შშმ პირთა მიმართ, დღეს საქართველოში უამრავი სტერეოტიპია, რაც მათ სრულფასოვან ცხოვრებას უშლის ხელს.  "ხშირად მათი დასაქმების არეალი მკაცრად განსაზღვრულია საზოგადოების მიერ და ამ ადამიანებს თვითრეალიზაციის და კეთილდღეობის საშუალებას არ აძლევს." მოუსმინე პოდკასტს სმენის სირთულეების მქონე პირთა შესახებ. .

„არც ერთი ადამიანი არ უნდა გარდაიცვალოს ისე, რომ საკუთარი ერის სულის მოძრაობას არ შეეხოს. არსებობს ბრაილის შრიფტი და ეს დიდი ბედნიერებაა. მაგრამ ასოს მოყვანილობის აღქმა ნიშნავს უსინათლო ადამიანის ფსიქიკაში ერთი მტკივნეულად ცარიელი ადგილის შევსებას. ამ პატარა კუბურების შიგნით იმ ორი ასოს მენტალობაა დამალული, რომელიც ამ კუბის გვერდებზე არის განთავსებული ტაქტილური სახით. განა ეს ცოტაა?!“ -  ასე აფასებს ორგანიზაციის ერთ-ერთ აქტივობას 202-ე უსინათლო ბავშვთა სკოლა-პანსიონის ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებლი, თამილა აბაშია. მომავალი იწყება დღეს დამფუძნებელი, მარინა მამულია გვესაუბრა ორგანიზაციის მიერ განხორციელებულ აქტივობებზე... ქალბატონო მარინა, როგორ შეიქმნა ორგანიზაცია „მომავალი იწყება დღეს“? და რითი განსხვავდება ეს ორგანიზაცია შშმ პირებზე მომუშავე სხვა ორგანიზაციებისგან? ორგანიზაცია „მომავალი იწყება დღეს“ დაარსდა 2010  წელს. ამ პერიოდში, ევროპის  ქალაქების ქუჩებში,  უნივერსიტეტებში, ძალიან ბევრი უსინათლო ადამიანი შეგხვდებოდა ე.წ „თეთრი  ჯოხის“ თანხლებით, საქართველოში უსინათლო  ადამიანი აუცილებლად თანმხლებ პირთან ერთად შეგხვდებოდა. „თეთრ  ჯოხზე“ და დამოუკიდებლობაზე ლაპარაკი ზედმეტი იყო. პირველი პროექტი „დამოუკიდებლობის  სისტემის  შექმნა უსინათლო და  მცირემხედველი  ადამიანებისათვის“ პოლონურ ორგანიზაცია „არი-არი“-სთან  ერთად განვახორციელეთ. პოლონურმა მხარემ დიდი წვლილი შეიტანა საქართველოში უსინათლოთა და მცირემხედველთა რეაბილიტაციის პროცესში. თამამად შეგვიძლია ვთქვათ, რომ „თეთრი  ჯოხი“, უსინათლოთა დამოუკიდებლობისა და ინტეგრაციის ერთ-ერთი სიმბოლო,  ახალგაზრდებისათვის საჭირო ატრიბუტი სწორედ ამ პროექტიდან გახდა. ამ პროექტით საფუძველი ჩაეყარა უსინათლოთა სივრცეში ორიენტაციის სწავლებას, ინსტრუქტორის პროფესიას საქართველოში და საერთოდ, უსინათლოთა და მცირემხედველთა რეაბილიტაციის პროცესს. ერთ-ერთი პროექტის ფარგლებში, თქვენმა ორგანიზაციამ ლორმის ანბანი დაამკვიდრა. როგორ უადვილებს ლორმის ანბანი ყოველდღიურობას შშმ პირებს? ჩემთვის ერთ-ერთი  ძვირფასი პროექტია. საერთაშორისო კონფერენციებზე ჩემი ყურადღება მიიპყრო ადამიანების საუბრის საოცარმა პროცესმა. ისინი ერთმანეთს ხელისგულზე რაღაცას უწერდნენ. როცა ვიკითხე, ამიხსნეს, რომ  ორი მოსაუბრიდან, ერთი ყრუუსინათლოა, მეორე კი  მისი თარჯიმანი, რომელიც ე.წ. ლორმის ანბანის საშუალებით ესაუბრება. ლორმის ანბანი ყრუუსინათლო ადამიანებთან ურთიერთობის ერთ-ერთი საშუალებაა,  ტაქტილური კოდი. ხელის გულზე ქართული ანბანის ყველა ასოს შეესაბამება რომელიმე  წერტილი ან ხაზი. ასევე, საჭიროების დროს გამოიყენება გარკვეული სიგნალები. მრავალი წელი მივდიოდით ამ პროექტამდე ჩემს ყრუუსინათლო პოლონელ მეგობართან,  მათემატიკოსთან და პროგრამისტთან, გჟეგოშ კოზლოვსკისთან  ერთად. აქამდე ტერმინი  ყრუუსინათლო არ გვქონდა არც ერთ ქართულ დოკუმენტში, მიუხედავად იმისა, რომ  ისინი  ჩვენს გვერდით არსებობენ. მოგვიყევით წიგნების გახმოვანების თანამედროვე Daisy ფორმატის შესახებ. რამდენი და რა სახის წიგნები ჩაწერეთ? ეს წიგნები სადმე საჯაროდ არის განთავსებული, ვთქვათ, ვებგვერდზე თუ სარგებლობისთვის თქვენს ორგანიზაციას უნდა დაუკავშირდეს ბენეფიციარი? აუდიო წიგნები ინფორმაციის მიღების ერთ-ერთი ფორმაა, მაგრამ მე-20 საუკუნის მიწურულს მათთვის ახალი ფორმატის შექმნის აუცილებლობა გაჩნდა. ადამიანისთვის დიდ სირთულეს წარმოადგენს უსმინოს აუდიოჩანაწერს სრულად, იმისთვის, რომ კონკრეტული აბზაცი, გვერდი, სტრიქონი მოძებნოს. ხმოვანი წიგნების ახალ ფორმატად შემუშავებული იქნა DAISY - ხელმისაწვდომი ციფრული საინფორმაციო სისტემა. DAISY ფორმატი განსაკუთრებულად მოსახერხებელია სახელმძღვანელოების გახმოვანებისთვის, რადგან შესაძლებელია ნავიგაცია გვერდებზე, პუნქტებზე, წინადადებებზე, სიტყვებზე და რამდენიმე წამში შეგვიძლია ჩვენთვის სასურველი გვერდის, თავის, მონაკვეთის, ფრაზის, მაგალითის პოვნა... აუდიოფორმატში ჩაწერილი წიგნები გადაგვყავს დეიზი ფორმატში და ვწერთ სპეციალურ  პლეერზე. უსინათლო მოსწავლეს პლეერში ჩატვირთული აქვს ყველა მისთვის საჭირო  სახელმძღვანელო, მხატვრული ლიტერატურაც. DaisyGeorgia გვერდზე განვათავსეთ თითქმის ყველა ქართული წიგნი, რომლიც აუდიოფორმატშია გადაყვანილი. ჩაწერასთან ერთად ჩავდივართ სხვადასხვა რეგიონში და ვასწავლით პლეერის გამოყენებას. დაინტერესებულ პირებს შეუძლიათ მოგვამართონ სწავლების თაობაზე. მნიშვნელოვანია, რომ DAISY-ს თავად უსინათლოები წერენ და პლეერის მოხმარებასაც ჩვენი უსინათლო სპეციალისტები ასწავლიან. როგორც ვიცი, უსინათლო ბავშვებისთვის ქართული ანიმაციური ფილმებიც გაახმოვანეთ... დიახ, ამ პროცესს აუდიოდისკრიპცია ქვია. უსინათლო ადამიანისათვის საინტერესოა რა ხდება  ეკრანზე თუ სცენაზე დიალოგს მიღმა. ვინაა კადრში, როგორ გამოიყურება, რა დეკორაციებია, რა ფერების და ა.შ. გავახმოვანეთ თხუთმეტამდე ანიმაციური ფილმი და ორი მხატვრული სრულმეტრაჟიანი:  „ექვთიმე თაყაიშვილი“ და „გაღმა ნაპირი“. უსინათლო და მცირემხედველი ბავშვებისთვის ხის კუბურებიც დაამზადეთ, რომელზედაც ქართული ანბანი და ქართული ბრაილის შრიფტია დატანილი. მოგვიყევით ამ აქტივობის შესახებ. ხის კუბურები ბავშვებს ეხმარება ნატიფი მოტორიკის, ლოგიკისა და სივრცითი ორიენტაციის უნარების დახვეწაში. ზოგადად, ბრაილის შრიფტს კონსტრუქციული მახასიათებლები აქვს, რომლებიც ოპტიმალურია წერტილების ტაქტილურ აღქმაში და რომელიც დაცულია კუბურებზე. უსინათლო ბავშვებმა ქართული ანბანი შეიძლება შეისწავლონ, როგორც მასწავლებლის  დახმარებით, ასევე, ოჯახში, მხედველი მშობლის ან ოჯახის სხვა წევრის დახმარებით. ისინი კი  შეისწავლიან ბრაილის ანბანს. უსინათლო მშობელმა, რომელმაც იცის ქართული ბრაილის შრიფტი, ხის კუბურებით შეიძლება ქართული ანბანი თავის პატარას ასწავლოს, სისწორე კი აკონტროლოს ბრაილის შრიფტით. კუბურები საინტერესოა სპეციალური პედაგოგებისათვისაც, რომლებიც მუშაობენ უსინათლო ბავშვებთან. როგორ შეასწავლეთ უსინათლო პირებს ხელმოწერა? დაბადებიდან უსინათლო ადამიანი წერა-კითხვას ბრაილის შრიფტით სწავლობს. მათ, ვისაც მხედველობა მოზრდილ ასაკში  გაუუარესდათ, ბევრ სხვა უნართან ერთად ანბანის აღქმის  უნარიც დაკარგეს. ამიტომ ბევრი მათგანი ვერ აწერს ხელს სხვადასხვა დოკუმენტაციას  და უამრავ პრობლემას აწყდება. კუბურების პარალელურად უსინათლოებს გადავეცით სპეციალური ხელის მოსაწერი ფირფიტები, რომლებიც ხელმოწერის შესწავლის შემდეგ მათ გაუადვილებს ხელის მოწერის  პროცესს. რა გეგმები აქვს ორგანიზაციას? დღის წესრიგში  რჩება პროექტები, კონფერენციები, ტრენინგები, რომლის განხორციელებაც პანდემიის გამო ვერ მოვახერხეთ. გველოდებიან ჩვენი უცხოელი პარტნიორები. ჩვენც ველოდებით ჩვენს მეგობრებს და კონსულტანტებს, ვაგრძელებთ მუშაობას და მზად ვართ თანამშრომლობისთვის. ესაუბრა თეკლე ქაროსანიძე

ქუჩებს თავისი ისტორია აქვთ, ზოგიერთი ერთნაირი დასასრულით: რუსეთის წინააღმდეგ მებრძოლი, სამშობლოს შეწირული გმირი. მარო მაყაშვილი – 1921 წელს, რუსეთ-საქართველოს ომის დაწყებისთანავე, მარო წითელ ჯვარში მოწყალების დად ჩაეწერა და სანიტარულ რაზმთან ერთად კოჯორ-ტაბახმელას მიმართულებით გაემართა. 1921 წლის 19 თებერვლას, იგი რუსული არტილერიის მიერ ნასროლი ყუმბარის ნამსხვრევი დაიღუპა.  ჟიული შარტავა – 1993 წლის 27 სექტემბერს, სოხუმის დაცემის დღეს, თანამებრძოლებთან ერთად ტყვედ აიყვანეს და დახვრიტეს.  ქაქუცა ჩოლოყავშვილი – 1921 წელს იბრძოდა რუსეთ–საქართველოს ომში, ებრძოდა საბჭოთა რუსეთს საქართველოს დაპყრობის შემდგომაც – 1921–1924 წელს ხელმძღვანელობდა პარტიზანულ მოძრაობას, იძულებული გახდა საფრანგეთში, ემიგრაციაში წასულიყო, სადაც 1930 წელს გარდაიცვალა.  ამბროსი ხელაია – სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი 1921-1927 წლებში. რუსეთის პირველი რევოლუციის დროს ამბროსი იბრძოდა ქართული მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის ავტოკეფალიის (დამოუკიდებლობის) აღდგენისათვის, რის გამოც 1905 რუსეთში გადაასახლეს. ბოლშევიკური რუსეთის მიერ ქვეყნის დაპყრობის შემდეგ, 1921 წლიდან, აქტიურად იყო ჩაბმული ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობაში. 1922 წლის 7 თებერვალს მან თავისი ცნობილი მიმართვა გაუგზავნა გენუის მსოფლიო სამშვიდობო კონფერენციას. იგი მოითხოვდა საქართველოს შელახული, კანონიერი უფლებების აღდგენას. 1922 წელსვე ამბროსი დაპატიმრეს და 1924 წლის დამლევამდე იმყოფებოდა მეტეხის ციხეში. მას ეკუთვნის პატიმრობის დროს წარმოთქმული ცნობილი სიტყვები: „ჩემი სული ღმერთს ეკუთვნის, ჩემი გული სამშობლოს, ჩემი გვამი კი თქვენთვის დამითმია, მტარვალებო!“ 1927 წელს ჩამოაცილეს ეკლესიის მართვას. იმავე წლის 23 მარტს ამბროსი ხელაია გარდაიცვალა.  ექვთიმე თაყაიშვილი – საქართველოს ოკუპაციის შემდეგ, 1921 წელს ექვთიმე თაყაიშვილმა საქართველო დატოვა. იგი ათეულობით წლების განმავლობაში პატრონობდა საქართველოს ეროვნულ განძს, რომელიც მისი დამსახურებით გადაურჩა დაკარგვას და გაფანტვას. საბოლოოდ განძი საქართველოს დაუბრუნდა. სამშობლოში დაბრუნებული ექვთიმე აღადგინეს თსუ–ში პროფესორად, თუმცა 1951 წლიდან მისი შევიწროვება დაიწყო: დააპატიმრეს მისი შვილობილი, ხოლო ექვთიმე გაათავისუფლეს უნივერსიტეტიდან. რასაც ვერ გაუძლო და უკიდურეს გაჭირვებაში გარდაიცვალა.  მერაბ კოსტავა – დისიდენტი და უფლებადამცველი, მუსიკათმცოდნე, პოეტი. ტრაგიკულ დაღუპვამდე იყო საქართველოს ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის ყველაზე გამორჩეული ლიდერი. კოსტავა იბრძოდა საქართველოს დამოუკიდებლობისთვის, ეწეოდა დისიდენტურ და ადამიანის უფლებათა დამცველ საქმიანობას, ებრძოდა საქართველოში დამყარებულ საბჭოთა რეჟიმს, საკუთარი შეხედულებებისა და ფასეულობებისთვის რამდენჯერმე დააპატიმრეს და გადაასახლეს.  #გადაიაზრეისტორია რადგან #ესქვეყანაშენია

ფეხბურთში მამების თასის, მამის დღის, ტრენინგების „მამაკაცური საუბრების“, თბილისის ქუჩებში ფართომასშტაბიანი კამპანიის შემდეგ, თბილისსა და ქუთაისში. სულ ახლახანს, „მამების სკოლა“ გაიხსნა.  „მამების სკოლა“ მრავალწლიანი კამპანიის –„კაცები ზრუნავენ“ – ფარგლებში შეიქმნა, რომელსაც გაეროს მოსახლეობის ფონდის მხარდაჭერით არასამთავრობო ორგანიზაცია „ვიზრუნოთ ერთად“ ახორციელებს. სკოლის მიზანია რაც შეიძლება მეტმა ახალბედა მამამ მიიღოს აქტიური მონაწილეობა შვილის აღზრდაში. 8 შეხვედრის ფარგლებში, შესაბამის ხელშემწყობ რჩევებსა და ინფორმაციას მიიღებენ მონაწილეები.  „საქართველოში ჩატარებული კვლევებით კაცები უფრო ნაკლებად არიან ჩართული საოჯახო საქმეებსა და შვილის აღზრდაში ვიდრე ქალები, ამიტომაც ჩვენ ვთვლით რომ „მამების სკოლის“ მსგავსი ინიციატივები ხელს შეუწყობს უფრო მეტი მამა დაფიქრდეს ამ საკითხზე“, ამბობს არასამთავრობო ორგანიზაცია წარმომადგენელი.  ჰარმონიული საზოგადოების შექმნის საფუძველი სწორედ ასეთი ცვლილებებია, როგორსაც „მამების სკოლა" გვთავაზობს. ცვლილებები, რომელიც ადამიანებს უარყოფითი სოციალური ნომრებისა და სტერეოტიპებისგან ათავისუფლებს.  #გაიზიარეპასუხისმგებლობა რადგან #ესქვეყანაშენია

დაავადებათა კონტროლის ცენტრის მონაცემებით: ინფიცირებულთა 95.92% იყო არავაქცინირებული! ჰოსპიტალიზირებულთა 94.4% იყო არავაქცინირებული! გარდაცვლილთა 98.96% იყო არავაქცინირებული! ნუ ენდობი ვირუსულ ჭორებს. დაუჯერე სტატისტიკას!

წინა საუკუნის 90–იან წლებში, წალკაში აჭარიდან და სვანეთიდან ეკომიგრანტები ჩაასახლეს. როცა მათი შვილები და შვილიშვილები წამოიზარდნენ – ახალგაზრდებმა არსებული გარემოს უკეთესობისკენ ცვლილება წამოიწყეს. მათ შორის იყო ირა ძირკვაძე, რომელმაც თანამოაზრეებთან და აქტივისტებთან ერთად სოციალური საწარმო „გუმბათი“ დაარსა.  „გუმბათის“ მიზანია ცოდნის გავრცელებით, წალკაში მცხოვრები მრალფეროვანი საზოგადოების მშვიდობიანი თანაცხოვრება. ერთ–ერთი მიმართულებაა ადგილობრივი ეთნიკური უმცირესობების წარმომადგენლებისთვის ქართული ენის სრულყოფილად სწავლება, რაც მათ განათლების მიღებისა და მონაწილეობით პროცესებში თანაბარ შესაძლებლობას უწყობს ხელს.  „ეთნიკური უმცირესობებისთვის ენობრივი ბარიერი დიდი პრობლემაა, თუმცა ახალგაზრდებისთვის ეს საკითხი მოგვარდა, თბილისიდან ჩამოსული საუკეთესო მასწავლებლები გვასწავლიან. ისინი და სოციალური საწარმო „გუმბათის“ წარმომადგენლები დიდ როლს თამაშობენ ჩვენს ცხოვრებაში. „გუმბათის“ საშუალებით მივიღე ბევრი ინფორმაცია თვითგანვითარების შესაძლებლობების, არაფორმალური განათლების შესახებ“, ამბობს „გუმბათის“ ბენეფიციარი ემილია ბლიკიანი. რომელიც თვლის, რომ მის მომავალ გეგმებზე სოციალურმა საწარმომ დიდი ზეგავალენა იქონია, სურს გახდეს ექიმი, დაბრუნდეს წალკაში. დაეხმაროს ხალხს და ასევე. არაფორმალური განათლების საშუალებით თავადაც გაუზიაროს გამოცდილება ახალგაზრდებს.  2020–2021 წლებში სოციალური საწარმო „გუმბათის“ 16 აბიტურიენტს დაუფასდა ცოდნა და გახდა სტუდენტი. თავად „გუმბათი“ კი, 2020 წლის საუკეთესო სოციალურ საწარმოდ აღიარებს.  #გაიზიარეპასუხისმგებლობა რადგან #ესქვეყანაშენია

ხობში, სოფელ თორსაში პატარა ღელე ჩამოდის, რომელსაც სახელად „თოლისკური“ ჰქვია. როცა პროფესიით ექიმმა გვანცა კიკალეიშვილმა თანამოაზრეებთან ერთად არასამთავრობო ორგანიზაცია დაარსა სახელზე ბევრი არ უფიქრია.„თოლისკური“ ასე ჰქვია, სოფელ თორსაში დაარსებულ განათლებისა და განვითარების ცენტრს, რომელიც ხობში მცხოვრები ახალგაზრდების არაფორმალური განათლების, სამოქალაქო აქტივიზმის და ადგილობრივების ეკონომიკური მდგომარეობის გაუმჯობესების ხელშეწყობის მიმართულებით მუშაობს.  ორგანიზაციამ 8 წლის განმავლობაში სამი ცენტრი შექმნა: შშმ ბავშვთა დღის ცენტრი „ჩვენი სახლი“, ახალგაზრდული ტექნოლოგიური ცენტრი და სოციალური საწარმო „ჩირიგე“. დღეს სოციალურ საწარმო „ჩირიგეზე“ გვინდა გიამბოთ. სოციალური მეწარმეობა ბიზნესის ახალი მიმართულებაა – ქმნის სხვადასხვა პროდუქტს, სერვისს და შემოსავლებს მიმართავს საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანი ინიციატივების განსახორციელებლად. საქართველოში ამ მოდელს ყველაზე ხშირად არასამთავრობო ორგანიზაციები იყენებენ. „თოლისკური“ ერთ–ერთია იმ ორგანიზაციებიდან, რომელმაც სოციალური საწარმოს მოდელი გამოიყენა – ადგილობრივი და დევნილი ქალები დაასაქმა, ადგილობრივი ფერმერებისგან სოფლებში მოყვანილი სხვადასხვა ეკოლოგიურად სუფთა ხილით ჩირის წარმოება დაიწყო. ახალგაზრდული ტექნოლოგიური ცენტრის წევრებმა კი ჩირისთვის სხვადასხვა შეფუთვა მოიფიქრეს და შექმნეს. სოციალური საწარმო „ჩირიგე“ სამომავლოდ ბევრ სიახლეს და განვითარებას გეგმავს, ხოლო სოციალური მიზნებისთვის წარმოებიდან შემოსული თანხით ახალგაზრდების და მათი ინიციატივების ფინანსურ მხარდაჭერას გეგმავს. ინიციატივების, რომლებიც ახალგაზრდების და მთლიანად სოფლის პრობლემებისა და განვითარებისკენ იქნება მიმართული. #გაიზიარეპასუხისმგებლობა რადგან #ესქვეყანაშენია

მე–19 საუკუნის ბოლოს და მე–20 საუკუნის დასაწყისში, საქართველოში მრავალი საინტერესო და იმ დროისათვის პროგრესული საზოგადოებრივი ორგანიზაცია არსებობდა. მაგალითად „ტფილისის მოყვარულ ფოტოგრაფთა საზოგადოება“.  იგი, ალექსანდრე როინაშვილის ატელიეში შეკრებილმა ფოტომოყვარულებმა, 1893 წელს დაარსეს. საზოგადოების მიზანი იყო პოპულარიზაცია გაეწია ფოტოგრაფიისთვის, გაევრცელებინა ცოდნა და ტექნოლოგიური სიახლეები. ამ მიზნით ხშირად ეწყობოდა საღამოები, სადაც საზოგადოების წევრების გარდა, მოწვეული სტუმრებიც კითხულობდნენ ლექციებს.  1897 წლის 23 აპრილს, დღევანდელ სამხატრო გალერეაში, იმ დროისათვის საკმაოდ ამბიციური პროექტი განახორციელეს – გამოფენა მოაწყვეს. 50–მდე ფოტოგრაფის ასეულობით ფოტო იხილა მაშინდელმა საზოგადოებამ. გამოფენაზე ასევე წარმოდგენილი იყო ფოტოგრაფიული აპარატები და მოწყობილობები.  საქართველოს ეროვნულ არქივში დაცულია გამოფენაში მონაწილე ფოტოგრაფთა და საზოგადოების წევრთა სია, ორგანიზაციის საქმიანობის ამსახველი დოკუმენტები. მათ შორის წესდება, რომელიც საზოგადოების შიდა სტრუქტურას, თანამდებობის პირთა არჩევის, საბჭოს მოწვევის წესსა და უფრო მეტიც, ორგანიზაციის საქმიანობის შეჩერების წესსაც ადგენს.  საზოგადოების წესდება 63 პუნქტს მოიცავდა. ერთ–ერთი მათგანის გვამცნობს: (§34) „ ... თავმჯდომარეს აქვს ერთი ხმა, მსგავსად სხვა წევრებისა, თუმცა ხმათა თანაბრობის შემთხვევაში მისი ხმა გადაწონის“.  #გადაიაზრეისტორია რადგან #ესქვეყანაშენია  წყარო: https://cutt.ly/iRKD1Qq

100 წლის წინათ, საქართველოს დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდგომ, პირველი ნაბიჯები სწორედ თვითმმართველობის განვითარების მიმართულებით გადაიდგა.  1918-1920 წლებში აირჩიეს 20 სამაზრო, 26 საქალაქო და 400-ზე მეტი სათემო თვითმმართველობა.  შემუშავებული კანონმდებლობის მიხედვით ადგილობრივ თვითმმართველობას ფართო უფლებები მიენიჭა. თვითმმართველობების კომპეტენციას წარმოადგენდა:  ადგილობრივი გადასახადების შემოღება;  ადგილობრივი ქონების და კაპიტალის მართვა;  სახელმწიფო გადასახადების მოკრების უზრუნველყოფა;  სახალხო განათლების განვითარება;  განსახლება, საცხოვრებელი გარემოს გაუმჯობესება;  საზოგადოებრივი დაზღვევისა და ჯანდაცვის სისტემის განვითარება;  შრომის დაცვა. შრომის ბირჟის ჩამოყალიბება და ა. შ.;  სოციალური უზრუნველყოფის სამსახურები;  ყველა სახის სატრანსპორტო კომუნიკაციების, გზების მართვა და განვითარება;  კომუნიკაციების - ფოსტა-ტელეგრაფის განვითარება;  გარემოს დაცვა;  ბუნებრივი რესურსების (მიწა, წყალი, ტყე) მართვა;  სტიქიურ უბედურებებთან ბრძოლა (საგანგებო, სამაშველო და სახანძრო სამსახურები);  კულტურის განვითარება და კულტურის და ხელოვნების ძეგლთა დაცვა;  სოფლის მეურნეობის და ვაჭრობის განვითარება;  წვრილი კრედიტის და შემნახველ-გამსესხებელი საზოგადოებების მოწყობა;  კოოპერაციის წახალისება;  სამაზრო სტატისტიკის წარმოება;  უსაფრთხოების დაცვა და წესრიგის უზრუნველყოფა.  სირთულეებისა და ხარვეზების მიუხედავად, 1918-1921 წლებში ადგილობრივმა თვითმმართველობებმა არაერთი პროექტი განახორციელეს. მაგალითად სამტრედიიდან სამეგრელოსკენ რკინიგზის ლიანდაგი, რიონის ნაპირსამაგრი სამუშაოები, წყნეთის დედაქალაქთან დასაკავშირებლად ტრანვაის ხაზის პროექტი, ქვეყნის მასშტაბით უამრავი სკოლა,ბიბლიოთეკა, თეატრი, სახალხო უნივერსიტეტი შეიქმნა და ასე შემდეგ. საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს ოკუპაციის შემდგომ, ისევე როგორც ყველა დემოკრატიული ინსტიტუტი, თვითმმართველობაც მოისპო და ამ სისტემის შემქნელებიც დიდი საბჭოთა ტერორის მსხვერპლნი გახდნენ.  #გადაიაზრეისტორია რადგან #ესქვეყანაშენია

დაფიქრებულხართ რატომ სდუმს ძალადობის მსხვერპლი? სანამ გაუაზრებელ ფრაზით ვინმეს ატკენ, სჯობს მოუსმინო.

საბჭოთა კავშირის ხელწერა - გარუსების მცდელობა გვარებსაც შეეხო. მე-20 საუკუნის 30-იან წლებში, პასპორტიზაციის დროს სხვადასხვა ეთნიკური წარმომავლობის მოქალაქეების გვარებს რუსული დაბლოებები („ოვ“, „ევ“ და სხვა) მიენიჭა. მათ შორის საქართველოს მოქალაქეების ნაწილმა დაკარგა ავთენტური გვარი. მაგალითად: მამედლი იქცა მამედოვად, ისმაილი – ისმაილოვად და ა.შ. საქართველოს ტერიტორიებთან ერთად ჩვენი გვარების 20% ოკუპირებულია! არა რუსულ ოკუპაციას! – ამბობენ პლატფორმა „სალამის“ წევრები. სამოქალაქო პლატფორმა „სალამი“ არასამთავრობო ორგანიზაციაა, რომელიც შეიქმნა საქართველოს ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობების მიერ. მისი მიზანია უმცირესობების მიმართ ჩამოყალიბებული შეხედულებების შეცვლა, ასევე ეთნიკური უმცირესობების კულტურული იდენტობის, ისტორიის და მემკვიდრეობის შენარჩუნებაა. პლატფორმა წელიწადზე მეტია, რაც ავთენტური გვარების დაბრუნების მიზნით კამპანიას აწარმოებს. მათ გვარის დაბოლოების შეცვლის ოფიციალურ მოთხოვნაზე უარი მიიღეს კანონმდებლობაში შესაბამისი ჩანაწერის არარსებობის გამო. ამიტომ კამპანია გააფართოვეს და საკანონმდებლო ინციატივასთან ერთად ხელმოწერების შეგროვება წამოიწყეს. 27 000–მდე საქართველოს მოქალაქის ხელმოწერა შეაგროვეს და საკანონმდებლო ინიციატივით პარლამენტს მიმართეს. მისი მიზანია ისეთი საკანონმდებლო მექანიზმის შექმნა, რომელიც საშუალებას მისცემს საქართველოს მოქალაქეებს საკუთარი ავთენტური გვარები დაიბრუნონ. #არარუსულოკუპაციას რადგან #ესქვეყანაშენია

სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტმა (CSI) ევროკავშირისა და გერმანიის ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ფედერალური სამინისტროს მიერ დაფინანსებული პროექტის, „სამოქალაქო საზოგადოების განვითარების ინიციატივა“, ფარგლებში, 2019 და 2020 წლებში, სახელმწიფო გრანტების მონიტორინგის მიზნით, მცირე გრანტები გასცა. ამ პროექტის მიზანი საქართველოში სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციების (სსო-ები) გაძლიერება, მათი სამუშაო გარემოს გაუმჯობესებაა, ერთ-ერთი ამოცანა კი - სსო-ებისთვის სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების სისტემის გაუმჯობესების ხელშეწყობა და შესაბამისი რეკომენდაციების შემუშავება. პროექტის ერთ-ერთი კომპონენტი სწორედ სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების არსებული სისტემის პერიოდულ მონიტორინგს გულისხმობს.  ორი წლის განმავლობაში, კონკურსში გამარჯვებულმა ორგანიზაციებმა სახელმწიფო ინსტიტუტების მიერ 2016 („მწვანე კავკასია“), 2017 („დემოკრატიული ჩართულობის ცენტრების ქსელი“), 2018 („დემოკრატიული ჩართულობის ცენტრების ქსელი“) და 2019 („საქართველოს ახალგაზრდა ეკონომისტთა ასოციაცია“) წლებში სახელმწიფო გრანტების გაცემის არსებული პრაქტიკა შეისწავლეს - გრანტის გაცემის დაგეგმვა; გრანტის გაცემის პროცესი; გაცემული გრანტის მონიტორინგი და შეფასება. იქამდე, ვიდრე კვლევების შედეგად გაკეთებული დასკვნებსა და რეკომენდაციების შესახებ ვისაუბრებთ, შეგახსენებთ საჯარო ინსტიტუტებს, რომლებმაც საკვლევ პერიოდში სახელმწიფო გრანტები გასცეს, ასევე - მათ მიერ გაცემული საგრანტო დაფინანსების ოდენობას.   გრანტის გამცემი ორგანიზაცია საგრანტო ბიუჯეტი  2016 საგრანტო ბიუჯეტი  2017 საგრანტო ბიუჯეტი  2018 საგრანტო ბიუჯეტი  2019 იუსტიციის სამინისტრო 312,382 163,882 180,000 48,548 შოთა რუსთაველის საქართველოს ეროვნული სამეცნიერო ფონდი 1,130,405 2,083,551 2,204,769 2,380,352.7 საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტრო 600,000 590,000 650,000 700,000 შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის აპარატი 350,000 საქართველოს ინოვაციებისა და ტექნოლოგიების სააგენტო - GITA 14,000 8,600 39,283 33,157.9 საერთაშორისო საგანმანათლებლო       ცენტრი 150,000 საარჩევნო სისტემების განვითარების, რეფორმებისა და სწავლების ცენტრი 2,082,506 2,399,014 2,381,571 2,352,305 აჭარის ა.რ. განათლების, კულტურისა  და სპორტის სამინისტრო 9,152 მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრი 276,090 281,999 185,444 ბავშვთა და ახალგაზრდობის განვითარების ფონდი (მიზნობრივი სუბსიდია) 1,049,967 743,837 სულ 5,189,260 6,264,974 5,746,774 6,199,808 მივუბრუნდეთ კვლევების შედეგად გაკეთებულ დასკვნებსა და რეკომენდაციებს.  „პროგრამების შემუშავების პროცესი არ ეფუძნება არსებული პრობლემების სიღრმისეულ შეფასებას და საჭიროებს ანალიზს; ამ პროცესში არ ჩანს ყველა დაინტერესებული მხარის მონაწილეობა; ინსტიტუციების ნაწილს დადგენილი არ აქვს გასაჩივრების უფლება და შესაბამისი პროცედურები; ზოგჯერ, მეტისმეტად არის გართულებული ფინანსური ანგარიშგების მოთხოვნები; ზოგადია ან საერთოდ არ არსებობს საქმიანობის ეფექტურობის მონიტორინგისა და შეფასების პროცედურები; საკმაოდ დაბალია საზოგადოების ინფორმირების ხარისხი, პროგრამებისა და ცალკეული გრანტების შესახებ; არ ხდება პროგრამის განხორციელებისას მიღებული შედეგების ანალიზის გათვალისწინება შემდეგი წლის საგრანტო პროგრამების დაგეგმვისას“, - ეს გახლავთ იმ უარყოფითი მხარეების მოკლე ჩამონათვალი, რომელიც კვლევებით გამოიკვეთა.  „საჯარო დაწესებულებების მიერ გრანტის გაცემის პრაქტიკის შესწავლისას, ვერ მოხერხდა საგრანტო პროგრამით განსაზღვრული აქტუალური და საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანი საკითხების გადაჭრის საჭიროებებისა და მიმართულებების ემპირიული საფუძვლის დასაბუთება სხვადასხვა კვლევითა და წყაროთი; საკანონმდებლო დონეზე არ არის განსაზღვრული საზოგადოებრივი ორგანიზაციების მონაწილეობა საგრანტო განაცხადების შეფასების ეტაპზე; შეფასების სისტემები საჭიროებს დამატებით ნარატიულ განმარტებას, რათა შეფასების შედეგი უფრო გაზომვადი და განჭვრეტადი გახდეს; უმეტესად, საჯარო ინსტიტუტები თავად ახდენენ ფინანსური ანგარიშების კონტროლს და ამოწმებენ პროექტის თანხების მიზნობრივ ხარჯვას; საჯარო დაწესებულებებს არ აქვთ განხორციელებული ეფექტურობის შეფასების ფართომასშტაბიანი კვლევა“, - ეს კვლევების დროს გაკეთებული მიგნებების ნაწილი გახლავთ.  კვლევების პროცესში დაფიქსირებულ პრობლემებსა და გაკეთებულ ძირითად მიგნებებზე დაყრდნობით, საჯარო ინსტიტუტებისა და პროცესში ჩართული სსიპ-ების გამოცდილების გათვალისწინებით, გამოიკვეთა რეკომენდაციები, რომელთა განხორციელება, პროცესში ჩართული მონაწილეების აზრით, ხელს შეუწყობს ადმინისტრირების პროცესის, ხარისხის, სანდოობისა და გამჭვირვალობის გაუმჯობესებას. კერძოდ:  ღრმა და ყოვლისმომცველი ემპირიული კვლევითი მიმართულების გაძლიერება და მისი შედეგებით გამყარებული საგრანტო პროგრამის ძირითადი მიმართულებებისა თუ პრიორიტეტების განსაზღვრა;  საგრანტო პროგრამის შემუშავებისას მონაწილეობითი მექანიზმის შექმნა სექტორის ექსპერტებისა და პოტენციური მოსარგებლეებისათვის, რაც მნიშვნელოვნად შეუწყობს ხელს სექტორში არსებული ცოდნის გაზიარებას და სამოქალაქო სექტორის მონაწილეობას საგრანტო მიმართულებების სწორად განსაზღვრის პროცესში;  თვითმმართველობებისთვის საგრანტო დაფინანსების გაცემის უფლების მინიჭება;  გრანტის შესახებ ინფორმაციის გამოცხადების პროცესში, გარდა ონლაინ მედია საშუალებებისა, საჯარო პრეზენტაციის ორგანიზება და დაინტერესებული მხარეებისთვის კონსულტაციის სხვადასხვა ფორმატის განსაზღვრა გრანტის გაცემის წესის მიხედვით;  კონკურსში მონაწილე ორგანიზაციების კომპეტენციებისა და შესაძლებლობის გაძლიერების მიზნით, გრანტის გამცემი საჯარო დაწესებულების მიერ, მათი სტანდარტების შესაბამისად, დამატებითი ტრენინგების ორგანიზება პროექტის წერასა და ბიუჯეტირებაში;  განაცხადების მიღების ელექტრონული სისტემების დანერგვა და/ან გაუმჯობესება, რაც ხელს შეუწყობს პროცესის ეფექტურ და სწრაფ წარმართვას;  საგრანტო განაცხადების შეფასების მექანიზმების გაუმჯობესება. ქულათა სისტემის ან სხვა გაზომვადი შეფასების ინსტრუმენტების გამოყენება; გარდა რაოდენობრივი შეფასებისა, შინაარსობრივი შეფასების შემოღება/გაუმჯობესება;  საგრანტო განაცხადების შემფასებელი კომისიის შემადგენლობაში სამოქალაქო სექტორისა და შესაბამისი დარგის ექსპერტების ჩართულობის გაზრდა, რაც, თავის მხრივ, ხელს შეუწყობს გამჭვირვალობისა და სანდოობის ხარისხის გაუმჯობესებას; გასაჩივრების მექანიზმის გაუმჯობესება პროცედურების გამარტივებისა და გასაჩივრების ვადების შემცირების გზით;  ინფორმაციის საჯაროდ გამოქვეყნების მექანიზმის გაძლიერება, მათ შორის, შემფასებელი კომისიის შემადგენლობის საჯაროდ გამოქვეყნება, საკონკურსო პროცესის დასრულების შემდგომ;  საჯარო ინფორმაციის ხელმისაწვდომობის გაზრდა და თითოეული ინსტიტუტის მიერ გაცემული გრანტების შესახებ უწყების ვებგვერდზე ინფორმაციის პროაქტიულად გამოქვეყნება, საქართველოს მთავრობის 2013 წლის 26 აგვისტოს #219 დადგენილების შესაბამისად; საგრანტო პროგრამების ეფექტურობის შეფასების კვლევის განხორციელება;  სპეციალური პლატფორმის შექმნა სახელმწიფო გრანტის გამცემი საჯარო უწყებებისათვის, პროგრამის ადმინისტრირებაში ჩართული პირებისა და მენეჯერებისათვის, გრანტის გაცემის პროცესში დაგროვებული ცოდნის, გამოცდილებისა და საუკეთესო პრაქტიკის გაზიარების მიზნით. ამ რეკომენდაციების ნაწილი საკანონმდებლო ცვლილებებს გულისხმობს, მთლიანობაში კი, მათი გათვალისწინება, ერთი მხრივ, გამჭვირვალეს გახდის სახელმწიფო გრანტების გაცემის პროცესს, მეორე მხრივ - საინტერესოს, დაფინანსების ახალი შესაძლებლობის მაძიებელი საზოგადოებრივი ორგანიზაციებისათვის.      მაკა ჯაიანი