოგოპედის ჩათვლით. მათ, ვისაც არ ჰქონდა ინტერნეტთან, კომპიუტერთან წვდომის შესაძლებლობა, ორგანიზაციამ ,,ადამიანის უფლებათა სახლის მიერ დაფინანსებულ პროექტში COVID-19: სამოქალაქო საზოგადოების მოქნილობა და მდგრადობა, ბენეფიციარებისათვის შეიძინა ლეპტოპები და ტელეფონები ონლაინ, სახლიდან სამუშაოდ. თუმცა ონლაინ კომუნიკაცია სრულად ვერ ანაცვლებს დღის ცენტრში სოციალიზაციასა და სწავლის სრულ პროცესს. ეს ბავშვებზე, ცხადია, უარყოფითად მოქმედებს. დღის ცენტრის გახსნას და ერთამანეთთან შეხვედრას მოუთმენლად ელიან.&nbsp; #გადაიაზრეპასუხისმგებლობა რადგან #ესქვეყანაშენია

სოციალური სამართლიანობის ცენტრის იურისტი მარიამ ჯანიაშვილი საზოგადოებრივი ორგანიზაციების ერთიან ვებპორტალს CsoGeorgia.org-ს, პანდემიის პერიოდში, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირების უფლებრივ მდგომარეობაზე, ორგანიზაციის რეკომენდაციებზე ესაუბრა. კოვიდ 19-ის გავრცელების შემდეგ, სოციალური სამართლიანობის ცენტრი ხშირად წერს რეკომენდაციებს, რომლებიც სახელმწიფომ შშმ პირთა ჯანმრთელობის დასაცავად და მათთვის აუცილებელი მომსახურებების მისაწოდებლად უნდა გაითვალისწინოს. ასრულებს თუ არა სახელმწიფო ამ რეკომენდაციებს, თუ კი, რაში გამოიხატება? COVID-19-ის პანდემიის დროს ჯანდაცვის სფეროში სოციალური სამართლიანობის ცენტრმა ყურადღება სამი ძირითადი მიმართულებით გაამახვილა (დეტალურად იხ.): ინსტიტუციებში (ფსიქიატრიულ დაწესებულებებსა და შშმ პირთა პანსიონატებში) განთავსებულ პირთა ჯანმრთელობისა და კეთილდღეობის დაცვა; ვირუსის გავრცელებისა და მთავრობის მიერ მიღებული ზომების შესახებ შშმ პირებისათვის ინფორმაციის მისაწვდომობის უზრუნველყოფა; ზოგადი მოსახლეობისა და ფსიქოსოციალური საჭიროების მქონე პირებისათვის ფსიქიკური ჯანმრთელობის სერვისების დამატებითი უზრუნველყოფა. მიუხედავად ზემოაღნიშნული მიმართულებების მნიშვნელობისა, სახელმწიფოს მიერ გადადგმული ნაბიჯების უმეტესობა არათანმიმდევრული, არასაკმარისი ან/და დაგვიანებული იყო; ხოლო, ცალკეული ღონისძიებები სახელმწიფოს საერთოდ არ განუხორციელებია. ინსტიტუციებში განთავსებულ პირთა ჯანმრთელობისა და კეთილდღეობის დაცვის მიმართულებით მნიშვნელოვანი იყო, სახელმწიფოს შეემუშავებინა შესაბამისი პროტოკოლები და უზრუნველყო მათი ეფექტიანი აღსრულება. პრაქტიკაში ვირუსის პრევენცია უკიდურესად პრობლემურ საკითხად გამოჩნდა სწორედ ინსტიტუციებში, ფიზიკური დისტანცირების შესაძლებლობის არარსებობის, სომატური ჯანმრთელობის სერვისებთან შეზღუდული წვდომის, ჰიგიენის დაცვის საშუალებების უკიდურესი სიმწირის გათვალისწინებით. ამ მიმართულებით უმნიშვნელოვანეს ნაბიჯს წარმოადგენდა საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს მიერ ინსტიტუციებში COVID-19-ის მართვის პროტოკოლების შემუშავება. თუმცა, აღნიშნული პროტოკოლები სამინისტრომ დაგვიანებით, 2020 წლის მაისში მიიღო. ამასთანავე, უმნიშვნელოვანეს პრობლემას წარმოადგენს მათი პრაქტიკაში განხორციელება. სახელმწიფოს უმოქმედობა კიდევ უფრო ნათლად ინსტიტუციონალიზებული ადამიანების ვაქცინაციის მიმართულებით გამოჩნდა. საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროდან მიღებული ინფორმაციით, 2021 წლის ოქტომბრის მდგომარეობით, ფსიქიტრიულ დაწესებულებებსა და შშმ პირთა პანსიონატებში ვაქცინაციის პროცესი ჯერ კიდევ არ იყო დაწყებული. შშმ პირებისათვის ინფორმაციის მისაწვდომობის მიმართულებით არსებითი იყო, სახელმწიფოს ინფორმაციის გასავრცელებლად გამოეყენებინა კომუნიკაციის მრავალფეროვანი საშუალებები (მაგ., სურდო თარჯიმანი, მარტივად წასაკითხი ფორმატები), რომელიც სხვადასხვა შეზღუდვის მქონე პირების საჭიროებებს მოერგებოდა. ინფორმირების მიმართულება გახდა ის სფერო, სადაც მთავრობამ მეტ-ნაკლებად მნიშვნელოვანი ნაბიჯები გადადგა. მათ შორის, საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრომ სახელმწიფო სტრუქტურებისათვის სპეციალური რეკომენდაციები შეიმუშავა საზოგადოებრივი ჯანდაცვის შესახებ ინფორმაციის მიწოდებისა და მისაწვდომი ფორმით კომუნიკაციასთან დაკავშირებით. მთავრობის მიერ მიღებულმა ზომებმა ასევე მოიცვა ინფორმაციის გავრცელება ვიდეოწყაროებისა და ცხელი ხაზების მეშვეობით, 112 აღიჭურვა SMS და ვიდეოზარის ფუნქციებით, ხოლო მთავრობის ბრიფინგების ტრანსლაცია ჟესტური ენის მეშვეობით ხორციელდებოდა. მიუხედავად მთავრობის მიერ მიღებული ღონისძიებების მრავალფეროვნებისა, ინფორმირებასთან დაკავშირებით, სხვადასხვა შშმ ჯგუფებთან მიმართებით არაერთი პრობლემა გამოიკვეთა. მათ შორის, აღსანიშნავია: 1) ფსიქიატრიულ დაწესებულებებში მცხოვრები პირები - ძირითად შემთხვევებში, ინსტიტუციებში კორონავირუსის პრევენციის შესახებ ინფორმაცია პაციენტებისათვის მიუწვდომელ ნაწილში იყო განთავსებული; 2) ინტელექტუალური ნიშნით შშმ პირები - ვირუსის შესახებ ინფორმაციის მიწოდება მათთვის მისაწვდომ ფორმატში (ე.წ. მარტივად წასაკითხი ფორმატი) პანდემიის დაწყებიდან მხოლოდ რამდენიმე თვეში, 2020 წლის მაისში, გახდა შესაძლებელი; 3) უსინათლო და მცირემხედველი პირები - სახალხო დამცველის განცხადებით, ამ ჯგუფის წარმომადგენლებს პანდემიისას ხარისხიანი ინფორმაციის წვდომაზე მნიშვნელოვანი პრობლემები ჰქონდათ, რამაც გამოწვევები განსაკუთრებით მარტოხელა უსინათლო ან მცირემხედველი პირებთან მიმართებით წარმოშვა; 4) სმენის არმქონე პირები - ისინი გამოწვევების წინაშე პანდემიის მეორე ტალღისას აღმოჩნდნენ, როდესაც მთავრობის ბრიფინგების ტრანსლირება ჟესტური ენის მეშვეობით აღარ ხორციელდებოდა. საჭიროებების გაუთვალისწინებლობის გამო, ფაქტობრივ ვაკუუმში აღმოჩდნენ ეთნიკური უმცირესობის წარმომადგენელი სმენის არმქონე პირები. ფსიქიკური ჯანმრთელობის დამატებითი სერვისებით უზრუნველყოფის რეკომენდაციის მთავარი მიზანი მთავრობის მიერ პანდემიის დროს ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე გაზრდილი ტვირთის აღიარება და როგორც ზოგადად მოსახლეობის, ისე უშუალოდ ფსიქოსოციალური საჭიროების მქონე პირების მხარდაჭერა გახლდათ. &nbsp;სამწუხაროდ, ამ მიმართულებით ღონისძიებები მთავრობის პანდემიასთან ბრძოლის პოლიტიკაში საერთოდ არ ასახულა. თქვენი აზრით, რატომ არ&nbsp;ან&nbsp;ვერ უზრუნველყოფს სახელმწიფო შშმ პირთა უფლებების შესახებ კანონპროექტების მომზადებისას თვითონ შშმ პირების და ამ საკითხებზე მომუშავე ორგანიზაციების ჩართულობას? რატომ დგას ხოლმე მონაწილეობის პრობლემა,&nbsp;რაზეც, ფაქტობრივად, მუდმივად იწერება სხვადასხვა აქტივისტების და ორგანიზაციების მიერ... აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით, მნიშვნელოვანია, გამოიყოს რამდენიმე ძირითადი მიმართულება: - &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;ჩართულობის ერთიანი სტანდარტების არარსებობა - ქვეყანაში არც საკანონმდებლო და არც პოლიტიკის დონეზე არ არსებობს შშმ პირთა ჩართულობის სტანდარტები, რომელსაც გადაწყვეტილების მიღების დროს გამოიყენებდნენ სახელმწიფო უწყებები, მიუხედავად საერთაშორისო დონეზე ამგვარი რეკომენდაციების არსებობისა. ყოველივე ზემოაღნიშნული იწვევს ჩართულობის კონცეფციის არაერთგვაროვან ინტერპრეტაციას სხვადასხვა სახელმწიფო უწყების მხრიდან და ზრდის მათ მიერ ამ სფეროში უფლების ბოროტად გამოყენების (არასწორი/შეზღუდული სახით ინტერპრეტაციის) შესაძლებლობას; - &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;პოლიტიკური ნების არარსებობა - წლების განმავლობაში შშმ პირთა უფლებების დაცვის საკითხი არ წარმოადგენს პრიორიტეტს მთავრობის პოლიტიკურ დღის წესრიგში. ასევე, არ არსებობს პოლიტიკური ნება, გატარდეს ეფექტიანი რეფორმები და ამ პროცესებში შშმ პირთა რეკომენდაციებიც გაითვალისწინონ; - &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;თემის მობილიზების ნაკლებობა - ზემოაღნიშნული გამოწვევების პარალელურად, შშმ თემის მობილიზებაში ასევე არსებობს გარკვეული პრობლემები და მათი საქმიანობა საჭიროებს უფრო მეტ კოორდინაციას. ასევე, პრობლემურია გადაწყვეტილების მიღების პროცესებში ძირითადად სერვისპროვაიდერების ჩართვა (რომლებიც ცალკეულ სფეროებთან მიმართებით დაინტერესებულ მხარეებადაც შეიძლება ჩაითვალონ) და შშმ აქტივისტების პროცესებიდან გამორიცხვა. რატომ არის აუცილებელი შშმ პირებისთვის დეინსტიტუციონალიზაციის პროცესის წარმართვა? შშმ პირთა ინსტიტუციონალიზაცია ამ ჯგუფის წარმომადგენელთა უფლებების ერთ-ერთ ყველაზე უხეშ და მწვავე დარღვევას წარმოადგენს. დიდი ზომის სპეციალიზებული დაწესებულებების (ფსიქიატრიული დაწესებულებების, შშმ პირთა პანსიონატების, ფსიქიკური აშლილობის მქონე პირების თავშესაფრების) არსებობა პირდაპირ ეწინააღმდეგება შშმ პირთა უფლებების კონვენციას და ამ ჯგუფის წარმომადგენელთა საზოგადოებისგან გარიყვისა და იზოლაციის წინაპირობაა. ინსტიტუციონალიზაცია ადამიანს ართმევს ცხოვრებაზე კონტროლის ბერკეტებს და საკუთარ თავთან დაკავშირებით გადაწყვეტილების მიღების შესაძლებლობას. ინსტიტუციონალიზაციის შინაარსისა და მისი ხასიათის გამო შშმ პირები ვერ ახერხებენ ვერც ერთი უფლებითა და თავისუფლებით სარგებლობას და იმყოფებიან უფლებაუუნარობისა და ქმედუუნარობის მდგომარეობაში. საქართველოში ინსტიტუციონალიზაციას ასობით ადამიანი ექვემდებარება, რომელთა უმეტესობა უმძიმეს ფიზიკურ გარემოში, ძალადობის, იძულებითი ღონისძიებების, შრომითი ექსპლუატაციის რეჟიმის ქვეშ ცხოვრობს. ამგვარი მდგომარეობისა და სახელმწიფოს უპირობო ვალდებულების - უზრუნველყოს ყველა შშმ პირის უფლებები სხვებთან თანასწორად და მიანიჭოს მათ თანაბარი სამართალსუბიექტობა - გათვალისწინებით, არსებითია, შემუშავდეს ამგვარი დაწესებულებების დეინსტიტუციონალიზაციის სტრატეგია და შემუშავდეს თემზე დაფუძნებული სამედიცინო და სოციალური სერვისები, რომელიც შშმ პირებს შესთავაზებს მათ ინდივიდუალურ საჭიროებებზე მორგებულ მხარდაჭერას. ესაუბრა თეკლე ქაროსანიძე

სოციალური ინკლუზიის მხარდამჭერი ორგანიზაცია „ხელი ხელს“ ათი წელიწადია შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირებს ემსახურება, ცდილობს, გააძლიეროს ისინი, დამოუკიდებელი გახადოს და ხელი შეუწყოს მათ ინტეგრაციას საზოგადოებაში. ორგანიზაცია ამ მიზნების მიღწევას შშმ პირებისთვის საოჯახო საცხოვრისის სერვისის მიწოდებით ახერხებს. ბენეფიციარები დამოუკიდებლად იღებენ გადაწყვეტილებებს, თავად ამზადებენ კერძებს, ალაგებენ საცხოვრისს, უვლიან ბაღ-ბოსტანს, ყიდულობენ პროდუქტებს, ესწრებიან სხვადასხვა ღონისძიებებს... ზოგიერთ მათგანს პროფესიაც აქვს და დასაქმებულიც არის. ხელი ხელს აძლიერებს შშმ პირების ოჯახის წევრებსაც, პირებს, რომლებიც ზრუნავენ მათზე. ორგანიზაციის უახლეს მიღწევებს შორის არის ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) მიერ, მსოფლიოს მასშტაბით, მათი გამოცდილების საუკეთესოდ აღიარება. ამ და სხვა საინტერესო საკითხებზე CsoGeorgia.org-ს ორგანიზაციის პერსონალური ასისტირების პროგრამის მენეჯერი ელენა კობიძე ესაუბრა. ელენა, პირველ რიგში, რა უპირატესობა აქვს საოჯახო ტიპის საცხოვრისს შშმ პირებისთვის? თითოელ საცხოვრისში, შშმ პირთა რაოდენობა არ აღემატება 5 ბენეფიციარს. მომსახურების მთავარი პრინციპია ინდივიდზე ორიენტირება - ის თავად მონაწილეობს საკუთარი მხარდაჭერის გეგმის შექმნის პროცესში, თავად აძლევს მიმართულებას საკუთარ ცხოვრებას და საჭირო დროს იღებს საჭირო ინტენსივობის დახმარებას. ამასთან, სწავლობს &nbsp;ოჯახის წევრთა პატივისცემას და ოჯახურ თანაცხოვრებას. ზრდასრული შშმ პირებისთვის მცირე საოჯახო ტიპის სახლების მომსახურება საუკეთესო ალტერნატივაა იმ ადამიანებისთვის, რომლებსაც არ აქვთ საშუალება იცხოვრონ ბიოლოგიურ ოჯახში. ის ტიპური საცხოვრებლის იდენტურია, არ ჰგავს დიდი ზომის ინსტიტუციებს და საშუალებას გვაძლევს დავინახოთ პიროვნება. აქ მცხოვრებ შშმ პირებს არ აქვთ რეჟიმი, თავად იღებენ გადაწყვეტილებებს და ითვისებენ დამოუკიდებელი ცხოვრებისთვის საჭირო უნარებს. სერვისი მხარს უჭერს ბენეფიციარებს ჩაერთონ საგანმანათლებლო პროცესში, დასაქმდნენ, ჰქონდეთ მაღალი და მუდმივად მზარდი ჩართულობა თემის თუ საოჯახო ცხოვრებაში. თუ გაქვთ გამოცდილება, რომ შშმ პირი დამოუკიდებელი ცხოვრებისთვის სრულად მზად ჩაგითვლიათ და ხელი შეგიწყვიათ დაეტოვებინა საცხოვრისი, დაბრუნებულიყო ოჯახში (ასეთის არსებობის შემთხვევაში ან ახალი ოჯახი შეექმნა). ასეთი გამოცდილება არ გვქონია, რადგან მაცხოვრებლების უმეტესობა იზრდებოდა დიდი ზომის დაწესებულებებში და მათ არ ჰყავთ ოჯახი, ასევე დამოუკიდებლად ცხოვრების შემაფერხებელი ფაქტორია ფინანსური შეჭირვება. გურჯაანის სახლებში, მაცხოვრებლების დამოუკიდებლობის ხარისხი მაქსიმალურად გაზრდილია, შესაბამისად, ისინი აღარ საჭიროებენ მუდმივ მხარდაჭერას. ასევე, გურჯაანში გვყავს ორი ოჯახი, ცოლ-ქმარი, 2-2 შვილით. როგორც ვიცით, ყველა საცხოვრისს აქვს პერსონალური ასისტენტის 24 საათიანი მომსახურება. რას გულისხმობს ეს მომსახურება? პერსონალური ასისტირების მომსახურება მცირე საოჯახო ტიპის სახლებში გულისხმობს ბენეფიციარების მხარდაჭერას მათთვის ბუნებრივ გარემოში, დახმარებას საკუთარი შესაძლებლობების რეალიზებასა და ინტეგრაციაში, რაც ზრდის შშმ პირის დამოუკიდებლობას და საკუთარი ცხოვრების კონტროლის შესაძლებლობას. ასისტენტის &nbsp;მომსახურება, განსხვავებულია კონკრეტული ადამიანის საჭიროებებიდან გამომდინარე. ასისტირების აქტივობები შესაძლოა მოიცავდეს: მხარდაჭერას კომუნიკაციაში, გადაადგილებაში, დაგეგვმაში, დასვენება/მუშაობაში, სოციალიზაციაში, ფუნქციური უნარ-ჩვევების დასწავლაში, განათლებაში, კოგნიტურ, ემოციურ, სენსორულ და პიროვნულ სფეროებში. ჰყავს თუ არა ორგანიზაციას მოხალისეები და რას აკეთებენ ისინი? დიახ, ორგანიზაციას ჰყავს მოხალისეები, რომლებიც პანდემიის პირობებში ერთვებიან ონლაინ, ეცნობიან ბენეფიციარებს, ამყარებენ მათთან მეგობრულ კავშირებს და სთავაზობენ საინტერესო აქტივობებს, ჩართული არიან მათ ყოველდღიურ ცხოვრებასა და საქმიანობაში. როგორი იყო ორგანიზაციისთვის, საცხოვრისების ბენეფიციარებისთვის პანდემიის პერიოდი? პანდემიის პერიოდი საოჯახო ტიპის სახლებში მცხოვრები შშმ პირებისთვის, ისევე როგორც სხვა ადამიანებისთვის, რთული აღმოჩნდა. უსაფრთხოების წესებიდან გამომდინარე ბენეფიციარების უმრავლესობამ დაკარგა სამსახური. შეეზღუდათ კონტაქტები და მოაკლდათ სოციალიზაცია. შესაბამისად, მოგვიწია ალტერნატიული გზების ძიება ამ აქტივობების ჩასანაცვლებლად. ემოციურად მეტი მხარდაჭერა დასჭირდათ მოულოდნელ ცვლილებებთან შესაგუებლად და განსხვავებული ცხოვრების დასაწყებად. ამ ეტაპზე, რამე საჭიროების წინაშე ხომ არ დგას ორგანიზაცია? პანდემიის პერიოდში, გაიზარდა სერვისის ხარჯები, საჭირო გახდა იზოლაციის სივრცეების მოწყობა, ინდივიდუალური დაცვის საშუალებების შეძენა, ინფლაციის პირობებში გაძვირდა პროდუქტები. სამსახურების დატოვების გამო დაკარგეს პირადი შემოსავალიც, შესაბამისად, საჭირო გახდა დამატებითი სახსრების მოძიება, მათი საჭიროებების სრულად დასაკმაყოფილებლად. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ თქვენი ორგანიზაციის გამოცდილება მთელი მსოფლიოს მასშტაბით საუკეთესოდ აღიარა, ამ ფაქტს რა განვითარება შეიძლება მოჰყვეს? „ხელი ხელს“ გახდა პირველი ქართული ორგანიზაცია, რომელიც ჯანმო-ს ტექნიკურ პაკეტში მოხვდა და გახდა სამაგალითო, არა მხოლოდ რეგიონისთვის, არამედ მთელი მსოფლიოსთვის. ჩვენთვის ორმაგად სასიხარულოა, რომ აღიარება დაემთხვა ორგანიზაციის 10 წლის იუბილეს. ეს ფაქტი წაახალისებს არა მხოლოდ ორგანიზაციას, ორმაგი მოტივაციით განაგრძოს ინოვაციური სერვისების შექმნა, არამედ სახელმწიფოსაც, დააჩქაროს შშმ პირთა დეინსტიტუციონალიზაციის პროცესი და დააბრუნოს შშმ პირები საზოგადოებაში. ესაუბრა თეკლე ქაროსანიძე

„დამოუკიდებელი სახელმწიფოს შექმნისთანავე, საქართველოში, სოციალური სერვისების ხელმისწვდომობა მოსახლეობის მოწყვლადი ჯგუფების წარმომადგენლებისთვის ერთ-ერთ დიდ გამოწვევად იქცა. სამწუხაროდ, ამ მიმართულებით გამონაკლისს არც შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირები წარმოადგენდნენ. ისინი თავად, ან ოჯახის წევრების საშუალებით ხშირად მოგვმართავდნენ დახმარების თხოვნით. სწორედ მაშინ დავიწყეთ მუშაობა შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვთა დღის ცენტრების ჩამოყალიბებაზე“, - ამას „განათლების განვითარების და დასაქმების ცენტრის“ ხელმძღვანელი, ლიკა კილაძე გვიყვება. იმ მიზეზების შესახებ ვკითხეთ, რამაც ორგანიზაცია შშმ პირების პრობლემებით დააინტერესა. მოსაყოლი ლიკას ბევრი აქვს, მათმა პირველმა დღის ცენტრმა 2008 წელს ქუთაისში დაიწყო ფუნქციონირება, მოგვიანებით, ასეთი ცენტრები სამტრედიასა და თერჯოლაში გახსნეს, ხოლო 2017 წელს - შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ბავშვებისთვის და პირებისთვის ცენტრის სერვისები სოფელ საგურამოშიც ამოქმედდა. მთლიანობაში კი, შშმ პირებისთვის, „განათლების განვითარების და დასაქმების ცენტრს“ 5 მსხვილი პროექტი აქვს განხორციელებული.&nbsp; „არავისთვის იქნება ახალი, თუკი ვიტყვი, რომ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირები წაროადგენენ ერთ-ერთ ყველაზე დიდ ჯგუფს, რომელიც ხშირად საზოგადოების მხრიდან დისკრიმინაციის მსხვერპლი ხდება“, - ამბობს ლიკა კილაძე, - „მიუხედავად იმისა, რომ წლების განმავლობაში, მთელი მსოფლიოს მასშტაბით, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების დაცვის მიმართულებით დიდი ძალისხმევაა გაწეული, მათ კვლავაც ექმნებათ გადაადგილების, განათლების, დასაქმების, რესურსებზე ხელმისაწვდომობისა და სხვა ტიპის პრობლემები. ეს პრობლემები განსაკუთრებით მძაფრად ჩანს ისეთ ქვეყანაში, როგორიც საქართველოა. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა თემს ყოველდღიურად უწევს დაბრკოლებების გადალახვა, რაც არ ნიშნავს ღირსეულ ცხოვრებას. ამ დაბრკოლებების გამო, ხშირად, ისინი დახურულ სივრცეში იკეტებიან, საკუთარ თავს საზოგადოების ნაწილად ვერ აღიქვამენ და გარიყული მდგომარეობიდან თავის დახსნას ვეღარ ახერხებენ“.&nbsp; კოვიდ-19-ის პირობებმა შშმ პირების მდგომარეობა კიდევ უფრო გართულდა. ლიკა იმ კვლევებს იხსენებს, რომელიც აჩვენებს თუ რამდენად გაუჭირდათ სხვადასხვა საჭიროების მქონე ადამიანებს პანდემიით გამოწვეული სირთულეებთან გამკლავება - წლების განმავლობაში გაწეული დიდი ძალისხმევის შედეგად დასაქმებულმა არაერთმა პირმა დაკარგა სამუშაო ადგილი და კვლავ სოციალურ-ეკონომიკური პრობლემების პირისპირ დარჩა, სმენისა და მხედველობის შეზღუდვების მქონე ადამიანები, სხვა პრობლემებთან ერთად, ინფორმაციის მიღების პრობლემის წინაშეც აღმოჩნდნენ.&nbsp; შშმ პირების დასაქმების ხელშეწყობა ერთ-ერთია იმ მიმართულებებიდან, რომელზეც „განათლების განვითარების და დასაქმების ცენტრი“ მუშაობს. „ჩვენი პროექტები მიმართულია შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა რეაბილიტაცია-აბილიტაციის სერვისების განვითარებისკენ. ორგანიზაცია, ასევე, ხელს უწყობს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა დასაქმების სერვისების მოდელების შექმნასა და მათ სახელმწიფო პროგრამებში ინტეგრირებას“, - ყვება ლიკა, - „საინტერესო და ეფექტიან ღონისძიებას წარმოადგენს დასაქმების ფორუმები. ეს არის კარგი შესაძლებლობა როგორც დამსაქმებლისთვის, ისე - სამუშაოს მაძიებლისთვის, დაამყარონ ერთმანეთთან კავშირები ფორმალური ბარიერების გარეშე. დასაქმების პროგრამების წარმატებით დანერგვა კერძო სექტორთან მჭიდრო თანამშრომლობის გარეშე შეუძლებელია და აუცილებლად უნდა აღინიშნოს, რომ ამ პროცესში მათი წვლილი უდიდესია. ისინი მთავარ როლს ასრულებენ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა შრომიუნარიანობასთან დაკავშირებული სტერეოტიპების დამსხვევასა და საზოგადოებაში ჯანსაღი განწყობების შექმნაში. პრაქტიკული მუშაობით მიღებული გამოცდილება აჩვენებს, რომ, თუკი დამსაქმებელი ღირსეულ სამუშაო პირობებს ქმნის დასაქმებული შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირისთვის, შედეგად, კეთილსინდისიერ, ერთგულ და კვალიფიციურ კადრს იღებს, რომელიც მის გუნდში გრძელვადიანი პერიოდით საქმდება“.&nbsp; ოჯახის როლი შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირთა განათლებასა და დასაქმებაში, ბუნებრივია, მნიშვნელოვანია, თუმცა, 13-წლიანი საქმიანობის შემდეგ, ლიკა კილაძეს თამამად შეუძლია თქვას, რომ მათი ცენტრის წვლილი ამ საქმეში ნამდვილად ღირებულია: ორგანიზაციის დღის ცენტრები ინდივიდუალურ მომსახურებას აწვდიან შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვებსა და პირებს, რითაც ხელს უწყობენ მათი ფუნქციური, აკადემიური, სოციალური და პროფესიული უნარების განვითარებასა და საზოგადოებაში სრულფასოვან ინტეგრაციას; სერვისით მოსარგებლეები ორჯერადი კვებით და, საჭიროების შემთხვევაში, ამბულატორიული სამედიცინო და ფსიქოლოგიური მომსახურებით არიან უზრუნველყოფილნი; საჭიროების შესაბამისად, მიეწოდებათ მეტყველების, სენსორული და არტ თერაპიის მომსახურება; დღის ცენტრის სერვისებში ჩართულ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებთან აქტიურად მუშაობენ პროფესიული ორიენტაციისა და კარიერის დაგეგმვის სპეციალისტები, რომლებიც მათ შრომის ბაზარზე საკუთარი ადგილის პოვნასა და თავის დამკვიდრებაში ეხმარებიან; სერვისის ფარგლებში, უზრუნველყოფილია თითოეული პირის ადაპტირებული ტრანსპორტით მომსახურება – ცენტრში უსაფრთხოდ მიყვანისა და სახლში დაბრუნება.&nbsp; „რა თქმა უნდა, მომავალშიც ვგეგმავთ შშმ პირების მიმართულებით მუშაობის გაგრძელებას, მეტიც, ვაპირებთ გავაფართოვოთ ჩვენი საქმიანობების მასშტაბები. მაგალითად, 2022 წლიდან ვგეგმავთ დღის ცენტრის გახსნას ბაღდათის მუნიციპალიტეტში, სადაც ძალიან მაღალია სერვისის საჭიროება თუმცა, ის პრაქტიკულად არ არსებობს“, - ამბობს ლიკა, - „რაც შეეხება დასაქმების ხელშეწყობის პროგრამებს, მომავალი წლიდან საქმიანობას განვავითარებთ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა თვითდასაქმების ხელშეწყობის მიმართულებითაც. ასევე, ინტერვენციებს განვახორციელებთ სოციალური მეწარმეობის სექტორის განვითარების მიმართულებითაც, რომელიც თავის მხრივ, ისეთი სოციალური პრობლემების მოგვარებასაც გულისხმობს, როგორიც შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა დასაქმებაა“.&nbsp; მაკა ჯაიანი

პირველი ნაბიჯი 1998 წელს გადაიდგა, როცა ორმა ქალბატონმა, ჯეინ ენ ქორბოიმ და ნინო ქადაგიძე- ჟვანიამ, „კასპის ბავშვთა სახლში“ სიკვდილის პირას მყოფი შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვები ნახა და მათი გადარჩენისთვის აქტიური მუშაობა დაიწყო. დღეს არასამთავრობო ორგანიზაცია პირველი ნაბიჯი უკვე 23 წლისაა და უამრავ დიდ ნაბიჯს დგამს ცვლილებებისკენ. "ჩვენ ვართ განსაკუთრებული საჭიროების მქონე ბავშვებზე ზრუნვის ორგანიზაცია, რომელიც პრობლემებს შესაძლებლობად აქცევს, მცირე პროგრესს - დიდ გამარჯვებად. ჩვენი მისიაა, უზრუნველვყოთ განსაკუთრებული საჭიროების მქონე ბავშვებისა და მათი ოჯახების ღირსეული ცხოვრება." ორგანიზაციამ არაერთი რთული ეტაპი გაიარა, ათასობით ბავშვს და მათ ოჯახებს გაუწოდა დახმარების ხელი, ათეულობით სპეციალისტი პროფესიონალად აქცია, დანერგა და განავითარა მომსახურებები, ბავშვებთან მუშაობის მეთოდები და არასოდეს გაჩერებულა.&nbsp; ახლა 800-ზე მეტ ბავშვს ეხმარება ყოველთვიურად. შეიქმნა თერაპიისა და კონსულტაციის ცენტრი, რომელიც 0-დან 6 წლამდე ასაკის ბავშვებს და მათ მშობლებს ემსახურება, დღის ცენტრის და ბინაზე მოვლის პროგრამები მძიმე ინტელექტუალური და ქცევითი დარღვევების მქონე 6-დან 18 წლამდე ასაკის ბავშვებისა და მოზარდებისთვის, რომელიც ერთადერთია თბილისში ამ სიმძიმის მქონე ბავშვების მომსახურებაში.&nbsp; #გაიზიარეპასუხისმგებლობა რადგან #ესქვეყანაშენია

„ოდა ქეარ“-ი 2019 წელს შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ბავშვების მშობლების მიერ დაარსდა. გურიის რეგიონში ბავშვის ადრეული განვითარების სერვისი ხელმისაწვდომი არ იყო, რის გამოც მშობლებს საცხოვრებლის დატოვება და მომსახურების სხვა რეგიონში მიღება უწევდათ. ამ ორგანიზაციის ძალისხმევით, 2020 წლიდან შშმ ბავშვთა/პირთა საჭიროებებზე მორგებული სერვისების მიღება უკვე გურიაშიც არის შესაძლებელი. ODA Care-ზე და მის გეგმებზე&nbsp;ორგანიზაციის წარმომადგენელი მედეა შარაშიძე გვესაუბრა. ქალბატონო მედეა, ორგანიზაციის სახელწოდებას (ოდა) ხომ არ აქვს სპეციფიკური ახსნა? ორგანიზაციის სახელწოდება ასე შეგვიძლიათ ავხსნათ: „ოდა“ გურიაში პატარა სახლია, თბილი და კომფორტული. Care ინგლისურიდან ზრუნვას ნიშნავს. „ოდა ქეარი“ არის სახლი, რომელიც ზრუნავს ბავშვთა/მშობელთა განვითარების ხელშეწყობაზე. თქვენი ორგანიზაციის ადვოკატირების შედეგად, გურიის რეგიონში ბავშვთა ადრეული განვითარების პროგრამა დაინერგა (აუტისტური სპექტრის მქონეთათვის).&nbsp;ODA Care&nbsp;ერთადერთი ორგანიზაციია, რომელსაც გურიაში ეს მომსახურება აქვს. რას გულისხმობს სერვისი და როგორი იყო დანერგვის პროცედურები? რამდენ ბენეფიციარს ემსახურებით?&nbsp; ორგანიზაცია „ოდა ქეარ“-ი არის გურიის რეგიონში &nbsp;ბავშვთა ადრეული განვითარების და აუტიზმის პროგრამის სერვისის მიმწოდებელი. „ოდა ქეარი“ ბავშვთა ადრეული განვითარების პროგრამის ფარგლებში, გურიის რეგიონის მასშტაბით მომსახურებას უწევს 45 ბენეფიციარს. ეს პროგრამა გულისხმობს 0-7 წლამდე ასაკის, განვითარების დარღვევის, ან ამ მხრივ, რისკის მქონე ბავშვების შეფასებას, მომსახურების დაგეგმვასა და მიწოდებას. პროგრამის მიზანია: ბავშვის კოგნიტური, მოტორული, კომუნიკაციური და ემოციური განვითარების ხელშეწყობა, განვითარების შეფერხებისა და მიტოვების პრევენცია. „ოდა ქეარ“ - არის პირველი ორგანიზაციაა გურიაში, რომელმაც „ჩეხეთის რესპუბლიკა საქართველოს კარიტასის“ დაფინანსებით დაიწყო გურიის რეგიონში აუტისტური სპექტრის მქონე ბავშვებისთვის პროგრამა (ABA) - ქცევის გამოყენებითი ანალიზის მეთოდით მიმდინარე თერაპიის განხორციელების უზრუნველყოფა. პროექტის დასრულების შემდეგ, ორგანიზციამ პროგრამის განვითარებისა და &nbsp;სერვისის დაფინანსების კუთხით, განახორციელა ადვოკატირება გურიის (ჩოხატაური, ოზურგეთი, ლანჩხუთი) სამივე მუნიციპალიტეტში. აღნიშნული კამპანიის ფარგლებში, მუნიციპალური დაფინანსებით, პროგრამაში ჩართულია 14 ბენეფიციარი. ორგანიზაცია აგრძელებს მჭიდრო ურთიერთობას ადგილობრივ თვითმართველობებთან. გურიაში მშობელთა საინფორმაციო ცენტრიც ფუნქციონირებს. ეს ცენტრი&nbsp;ODA Care-ს ეკუთვნის? როგორ აძლიერებს ცენტრი მშობლებს? &nbsp;გურიაში ფუნქციონირებს „მშობელთა მხარდამჭერი ცენტრი“, რომელიც მომსახურებას უწევს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებს და მათ კანონიერ წარმომადგენლებს. ძირითადი მიმართულებებია: ცნობიერების ამაღლება, მხარდაჭერილი რეფერალი, ურთიერთდახმარება, უფლებების დაცვა და სხვა. „მშობელთა მხარდამჭერი ცენტრი“ არის ჩვენი დამფუძნებელი და &nbsp;პარტნიორი ორგანიზაცია. ამ ეტაპზე რაზე მუშაობს ორგანიზაცია? რა პროექტს ახორციელებს ან გეგმავს განხორციელებას? რა გეგმები გაქვთ?&nbsp; ორგანიზაცია სამივე მუნიციპალიტეტში (ჩოხატაური, ოზურგეთი, ლანჩხუთი) ახორციელებს ბავშვთა ადრეული განვითრების პროგრამას. ასევე, სამივე მუნიციპალიტეტში მცხოვრებ აუტისტური სპექტრის მქონე ბავშვებს აქვთ შესაძლებლობა, ადგილზე მიიღონ საჭირო სერვისი, ცენტრის პირობებში. „ოდა ქეარ“-ის სამომავლო გეგმები აბილიტაცია - რეაბილტაციის სერვისის დანერგვაა. ამისთვის კი უკვე ვდგამთ აქტიურ ნაბიჯებს. ესაუბრა თეკლე ქაროსანიძე