ნეტავ როგორ ატარებენ ახალ წელს მთის ბავშვები? - სწორედ ეს ფიქრი აეკვიატათ რაჭის სათემო ორგანიზაცია-ის წევრებს, რომლებიც უკვე მესამე წელია სხვადასხვა ასაკის ბავშვებს საახალწლოდ წიგნებითა და სათამაშოებით ახარებენ.  ორგანიზაცია ყოველ წელს აწყობს საახალწლო ღონისძიებას რაჭაში მცხოვრები თითო-ოროლა ბავშვისთვის.  ქალაქთან შედარებით მთაში მცხოვრებ ბავშვებს არ აქვთ ის განწყობა, რაც საჩუქრების მიღებას, სახაალწლო სამზადისსა და ფუსფუსს მოყვება. ორგანიზაციის წევრები ჯადოსნური განწყობის შესაქმნელად, ბავშვებსთვის საჩუქრებს მაშინ ტოვებენ, როცა მათ სძინავთ, რათა გაღვიძებულებს „თოვლის ბაბუისგან“ სიურპრიზი დახვდეთ.  ღონისძიებაში ჩართვა ნებისმიერ მსურველს შეუძლია, ხოლო საჩუქრებს წინასწარ შედგენილი სიის მიხედვით ინაწილებენ. ‘ ’ზოგადად, ადამიანის განვითარებისათვის და მისი მომავლისთვის ბავშვობის წლებსა და ამ პერიოდში მიღებულ გამოცდილებას დიდი როლი ეკისრება. როგორ გარემოში ცხოვრობს, რამდენად მნიშვნელოვნად თვლის თავს, რამდენად ზრუნავენ მასზე. ვფიქრობ, ამ რამდენიმე ათეული ბავშვიდან ერთი მაინც თუ შეიყვარებს წიგნებს იმაზე მეტად, ვიდრე აქამდე უყვარდა. თუნდაც ერთს მაინც თუ ეცოდინება, რომ მის მომავალზე სხვა ადამიანებიც ზრუნავენ, ჩავთვლი, რომ კამპანიამ თავის მისია შეასრულა.“ ამბობს ეთო არსანიძე ორგანიზაციის წევრი.  #გაიზიარეპასუხიმსგებლობა, იყავი სამაგალითო სხვებისთვის და იზრუნე მათ მომავალზე, რადგან #ესქვეყანაშენია

დღეს მოგიყვებით წეროვანში მცხოვრებ აქტივისტზე – თორნიკე ჟუჟნიაშვილზე, რომელმაც საკუთარი ინიციატივით ჯერ მარტო, შემდეგ კი თანამოაზრეებთან ერთად დაიწყო მიუსაფარ ძაღლებზე ზრუნვა. მისი, როგორც აქტივისტის ისტორია ასე დაიწყო – 4 წლის წინათ სასტიკად ნაცემი ჯინა პატრონმა ქუჩაში დატოვა, რომელსაც ადამიანები ხშირად ჩაგრავდნენ და ხან შიმშილით, ხან კი ავტოსაგზაო შემთხვევების გამო ლეკვები ეღუპებოდა. თორნიკემ ჯინაზე დაიწყო ზრუნვა. მისი ლეკვები დააბინა და ჯინაც გაასტერილა. მაგრამ ერთ დღესაც, ვიღაცამ ცეცხლსასროლი იარაღით მოკლა ჯინა, ამბობს თორნიკე. ამის შემდგომ მტკიცედ გადაწყვიტა – უანგაროდ ეზრუნა და მოევლო მიუსაფარი ცხოველებისთვის. გადამდები დაავადებები, უკონტროლო გამრავლება, ანტისანიტარია, ადამიანების მხრიდან სასტიკი მოპყრობა, მიუსაფარი ცხოველებისადმი ადამიანების არცთუ უსაფუძვლო შიში – ეს პრობლემების არასრული ჩამონათვალია, რომელიც საზოგადოების წინაშე წლების განმავლობაში დგას.  მიუსაფარი ცხოველების მართვის მრავალწლიანი, სხვადასხვა ტიპის გამოცდილება დაგროვდა ევროპის ქვეყნებში. მაგალითად ნიდერლანდები, dutchreview–ის თანახმად კომპლექსური მიდგომის შედეგად მიუსაფარი ძაღლები აღარ არიან ქვეყანაში. ბოლო მიუსაფარი ძაღლი 2019 წელს აიყვანეს. ამ კომპლექსური მიდგომიდან ერთ–ერთი პოპულაციების მართვაა (სტერილიზაცია), რომელიც ცხოველების უკონტროლო გამრავლებას აწესრიგებს და ამცირებს ცხოველებში აგრესიას. იგი ჩვენთანაც გამოიყენება, თუმცა, საქართველოს რეგიონების ნაწილისთვის ეს საკითხი პრობლემურია.  სწორედ ამიტომ, თორნიკემ და მისმა თანამოაზრეებმა, შესაძლებლობების მიხედვით, პატარ–პატარა ნაბიჯების გადადგმა დაიწყეს – მიუსაფარი ძაღლების სტერილიზაციის, მკურნალობის პროცესების ორგანიზება და ცნობადობის კამპანია, რათა საზოგადოებისთვის ეჩვენებინათ, თუ როგორ შეიძლება ჰუმანურად პრობლემის მოგვარებისკენ სვლა. ამ ეტაპზე შედეგი ასეთია: 50–მდე მიუსაფარი ძაღლის სტერილიზაციით 500–მდე პოტენციური მიუსაფარი ცხოველის არიდება მოხერხდა. ამ ახალგაზრდების – „წეროვანის საინიციატივო ჯგუფის“ ადვოკატირების შემდგომ მცხეთის მუნიციპალიტეტი 2023 წელს მიუსაფარ ცხოველთა თავშესაფრის მშენებლობას გეგმავს.  ასე ცვლიან გარემოს აქტივისტები. #გაიზიარეპასუხისმგებლობა, რადგან #ესქვეყანაშენია

დღესდღეობით სოციალური ქსელები, ონლაინ თამაშები და აპლიკაციები კომუნიკაციის მთავარი საშუალებებია. ისევე როგორც მედალს, სოცქსელებსაც ორი მხარე აქვს დადებითი და საფრთხის შემცველი. ერთ–ერთი ასეთი საფრთხე – კიბერბულინგია. კიბერბულინგი ბულინგის სახეობაა, რომელიც ხორციელდება ონლაინ სივრცეში შეურაცხმყოფელი, აგრესიული, მუქარის შემცველი პირადი შეტყობინების ან კომენტარის სახით. არასრულწლოვანებში ონლაინ პლატფორმები (Facebook, Instagram, YouTube, TikTok) პოპულარობით სარგებლოს. გაუფრთხილებლობით ან ყურადღების მოდუნებით შესაძლოა სოცქსელებში მათი პერსონალური მონაცემები დაგროვდეს. მომხმარებლებმა გაუცნობიერებლად, შესაძლოა თავად გააზიარონ პირადი მონაცემები – მისამართი, ელ–ფოსტის მისამართი, ტელეფონის ნომერი და სხვა პირადი სახის ინფორმაცია. რაც ბულერმა შეიძლება კიბერბულინგისთვის გამოიყენოს. კიბერბულინგის თავიდან ასაცილებლად, დაიცავით თქვენი და თქვენი შვილების ელექტრონული მოწყობილობები. გამოიყენეთ ანტივირუსული პროგრამები და კონფიდენციალურობის პარამეტრსი სიფრთხილით მოეკიდეთ პერსონალური ინფორმაციის გასაჯაროებას, არ გააზიროთ პაროლები, გახსენით მხოლოდ სანდო წყაროდან მიღებული დოკუმენტები. ყურადღება მიაქციეთ ვის უმეგობრდებით სოცქსელებში. დაიცავი არასრულწლოვნები კიბერბულინგისგან და #გაიზიარეპასუხისმგებლობა, რადგან #ესქვეყანაშენია.

გაეცანი კვლევას, რომელიც ჰაინრიჰ ბიოლის ფონდის მხარდაჭერით ორგანიზაციამ „ჩვენ ვიკვლევთ“ ჩაატარა კვლევა, რომლის თანახმადაც ახალგაზრდების უმეტესობა ნეგატიურად აფასებს საბჭოთა კავშირს. ამ ეპოქაზე საუბრისას ხშირად იყენებს ისეთ სიტყვებს, როგორიცაა: „დამახინჯებული აზროვნება“, „თავისუფალი აზრის შეზღუდვა“, „მოქალაქის პირადი თავისუფლების შეზღუდვა“, „არანორმალური რეჟიმი“, „მარწუხი“, „ბოროტების იმპერია“, „სტაგნაცია“ და სხვა.  ეს ყოველივე ნათქვამია კვლევაში, რომელიც ახალგაზრდების ისტორიის სწავლებისადმი დამოკიდებულებას ასახავს. კვლევამ, ასევე შეისწავლა სხვადასხვა ისტორიული ეპოქის თუ მოვლენის მიმართ ახალგაზრდების დამოკიდებულება, მათ შორის საბჭოთა კავშირის მიმართაც:  „ყველანაირ ცუდთან ასოცირდება საბჭოთა კავშირი, თვითონ ადამიანების ფსიქოლოგიურ წნეხთან, ეკონომიკურ გაჭირვებასთან. ყველაფერი ცუდი, რაც შეიძლება მომხდარიყო და მოხდა საქართველოს ისტორიაში, საბჭოთა კავშირს უკავშირდება“.  „ჩემთვის საბჭოთა კავშირი არის რუსეთის ბატონობის ხანა, იმიტომ, რომ ამ დროს საქართველოსა და სხვა ქვეყნებში რუსული იმპერია ბატონობდა, ყველაფერი რუსულენოვანი იყო და ამიტომ ნიშნავს რუსეთის ბატონობას ჩემთვის“ გამოკითხვამ აჩვენა, რომ ახალგაზრდებს ძირითადად ნეგატიური დამოკიდებულება აქვთ საბჭოთა კავშირის მიმართ. მათი პასუხებისა და დამოკიდებულებების მიხედვით იგი იყო:   სახელმწიფო, სადაც ირღვეოდა ადამიანის უფლებები (68%)  სახელმწიფო, რომელმაც გამოიწვია საქართველოს განვითარების შეფერხება (59%)  სახელმწიფო, რომელიც იყო არადემოკრატიული (61%) სახელმწიფო, სადაც ხდებოდა რეპრესიები (62%)  კვლევის მონაწილეთა 42% არ ეთანხმება მოსაზრებას, რომ სსრკ დაეხმარა საქართველოს ეკონომიკის განვითარებაში, ასევე 39% არ იზიარებს მოსაზრებას, რომ სსრკ–ის ფარგლბში თავისუფლად შეიძლებოდა მოგზაურობა. კვლევა: „საქართველოს ახალგაზრდობა და ისტორია“ კვლევა „საქართველოს ახალგაზრდობა და ისტორია“ 2021 წელს ჩატარდა და მისი მიზანი ისტორიისა და მისი სწავლების მიმართ ახალგაზრდების დამოკიდებულების შესწავლა იყო. „ჩვენ ვიკვლევთ“, ასე ჰქვია ორგანიზაციას, რომელმაც ჰაინრიჰ ბიოლის ფონდის მხარდაჭერით, საქართველოს მასშტაბით გამოიკითხა საჯარო სკოლის 9-12 კლასის 4366 მოსწავლე. ასევე გამართა 12 ფოკუს–ჯგუფი მასწავლებლებთან, მოსწავლეებთან და სტუდენტებთან, 8 პირისპირ ინტერვიუ – სფეროს ექსპერტებთან

"ჩვენს ქვეყანაში, ეკონომიკური მდგომარეობიდან გამომდინარე, ხშირად ადამიანებს ყოველდღიურ სარჩოზე ზრუნვა უწევთ, რაც მათ მთლიან დროსა და ენერგიას ჭამს, ამიტომ დაავალდებულო ადამიანი, რომ იყოს აქტიური მოქალაქე - ცოტა უხერხულია...  მაგრამ სადღაციდან ხომ უნდა დავიწყოთ, არა?"  მოუსმინე აქტივისტი ეთო არსანიძის პოდკასტს სამოქალაქო პასუხისმგებლობის შესახებ.  #გაიზიარეპასუხისმგებლობა, რადგან #ესქვეყანაშენია

ეს დღე მსოფლიოს კიდევ ერთხელ შეახსენებს ბავშვების მიმართ ზრუნვის აუცილებლობას, მათი ჯანმრთელობის, განათლების და სიცოცხლისთვის სათანადო პირობების შექმნას, ძალადობისა და ომისაგან დაცვას...  პუტინის ომს უკრაინაში უამრავი ბავშვის სიცოცხლე შეეწირა, მილიონობით ქალი და ბავშვი ლტოვილად იქცა. გაეროს ბავშვთა ფონდის (UNICEF) ინფორმაციით, უკრაინელი ბავშვების ნახევარზე მეტს - 7,5 მილიონ ბავშვს ომის შედეგად საცხოვრებლის დატოვება მოუწია.  ყველა ბავშვს ვუსურვებთ მშვიდობიან გარემოში ცხოვრებას, განსაკუთრებით უკრაინელ ბავშვებს, რომლებმაც მშობლიური ქვეყანა იძულებით დატოვეს, ან ისევ სარდაფებში ემალებიან რუსეთის აგრესიას... ვუსურვებთ, საკუთარ ქვეყანაში, სახლებში, სკოლებში, ოჯახის წევრებისა და მეგობრების გარემოში მალე დაბრუნებას...

ფიქრია ბერიშვილი შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე (შშმ) ბავშვებს გაკვეთილებს მოხალისეობრივად უტარებს. უკვე 26 წელია, ის ამბროლაურის სოფელ ურავის საჯარო სკოლის გეოგრაფიის მასწავლებელია. მისი თქმით, კი ბავშვების მეგობარი, რაც გულისხმობს ყველანაირი შესაძლებლობის მქონე ბავშვის სიყვარულს. ფიქრიამ „დროის ბანკზე“ ნახა ინფორმაცია, რომ ეძებდნენ მოხალისეებს, რომლებიც შშმ ბავშვებს ზღაპრებს წაუკითხავდნენ. „დროის ბანკი“ მოხალისეობის პლატფორმაა, რომელიც არასამთავრობო ორგანიზაციამ „განათლების და დასაქმების ცენტრმა“ შექმნა. ცენტრი 2008 წლიდან ფორმალური თუ არაფორმალური განათლების, დასაქმების სფეროში არსებული პრობლემების გამოვლენისა და მათი გადაწყვეტის გზებზე მუშაობს. მოხალისეობის კულტურის პოპულარიზაციის მიზნით შექმნილი „დროის ბანკი“ მოხალისეებს და სხვადასხვა საჭიროების მქონე ადამიანებს ერთმანეთთან აკავშირებს. მრავალი ადამიანის მსგავსად ფიქრიას ბევრი არ უფიქრია ზღაპრების კითხვა მადლიან შეთავაზებად მიიჩნია და ასე დაიწყო მოხალისეობა. გაკვეთილები სრულად ბავშვების ინტერესებზეა აგებული. კითხვა-პასუხის რეჟიმში სამყაროს გარშემო მოგზაურობენ და ათას საოცრებას განიხილავენ. „მათთვის კიდევ ერთი მეგობარი ვარ, რომელიც ჯერ რეალურად არც კი უნახავთ. შეიძლება ვერაფერი შევცვალო, მაგრამ დროის პატარა მონაკვეთს, ვფიქრობ შევავსებ ჩემი ამბებით სამყაროს შესახებ. " აფასებს იმას, რაც შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ბავშვების განათლებისთვის უკვე შექმნილია, თუმცა ზოგი ბენეფიციარისთვის მსგავსი ცენტრები ხელმისაწვდომი არ არის, ტერიტორიული მდებარეობის თუ ოჯახის დამოკიდებულების გამო. ფიქრიას აზრით, საჭიროა მეტი საგანმანათლებლო ცენტრი, ხელმისაწვდომობა, მეტი შესაბამისი განათლების მქონე პედაგოგი, თანამშრომელი და... მოხალისეობის სურვილი. „ყველა შესაძლებლობის ადამიანში დევს რაღაც ნიჭი. მას პოვნა და გაღვივება უნდა".

„ეს სამყარო ჩვენია, სახელმწიფოც ჩვენ ვართ და უნდა შევცვალოთ გარემო უკეთესობისაკენ!“ – ამბობს მარია, რომელმაც ქობულეთის სოფელ ბუკნარში ცვლილებები წამოიწყო. ბავშვობაში ბუკნარი სუფთა, გამწვანებულ, ბედნიერ, მეგობრულ და აქტიურ სოფლად ახსოვს. მის მეხსიერებაში აღბეჭდილია ბავშვების მხიარული ყიჟინა, თამაშები, სხვადასხვა შეკრებები და ერთმანეთის დახმარების მაგალითები. „პატარა სოფელს უამრავი ტრადიცია ჰქონდა, ერთმანეთის მიმართ ყველა მეგობრულად იყო განწყობილი. უცხოეთიდან დაბრუნებულს დამხვდა სრულიად უცხო სოფელი, ახალი თაობა, რომელიც არ იცნობდა ერთმანეთს.“ პანდემიამ როცა სახლებში გამოგვკეტა, მარიამ საკუთარი ეზოს მოვლა–გამწვანება წამოიწყო. სწორედ მაშინ აღმოაჩინა, რომ სოფელში, წლების განმავლობაში, დიდი რაოდენობით ნაგავი იყო დაგროვილი. რაც გარემოს აბინძურებდა და ბუკნარის ულამაზეს ბუნებას ხიბლს სრულიად უკარგავდა. მცდელობა არ დაუკლია და საკუთარი თუ დასუფთავების სამსახურის რესურსით ნაგვის გატანა დაიწყო, თუმცა ეს საკმარისი არ აღმოჩნდა. პრობლემის მოსაგვარებლად მარიამ სოციალურ ქსელში ჯგუფი შექმნა და თანასოფლელები შემოიკრიბა და ასე დაიწყო ერთობლივი აქტივიზმი. თავიდან მცირე თანამოაზრეებით შეუდგნენ საქმეს, მაგალითის შემდეგ მათ, ბევრი თანასოფლელი შეუერთდა. ერთობლივად კი უამრავი რამ შეძლეს – გაამწვანეს სოფელი: დარგეს 80 პალმა და სხვადასხვა ჯიშის ხეხილი, მცენარეები, დადგეს საქანელები, სოფელში ყველასთვის ცნობილ დალაქს შეუკეთს სალონი. მათ ბევრი გეგმა აქვთ – ერთ–ერთია ბუკნარის ევროპულ, გავინთარებულ, ეკოლოგიურად სუფთა ტურისტულ ადგილად გარდაქმნა. მათ სჯერათ რომ ერთობლივი ძალისხმევით ამასაც შეძლებენ... ეს არის ერთი ადამიანის აქტივობის ისტორია, რომელმაც თანამოაზრეებთან ერთად შეცვალა სოფლის ცხოვრება. გახდი აქტიური, შეცვალე გარემო, რადგან #ესქვეყანაშენია

გახსოვთ ალბათ ქვემო მაჩხაანის თეატრზე, რომ გიყვებოდით – დაახლოებით 150 წლის წინათ, 9 წელი რომ აშენებდა სოფელი, დასრულების შემდეგ აქ პირველ სპექტაკლებს სანდრო ახმეტელი დგამდა, მოძრავი სცენაც ჰქონდა თეატრს და უამრავი საინტერესო ლექციაც იმართებოდა სოფლის მეურნეობის, ლიტერატურის შესახებ, აქ წერა–კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების შეხვვედრებიც ტარდებოდა ... ახლა კი უფუნქციოდ დარჩენილ თეატრს ბვერ პრობლემასთან ერთად, ჭერიდან ჩასული წვიმის წყალიც აზიანებს მაჩხაანელმა ახალგაზრდებმა გადაწყვიტეს წინაპრების დანატოვარს გაფრთხილებოდნენ. „ცოდნის კაფეს“ დახმარებით საინიციატივო ჯგუფი შექმნეს და დაიწყეს მუშაობა, რათა მეორე სიცოცხლე მიეცათ თეატრისთვის. მეორე სიცოცხლე – სწორედ ასე ჰქვია კამპანიას, რომელიც ადგილობრივმა აქტივისტებმა წამოიწყეს და თეატრის წინაშე მდგარი მთავარი პრობლემის მოსაგვარებლად დაიწყეს მუშაობა. თეატრის სახურავის შესაკეთებლად წერილი დაწერეს, იგი სოფლის თითქმის ყველა მოსახლეს გააცნეს და ხელმოწერილი მოთხოვნა ადგილობრივ მუნიციპალიტეტს წარუდგინეს. მათ მალე არამარტო დასტური მიიღეს, არამედ სახურავის შეკეთებაც დაიწყო.. ფუნქციის აღსადგენად კი თეატრალურ დასებს მიმართეს, რათა მათ სპექტაკლებს გაეცოცხლებინა გამორჩეული თეატრის სცენა. ექვსმა თეატრმა უკვე გამოთქვა ამის სურვილი, პანდემიის გამო ჯერჯერობით ამის განხორციელება ვერ ხერხდება, თუმცა მაჩხაანელი ახალგაზრდებიც და მაცხოვრებლებიც დასახვედრად მზად არიან და სულმოუთქმენლად ელიან წინაპრების ტრადიციების აღდგენას. #გაიზიარეპასუხისმგებლობა რადგან #ესქვეყანაშენია

საკუთარ ოჯახში დაბრუნების არაერთი მცდელობით დაღლილმა ბავშვებმა, რომლებიც სიღარიბის გამო სასამართლომ მშობლებს დააცილა, დახმარებისთვის არასამთავრობო ორგანიზაციას პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის (PHR) მიმართეს. სასამართლოს გადაწყვეტილებით გამოწერილ შემაკავებელ ორდერში მიზეზი არა ძალადობა, არამედ სიღარიბე ეწერა. ამ ამაღელვებელი ამბით შეძრწუნებული ორგანიზაციის წარმომადგენლების თქმით, მანამდე სასამართლოში მსგავსი საქმე არ იყო განხილული და შედეგის წინასწარ განსაზღვრა ძნელი იყო. „კანონებისა და ყოველდღიური მოვლენების მიღმა უნდა დავინახოთ ბავშვების განცდები და შევეცადოთ სიფრთხილით მოვეკიდოთ“, ამბობს ანა არგანაშვილი, რომელიც არასამთავრობო ორგანიზაციას – „პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის“ – ხელმძღვანელობს. ორგანიზაციაში ბავშვების მიერ მათდამი გამოცხადებულ ნდობას დიდ პატივად მიიჩნევენ. ისინი დაპირდნენ, რომ ყველაფერს გააკეთებდნენ, რათა ბავშვები საკუთარ ოჯახში დაბრუნებულიყვნენ. ამისთვის, მათ ერთად, დიდი გზა გაიარეს. ადვოკატების დიდი შრომის შედეგად ბავშვებმა გაიაზრეს თუ რისთვის არსებობს სასამართლო, მართლმსაჯულება და რა მნიშვნელობა აქვს საკუთარი აზრის წარდგენას და დაცვას სასამართლოსთვის. საბედნიეროდ, ბავშვების საკუთარ ოჯახში დაბრუნების თავდაუზოგავი მცდელობა მათ სასიკეთოთ დასრულდა. სასამართლომ დაინახა თუ რამხელა ტკივილი მიიღეს ბავშვებმა ოჯახთან დაშორების შედეგად. ცხადი გახდა, რომ მართლმსაჯულების ორგანომ ვერ გაიაზრა და ვერ აარიდა ბავშვებს განსაცდელი. გამარჯვებული საქმე არის სახელმწიფოსთვის და საზოგადოებისთვის მაგალითი, რომ ამ გზით მშობლისა და ბავშვის დაცილების პრაქტიკა გადასააზრებელი და შესაცვლელია.

საერთაშორისო საზოგადოებრივმა ორგანიზაციამ „გადავარჩინოთ ბავშვები“ (Save the Children), რომელიც 1919 წელს შეიქმნა და პროგრამებს მსოფლიოს 120 ქვეყანაში ახორციელებს, საქართველოში საქმიანობა 1993 წლიდან დაიწყო. ამ 28 წლის განმავლობაში, ორგანიზაცია აქტიურად მუშაობს ბავშვთა დაცვის, განათლების, ოჯახებისა და თემის გაძლიერების, ინკლუზიური განათლების, ბავშვთა ადრეული განვითარების, კატასტროფების რისკის შემცირების, ახალგაზრდობის უნარების განვითარების, ბავშვთა მონაწილეობის, იძულებით გადაადგილებულ პირთა დახმარების და გოგონებისა და ქალების გაძლიერების საკითხებზე. „გადავარჩინოთ ბავშვების“ დახმარებით, შემუშავდა და დაინერგა მიდგომები, მომსახურებები, შეფასების ინსტრუმენტები, სახელმძღვანელო დოკუმენტები და საკანონმდებლო ცვლილებები, რომელიც დღეს, ბევრი მიმართულებით, ბავშვთა კეთილდღეობის საფუძველია. თუმცა, ბავშვთა დაცვას საქართველოში, ბევრი თვალსაზრისით, ჯერაც არაერთი გამოწვევა აქვს. „მათ შორისაა ბავშვთა სიღარიბე და მათ მიმართ ძალადობა, რასაც ამძიმებს ბავშვიანი ოჯახების მხარდაჭერაზე არსებული სერვისების ნაკლებობა“, - ამბობს ორგანიზაციის ადვოკატირების, კომუნიკაციისა და პარტნიორობის კოორდინატორი, მარიკა მხეიძე, - „სუსტია ბავშვთა ძალადობისაგან დაცვის სახელმწიფო მექანიზმები, სახეზეა სახელმწიფო ზრუნვაში მყოფი ბავშვების ბიოლოგიურ ოჯახებში რეინტეგრაციაზე ორიენტირებული ნაბიჯების სიმწირე, სახელმწიფო ზრუნვის პროგრამებში დეფიციტურია სოციალური მუშაკის ხელმისაწვდომობა და ა.შ.“. ვინაიდან ოჯახებიდან ბავშვების გამოყვანის ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი ძალადობაა, „გადავარჩინოთ ბავშვები“ აქტიურად მუშაობს, რომ დანერგოს მის მიერ შემუშავებული პროგრამა „მშობლობა ძალადობის გარეშე“. ეს პროგრამა ხელს უწყობს მშობლებისთვის აღზრდის არაძალადობრივი და ეფექტიანი მეთოდების, საკუთარ სტრესთან გამკლავების სწავლებას და ბავშვთა მიმართ ძალადობასთან დაკავშირებით საზოგადოებაში არსებული არასწორი წარმოდგენების შეცვლას. „ჩვენი მიდგომა „მშობლობა ძალადობის გარეშე“ მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტი შეიძლება გახდეს ბავშვის ოჯახიდან გამოყვანის პრევენციისა და ინსტიტუციებში განთავსებული ბავშვების ბიოლოგიურ ოჯახებში დაბრუნების კუთხით“, - მიიჩნევს მარიკა მხეიძე. ბავშვებთან დაკავშირებული და აუცილებლად მოსაგვარებელი საკითხების ჩამონათვალში, რომელიც ორგანიზაციას აქვს, ადრეული და სკოლამდელი განათლების სისტემაში დასაქმებული აღმზრდელების კვალიფიკაციაცაა. აქ უნდა აღინიშნოს „გადავარჩინოთ ბავშვების“ კიდევ ერთი პროგრამა - „HEART - გაჯანსაღება და განათლება ხელოვნების მეშვეობით“, რომელიც ცვლის საბავშვო ბაღის აღმზრდელების სწავლებას, სკოლამდელი განათლების მეთოდების მიმართ მათ მიდგომებს. ხსენებულ ჩამონათვალშია, ასევე, მწირი ბიუჯეტები, რომელსაც მუნიციპალიტეტები გამოყოფენ საბავშვო ბაღების განვითარების, წიგნების, სამუშაო მასალებისა და სათამაშოებისთვის - იმისთვის, რამაც ბავშვის სრულყოფილი განვითარება უნდა უზრუნველყოს. „ამ კონტექსტში, აღსანიშნავია მსოფლიო ბანკის მიერ დაფინანსებული პროექტი „საქართველოში სკოლამდელი განათლების ხელშეწყობა სოციალური ანგარიშვალდებულების გზით“, - გვიყვება მარიკა მხეიძე, - „პროექტის ფარგლებში ორი მექანიზმი შეიქმნა. პირველია სკოლამდელ დაწესებულებათა ეროვნული გაერთიანება, რომელშიც საქართველოს სხვადასხვა მუნიციპალიტეტში მოქმედი ბაღები შედიან. ეს არის ერთმანეთისთვის გამოცდილების გაზიარების, ძალისხმევის გაერთიანებისა და მუნიციპალიტეტების დაგეგმვის პოლიტიკაზე გავლენის მოხდენის მექანიზმი. მეორე კი, გახლავთ ე.წ. ბენჩმარკინგის ინსტრუმენტი, რომელიც მუნიციპალიტეტებში არსებულ ადრეული და სკოლამდელი განათლების დაწესებულებების ხარისხს აფასებს და მტკიცებულებებზე დაფუძნებული პოლიტიკის დაგეგმვისა და ადვოკატირების პროცესის წარმართვას უწყობს ხელს“. კოვიდმა სამყაროს მაჯისცემა შეცვალა და, ბუნებრივია, გავლენა ბავშვების მდგომარეობაზეც მოახდინა. კამპანია #გადაარჩინესაქართველოგაზიარებით ერთ-ერთია იმ აქტივობებიდან, რომელიც ორგანიზაციამ „გადავარჩინოთ ბავშვები“ პანდემიის საპასუხოდ დაიწყო. „მოსალოდნელია, რომ პანდემიის შედეგად, ბავშვების ნაწილი ნაადრევად შეწყვეტს სწავლას, გაიზრდება ძალადობის, ადრეული ქორწინების, ბავშვთა შრომის მაჩვენებლები, ამიტომ, ორგანიზაცია პირველი დღიდან უწყობდა ხელს, პანდემიასთან დაკავშირებით, ბავშვებსა და ოჯახებზე მორგებული ინფორმაციის გავრცელებას“, - განმარტავს მარიკა მხეიძე, - „ ამ კამპანიის ფარგლებშიც, ბავშვები და ცნობილი ადამიანები ერთმანეთს პანდემიით გამოწვეულ სტრესთან გამკლავების გზებს უზიარებდნენ, განწყობას უმაღლებდნენ, პატარებს ზღაპრებს უყვებოდნენ; სოციალური მედია კამპანიის ფარგლებში, ვიყენებდით სხვადასხვა მეთოდიკას, რომ მშობლებისთვის გვესწავლებინა რუტინის შეცვლით გამოწვეულ სტრესთან გამკლავება... ჩვენ შევისწავლეთ პანდემიის გავლენა ინკლუზიური განათლების ხარისხზე და ეს კვლევა საფუძვლად დაედო სახელმწიფოსათვის მიწოდებულ რეკომენდაციებს, ჩვენს სტრატეგიულ ამოცანებს“. „გადავარჩინოთ ბავშვები“ იყო პირველი ორგანიზაცია საქართველოში, რომელმაც კოვიდთან დაკავშირებით ინფორმაციის გავრცელება ეთნიკური უმცირესობების ენებზე - სომხურად და აზერბაიჯანულად დაიწყო. ორგაზიაციამ, ასევე, მოამზადა ვიდეოგაკვეთილები - „მშობლის საათი“, რომელიც გადაიცემა საზოგადოებრივი მაუწყებლის არხზე - „განათლება“. კოვიდის შედეგების შესამცირებლადაა შემუშავებული პროექტი „დისტანციური სწავლება და ბავშვის ადრეული განათლება“, რომელსაც „გადავარჩინოთ ბავშვები“ Fair Trees Fund-თან ერთად ახორციელებს. „ეს პროექტი ამბროლაურისა და ონის მუნიციპალიტეტებში მიმდინარეობს, ითვალისწინებს ბაგა-ბაღების აღმზრდელებისა და სხვა სპეციალისტების პროფესიულ განვითარებას, ადრეული განათლების ახალი მიდგომებისა და პროგრამების გაცნობას და ასევე, ბაგა-ბაღებისთვის და დისტანციური განათლებისთვის აუცილებელი საგანმანათლებლო მასალის და მატერიალურ-ტექნიკური საშუალებების გადაცემას“, - ამბობს მარიკა მხეიძე, - „შედეგად, ყველა ბავშვს ექნება წვდომა ხარისხიან ადრეულ განათლებაზე, პანდემიისა და სხვა შეზღუდვების მიუხედავად“. ავტორი: მაკა ჯაიანი

შახნაზ ასკეროვა მარნეულის მუნიციპალიტეტის სოფელ კასუმლოს მკვიდრია. შახნაზის ინიციატივით, მან და მისმა თანატოლებმა მუნიციპალიტეტის მოსახლეობას კორონა ვირუსთან დაკავშირებით არსებული საზოგადოებრივი ინფორმაცია ქართულ და აზერბაიჯანულ ენებზე გააცნეს. „გვინდა, ჩვენს სოფელში მცხოვრებმა ყველა ახალგაზრდამ იცოდეს, როგორ დაიცვას თავი და თავიანთი ოჯახის წევრები ვირუსისგან“, - ამბობს შახნაზი, -„ბევრს ჯერ კიდევ არ სჯერა, რომ, შეიძლება, ინფიცირებული გახდეს“. შახნაზ ასკეროვა USAID-ის სამოქალაქო განათლების პროგრამის წარმატებული აქტივისტია. ორგანიზაციის ვებგვერდი არაერთ ამბავს მოგვითხრობს მისი და სამოქალაქო კლუბების სხვა წევრების შესახებ, რომლებიც აქტიური მოქალაქეები USAID-ის პროგრამის, „მომავლის თაობის“ დახმარებით გახდნენ. პროგრამა, რომელიც საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროსთან, სამოქალაქო საზოგადოებისა და განათლების პროფესიონალებთან თანამშრომლობს, ხელს უწყობს საქართველოს ახალგაზრდების გაძლიერებას, სამოქალაქო განათლების წახალისებას სკოლებში, განსაკუთრებით - რეგიონებში; თემისთვის საჭირო აქტივობების განსახორციელებლად, პროგრამა სამოქალაქო კლუბის წევრებზე მცირე გრანტებსაც გასცემს. მაგალითად, ხაშურის მუნიციპალიტეტის სოფელ ოსიაურში შექმნილი სასკოლო სამოქალაქო კლუბის წევრემა თემის საჭიროებები შეისწავლეს, პრობლემებიდან, სკოლასა და სოფელში არსებული გარემოს გაუმჯობესება გამოყვეს და შესაბამისი ადვოკატირების პროცესი დაიწყეს. შეხვდნენ ადგილობრივი ხელისუფლების წარმოადგენლებს, გააცნეს ეკოლოგიურ საკითებთან დაკავშორებით ჩატარებული გამოკითხვის შედეგები და ერთად იმსჯელეს იმის შესახებ თუ რისი გაკეთება იყო საჭირო არსებული ვითარების მოსაგვარებლად. შედეგად, ადგილობრივმა ხელისუფლებამ სოფელში ნაგვის ურნები დადგა, სკოლას კი 90 მარადმწვანე ხის ნერგი გადასცა ეზოსა და მიმდბარე ტერიტორიის კეთილმოსაწყობად. ”სამოქალაქო პროექტების განხორციელების პროცესში, ჩვენ გავხდით აქტიური მოქალაქეები, გავიაზრეთ, რომ სწორედ თითოეული ჩვენგანის პასუხისმგებლობაა ამ ქვეყნის მომავალი და ეს მომავალი სწორედ ჩვენ უნდა შევცვალოთ უკეთესობისკენ; გავაცნობიერეთ, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია ჩვენი წვლილი საზოგადოებრივ ცხოვრებაში,“ - ამბობს ოსიაურის სასკოლო კლუბის წევრი, თამთა გამრეკელი, რომელიც აღნიშნავს, რომ პროექტში, „მომავლის თაობა“, ჩართვამდე ბოლომდე არ ჰქონდა გაცნობიერებული ისეთი ტერმინების მნიშვნელობა როგორიცაა: „აქტიური მოქალაქეობა“, „სამოქალაქო აქტივიზმი“, „ადვოკატირება“. კიდევ ერთი საინტერესო მაგალითია ჭიათურის მუნიციპალიტეტის სოფელ ქვაციხის საჯარო სკოლის სამოქალაქო კლუბი, რომლის წევრებმაც, მნიშვნელოვანი სოციალური საკითხების შესახებ, საზოგადოების ცნობიერების ამაღლება ვიდეოების, ამბებისა და ონლაინ ტრენინგების საშუალებით გადაწყვიტეს. ახალგაზრდებმა სოციალურ ქსელში შესაბამისი გვერდი - „სამოქალაქო მედია“ შექმნეს და თანატოლებს ღია საუბრებში მონაწილეობის, მუნიციპალიტეტთან, ქვეყნის სხვა რეგიონებთან დაკავშირების შესაძლებლობა მისცეს. კლუბი მუშაობს საჯარო სივრცეების დასუფთავებისა და ჯანსაღი ცხოვრების წესის ხელშეწყობის კუთხით, თუმცა, კორონა ვირუსის პირობებში, მან ახალი ფუნქციაც შეიძინა. პანდემიის ხანაში, ქვაციხელმა აქტივისტებმა სოფლის მოსახლეობისთვის კოვიდის თაობაზე სწორი ინფორმაციის მიწოდება გადაწყვიტეს. სამოქალაქო კლუბის წევრი ილია ყიფშიძე ჯანდაცვის საკითებში გაეროს გენერალური მდივნის მრჩეველს, ექიმ გიორგი ფხაკაძეს დაუკავშირდა, ონლაინ საინფორმაციო შეხვედრაში მონაწილეობა სთხოვა და თანხმობაც მიიღო. დაგეგმილი 40 წუთის ნაცვლად, ჩართვა ორი საათის განმავლობაში გაგრძელდა. კორონა ვირუსის პანდემიის, მისი პრევენციისა და მკურნალობის არსებული პრაქტიკის, ვაქცინის შესახებ მოსწავლეების, მასწავლებლებისა და მშობლების მიერ დასმულ შეკითხვებს გიორგი ფხაკაძე სიამოვნებით პასუხობდა. შეხვედრის შესახებ ილია ამბობს, რომ  „კორონა ვირუსის პანდემიის შესახებ მრავალი ინფორმაცია ვრცელდება, შესაბამისად ჩნდება მეტი კითხვაც. სამოქალაქო კლუბის წევრებს გვსურდა, მსმენელისთვის ისეთი ფორმატის შეთავაზება, სადაც პირდაპირ შეძლებდნენ კითხვის დასმას და ამომწურავი პასუხის მიღებას. გარდა იმისა რომ ბატონი გიორგი მართლაც არაჩვეულებრივი პროფესიონალია, ის ყოველთვის ინტერესით ეკიდება ახალგაზრდების მიერ ინიცირებულ აქტიობებს”. წარმატებული ჩართვის შემდეგ, კლუბის წევრებმა ქვაციხის მოსახლეობისთვის სხვა ონლაინ შეხვედრებიც გამართეს. ეს მხოლოდ რამდენიმე მაგალითია იმ აქტიურობისა, რომელსაც ქართველი მოსწავლეები USAID-ის დახმარებით აღწევენ. სამოქალაქო განათლების პროგრამა „მომავლის თაობა“ საქართველოს საშუალო სკოლების 60%-ში განხორციელდა. ეს ნიშნავს იმას, რომ ჩვენს ქვეყანას თითზე ჩამოსათვლელი აღარ ჰყავს ახალგაზრდები, რომლებიც სამოქალაქო განვითარებას, ქვეყნის წინსვლისთვის ზრუნვას დემოკრატიული პრინციპებით შეუდგებიან. ავტორი: მაკა ჯაიანი