104 წლის წინ, 1918 წლის 26 მაისს საქართველოს პირველი დემოკრატიული რესპუბლიკა შეიქმნა და სწორედ ამ დღეს მიიღო საქართველომ დამოუკიდებლობის აქტი. საქართველოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში ბევრ განვითარებულ ქვეყანაზე ადრე, ჩატარდა საყოველთაო არჩევნები, სადაც მონაწილეობდნენ როგორც კაცები, ასევე ქალები.  1919 წელს ჩატარებულ დამფუძნებელი კრების არჩევნებში სხვადასხვა პარტიის სახელით კენჭს 17 ქალი იყრიდა, რომელთაგან ხუთი წევრად აირჩიეს. ყველა მათგანი სოციალ-დემოკრატიული პარტიის წევრი იყო. გთავაზობთ თითოეული მათგანის ბიოგრაფიიდან მნიშვნელოვან მომენტებს:  მინადორა ორჯონიკიძე-ტოროშელიძე (1879-1967) სწავლობდა ქუთაისის ქალთა გიმნაზიაში, 1901 წლიდან კი ჟენევის უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტზე. შვეიცარიაში სწავლის დროიდან აქტიურად მონაწილეობდა სოციალისტური წრეების მუშაობაში. დამფუძნებელი კრების წევრად არჩევის შემდეგ მონაწილეობდა შრომისა და სახალხო ჯანმრთელობის კომისიების საქმიანობაში. 1921 წელს, საქართველოში წითელი არმიის შემოსვლის დროს, მუშაობდა წითელ ჯვარში, შემდეგ ორგანიზაციაში "არა" (ამერიკული დახმარების ორგანიზაცია ‒ American Relief Administration), ხელმძღვანელობდა ქალთა არალეგალურ ორგანიზაციას და აქტიურ ანტისაბჭოთა მოღვაწეობას ეწეოდა.  1924 წელს ერთი წლით მოსკოვში იძულებით გაასახლეს, 1936 წლიდან კი ყაზახეთში. თბილისში დაბრუნების უფლება მხოლოდ 12 წლის შემდეგ მისცეს. გადასახლებაში ყოფნისას აქტიურ სამედიცინო პრაქტიკას ეწეოდა და რამდენიმე სამედიცინო დაწესებულებაში მუშაობდა.  1937-38 წლებში დახვრიტეს მისი ქმარი და ორივე შვილი. გარდაიცვალა 1967 წელს. ელისაბედ ნაკაშიძე-ბოლქვაძე (1885-1937) 1904 წლიდან აქტიურად მონაწილეობდა სოციალ-დემოკრატიული პარტიის მუშაობაში. 1917 წელს "გურიის ქალთა საზოგადოების" თავმჯდომარედ აირჩიეს, 1919 წლიდან კი დამფუძნებელი კრების შრომის კომისიის წევრი გახდა. ანტისაბჭოთა მოღვაწეობისთვის პირველად, 38 წლის ასაკში, ურალის მხარეში გადაასახლეს. 1925 წელს ელისაბედი საქართველოში დაბრუნდა, მაგრამ ერთ წელიწადში კვლავ დააკავეს ‒ ჯერ ციმბირში, მინუსინსკის პოლიტ-იზოლატორში მოათავსეს, შემდეგ კი ურალსკისა და ალთაის მხარეში გადაასახლეს.  1937 წელს რეპრესიების მსხვერპლი გახდა. ის კრასნოიარსკის მხარეში კონტრრევოლუციური საქმიანობისთვის დახვრიტეს. ელეონორა ტერ-ფარსეგოვა-მახვილაძე (1875 ‒ გარდაცვალების თარიღი უცნობია) 1902 წლიდან იყო საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის წევრი. 1905 წლის 17 ოქტომბრის მანიფესტის შემდეგ, ორგანიზაციამ რუსეთის სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის ბათუმის კომიტეტის სოხუმის ჯგუფი (რომლის ერთ-ერთი ხელმძღვანელი იყო ელეონორა) რეალურად ხელში აიღო ქალაქ სოხუმის მმართველობა და ჩაანაცვლა მეფის ხელისუფლების თითქმის ყველა სტრუქტურა. ამის გამო 1908 წელს პირველად დააპატიმრეს. 1917 წლამდე კიდევ სამჯერ იყო დაპატიმრებული. 1918 წელს აირჩიეს საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დამფუძნებელი კრების წევრად სოციალ-დემოკრატების სიით. 1921 წლიდან, საქართველოს გასაბჭოების შემდეგ ჩართული იყო არალეგალურ, ანტი-საბჭოთა მოძრაობაში. 1924 წლის აჯანყების შემდეგ აქტიურობდა სოციალ-დემოკრატიული პარტიის არალეგალური ორგანიზაციების აღდგენის პროცესში. 1925 წელს აირჩიეს საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის არალეგალური ცეკას შემადგენლობაში. საქართველოს სსრ-ს საგანგებო კომისიამ 1926 წელს დააპატიმრა და ამიერკავკასიის ფარგლებიდან გაასახლა. გადასახლებიდან დაბრუნდა 30-იან წლებში; ეწეოდა კერძო პედაგოგიურ საქმიანობას. გარდაცვალების თარიღი უცნობია.  ანა (ოლა) სოლოღაშვილი (1882-1937)  21 წლის ასაკიდან სოციალ-დემოკრატიული პარტიის წევრი იყო, მეფის რუსეთის დროს არაერთხელ დაუპატიმრებიათ. 1903 წლიდან იყო საქართველოს სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტიის წევრი. 1918 წლიდან მონაწილეობდა საქართველოს ეროვნული საბჭოს მუშაობაში, ხელი მოაწერა საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დამოუკიდებლობის აქტს. 1918 წელს იყო საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის პარლამენტის წევრი. 1919 წელს აირჩიეს საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დამფუძნებელი კრების წევრად სოციალ-დემოკრატების სიით. იყო საბიბლიოთეკო და სარედაქციო კომისიის წევრი. საქართველოს გასაბჭოების შემდეგ ჩაბმული იყო ანტი-საბჭოთა არალეგალურ მოძრაობაში. 1925 წლიდან ეწეოდა პედაგოგიურ საქმიანობას.  1937 წელს დააპატიმრა შინსახკომის სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქის რაიონულმა განყოფილებამ. 1937 წლის 27 ნოემბერს, საქართველოს სსრ-ს შინსახკომთან არსებულმა განსაკუთრებულმა სამეულმა (ე.წ. ტროიკა), ანტისაბჭოთა და ანტისაკოლმეურნეო პროპაგანდის და "შოვინისტური" განწყობების, ასევე "მენშევიკთა" ლიდერ რამიშვილთან კავშირის ბრალდებით, ოლა სოლოღაშვილს დახვრეტა მიუსაჯა.  ქრისტინე (ჩიტო) შარაშიძე (1887-1973) სწავლობდა ქუთაისის ქალთა გიმნაზიაში, საიდანაც რუსეთის იმპერიის წინააღმდეგ გამოსვლების გამო 15 წლის ასაკში გარიცხეს. ეწეოდა პედაგოგიურ საქმიანობას, იყო წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების გამგეობისა და თსუ-ს დამფუძნებელი კომიტეტის წევრი. 1919 წელს აირჩიეს დამფუძნებელი კრების პრეზიდიუმის წევრად, იყო ამავე პრეზიდიუმის მდივანი და სამი კომისიის წევრი. 1922 წლის თებერვალში, საქართველოს ოკუპაციის წლისთავთან დაკავშირებით, მე-10 პედაგოგიური სასწავლებლის გაფიცვა მოაწყო, რისთვისაც დააპატიმრეს და რამდენიმე თვე მეტეხის ციხეში იხდიდა სასჯელს.  1931 წელს თსუ-ს ქართული ენისა და ლიტერატურის ფაკულტეტი დაამთავრა. მოგვიანებით კი, ცნობილი მეცნიერი გახდა, ქართული ხელნაწერების უბადლო მცოდნე და სამხრეთ საქართველოსთან დაკავშირებული ფუნდამენტური ნაშრომის ავტორი. საქართველოს პირველმა რესპუბლიკამ მცირე ხანს, დაახლოებით სამი წელი იარსება. 1921 წლის 21 თებერვალს საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დამფუძნებელმა კრებამ ქვეყნის პირველი კონსტიტუცია მიიღო, რომელიც დაჩქარებული წესით, ბათუმში დაიბეჭდა.  საქართველოს პირველი კონსტიტუცია მხოლოდ 4 დღის განმავლობაში მოქმედებდა. 1921 წლის 25 თებერვალს საბჭოთა რუსეთის მე-11 წითელი არმია თბილისში შემოიჭრა და ქვეყნის ანექსია და ოკუპაცია მოახდინა.

1921 წლის 11 თებერვალს საბჭოთა წითელი არმია საქართველოს დემოკრატიულ რესპუბლიკას თავს დაესხა. 17 თებერვალს დილის 5 საათზე გენერალმა გიორგი კვინიტაძემ ბრძანება გასცა, საბრძოლო პოზიციები სხვა სამხედრო ნაწილებთან ერთად, საქართველოს იუნკერთა სკოლის მსმენელებსაც დაეკავებინათ. 19 თებერვალს დაიწყო პირველი შეტაკება თბილისის აღების მიზნით.  9-24 თებერვლის ბრძოლების დროს დაიღუპა 9 იუნკერი: ალექსანდრე ახვლედიანი, პლატონ დოლიძე, შალვა ერისთავი, პავლე იაკობაშვილი, ლევან კანდელაკი, ოთარ ლორთქიფანიძე, მიხეილ ლოლუა, ილია ჯანდიერი, იოსებ ჯანდიერი. დაიღუპა სამხედრო სკოლის ორი ოფიცერიც: მაიორ არჯევან ანანიაშვილი და ლეიტენანტი ირაკლი თოიძე. დაიჭრა სამხედრო სკოლის 7 ოფიცერი და 43 იუნკერი. დაღუპულ იუნკერთა ნაწილი გოლოვინის გამზირზე, სამხედრო ტაძრის ეზოში დაკრძალეს (დღეს ამ ადგილზე საქართველოს პარლამენტის შენობა დგას).  ჩვენ სამი მათგანის გმირული ბრძოლის შესახებ მოგითხრობთ, რომელიც გადარჩენილმა და ემიგრაციაში წასულმა იუნკრებმა შემდგომში გაიხსენეს. შალვა ერისთავი, ოთარ ლორთქიფანიძე, იოსებ ჯანდიერი  სანამ ტაბახმელის ბრძოლის გმირი გახდებოდა შალვა ერისთავი თბილისში ფეხბურთის საუკეთესო მოთამაშე იყო. თბილისის სამხედრო სკოლაში სწავლა მან 1919 წელს დაიწყო. კოჯორ-ტაბახმელას ბრძოლის დროს 24 წლის იყო.  1921 წლის 24 თებერვალს, როცა წითელარმიელებმა სანგარი დაიკავეს, ღია მინდორზე კონტრიერიშზე გადასულ ქართველ იუნკრებს ტყვიამფრქვევით უპასუხეს. იუნკერთა ასეული სიკვდილისგან შალვა ერისთავმა იხსნა.  ერისთავმა, რომელიც სამხედრო სკოლაში სწავლის დაწყებამდე თბილისში განთქმული ფეხბურთელი და მორბენალი იყო, ტყვიამფრქვევამდე არსებული მანძილი სწრაფად გაირბინა, ხიშტით განგმირა მემიზნე და საკუთარი სიცოცხლის ფასად საცეცხლე პოზიცია გააუვნებელყო, რითაც თანამებრძოლებს საშუალება მისცა კონტრშეტევა წარმატებით დაესრულებინათ.  კონტრშეტევას მის გარდა ორი იუნკერი, ოთარ ლორთქიფანიძე და იოსებ ჯანდიერი შეეწირა. დაიჭრა სამი ოფიცერი და 15 იუნკერი.

საქართველოში 20 ათასზე მეტი საზოგადოებრივი ორგანიზაციაა რეგისტრირებული. ისინი სხვადასხვა მიმართულებით მუშაობენ და ამიერკავკასიაში ყველაზე ანგარიშგასაწევ სსო-ებად მიიჩნევიან. ამ შეფასებას მნიშვნელოვანწილად განაპირობებს ის, რომ ქართული საზოგადოებრივი ორგანზიაციები სახელმწიფო რეფორმირების პროცესში აქტიურად მონაწილეობენ. მიუხედავად ამისა, მათაც აქვთ სტრუქტურული პრობლემლემები და აქედან ერთ-ერთი საერთაშორისო დაფინანსებაზე დამოკიდებულებაა.  სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტის (CSI) მიერ ევროკავშირისა და გერმანიის ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ფედერალური სამინისტროს მხრიდან დაფინანსებული პროექტის, „სამოქალაქო საზოგადოების განვითარების ინიციატივა“, ფარგლებში მომზადებული „საზოგადოებრივი ორგანიზაციების სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების რეფორმის კონცეფციის“ მიხედვით, ქართული საზოგადოებრივი ორგანიზაციების საერთო შემოსავლის 95 პროცენტს საერთაშორისო საგრანტო დახმარება წარმოადგენს.  „დაფინანსების სხვა ფორმები, მაგალითად, მოქალაქეთა ინდივიდუალური დახმარება, საზოგადოებრივი ორგანიზაციების დაფინანსების მნიშვნელოვან წყაროდ ვერ იქცა. კვლევა აჩვენებს, რომ მოსახლეობის მხოლოდ 6 პროცენტი გასცემს შემოწირულებას საზოგადოებრივ ორგანიზაციებზე და მხოლოდ 9 პროცენტი ყოფილა საზოგადოებრივი ორგანიზაციის მოხალისეობითი ღონისძიების მონაწილე. კორპორაციული დაფინანსება, რომელიც ბოლო დროს საზოგადოებრივი ორგანიზაციების განსაკუთრებული ინტერესის საგანია, კიდევ ერთ პრობლემურ საკითხს წარმოადგენს. საზოგადოებრივი ორგანიზაციების მდგრადობის ინდექსის მიხედვით, ბიზნესი საზოგადოებრივ ორგანიზაციებს პოლიტიზებულ სუბიექტებად აღიქვამს და ხელისუფლებასთან ურთიერთობის შესაძლო დაძაბვის საბაბით მათთან თანამშრომლობას ერიდება. მეორე მხრივ, მეწარმეთაგან დაფინანსების მიღება არც ყველა საზოგადოებრივი ორგანიზაციიისთვის არის მისაღები, მიიჩნევენ რა, რომ ბიზნესს საქველმოქმედო დაფინანსების გაცემისას მხოლოდ ვიწრო კორპორაციული ინტერესი ამოძრავებს“, - ვკითხულობთ დოკუმენტში.  სსო-ების კიდევ ერთი დამფინანსებელი სხელმწიფოა, რომელსაც მათზე საბიუჯეტო გრანტის გაცემა 2010 წლიდან შეუძლია, თუმცა, სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსება მნიშვნელოვან მექანიზმად ვერ იქცა. სახელმწიფო გრანტების გაცემის ერთიანი, თუნდაც, მინიმალური სტანდარტების არარსებობა, გამჭვირვალობისა და ანგარიშვალდებულების დაბალი ხარისხი ის მიზეზებია, რომელიც ამ პროცესს აფერხებს, თუმცა, სსო-ების ნაწილს მიაჩნია, რომ დაფინანსების სახელმწიფოსგან მიღება საზოგადოებრივი ორგანიზაციის საქმიანობის შინაარს არ შეესაბამება.  ამის საპირწონედ შეიძლება მოვიყვანოთ ევროპული მაგალითები, რომელზეც „საზოგადოებრივი ორგანიზაციების სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების რეფორმის კონცეფციაშიც“ არის საუბარი. კერძოდ, კორპორატისტული მოდელის ფარგლებში, სახელმწიფო სხვადასხვა სქემის გამოყენებით, სავალდებულო წესით აფინანსებს საზოგადოებრივი ორგანიზაციების მიერ მოქალაქეებისთვის სოციალური მომსახურების მიწოდებას; ამ მოდელის ქვეყნებში (მაგალითად, გერმანია და საფრანგეთი) საზოგადოებრივი ორგანიზაციების საერთო შემოსავალში სახელმწიფო დაფინანსების წილი 55-75 პროცენტს შორის მერყეობს; შედეგად, კორპორატისტული მოწყობის ქვეყნების საზოგადოებრივი ორგანიზაციები მეტად ინსტიტუციონალიზებული და, ამავდროულად, სახელმწიფო დაფინანსებაზე მეტად დამოკიდებული არიან.  ამისგან განსხვავებით, ლიბერალური მოდელის ფარგლებში, საზოგადოებრივი ორგანიზაციები, მართალია, უზრუნველყოფენ სოციალური მომსახურების სახელმწიფოს ფინანსებით მიწოდებას, მაგრამ ნაკლებ დამოკიდებული არიან სახელმწიფოს დაფინანსებაზე; მათი სახელმწიფოსთან ერთიერთობა, როგორც წესი, ხელშეკრულებით რეგულირდება და სახელმწიფო დაფინანსების წილი საერთო შემოსავლის 35-55 პროცენტს შეადგენს; ამ მოდელის ქვეყნებში (მაგალითად, გაერთიანებული სამეფო და ნიდერლანდები), საზოგადოებრივ ორგანიზაციებს მრავალფეროვან დაფინანსებაზე მიუწვდებათ ხელი და, შესაბამისად, სოციალური მომსახურების გაწევასთან ერთად, სახელმწიფო პოლიტიკის ცვლილების მიმართულებითაც მუშაობენ.  მესამე, სოციალ-დემოკრატიული მოდელის ფარგლებში, ძირითადი სოციალური მომსახურების გაწევას სახელმწიფო თითქმის სრულად უზრუნველყოფს; შესაბამისად, საზოგადოებრივი ორგანიზაციების სახელმწიფო დაფინანსება შედარებით დაბალია და, როგორც წესი, 25-35 პროცენტს შორის მერყეობს; ამ მოდელის ქვეყნებში (მაგალითად, შვედეთი და ნორვეგია) საზოგადოებრივი ორგანიზაციების უმთავრესი ფუნქცია სახელმწიფო პოლიტიკის ამა თუ იმ სფეროზე მუშაობაა.  განვითარებადი მოდელის ქვეყნებში (მაგალითად, საბერძნეთი, პორტუგალია და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების უმეტესობა), სახელმწიფოსა და საზოგადოებრივი ორგანიზაციების ურთიერთობას საბოლოო ფორმა მიღებული არ აქვს; ამ ქვეყნებში, საზოგადოებრივი ორგანიზაციების სახელმწიფო დაფინანსება მწირია და ისინი, როგორც წესი, საერთაშორისო ფონდების დახმარებაზე არიან დამოკიდებული. ამ კლასიფიკაციით, სსო-ებისა და სახელმწიფოს ურთიერთობით, საქართველო ბოლო, განვითარებადი მოდელის ქვეყნების რიგს მიეკუთვნება, მაგრამ, არსებული მონაცემებით, დაფინანსების მიღების თვალსაზრისით, ჩვენი მაჩვენებლები ამ ჯგუფის სხვა ქვეყნების მაჩვენებლებს მნიშვნელოვნად ჩამორჩება. არაოფიციალური, თუმცა, საყოველთაოდ გაზიარებული მოსაზრებით, სახელმწიფო დაფინანსება ქართული სსოე-ების საერთო შემოსავლების 5 პროცენტს არ აღემატება.  ალბათ, დროა, ჩვენმა ქვეყანამ ამ მიმართულებით წინ წაიწიოს.  მოამზადა მაკა ჯაიანმა

„გაიცანით, ეს მელანო დურმიშიძეა, არაკომერციული ორგანიზაციის ,,სისხლის უანგარო დონორების“ თანადამფუძნებელი და უბრალოდ აქტივისტი. ის ყველა იმ ინიციატივას უჭერს მხარს, რომელიც უკეთესი საზოგადოების ჩამოყალიბებას უწყობს ხელს.  „მთავარი მოტივაცია ჩემთვის ყოველთვის ჩემი ოჯახის წევრები იყვნენ. ბებია და ბაბუა, ხშირად მოგზაურობდნენ შორეულ აღმოსავლეთსა თუ დასავლეთში, ყოველთვის უკან ბრუნდებოდნენ და საკუთარ ცოდნასა თუ გამოცდლებას უზიარებდნენ კოლეგებს. მეც ასე გავიზარდე. სულ ვიცოდი, რომ მოგზაურობა და უცხო ქვეყნების გამოცდილების ნახვა კარგია, თუმცა „სამშობლო უფრო ღრმადაა. უფრო შიგნით”. შესაბამისად, სულ ვიცოდი, რომ პროფესონალიზმი, საკუთარი საქმის ბრწყინვალედ კეთებასთან ერთად ღირსეულ მოქალაქეობას ნიშნავდა. გადამწყვეტი როლი ითამაშა ამერიკის საელჩოს გაცვლითმა პროგრამამ, რომელმაც ერთი წლის განმავლობაში საშუალება მომცა მენახა თუ რა ძალა აქვს საზოგადოებას, რომელიც საერთო მიზნებისა და კეთილდღეობისთვის მუშაობს, ვფიქრობ ეს გარემო განსაკუთრებით ნათლად ჩანს ამერიკაში. სწორედ ეს გახდა მოტივატორი, რომ 2017 წელს დაარსებული ფეისბუქ გვერდი, პანდემიის დაწყებისას, სოციალურ პროექტად გადაიქცა ორგანიზაციაში, რომელიც დღეს ადამიანების სიცოცხლის სადარაჯოზე დგას. რთულ დღეებში, ჩემთვის მთავარი მოტივატორი ისეთ საზოგადოებაში ცხოვრებაა, სადაც ადამიანებს ერთმანეთი უყვართ და ერთმანეთზე ზრუნავენ, იმ მინიმალური პასუხისმგებლობით, რაც თანამოქალაქეებს ერთმანეთის მიმართ უნდა გვქონდეს. ჩვენი მთავარი საქმიანობაა გადაუდებელი სისხლის საჭიროების მქონე ადამიანებს დავეხმაროთ უანგარო დონორების მოძიებაში და სიცოცხლის შენარჩუნებაში. ყოველ დღე ვისმენთ ისტორიებს, თუ როგორ გვთხოვს დედა შვილის გადარჩენას ან პირიქით. ამ დროს გამორიცხულია, დახმარების თხოვნა, მადლობა ან ნებისმიერი სიტყვა თუ ქმედება იყოს ყალბი. გულწრფელი ემოციები კი ყველაზე მეტად გადამდებია. ბევრი გვიტირია ჩვენს პაციენტებზე, რომლებმაც ვერ მოიგეს დაავადებებთან ბრძოლა და კიდევ უფრო ბევრი გვიტირია, როდესაც ძალიან ნათლად ვხედავთ, რამხელაა სიცოცხლის სიყვარულის ძალა, რომელიც ადამიანებს აძლევს დაუჯერებელ ენერგიას, იბრძოლონ და ჩაებღაუჭონ მას. 2021 წელს ჩვენმა ორგანიზაციამ 750 ადამიანის სიცოცხლეს შეუწყო ხელი, თუმცა 2022 წლის თებერვალში ეს რიცხვები კიდევ უფრო გაიზარდა. მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ ამას მარტო ვერ გავაკეთებდით და 1200-ზე მეტი სუპერგმირის ანუ სისხლის უანგარო დონორის დახმარებით შევძელით. ამას ვერ გავაკეთებდით იმ 7 მოხალისე გოგონას გარეშე, რომელიც ჩვენ გუნდში მუშაობს, ბაზაში რეგისტრირებული 3000–მდე მოქალაქის გარეშე. და ასევე ბიზნესკომპანიების სოციალური პასუხისმგებლობის გარეშე – კამპანიაში 20–მდე კერძო სექტორის წარმომადგენელია ჩართული. ჩემთვის ყველანაირი კეთილის არსი სიყვარულია. თუ გიყვარს, სულერთია ვინმე თუ რამე, გინდა რომ უკეთესი ადამიანი იყო ვიდრე ხარ, ზრუნავ, მოძრაობ და მერე ერთ დღეს ასე გადაიზრდება საქმეები იმაში, რასაც კეთილ საქმეებს ვეძახით“.

საქართველოში ჯერ კიდევ არსებობს უძრავი ქონების მემკვიდრეობით გადაცემის ფესვგადგმული ტრადიცია, რომელიც მამაკაცებს უპირატესობას, ხოლო უამრავ ქალს ღია ცის ქვეშ ტოვებს, მაშინ, როცა კონსტიტუცია და კანონმდებლობა თანასწორ უფლებებს აწესებს. არასამთავრობო ორგანიზაცია „საფარი“ მრავალი წელია ქალთა უფლებების დაცვის მიმართულებით მუშაობს. ძალზე ხშირად ქალები ფარული ეკონომიკური ძალადობის მსხვერპლნი ხდებიან. სხვა აქტუალური საკითხების ფონზე, ეს პროცესი ხშირად უყურადღებოდ რჩება, რაც მისი გადაჭრის გზების მოძიებას სერიოზულ ბარიერს უქმნის და აფერხებს ქალთა ეკონომიკური გაძლიერების პროცეს „საფარის“ კამპანიის – ,,მეც შვილი ვარ“ – იდეაც სწორედ „საფარის“ ბენეფიციარების ურიცხვი ისტორიის მოსმენის შემდეგ გაჩნდა, რადგან ძალადობის გამო გაქცეული ქალი, ხშირ შემთხვევაში, სრულიად უსახლკაროდ რჩება. ქალის, როგორც უძრავი ქონების მემკვიდრის, იგნორირება ჩვენში ფაქტობრივად მის გაწირვას ნიშნავს. ბევრი მშობელი ამას ვერ აცნობიერებს. კამპანია ძირითადად აგებულია რესპონდენტების მიერ მოყოლილ ისტორიებზე, რომელიც მემკვიდრეობით გადანაწილებულ ქონებას ეხება და სააშკარაოზე გამოაქვს ჩვენს კულტურაში გამჯდარი ბევრი უსამართლო ტრადიცია. შეკრებილი ისტორიებიდანაც ნათლად ჩანს, რომ მშობლები ხშირად შვილებს შორის მემკვიდრეობის განაწილების „ტრადიციულ” სქემას მიყვებია მეორე საკითხია, როდესაც თავად ქალებსაც ესირცხვილებათ მემკვიდრეობით კუთვნილი წილის მოთხოვნა, რადგან აქაც ტრადიციებს და ნათესავ-ახლობელთა ულმობელ შეფასებებს აწყდებიან: „ძმას სახლი გააყიდინა”, „უსინდისო, იმის ნაცვლად, რომ გათხოვდეს და თავისი ქონება შეიძინოს, ოჯახს ედავება” და ა. შ. ამიტომაცაა, რომ განურჩევლად იმისა, თუ რა ეკონომიკურ საჭიროებებს განიცდის ქალი, მას „ანამუსებენ”, რომ ქონება ძმას/ძმებს დაუთმოს და თავად დაქორწინდეს ან რამე სხვა მიზეზით გაათავისუფლოს მშობლებისეული საცხოვრის დროა, ამ თემაზე საზოგადოებაში ფართო დისკუსია გაიშალოს და ადამიანებმა, პირველ რიგში მშობლებმა, შემდეგ ქონებაწართმეული ქალების ძმებმა და თავად ქალებმაც კარგად გააცნობიერონ, რომ მემკვიდრეობის გადანაწილებას გენდერი არ აქვს”, - ამბობს შორენა გაბუნია არასამთავრობო ორგანიზაცია „საფარის” პროექტის კოორდინატორი.

რა არის აქტივიზმი? მოუსმინე გიორგი მელაძის პოდკასტს. „... თუ დააკვირდებით ავტორიტარული სახელმწიფოების მიზანია... გააჩინონ ეჭვი, წაახალისონ დაპირისპირება. მაშინ, როცა აქტივიზმი, პირიქით, ცდილობს დაამკვიდროს საზოგადოებაში ნდობა."

აქტივიზმს არც სქესი აქვს და არც პროფესია, ასე იყო მე-19, მე-20 საუკუნის საქართველოში. თბილისთან და ქუთაისთან ერთად, მე-20 საუკუნის დასაწყისში, საქართველოს პატარა ქალაქებშიც იკიდებდა ფეხს ქალთა აქტივიზმი. მათ შორის გამორჩეულია ხონის ქალთა წრე.განსაკუთრებული აქტიურობით გამოირჩეოდა ეკატერინე ბახტაძე, რომელიც ქალთა წრის თავმჯდომარედ აირჩიეს. ხონის ქალთა წრე საქმიანობის მრავალფეროვნებით და გამოკვეთილი ღირებულებებით გამოირჩეოდა – მიზნად ისახავდა ცნობიერების ამაღლებას, საზოგადოებრივ და პოლიტიკურ ასპარეზზე ქალთა წახალისება. წრე ასამდე ქალს აერთიანებდა, რომლებიც ყოველ შაბათს საღამოს იკრიბებოდნენ. შეკრებების განრიგი კი ასეთი ჰქონდათ: – პირველი ნაწილი ეძღვნებოდა ქალთა საერთაშორისო მოძრაობას, პოლიტიკურ–სოციალურ მდგომარეობას, ხელოვნებას, ლიტერატურას და მას ლექცია საუბრის სახე ჰქონდა. შეხვედრის ამ ნაწილს ადგილობრივი და მოწვეული სტუმრები უძღვებოდნენ. მეორე ნაწილი ხელსაქმეს ეთმობოდა – ჭრა–კერვა, ქარგვა. ხელსაქმეს გამოცდილი ოსტატები ასწავლიდნენ. მესამე ნაწილი უფრო მხიარული იყო, ჩაისთან ერთად ბაასი საჭირბოროტო საკითხებზე და მომავალ გეგმებზე. კლუბის წევვრები, ხონის ბაღში ხშირად აწყობდნენ კულტურულ ღონისძიებებს. ბილეთების გაყიდვიდან და წრის ყველანაირი საქმიანობიდან შემოსული თანხა ღარიბი სტუდენტებისა და მოსწავლეების განათლებას ხმარდებოდა. წყარო: ქალთა საზოგადოებრივი საქმიანობა საქართველოში

მოძრაობა "ჩემი ქალაქი მკლავს" 2018 წელს გამოჩნდა. აქტივისტები ყვითელი სამარშრუტო ტაქსებისა და ავტობუსების ჩანაცვლებას ითხოვდნენ, ქალაქში გამონაბოლქვის შესამცირებლად. ახლა კი უკვე ეკოლოგიური და სოციალური პრობლემების აღმოსაფხვრელად, ჰაერის, საკვებისა და წყლის ხარისხის გასაუმჯობესებლად იბრვიან. " დაარსებიდან დღემდე ჩვენი გუნდი მუდმივად მუშაობდა საზოგადოებისთვის აქტუალური პრობლემების გამოსასწორებლად და, მიუხედავად მძიმე ზოგადი ფონისა, არც 2021 წელი იყო გამონაკლისი. რამდენიმე მნიშვნელოვან საკითხს გამოვყოფდი:  2021 წელსვე დაიწყო მუშაობა საკანონმდებლო ცვლილების ინიცირებაზე. თებერვლის ბოლოს 25,000 ხელმოწერის შეგროვებას დავიწყებთ, ავტომობილის ხილულ გამონაბოლქვის სისტემური შემცირებისათვის. თბილისის მასშტაბით გავაჩერეთ 10 უკანონო მშენებლობა. ჩვენი საიტისთვის 300-მდე სტატია არის მომზადებული უცხოეთში მიმდინარე მოვლენების ქართული საზოგადოებისთვის გასაცნობად, 2021 წელს დავბეჭდეთ ეკო რჩევების წიგნის პირველი ნაწილი და სკოლებში შევიტანეთ. ჩვენი საქმის მნიშვნელოვანი ასპექტია ინფორმაციის გავრცელებაც - სოციალური ქსელების დახმარებით 3 მილიონამდე ადამიანს მივაწვდინეთ ჩვენი ხმა. ბოლო 1 წლის განმავლობაში ჩავატარეთ 1 გამწვანების, 6 დასუფთავების და 15 საპროტესტო აქცია, წელი კი დავასრულეთ საახალწლო კამპანიით, რომლითაც 95 ბენეფიციარს დავეხმარეთ საქართველოს მასშტაბით. " - ამბობს საინიციატივო ჯგუფის წარმომადგენელი გიორგი ჯაფარიძე. მოძრაობა "ჩემი ქალაქი მკლავს" ახლა 50 მოხალისეს და ათასობით თანამოაზრეს აერთიანებს. ცვლილებებსაც მოხალისეთა ადამიანური რესურსითა და გულშემატკივართა ფინანსური დახმარებით ახორციელებენ.  "ყველას უნდა გვახსოვდეს, რომ ერთ ადამიანს აქვს იმის რესურსი, რომ ხელი შეუწყოს ცვლილებების ჯაჭვის დაწყებას"

ცივ ამინდებში ფრინველებს საკვები რომ არ მოჰკლებოდათ, "საზოგადოება ბუნების კონსერვაციისთვის" - საბუკოსთან ერთად ფრთოსნებს საკვებურები დაუმზადეს. არც ცუგები დავიწყებიათ და ბავშვებთან ერთად თბილი სახლები აუშენეს.  დიღმის ჭალები მთელი წელი, რეგულარულად მართავს ექსკურსიებს, გარემოსდაცვით ცნობიერების ასამაღლებლად და საზოგადოების ჩართულობის გასაზრდელად. 2021 წლის განმავლობაში დიღმის ჭალებმა 600-ზე მეტი დამთვარიებელი მიიღო.  "ჩვენი აქტივიზმის მთავრი მოტივაცია არის, რომ გადარჩეს თბილისის უდიდესი და ეკოლოგიურად უმნიშვნელოვანესი მწვანე სივრცე; დაცული იყოს მოქალაეების უსაფრთხო და ჯანსაღ გარემოში ცხოვრების კონსტიტუციური უფლება და ამისათვის გარემოსდაცვითი უწეყებები გამართულად, კოორდინირებულად და შედეგიანად მუშაობდნენ. " - ანა ტრაპაიძე.  დიღმის ჭალების საინიციატივო ჯგუფი მშვიდობიანი სამეზობლოსგან შედგება, ჯგუფმა 2020 წლის აპრილიდან დაიწყო არსებობა, როგორც დიღმის ჭალების დაცვის აქტიური მოქალაქეების პლატფორმამ.  "საჭიროება კი დადგა მაშინ, როცა ჭალების მუნიციპალური სარეკრეაციო სივრცის განადგურება აქტიურად დაიწყო და მოიცავდა ტყის ჩამარხვას სამშენებლო ნარჩენებში, ქვა-ღორღის უკონტროლო მოპოვებას, დასაწყობებას და გადამუშავება-რეალიზაციას." - ანა ტრაპაიძე.  მხოლოდ დიღმის ჭალების ინიციატივის უშუალო ერთწლიანი ძალისხმვის შედეგად ეტაპოვბრივად შეწყდა სივრცის უკონტროლო გამოყენება. მიზნის მისაღწევად ინიციატივა მიმართავდა სამთლებრივი ბრძოლის ბერკეტებს, დიალოგს უფლებამოსილ მხარეებთან, საინფორმაციო, საზოგადოების ცნობიერების ასამაღლებელ და საგანმანათლებლო კამპანიებს.  ამჟამად ინიციატივა დიღმის ჭალების გულშემათკივრათა გაფართოებულ გუნდს აერთიანებს მთელი ქალაქიდან და მთავარი მიზანი გახდა დიღმის ჭალების ტყის აღდგენა და მისი საჯარო სარეკრეაციო სივრცედ შენარჩუნება.

ზამთარში, მარადმწვანე მცენარეებს სადღესასწაულო დეკორაციებად საუკუნეების მანძილზე იყენებდნენ. საშობაო ნაძვის ხის ისტორია კი მე–16 საუკუნიდან გერმანიაში დაიწყო, მოგვიანებით კი, მთელ ევროპაში გავრცელდა. მრავალი საუკუნეა ქართველებსაც გვაქვს საშობაო ხე – ჩიჩილაკი, თუმცა იგი საბჭოთა პერიოდის მიწურულამდე აკრძალული იყო, ისევე როგორც ნაძვის ხე გარკვეული პერიოდი, რადგან ორივე მათგანი შობას უკავშირდება. 1930–იან წლების მეორე ნახევარში ტოტალიტარულმა რეჟიმმა აკრძალვა მოხსნა, მაგრამ საბჭოთა იდეოლოგიისთვის დამახასიათებელი მეთოდი გამოიყენა – ნაძვის ხეს რელიგიური დღესასწაული ჩამოაცილა და სახელი შეუცვალა. ასე იქცა საშობაო ნაძვის ხე, პოსტ–საბჭოთა სივრცეში საახალწლო ნაძვის ხედ.  საშობაო ნაძვის ხის ევროპული ტრადიცია საქართველოში მე–19 საუკუნის ბოლოს, მე–20 საუკუნის დასაწყისში დამკვიდრდა.  ეროვნულ არქივში შემონახულია გიგლო ყარალაშვილის 1913 წლით დათარიღებული საშობაოდ მორთული ხის ფოტო. იგი ახლანდელი ქიქოძის 8 ნომერში მდებარე სახლშია გადაღებული, უცნობია ვინ იყო სახლის მეპატრონე ან ვინ მორთო იგი.

მისი ამბავი ზღაპარს ჰგავს: ჯორჯ კობის, ანუ გრიგოლ კობახიძის ისტორია მე–19 საუკუნის მიწურულს, რაჭის სოფელ თხმორში იწყება. 10 წლის ბიჭი მშობლიური სოფლიდან გაიპარა და ბედის საძიებლად გაემგზავრა – ჯერ ბორჯომში, თბილისში, შემდეგ პოლონეთის გავლით გერმანიაში, გერმანიიდან ინგლისში და ბოლოს ამერიკაში.  ამ გზაზე უამრავი გაჭირვება, მარცხი გამოიარა, თუმცა უამრავი წარმატება ხვდა წილად და მსოფლიოსაც ბევრი გამოგონება დაუტოვა, არაფორმალურად მას, ამერიკაში „ქიმიური მრეწველობის მეფესაც“ ეძახდნენ.  ავტომატური საწერ-კალამი, წყალგამძლე ცემენტი და მინა-ბლოკი, რომლებსაც აქტიურად იყენებდნენ ცათამბჯენების მშენებლობაში. ის ამზადებდა ფლაკონებს გიორგი მაჩაბლის სუნამოსთვის და ქმნიდა პროდუქციას ქიმიური და სამედიცინო ლაბორატორიებისათვის, საველე ჰოსპიტლებისა და საავადმყოფოებისათვის, რომელსაც მეორე მსოფლიო ომში იყენებდა როგორც ამერიკის შეერთებული შტატები, ასევე კანადა.  ჯორჯ კობის სახელით დღემდე იყიდება გასულ საუკუნეში დამზადებული საშობაო ნაძვის ხის მოელვარე სათამაშოები ვინტაჟურ ონლაინ მაღაზიებში და დღემდე აქვს მათ ყუთებს წარწერა – „ორნამენტი. კობი, ეს შობაა”.  #გადაიაზრეისტორია, რადგან #ესქვეყანაშენია

„საკუთარი თავი არის ერთადერთი, ვისაც შეუძლია როგორც აგაფრინოს ზემოთ, ისე დაგანარცხოს დაბლა." მოუსმინე პარამოფარიკავე ირმა ხეცურიანის ისტორიას.