COVID 19 საინფორმაციო კამპანია – დარჩი სახლში თუ არ დარჩები, შეგრჩება. #გაიზიარეპასუხისმგებლობა და მალე მორჩება.

COVID 19 საინფორმაციო კამპანია – გაიზიარე პასუხისმგებლობა, იყავი სოლიდარული რადგან ერთად ვქმნით საზოგადოებას, რომელშიც ვცხოვრობთ რადგან ჩვენ მუდმივად ვჭირდებით ერთმანეთს რადგან ეს ქვეყანა ჩვენია ანიმაცია ქართულ ენაზე ანიმაცია აზერბაიჯანულ ენაზე  ანიმაცია სომხურ ენაზე

“როდესაც ჩვენ აფხაზეთიდან გადმოვედით, ცხოვრება რთული იყო და საზოგადოება მართლა დახურული იყო ჩვენთვის. ჩემი მეუღლე იყო მოძალადე და ნებისმიერი სახის განვითარების წინააღმდეგი. როდესაც საქმე უშუალოდ თქვენ გეხებათ, არ იცით რა უნდა გააკეთოთ, მაგრამ ერთ მშვენიერ დღეს მე დავტოვე ოჯახი, 22 წლის ძალადობის შემდეგ. თავდაპირველად თავშესაფარში ვიყავი და ფსიქოლოგიური მხარდაჭერის მიღების შემდეგ დავიწყე განვითარება. ახლა მაქვს სამსახური და მე ყველასგან დამოუკიდებელი ვარ.” - ასოციაცია "მერკურის" ბენეფიციარი, ვინაობა - ანონიმური. ასოციაცია "მერკური" 2004 წელს შეიქმნა. ის ძირითადად ქალთა უფლებებზე, ოჯახური ძალადობის საკითხებზე და ახალგაზრდების განვითარების ხელშეწყობაზე მუშაობს. ასოციაციამ სამეგრელო–ზემო სვანეთის რეგიონში ოჯახური ძალადობის მსხვერპლთა პირველი თავშესაფარი გახსნა. მას ასევე ჰყავს ბენეფიციარი აფხაზეთიდანაც.  თავშესაფრის მისამართი არავინ იცის. თუ იქ მყოფი ბენეფიციარი ამას გაამხელს, იგი აუცილებლად დატოვებს თავშესაფარს, თუმცა დღემდე ასეთი შემთხვევა არ ყოფილა. ბენეფიციარები თავშესაფარში არა მარტო ფსიქოლოგიურ დახმარებას იღებენ, არამედ სხვადასხვა პროფესიას ეუფლებიან, რათა მომავალში შეძლონ დასაქმება. თავშესაფარში ასწავლიან ბუღალტერიას, სტილისტის პროფესიას, ასევე გადიან ხელსაქმის კურსებს. რამდენიმე ბენეფიციარი უკვე დასაქმდა სხვადასხვა ორგანიზაციაში.  პანდემიისა და კარანტინის პირობებში, ორგანიზაცია “მერკური” მუშაობის ონლაინ რეჟიმზე გადავიდა. თვითიზოლაციისა და მასთან დაკავშირებულ, სტრესით გამოწვეულ ფსიქოლოგიურ ფაქტორებზე ბენეფიციარებისთვისა და დაინტერესებული ადამიანებისთვის იმართება ონლაინ ვებინარები. ორგანიზაციის ფსიქოლოგი კი ონლაინ ჯგუფში, ლაივის საშუალებით მცირე ასაკის ბავშვებს ზღაპრებს უკითხავს.

კორონა ვირუსით გამოწვეული პანდემიის გამო, საზოგადოებრივი ორგანიზაციების აქტივობებმა ონლაინ სივრცეში გადაინაცვლა. მათი საქმიანობა საგანგებო მდგომარეობაშიც მრავალფეროვანი და დატვირთულია.  საზოგადოებრივი ორგანიზაციების ვებპორტალი, CsoGeorgia.org გიზიარებთ სასარგებლო ინფორმაციებს სსო-ების მიერ დაგეგმილი და განხორციელებული ონლაინ  საქმიანობის შესახებ, რომელიც, შესაძლოა, თქვენთვის საინტერესო აღმოჩნდეს.  თეკლე ქაროსანიძე  ინტერნეტზე წვდომისა და ტექნიკური საშუალებების ფლობის შემთხვევაში, შეგიძლიათ ონლაინ რეჟიმში დაესწროთ სსო-ების მიერ დაგეგმილ საინტერესო ლექციებს, სემინარებსა და კონფერეციებსაც კი. ასევე, მიიღოთ სხვადასხვა სახის უფასო, ფსიქოსოციალური ან სამართლებრივი დახმარება. თქვენ გაქვთ შესაძლებლობა დარეგისტრირდეთ, გადამზადდეთ და შემდეგ მონაწილეობა მიიღოთ მოხალისეობრივ აქტივობებში, მხარი დაუჭიროთ მოწყვლად ჯგუფებს, შეამციროთ მათი კოვიდ 19-ით ინფიცირების საფრთხე და შეუმსუბუქოთ პანდემიით გამოწვეული სოციალური პრობლემები.  კონკრეტულად, სსო-ების მიერ დაგეგმილი/განხორციელებული აქტივობები ასეთია:  USAID-ProLog-მა დაიწყო W-talk-ების სერია, რომლის სპიკერებიც სხვადასხვა სფეროს წარმომადგენელი ქალები არიან. პირველი W-talk ინტერვიუ გახსნა აშშ-ის საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID) წარმომადგენელმა, საქართველოს დემოკრატიის, მმართველობისა და სოციალური განვითარების ოფისის დირექტორის მოადგილე ლორა ბერგერმა.  „ამერიკა 1988 წლიდან, ყოველი მარტის თვეში ქალთა ისტორიის თვეს აღნიშნავს. ამ ღონისძიებით ჩვენ პატივს ვცემთ იმ ქალებს, რომლებმაც მნიშვნელოვანი როლი შეასრულეს ჩვენი ქვეყნის სოციალურ-ეკონომიკურ, პოლიტიკურ განვითარებასა და მეცნიერულ-ტექნოლოგიურ მიღწევებში. ქალები მთელ მსოფლიოში ხელს უწყობენ გენდერულ თანასწორობას და ჩვენ, ყველანი, სწორედ მათ მიერ მიღწეული პროგრესით ვსარგებლობთ. ამის მიუხედავად, ისინი ხშირად ხდებიან დისკრიმინაციის, ძალადობის, შევიწროების მსხვერპლები, რაც სამწუხაროდ, მათ წარმატებას აფერხებს.  W-talk შესანიშნავი პლატფორმაა ქალებისთვის, რომლებიც გაგვიზიარებენ თავიანთ ისტორიებს და მოგვცემენ მოტივაციას, ვიყოთ წარმატებული პროფესიონალები. გენდერულ თანასწორობაზე საუბრის დაწყება სპორტით კარგი იდეაა, რადგან სპორტი აძლიერებს ქალების თავდაჯერებას, ლიდერულ და გუნდურ უნარ-ჩვევებს. USAID გააგრძელებს გენდერული თანასწორობის ხელშეწყობას, ქალთა ძალადობის წინააღმდეგ ბრძოლას, მათ გაძლიერებასა და საზოგადოებრივი ცხოვრების ყველა სფეროში მონაწილეობის გაზრდაზე მუშაობას“, - ამბობს ლორა ბერგერი.  პირველი W-talk ლაივი გაიმართა 2 აპრილს, პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის ხელმძღვანელის, ანა აბაშიძისა და კალათბურთის მსაჯის, მაკა კუპატაძის მონაწილეობით. სპიკერმა და წამყვანმა ისაუბრეს სპორტის სფეროში ქალების დასაქმების საკითხებსა და გამოწვევებზე. თვალი ადევნეთ ორგანიზაციის ფეისბუქ გვერდს. USAID/PROLoG მხარს უჭერს საქართველოს დემოკრატიულ ინიციატივას COVID-19-ის პანდემიით განპირობებულ სტიგმასთან ბრძოლაში. საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივა (GDI) მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის რეკომენდაციების საფუძველზე მოამზადებს ვიდეო-რგოლს ფეისბუქისა და ტელევიზიებისთვის. „ცოდნის კაფე“ 8-დან 13 წლამდე ასაკის ბავშვებისთვის/მოზარდებისთვის ონლაინ აგრო სკოლას იწყებს. აგრონომები ბავშვებს, ონლაინ გაკვეთილების საშუალებით, მიწის დამუშავებასა და მცენარეების მოვლას შეასწავლიან. ორგანიზაცია მუდმივად ახორციელებს სხვადასხვა აქტივობებს ხანდაზმულების დასახმარებლად - "საზოგადოებრივი დონაციებითა და ადგილობრივი ბიზნესის მონაწილეობით სიღნაღის მუნიციპალიტეტის 12 სოფელში, 150 მარტოხელა ხანდაზმული მომარაგდა სასურსათო კალათებით. გრელდება 400-მდე მარტოხელა ხანდაზმულის საჭიროებების კვლევა“, აცხადებს ცოდნის კაფეს თანადამფუძნებელი ნანა ბაგალიშვილი. საქართველოს წითელი ჯვრის საზოგადოებამ შექმნა ვებგვერდი, სადაც მოხალისეობის მსურველები დარეგისტრირდებიან და, იქვე, ოლაინ ტრენინგ მოდულს გაივლიან თემაზე - კორონავირუსის პრევენცია და პირადი უსაფრთხოების ზომები.  მოხალისეების მოზიდვასა და გადამზადებაზე უკვე წლებია ზრუნავს ჰელფინგ ჰენდი (Helping Hand). თქვენ შეგიძლიათ, მოხალისედ დარეგისტირდეთ ორგანიზაციის ვებგვერდზე და დაეხმაროთ ხანდაზმულებს, სოციალურად დაუცველებს, შეზუდული შესაძლებლობის მქონე პირებს... ჰელფინგ ჰენდმა საზოგადოებისთვის მოხალისეთა გასაცნობად და მადლიერების გამოსახატად დააწესა „მოხალისეთა ეროვნული ჯილდო 2020“.  თუ თქვენ მონაწილეობას იღებთ მოხალისეობრივ საქმიანობაში ან თქვენს ირგვლივ არიან ასეთი მოქალაქეები, მიიღეთ მონაწილეობა კონკურსში ან/და დაასახელეთ მოხალისეები ნომინანტებად 29 მაისის ჩათვლით.  სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტი (CSI) გთავაზობთ 10 აპრილამდე დარეგისტრირდეთ შემდეგ ონლაინ სასწავლო კურსებზე: 1. შედეგზე ორინტირებული პროექტის მართვა; 2. საზოგადოებასთან ურთიერთობა და კომუნიკაცია; 3. სოციალური კვლევის მეთოდები. სასწავლო კურსები დისტანციურია და ყველა აქტივობა - ლექციები, დავალებები, დისკუსიები ონლაინ რეჟიმში მიმდინარეობს.  „ჩვენმა ორგანიზაციამ დისტანციური სწავლება 2014 წელს დაიწყო და, ამ ეტაპისთვის, 17 პროფესიული ონლაინ კურსი გვაქვს შექმნილი. მათ შორის: ეკონომიკის საფუძვლები, საზოგადოებასთან ურთიერთობა, თვითმმართველობის საფუძვლები, კვლევის მეთოდები, ადვოკატირება-ლობირება, საჯარო პოლიტიკის ანალიზი... კურსები ინფორმატიულია და ორიენტირებულია მსმენელმა მიიღოს პრაქტიკული ცოდნა. გარდა ამისა, ჩვენ შევქმენით მოკლე ვიდეო ტუტორიალები ახალგაზრდებისთვის ძალიან საჭირო თემებზე: როგორ დავწეროთ სამოტივაციო წერილი, როგორ მოვემზადოთ გასაუბრებისთვის და საჯარო გამოსვლისთვის, რა არის დემოკრატია და ლიბერალიზმი, როგორ შევქმნათ ბლოგი და ა.შ. თემატიკა საინტერესო და მრავალფეროვანია. ვფიქრობ, ახალგაზრდებს და არა მხოლოდ მათ, ეს ინფორმაცია ნამდვილად გამოადგებათ“, - აღნიშნავს თათა ბოჭორიშვილი, სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტის (CSI) პროექტის ასისტენტი. სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტი, „არასამეწარმეო სამართლის საერთაშორისო ცენტრის“ (ICNL) ის მიერ დაფინანსებული პროექტის ფარგლებში, 5 მაისამდე გთავაზობთ მიღებას შემდეგ სასწავლო კურსებზე: სოციალური საწარმოებისა და საზოგადოებრივი ორგანიზაციების ფინანსური აღრიცხვა, ანგარიშგება და საგადასახადო საკითხები - კურსის ხელმძღვანელი: სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტის ფინანსური მენეჯერი, დავით ტივიშვილი. სოციალური საწარმოებისა და საზოგადოებრივი ორგანიზაციების იურიდიული მართვა - კურსის ხელმძღვანელი: სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტის მთავარი იურისტი, ლევან ფანიაშვილი. ხანის აკადემია გთავაზობთ მსოფლიო დონის უფასო განათლება მიიღოთ პროფესიონალებისგან. ონლაინ გაკვეთილები გათვლილია სკოლის სხვადასხვა კლასის მოსწავლეებისთვის.  საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველომ, კორონავირუსით გამოწვეული დაავადების თავიდან ასაცილებლადმ რეკომენდაციების ვიდეო გაავრცელა ოსური, აფხაზური, აზერბაიჯანული, სომხური და სურდო თარგმანით. ასევე, მათი ორგანიზებით მიმდინარეობს ლაივ სესიები, სადაც ფსიქოლოგები და ფსიქოთერაპევტები კორონავირუსით გამოწვეული სტრესის დაძლევაზე გვესაუბრებიან. ორგანიზაციამ ოკუპირებულ აფხაზეთში, გალის რამდენიმე სამედიცინო დაწესებულებას სამედიცინო ინვენტარი და ვირუსისგან დამცავი 1 080 ერთეული აღჭურვილობა გადასცა: სადეზინფექციო ხსნარი, სამედიცინო ნიღბები, ხელთათმანები, ხალათები და სკაფანდრები, ასევე დისტანციური თერმომეტრები. „ტოლერანტობის, სამოქალაქო ცნობიერებისა და ინტეგრაციის პროგრამის“ წევრებისა და ნებისმიერი მსურველისთვის, საზოგადოებრივი ორგანიზაციები - მედიის განვითარების ფონდი, ადამიანის უფლებების სწავლებისა და მონიტორინგის ცენტრი, კავშირი „საფარი“ და სხვა, ინტენსიურად ატარებენ ონლაინ ლექცია-სემინარებს განათლების, მრავალფეროვნების, გენდერული თანასწორობის, ბავშვთა უფლებების საკითხებზე.  კავკასიის გარემოს დაცვითი არასამთავრობო ორგანიზაციების ქსელი (CENN) მართავს ვებინარების სესიებს  სხვადასხვა თემებზე: კორონავირუსი - მითები და რეალობა, Wash (წყალი, სანიტარია და ჰიგიენა) და ადამიანის უფლებები, ბავშვთა უფლებები... ევროკავშირის მხარდაჭერილი წალკის და ქედის ადგილობრივი განვითარების ჯგუფები (LAGs), CENN-თან თანამშრომლობით, გაიმართება ვებინარების კვირეული: „ქალები და Covid-19“. ვებინარები შეეხება ვირუსის გავრცელების შედეგად, იზოლაციის პირობებში გავრცელებულ ქალთა გამოწვევებს და არსებულ გამოწვევებზე რეაგირების შესაძლო გზებს. აღმოსავლეთ-დასავლეთის მართვის ინსტიტუტის მხარდაჭერით, პლატფორმა „ქალები საქართველოდან“ იმ ქალების გამოცდილებას გაგვიზიარებს, რომლებიც თვითიზოლაციისა და საგანგებო მდგომარეობის პირობებში მძიმე გამოწვევების წინაშე დგანან და დამხმარე სერვისებს საჭიროებენ. პლატფორმის განცხადებით, ასე გამოვლინდება ქალების საჭიროებები და მათ გადაწყვეტაზეც დაიწყება მუშაობა.  საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია, ადამიანის უფლებების სწავლებისა და მონიტორინგის ცენტრი, პროფესიული გაერთიანება - სოლიდარობის ქსელი შრომის უფლებაწართმეულ მოქალაქეებს უფასო სამართლებრივ დახმარებას გაგიწევთ.  წამების მსხვერპლთა ფსიქოსოციალური და სამედიცინო რეაბილიტაციის საქართველოს ცენტრი (GCRT) ასევე, უფასო, პროფესიონალური ფსიქოსოციალური დახმარების სერვისს სთავაზობს ბავშვებს, მოზარდებსა და ზრდასრულ ადამიანებს, რომელთაც, ეპიდემიის გავრცელების შედეგად, აღენიშნებათ ფსიქიკური ჯანმრთელობის მდგომარეობის მკვეთრი გაუარესება ან იმყოფებიან ძალადობის რისკის ქვეშ, ჩვენი ფსიქოლოგები და ფსიქოთერაპევტები გაუწევენ ონლაინ და სატელეფონო მომსახურებას.  ფსიქოლოგიური მხარდაჭერის სერვისს გთავაზობთ, ასევე, ფსიქიკური ჯანმრთელობის და ნარკომანიის პრევენციის ცენტრი. ცენტრის ფსიქოლოგები ყოველდღე, საღამოს საათებს გაატარებენ თქვენთან. პანდემიის პერიოდში, სექტორი 3-ის თანაორგანიზებით, განხორციელდა ინიციატივა მადლიერების ტაში. საკუთარი სახლის, კორპუსის აივანზე გამოსულმა მოსახლეობამ სამედიცინო პერსონალისადმი მადლიერება ტაშით გამოხატა. სექტორი 3 არაერთი საინტერესო აქტივობის ავტორია. პლატფორმა სალამ გეგმავს ქვემო ქართლის მრავალფეროვნების საჩვენებლად და ტურისტული პოტენციალის მხარდასაჭერად დაიწყოს კამპანია #აღმოაჩინექვემოქართლი და ჩამოაყალიბოს ვირტუალური ადგილობრივი გიდი. აღსანიშნავია, რომ საერთაშორისო და ადგილობრივმა დონორმა ორგანიზაციებმა კრიზისის დასაძლევად სწრაფი რეაგირების გრანტები გამოაცხადეს და საზოგადოებრივ ორგანიზაციებს მოქალაქეების დახმარების დამატებითი შესაძლებლობები გაუჩინეს.  მსგავსი აქტივობები გრძელდება, შესაბამისად, ეს ჩამონათვალი ვერ იქნება სრულყოფილი. ამიტომ, გთხოვთ, მოგვწეროთ თქვენთვის ცნობილი ინიციატივების შესახებ. ერთად შევქმნათ სსო–ების ონლაინ საქმიანობის ნუსხა.

ახალი კორონავირუსის გამო, საქართველო და მთელი მსოფლიო განსხვავებული რეალობის წინაშე დადგა. სხვა წონა შეიძინა ადამიანურმა ურთიერთობებმა, პასუხისმგებლობებმა საკუთარი თავის, გარშემო მყოფებისა და, მთლიანად, საზოგადოების წინაშე. რას ნიშნავს სამოქალაქო პასუხისმგებლობა და ვახერხებთ თუ არა, საჭიროების შემთხვევაში, ადამიანები მის აღებას? ამის შესახებ ფილოსოფოს ზაზა ფირალიშვილს ვესაუბრეთ.  ესაუბრა მაკა ჯაიანი  - კორონავირუსის პანდემიის ფონზე, ადამიანებს, ყველაზე ხშირად, სამოქალაქო პასუხისმგებლობის გამოჩენისკენ მოუწოდებენ. რას გულისხმობს ამ ორი სიტყვის ერთიანობა?  - გამოთქმა „სამოქალაქო პასუხისმგებლობა“, უპირატესად, სამართლებრივი სისტემის მიმართ ლოიალობისა და სოციალური სოლიდარობის უნარის აღსანიშნად გამოიყენება. ერთი მხრივ, ადამიანი სოციალური ატომია, რომელიც სოციალურ ინტერაქციათა სისტემაში და, შესაბამისად, კონკრეტულ სოციალურ კონტექსტშია ჩართული. თუ ის დაარღვევს ამ სოციალური ინტერაქციის წესებს, კონტექსტიდან ამოვარდება.  ადამიანი რომ მხოლოდ მოქალაქე იყოს, სამოქალაქო პასუხისმგებლობა მხოლოდ ამ ამოვარდნის შიშით იქნებოდა განპირობებული, მაგრამ ადამიანი არ არის მხოლოდ სოციალური ატომი, ის გაცილებით მეტია. მის მიმართებას სხვა ადამიანებთან განსაზღვრავს არა მხოლოდ კანონი ან კოლექტიური ინტერესები, არამედ, კიდევ რაღაც სხვა და ეს „სხვა“ კარგად ჩანს სასაზღვრო სიტუაციების დროს, განსაკუთრებით - სასიკვდილო საფრთხისას.  ამ დროს შეიძლება ვილაპარაკოთ არა სამოქალაქო პასუხისმგებლობაზე, არამედ ადამიანურზე. ამ დროს ადამიანის წინაშე ჩნდება კითხვები, რომელიც მივიწყებულია შედარებით მშვიდი საზოგადოებრივი ცხოვრების დროს. ის დგება იმ აუცილებლობის წინაშე, რომ, ან დაადასტუროს, რომ ადამიანია, ან, პანიკით მოცულმა, თავის თავში ყოველგვარი ადამიანური დაივიწყოს.  ამ აზრით, სამოქალაქო პასუხისმგებლობა ნიშნავს, შეგეძლოს გაიაზრო, ამქვეყნად ადამიანად მოსულს, რა პასუხისმგებლობები გეკისრება სხვა ადამიანების მიმართ, იმ სასიცოცხლო გარემოს მიმართ, რომელშიც სხვებთან ერთად აღმოჩნდი.  - რა გვაჩვენა გასულმა რთულმა ერთმა თვემ - გვაქვს ამ პასუხისმგებლობის შეგრძნება თუ ვერ ვართ სანიმუშო მოქალაქეები?  - ამ ერთმა თვემ გვაჩვენა, რომ ჩვენ თანდათან ვიბრუნებთ ადამიანურ სახეს მას შემდეგ, რაც, საკმაოდ დიდი ხნის განმავლობაში, ჩვენს ცნობიერებას ბოლშევიზმის კომპრაჩიკოსის ქოთანში ამახინჯებდნენ. ცხადია, ეს არ არის იოლი პროცესი. წარსული ძალზე მძიმე ტვირთია, მაგრამ, თურმე, გარკვეულ სიტუაციებში, ჩვენში იღვიძებს ერთგვარი კოლექტიური ნება და ჩვენ ვიბრუნებთ საკუთარ თავს.  ასე მოხდა ყოფითი კორუფციის დაძლევისას, ასე მოხდა ჩვენი ცხოვრებიდან კრიმინალური სუბკულტურის განდევნის დროს, საპოლიციო რეფორმის დროს და ა.შ. ვერც ერთი გენიალური რეფორმატორი ვერაფერს შეძლებს, თუკი მას საზოგადოების მხარდაჭერა არა აქვს. ჩვენ თვალწინ ეს ხდება დღესაც. დღეს ჩვენ ვსწავლობთ იმას, თუ, სასაზღვრო სიტუაციაში, როგორ უნდა მივხედოთ ჩვენ სასიცოცხლო გარემოს და ვხედავთ, რომ, ასე თუ ისე, ვახერხებთ ამას. დღევანდელი მოვლენები, მიუხედავად მათი დრამატულობისა, მიუხედავად იმისა, რომ სიტუაციის კიდევ უფრო გამწვავებაა მოსალოდნელი, ძალიან მნიშვნელოვანი შანსია, თითოეულმა ჩვენგანმა დაადასტუროს, რომ ტყუილად არ ჰქვია ადამიანი, ხოლო საზოგადოებამ დაადასტუროს, რომ მას აქვს უფლება, საზოგადოებად იწოდებოდეს.  - რა მაგალითები გახსნდებათ საქართველოს ისტორიიდან, როცა სამოქალაქო პასუხისმგებლობის გამოჩენა შევძელით და პირიქით - სად ვერ მოვახერხეთ ეს?  - ორიოდე მაგალითი უკვე დავასახელე. უნდა გავიმეორო: ვერავითარი სასიკეთო რეფორმა ვერ განხორციელდება, თუკი ადამიანებში არ არის მათი აუცილებლობის განცდა მომწიფებული. 90-იანი წლების განმავლობაში, თურმე, ჩვენი კოლექტიური გონი ინტენსიურად მუშაობდა და მივიდა იმ რეფორმების აუცილებლობამდე, რომელიც ვახსენე.  ერთ რამეს გავიხსენებ. ჯერ კიდევ სტუდენტი ვიყავი, როდესაც მთა-თუშეთში, დართლოში აკლდამები ვნახე. ამ პატარა შენობებს ეპიდემიების დროს დასნეულებულები თავისი ნებით აფარებდნენ თავს და ამით სხვებს იხსნიდნენ სენისაგან. იქვე, მარტოობაში იხოცებოდნენ. ასეთი აკლდამები თუშეთსა და ხევსურეთში რამდენიმე ადგილასაა. ჩვენ ამგვარი ქცევის უნარის გენეტიკურ მეხსიერებას ვატარებთ. ეს არ არის მხოლოდ სამოქალაქო პასუხისმგებლობა. ეს ჰეროიზმის უნარი გახლავთ და სამოქალაქო პასუხისმგებლობა მისი ერთ-ერთი ყოფითი შედეგია. თუკი ასეთი რამ შენში არ აღგიზრდია, სამოქალაქო პასუხისმგებლობა მხოლოდ კანონისა და სოციუმიდან განდევნის შიშს დაეფუძნება და ეს დამამცირებელიცაა ადამიანისათვის.  მოკლედ, ჩვენ ბევრჯერ გაგვიმჟღავნებია ის, რაზეც ჩვენ საზოგადოებაში სამოქალაქო პასუხისმგებლობათა სისტემა შეიძლება აიგოს. მთავარი ახალი პრეცენდენტებია.  - რას იტყვით მსოფლიოს შესახებ: იგივე კუთხით, როდის გამოიჩინა თავი მან ან კონკრეტული ქვეყნის მოქალაქეებმა და როდის - ვერა?  - დღევანდელი სიტუაცია ავიღოთ. ჩინელები საკმაოდ დიდი ხნის განმავლობაში მალავდნენ ვირუსის გავრცელების ფაქტს. დღეს კი, როგორც უცხოეთის პრესა წერს, კომუნისტური პროპაგანდის ინერციით ცდილობენ დაგვარწმუნონ, რომ მათთან უკვე ყველაფერი კარგადაა. სამწუხაროდ, როგორც ამბობენ, თავისი წარმომადგენლების მეშვეობით, მოვლენების დასაწყისში, მათ მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის პასიურობას მიაღწიეს. პოლიტიკურმა და ეკონომიკურმა ინტერესებმა ადამიანის სიცოცხლის ინტერესებს სძლია. ასევე იქცევიან რუსებიც და მსოფლიოს დიდი საფრთხის წინაშე აყენებენ. სამწუხაროდ, თავი იჩინა ევროპული ქვეყნების ეგოიზმმაც და ეს იტალიასთან მიმართებაში გამოჩნდა. არადა, ცხადია, რომ ვირუსს ერთ ცალკე აღებულ ადგილას ვერ დაამარცხებ და რომ ის ნებისმიერი ეპიცენტრიდან შეიძლება მოედოს მთელ ადამიანურ სამყაროს. მხოლოდ რამდენიმე ქვეყანამ შეძლო თავისი რესურსებისა და სამოქალაქო ძალების სრული მობილიზება და, დღესდღეობით, ჩვენ მათ შორის ვართ.  - როგორ ფიქრობთ, რა უნდა გაკეთდეს იმისთვის, რომ სამოქალაქო პასუხისმგებლობის აღება ჩვენი მოქალაქისთვის ისეთივე აღიარებული ვალდებულება იყოს, როგორიც, მაგალითად, პირადი ჰიგიენის დაცვაა?  - საზოგადოებას გზას ცალკეული ადამიანების მიერ შექმნილი პრეცენდენტები უკვალავენ. ეს ადამიანები სხვებს ანახებენ, თუ როგორი აუცილებელია, ერთიანი სასიცოცხლო გარემოს გამო, პასუხისმგებლობის აღება. კოლექტიური ქცევის ნორმები და ყოველი ცალკეულის სამოქალაქო პასუხისმგებლობა ასეთი პრეცენდენტებით იქმნება.  ერთი წუთით წარმოვიდგინოთ, რა მდგომარეობა გვექნებოდა, ჩვენ ექიმებს შორის რომ არ ყოფილიყო ის რამდენიმე ადამიანი, ვინც სასაზღვრო სიტუაციაში შეძლო და თავისი ქცევა ზნეობისა და გონების კანონებს დაუქვემდებარა? მათ პირველივე დღეებში შექმნეს პრეცენდენტი და ყველა ჩვენგანს დაანახეს, თუ როგორ უნდა იქცეოდეს ასეთ დროს ის ადამიანი, ვისაც სხვების ბედი აბარია. გავიხსენოთ ჩვენი პოლიციელები, რომლებსაც, ასევე, სასაზღვრო სიტუაციაში უწევთ მუშაობა, მოხალისეები, ვინც მოხუცებისა და ავადმყოფების მოვლა იკისრეს, სასურსათო მაღაზიების, აფთიაქების, ბანკების თანამშრომლები, მესაზღვრეები და ა.შ. ეს ის პრეცენდენტებია, ჩვენ მომავალს რომ შექმნის.  შეგახსენებთ, - კანტი ასე აყალიბებდა ზნეობის საფუძველს: მოიქეცი ისე, რომ პრინციპი, რომლის თანახმადაც შენ იქცევი, საყოველთაო კანონმდებლობად გამოდგებოდეს. ანუ, თუ მე რაიმე სიტუაციაში უზნეოდ ვიქცევი, ამით ჩემ გარემოში უზნეობას ვაკანონებ და პირიქით. მე თუ მკითხავთ, სწორედ ესაა ადამიანური პასუხისმგებლობის ფორმულა, რომელსაც, შეიძლება, სამოქალაქო პასუხისმგებლობების სისტემა ეყრდნობოდეს.

გაეროს ქალთა ორგანიზაციის მიერ 2017 წელს გამოცემული კვლევის თანახმად, ყოველი ოთხი ქალიდან ერთს ცხოვრების მანძილზე განუცდია გენდერული ძალადობის რომელიმე ფორმა. ამავე კვლევამ აჩვენა, რომ, 2009 წელთან შედარებით, 2017 წლის მდგომარეობით, სამართალდამცავი ორგანოებისადმი მიმართვიანობა, ოჯახში ძალადობის გამო, გაზრდილია - 2009 წელს ამგვარ ძალადობაზე პოლიციას ქალების 1,5% მიმართავდა, მაშინ როდესაც 2017 წელს ეს რიცხვი 18%-მდე გაიზარდა. რა ვითარებაა ამ და, ზოგადად, გენდერული თვალსაზრისით, საქართველოში? - თემაზე იურისტი, საია-სა და Equality Now-ს წარმომადგენელი, თამარ დეკანოსიძე გვესაუბრება.  ესაუბრა თეკლე ქაროსანიძე  - თამარ, პირველ ყოვლისა, განვმარტოთ რას ნიშნავს გენდერული ნიშნით ძალადობა?  - გენდერული ნიშნით ძალადობა გულისხმობს ძალადობის ისეთ სახეებს, რომელიც ჩადენილია ქალების წინააღმდეგ, იმის გამო, რომ ისინი არიან ქალები, ან ეს არის ძალადობის ისეთი ფორმები, რომელსაც, მეტწილად, ქალები განიცდიან.  მაგალითისთვის, ოჯახში ძალადობა, შეიძლება, ეხებოდეს, როგორც ქალებს, ისე - კაცებს, მაგრამ მსხვერპლები, ძირითადად, ქალები არიან. იგივე შეიძლება ითქვას სექსუალურ ძალადობასთან თუ შევიწროებასთან დაკავშირებით - მისი მსხვერპლი, შეიძლება, ნებისმიერი სქესის ადამიანი გახდეს, მაგრამ მსხვერპლები აქაც, ძირითადად, ქალები არიან.  გენდერული ძალადობის ესკალაცია, ქალის უფლებების დარღვევის უკიდურესი ფორმაა ფემიციდი - ოჯახში ძალადობის შედეგად, გენდერული ნიშნით მკვლელობა, სიცოცხლის მოსპობა. იგი მოიცავს, როგორც მკვლელობას, ასევეб თვითმკვლელობამდე მიყვანას, ვინაიდან თვითმკვლელობამდე მიყვანას, როგორც წესი, წინ უსწრებს სისტემატიური ძალადობა.  - რატომ არის თვალშისაცემი ფემიციდის შემთხვევები ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში? - ზოგადად, არა მხოლოდ ფემიციდი, არამედ ქალთა მიმართ ყველა ფორმის დანაშაული, ბოლო წლებში, უფრო ხილვადი გახდა და საჯარო დისკუსიის ნაწილად იქცა. გაზრდილია მიმართვიანობაც და ისეთი შემთხვევების რაოდენობაც, როდესაც სახელმწიფო პირს პასუხისმგებლობას აკისრებს, ასამართლებს. შეგვიძლია ვთქვათ, რომ, დღეს, გაზრდილია ამგვარი შემთხვევების გამოვლენისა და მათზე რეაგირების მაჩვენებელი.  - ფემიციდს, როგორც ცალკე დანაშაულს, ჩვენი კანონმდებლობა აღიარებს?  - 2018 წლამდე, ფემიციდი - გენდერის ნიშნით ჩადენილი მკვლელობა, ცალკე არცერთ მუხლში იყო გამოყოფილი. პირი პასუხისმგებლობაში მიეცემოდა მხოლოდ ზოგადი მუხლით. 2018 წელს სისხლის სამართლის კოდექსში შევიდა ცვლილება და ახლა გენდერის ნიშნით ჩადენილი მკვლელობა არის 109-ე მუხლის, განზრახ მკვლელობის დამამძიმებელი გარემოება. ამის შესახებ რეკომენდაცია 2017 წელს, გაეროს ქალთა დისკრიმინაციის აღმოფხვრის კომიტეტმა (CEDAW) მოგვცა. სიტყვა „ფემიციდი“ კანონში კვლავ არ არის ნახსენები, მაგრამ ნახსენებია, რომ გენდერის ნიშნით ჩადენილი მკვლელობა - დამამძიმებელ გარემოებებში ჩადენილი მკვლელობაა.  - ზოგადად, გენდერული თანასწორობის ადრეულ და თანამედროვე ეტაპებს თუ შევადარებთ, როგორი ვითარება გვაქვს?  - ვიტყოდი, რომ დღეს, გარკვეულ საკითხებში რადიკალურად განსხვავებული მოცემულობა გვაქვს - მიუხედავად დარჩენილი გამოწვევებისა, საქართველომ, გენდერული თანასწორობის საკანონმდებლო და ინსტიტუციური უზრუნველყოფის თვალსაზრისით, მნიშვნელოვან პროგრესს მიაღწია.  მაგალითად, 2006 წლამდე, საქართველოში ოჯახში ძალადობის შესახებ კანონი საერთოდ არ არსებობდა. ანუ ოჯახში ძალადობის მსხვერპლი ვერანაირი დაცვისა და დახმარების მექანიზმს ვერ გამოიყენებდა თუ არ განიცდიდა ძალადობის ძალიან მძიმე ფორმებს, რომელიც სისხლის სამართლის კოდექსის რომელიმე დანაშაულში მოიაზრებოდა. 2012 წლამდე, ოჯახში ძალადობა სისხლის სამართლის დანაშაულიც კი არ იყო ანუ დამნაშავის წინააღმდეგ მხოლოდ შემაკავებელი და დამცავი ორდერები გამოიყენებოდა, რაც, რეალურად, ძალადობის სერიოზული ფორმებისგან არ იცავს. ასევე, 2017 წელს, საქართველომ მოახდინა სტამბოლის კონვენციის რატიფიკაცია, რომელიც ქალთა მიმართ ძალადობასა და ოჯახში ძალადობას ეხება. უნდა ითქვას, რომ, ყოფილი საბჭოთა კავშირის ქვეყნებიდან, კონვენცია მხოლოდ საქართველოს და ესტონეთს აქვს რატიფიცირებული. კონვენციის რატიფიცირებამ ძალადობასთან ეფექტიანი ბრძოლის მექანიზმები გააფართოვა და დახვეწა.  ბოლო წლების განმავლობაში, ასევე, საგრძნობლად გაიზარდა გენდერული ძალადობის ფორმების მიმართ სახელმწიფოს რეაგირება და მოძალადეების წინააღმდეგ მკაცრი პოლიტიკის გატარება დაიწყო. წლების წინათ, როდესაც პირი ოჯახში ძალადობდა, ხშირ შემთხვევაში, მას პასუხისგებაში არ აძლევდნენ, იმ მოტივით, რომ ოჯახში ძალადობა იყო ოჯახის საქმე და გამოძიების შეწყვეტის შესახებ დადგენილებებში, პროკურორი ზოგჯერ პირდაპირაც კი წერდა, რომ „ეს ოჯახის საქმეა და მასში ჩარევა არ წარმოადგენდა სახელმწიფოს საჯარო ინტერესს“. ეს დამოკიდებულება შეიცვალა, რაც მნიშვნელოვნად წინგადადგმული ნაბიჯია. თუმცა, კვლავ გვრჩება უდიდესი გამოწვევები ქალთა მიმართ და ოჯახში ძალადობის წინააღმდეგ ბრძოლის კუთხით.  - ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, რა გამოწვევების წინაშე დგანან ქალები საქართველოში?  - გენდერული თანასწორობის პრობლემები მრავალწახნაგოვანია, მაგრამ საქართველოში ქალთა მიმართ ძალადობის ერთ-ერთი უმთავრესი მიზეზია საზოგადოებაში არსებული პატრიარქალური კულტურა და სტრუქტურული უთანასწორობა, ქალის დაქვემდებარებულ სუბიექტად აღქმა და, ზოგადად, ქალთა მიმართ ძალადობის საკითხების სტიგმატიზაცია - როდესაც ძალადობის მსხვერპლი, ხშირად, თავად გამოჰყავთ ძალადობის მაპროვოცირებლად.  საზოგადოებაში ნაკლებია თანაგრძნობა იმ ქალების მიმართ, რომლებიც ძალადობას განიცდიან, არც ეს პრობლემა და მისი მასშტაბებიასაზოგადოებაში ფართოდ აღიარებული. პირიქით, საქართველოში ძალიან ბევრი ადამიანი ფიქრობს, რომ ქალები დაქვემდებარებულ მდგომარეობაში კი არ იმყოფებიან, პრივილეგირებულები არიან.  ქალის როლის აღქმაც პრობლემურია, რადგან აქაც ხშირად ვაწყდებით სტერეოტიპულ მიდგომებს. ძალიან მწვავედ დგას ასევე, ქალთა ეკონომიკური დამოუკიდებლობის საკითხი. ხშირად ქალები მოძალადე მეუღლესთან რჩებიან იმის გამო, რომ მათ სხვაგან წასასვლელი არ აქვთ და არ შეუძლიათ თვითონ არჩინონ თავიანთი თავი, შვილები.  - ყველაფრის მიუხედავად, აშკარაა, რომ ქალები გამოდიან სტერეოტიპული, ტრადიციული როლიდან, ისინი იბრძვიან პროფესიული განვითარების, ფუნდამენტური უფლებების დასაცავად, პირადი სივრცის შესაქმნელად. ახალი, გარდამტეხი ეტაპის წინაშე ხომ არ ვდგავართ, როგორც საზოგადოება?  - დიახ, ვფიქრობ, რომ ეს არის გარდამტეხი ეტაპი.  ძალიან საინტერესო საკითხია, იმიტომ, რომ გენდერული ნიშნით დანაშაულის ჩადენის მიზეზი ხშირად სწორედ ის არის, რომ ქალი არ ემორჩილება საზოგადოების მიერ მიკუთვნებულსტერეოტიპულ როლს და მამაკაცი ძალადობს მასზე, სჯის ამისთვის. მამაკაცი ფიქრობს, რომ ქალი არ აკეთებს იმას, რაც „ევალებოდა’’ - თვითონ იღებს გადაწყვეტილებას, როდის გავიდეს სახლიდან, იმუშაოს თუ არა ან კონტაქტი ჰქონდეს თუ არა გარე სამყაროსთან, როგორი ტანსაცმელი ჩაიცვას და ა. შ. იყო შემთხვევები, როდესაც ფემიციდი მოხდა იმის გამო, რომ ქალმა სადილი არ მოამზადა სახლში, ან იმიტომ, რომ ისმუშაობდა და მის ყოფილ მეუღლეს ეს არ უნდოდა.  - როგორ უნდა შეიცვალოს ასეთი სტერეოტიპული წარმოდგენები?  - ეს გრძელვადიანი და კომპლექსური პროცესია. მნიშვნელოვანია, რომ ცნობიერების შეცვლა ადრეული ეტაპიდან, სკოლებიდან დაიწყოს. ერთი მხრივ - ზოგადად, გენდერული თანასწორობის და მეორე მხრივ - იმ სამართლებრივი მექანიზმების შესახებ უნდა ამაღლდეს ცნობიერება, რომლებიც ძალადობის მსხვერპლ ქალებს აქვთ, მაგალითდ, შემაკავებელი ორდერის გამოყენება და სხვა.  აღსანიშნავია, რომ განათლების სამინისტრო ახორციელებს სასკოლო სახელმძღვანელოების რევიზიას, რათა ისინი სრულად შეესაბამებოდეს გენდერული თანასწორობისა და ადამიანის უფლებათა პრინციპებს. ეს ძალიან მნიშვნელოვანი პროცესია, რადგან, სამწუხაროდ, წლების განმავლობაში, სასკოლო სახელმძღვანელოები გენდერული სტერეოტიპების შემცველ ტექსტებს მოიცავდა.  ცნობიერების ამაღლების უამრავი კამპანია ჩატარდა ჩვენთან, მაგრამ საქართველოს ყველა კუთხეში თანაბრად არ არის ინფორმაცია ხელმისაწვდომი და ზოგ თემში ენობრივი ბარიერიც არსებობს. ინფორმაციის ნაკლებობას სწორედ ის ქალები განიცდიან, რომლებიც ძალადობის მიმართ ყველაზე მეტად არიან მოწყვლადები, ეთნიკური უმცირესობის წარმომადგენლები ან ადამიანები, რომლებსაც ინტერნეტთან წვდომა არ აქვთ.  - რას აკეთებენ საზოგადოებრივი ორგანიზაციები ამ პრობლემების მოსაგვარებლად?  - ჩემი აზრით, საზოგადოებრივ ორგანიზაციებს მნიშვნელოვანი როლი აკისრიათ ამ საკითხების წინ წამოწევის, ამ მიმართულებით პროგრესული რეფორმების განხორციელების უზრუნველყოფის კუთხით. ჩემი ორგანიზაციების მაგალითზე გეტყვით.  საია-მ შექმნა პრეცედენტი იმისა,რომ სახელმწიფო ორგანოებს დაეკისრა პასუხისმგებლობა, თუკიფემიციდის კონკრეტულ შემთხვევებზე სათანადო რეაგირებასარ მოახდენენ. მსგავსი რამ გასულ წლებში საერთოდ არ არსებობდა და არც შეიქმნებოდა საიას კონკრეტული საქმეები სასამართლოში რომ არ გაესაჩივრებინა.  საია იყო პირველი ორგანიზაცია, რომელმაც ფემიციდის შესახებ საქმეები გაასაჩივრა ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოშიდა გაეროს ქალთა დისკრიმინაციის აღმოფხვრის კომიტეტში, ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპულ ცენტრთან (EHRAC) თანამშრომლობით, რომელიც ლონდონში დაფუძნებული ორგანიზაციაა.  საია, ასევე აქტიურად მონაწილეობდა ქალთა მიმართ ძალადობის საკითხებზე საკანონმდებლო ცვლილებების მიღების პროცესში, მათ შორის სტამბოლის კონვენციის რატიფიცირების დროს. კანონონპროექტების მომზადების პროცესში სახელმწიფომ ორგანიზაციის მიერ მომზადებული არაერთი წინადადება გაიზიარა და დანერგა. მისივე ძალისხმევით და, სამოქალაქო საზოგადოების სხვა ორგანიზაციების მხარდაჭერით, კონსტიტუციაში გაჩნდა პროგრესული მუხლი ქალისა და მამაკაცის არსებითი თანასწორობის შესახებ, რომელიც სახელმწიფოს ავალდებულებს, მიიღოს განსაკუთრებული ზომები ქალსა და მამაკაცს შორის თანასწორობის უზრუნველსაყოფად. ეს სრულად შეესაბამება სტამბოლის კონვენციას და CEDAW-თი განსაზღვრულ სტანდარტებს. აღარაფერს ვამბობ უფასო სამართლებრივ დახმარებაზე, რომელსაც საია ძალადობის მსხვერპლებს უწევს...  აუცილებლად უნდა აღვნიშნო აღმოსავლეთ ევროპის, კავკასიისა და ცენტრალური აზიის ქვეყნებში სექსუალური ძალადობის შესახებ კანონმდებლობის, პრაქტიკისა და საერთაშორისო სტანდარტებთან მათი შესაბამისობის შესახებ პირველი ანგარიში, რომელიც ორგანიზაცია EqualityNow-მ მოამზადა და რომელზეც პირადად ვმუშაობდი. ამ დოკუმენტის საფუძველზე, სახელმწიფო უწყებების წარმომადგენლებისა და ექსპერტების მონაწილეობით, ევროპის საბჭოსა და გაეროს ქალთა ორგანიზაციასთან თანამშრომლობით, საქართველოში ამჟამად მიმდინარეობს მუშაობა სექსუალური ძალადობის გამოძიების და მართლმსაჯულების განხორციელების სახელმძღვანელოზე, რომელსაც დანაშაულის გამოძიებისას, გამომძიებლები, პროკურორები და მოსამართლეები გამოიყენებენ. მსგავსი სახელმძღვანელო აქამდე ჩვენთან არ არსებობდა. მას შემდეგ, რაც ამ პროტოკოლსშევიმუშავებთ,ის სხვა ქვეყნებშიც დაინერგება.  იგივე Equality Now აღმოსავლეთ ევროპის, კავკასიისა და ცენტრალური აზიის ქვეყნებში ახდენს ადვოკატირებას, რომ კანონმდებლობა, პოლიტიკა და პრაქტიკა შეიცვალოს ქალთა უფლებების უკეთესად დასაცავად. ბევრი სხვა მაგალითის მოყვანა შეიძლება, თუმცა, მთლიანობაში, შეიძლება, ითქვას, რომ ჩვენ - საზოგადოებრივი ორგანიზაციები, გენდერული თანასწორობის თვალსაზრისით, როგორც ქვეყნის შიგნით, ისე - მის ფარგლებს გარეთ, მნიშვნელოვან სამუშაოს ვეწევით.

კორონავირუსმა ბევრი ქვეყანა გამოწვევის წინაშე დააყენა. აუცილებელი გახდა წლობით გამომუშავებული მუშაობისა და სწავლის მეთოდების გადახედვა და ონლაინ რეჟიმზე გადასვლა. შედეგად, ონლაინ რესურსების არსებობა და ხელმისაწვდომობა განსაკუთრებით აქტუალური გახდა. ჩვენ, ჩვენის მხრივ გიზიარებთ ჩვენს ონლაინ რესურსს: http://bit.ly/2IObx2f სადაც შეგიძლიათ 14 საკითხზე, 7 სპიკერის მიერ წარმოდგენილ 30 ვიდეოს გაეცნოთ.

საქართველოს ისტორიულ-კულტურული თავისებურებებიდან და ეთნოგრაფიული მრავალფეროვნებიდან გამომდინარე, გასაკვირი სულაც არ არის, რომ ქვეყნის არქიტექტურა არაერთგვაროვანია. ქუთაისში დღეს აღრიცხული 300-მდე კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლიდან ნახევარზე მეტი საცხოვრებელი სახლია. მე-19 საუკუნის შემდეგ საქართველოს კულტურულ დედაქალაქში ევროპული არქიტექტურის კვალი სჭარბობს. ცნობილია ბოლნისის გერმანული ისტორიაც. აღსანიშნავია ფოთისა და ბათუმის ისტორიული არქიტექტურაც. თუმცა არქიტექტურული ეკლექტურობა ყველაზე მეტად ჩანს თბილისში, რომელიც ერთი, რომ სამყაროთა გზაჯვარედინზე მდებარეობს, მეორე კი - არაერთხელ დანგრეულა და თავიდან აშენებულა. მე-19 საუკუნის მეორე ნახევრიდან მოყოლებული, მე-20 საუკუნის დასაწყისამდე, საქართველოს დედაქალაქმა სწრაფი ევროპეიზაცია განიცადა. თბილისში არაერთი ევროპელი არქიტექტორი მოღვაწეობდა, რომლებმაც შეძლეს მათი ხედვის ინტეგრაცია ქალაქში ისე, რომ არც მისი აღმოსავლური ეგზოტიკისთვის ევნოთ და ინდივიდუალობაც შეენარჩუნებინათ. გერმანელი არქიტექტორების აშენებულია ეროვნული გალერეის, კლასიკური გიმნაზიის, თბილისის საკრებულოს და სხვა არაერთი შენობა. ცალკე აღნიშვნის ღირსია ქაშვეთის ეკლესია, რომელიც ძველი ეკლესიის ადგილას, ასევე გერმანელის - ლეოპოლდ ბილფელდის ესკიზების მიხედვითაა აგებული. მე-19 საუკუნის ბოლოს, რუსეთის იმპერიაში და შესაბამისად საქართველოშიც, ევროპული რენესანსულ-ბაროკოს სტილი გამეფდა. ამიერკავკასიის მთავარ ქალაქ - თბილისში, პოლონელი არქიტექტორი - ალექსანდრე შიმკევიჩი მოიწვიეს, რომელიც ქალაქის მთავარი არქიტექტორის გარდა, პედაგოგის როლსაც ასრულებდა და ლექციებს კითხულობდა. სწორედ შიმკევიჩის აშენებულია დღევანდელი უზენაესი სასამართლოს შენობა (1894), შოთა რუსთაველის სახელობის თეატრი (1901) და ვანო სარაჯიშვილის სახელობის კონსერვატორია (1904). გარდა საზოგადოებრივი შენობებისა, შიმკევიჩი საცხოვრებელ სახლებსაც აგებდა. თბილისის ერთ-ერთ სავიზიტო ბარათს - ოპერისა და ბალეტის თეატრსაც ევროპული ისტორია აქვს. თავდაპირველად ოპერის თეატრი გოლოვინის პროსპექტზე (დღევადელი თავისუფლების მოედანი) იტალიელმა არქიტექტორმა - ჯოვანი სკუდიერიმ ააგო. შენობა 1851 წელს დასრულდა და ამიერკავკასიის კულტურის ერთ-ერთ უმთავრეს ცენტრად ითვლებოდა. შენობა 1874 წელს ხანძარმა გაანადგურა. ოპერის ახალი თეატრი, რომელიც ახლაც რუსთაველის პროსპექტზე დგას, 1891 წელს დასრულდა და მისი ავტორი გერმანელი - ვიქტორ შრეტერი გახლავთ. 1921 წლის ოკუპაციამ და ქვეყანაში საბჭოთა ხელისუფლების დამყარებამ ქალაქის დაგეგმარება შეცვალა და დროთა განმავლობაში, ინდივიდუალობას მოკლებული საბჭოთა რეალობისა და ერთფეროვნების მარწუხებში მოაქცია.

უნიკალური აპლიკაცია საქართველოს ფერმერთა ასოციაციისაგან. გადმოწერე აგრონავტი და მიიღე დეტალური ინფორმაცია ნებისმიერ თემაზე, რომელიც სოფლის მეურნეობას ეხება აგრონავტის გადმოწერა შეგიძლიათ აქედან: iOS - https://apple.co/3auZnag Android: http://bit.ly/2wxFGQo

მე–19 საუკუნის ბოლოს, მე–20 დასაწყისში შიდა ქართლის სოფელი ავლევი გამორჩეული იყო სხვა სოფლებისგან: ჰქონდა ელექტროენერგია, რომელსაც საკუთარი ელექტროსადგურიდან იღებდა, სამეურნეო სკოლა, სადაც გოგონები და ბიჭები ერთად სწავლობდნენ, სასოფლო–სამეურნეო ახალი დანადგარები, კოოპერატივი, ამხანაგობა და საკრედიტო კავშირი, სამჭედლო-სახელოსნოები, თეატრალური დასი და ორკესტრი, რომელიც თბილისშიც მართავდა კონცერტებს. ევროპული ტიპის სოფლად გარდაქმნა და მისი ასეთი კომპლექსური განვითარება, კოსტა ამირეჯიბის დამსახურებაა. მან უცხოეთში მიღებული გამოცდილება ავლევში დანერგა. პირველი მცდელობა კრახით დასრულდა, მაგრამ კიდევ სცადა და... გამოვიდა. საბჭოთა ოკუპაციამ სოფელი ავლევი ჩვეულებრივ სოფლად აქცია, თვითორგანიზების, ადგილობრივ საქმეებში ჩართული თემის მისაბაძი მაგალითი და... კვალი წაშალა. საზოგადოებრივმა ორგანიზაციებმა: CDC სათემო განვითარების ცენტრმა, მკვლევართა ჯგუფთან ერთად, 100-120 წლის წინანდელი, ენთუზიასტების, სოფლის თვითორგანიზების და სათემო გამოცდილების, ანუ სოფლის პრობლემების მოგვარებაში ადგილობრივი მოსახლეობის მონაწილეობის, 20 უნიკალური ისტორია ნაბიჯ–ნაბიჯ შეისწავლა და წიგნად – „ინიციატივა ცვლილებებისთვის“ გამოსცა.

ასოციაცია „ანიკა“ 1997 წელს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვცების მშობლებმა დააარსეს. ორგანიზაციის მიზანი შშმ პირებისთვის ღირსეული არსებობისა და საზოგადოებაში ინტეგრირების პირობების შექმნაა. ამას ისინი არა მათი იზლოაციის, არამედ პირიქით, საზოგადოებასთან მჭიდრო კავშირში მყოფი აქტივობებისა და კულტურულ-საგანმანათლებლო ბანაკების მეშვეობით აღწევენ. "ანიკამ" მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში აპრობირებული, მაგრამ საქართველოსთვის ინოვაციური - პერსონალური ასისტენტის მოდელი დანერგა. მოდელი აძლევს საშუალებას შშმ პირებსა და მათ ოჯახის წევრებს, რომ განსაზღვრული დროით ისარგებლონ პროფესიონალი პირის დახმარებით. ასოციაცია "ანიკას" შესახებ მისი ერთ-ერთი დამფუძნებელი - ირინა ინასარიძე გვესაუბრება: „ჩემი შვილი - ანა, 90-იანებში დაიბადა. ქვეყანაც და მეც გამოუცდელები ვიყავით შეზღუდული შესაძლებლობის მიმართულებით. გვქონდა მცდარი წარმოდგენები. მაგალითად გვეგონა, რომ, თუ ჩვენს ბავშვებს საზღვარგარეთ წავიყვანდით, მათ „გამოჯანმრთელებას“ შევძლებდით. 1997 წელს მე და ჩემმა მეგობრებმა ამ მიზნით არასამთავრობო ორგანიზაცია „ანიკა“ დავაარსეთ, თუმცა ჩვენივე შეცდომებზე მალე ვისწავლეთ და მივხვდით, რომ ჩვენი შვილები ისედაც ჯანმრთელები არიან - მათ უბრალოდ საზოგადოებაში ინტეგრირების პრობლემა აქვთ. პროფესიით ეკონომისტი ვარ და ვოცნებობდი საკუთარი ბიზნესი მქონოდა, თუმცა საბოლოო ჯამში სხვა სფეროში აღმოვჩნდი და ვგონებ, სწორი არჩევანი გავაკეთე. თავდაპირველად, თანხების მოძიების მცდელობისას ყველა გვეუბნებოდა, რომ პროექტი უნდა დაგვეწერა, თუმცა წარმოდგენა არ გვქონდა ეს როგორ უნდა გაგვეკეთებინა. საბოლოო ჯამში, ფონდ „ჰორიზონტის“ დახმარებით ძალიან კარგი პროექტი დავწერეთ სმენის არმქონე ახალგაზრდებისათვის და 3 000 ლარიანი გრანტი მივიღეთ. ამას სხვა გრანტებიც მოჰყვა. დღეს სახელმწიფოსთანაც ვთანამშრომლობთ, თუმცა დაფინანსების დიდი ნაწილი გრანტებზე მოდის. თანხები ინკლუზიური განათლების ხელშეწყობისათვის აუცილებელი სერვისების განვითარებას, პროექტების განხორციელებას და შშმ პირთათვის ადაპტირებული ცენტრების კეთილმოწყობას ხმარდება. ამას გარდა, ვმუშაობთ შშმ პირთა დასაქმების პროგრამებზეც. როდესაც ანა სასკოლო ასაკის გახდა, მისი საჯარო სკოლაში მიღების პრობლემა საკანონმდებლო დონეზეც კი იდგა. მივაღწიე იმას, რომ ჩემი შვილი საჯარო ბაღშიც მიიღეს და სკოლაშიც. როდესაც ანას ერთ-ერთი კლასელის დედამ მადლობა გადამიხადა და მითხრა, რომ სკოლაში ჩემი შვილის სიარულმა მისი შვილიც ძალიან შეცვალა - გახდა უფრო მზრუნველი და მოტივირებული, მეც მომემატა მოტივაცია. საბოლოოდ მოვიპოვეთ შშმ ბავშვების საჯარო სკოლაში შეშვების უფლება საკანონმდებლო დონეზე, რასაც ინკლუზიური განათლების განვითარებაც მოჰყვა. ჩვენს საქმიანობას ნამდვილად დადებითად ვაფასებ. საზოგადოების მიდგომა შშმ პირების მიმართ მნიშვნელოვნად არის შეცვლილი და ცნობიერებაც ამაღლებულია, თუმცა ვფიქრობ, რომ წინ კიდევ დიდი შრომა გველის.“

„თოვდა… და თბილისს ებურა თალხი, დუმდა სიონი და დუმდა ხალხი. ძილ-ღვიძლად იყო ქალაქი ჩვენი, საშინელებას კვლავ სჭედდა გრდემლი…“ ......  „შემოდიოდა სიკვდილი ცელით“... 1921 წლის 25 თებერვალს დაკარგული დამოუკიდებლობის აღდგენამდე, კოლაუ ნადირაძის ეს ლექსი ხელიდან ხელში გადადიოდა; ლექსის დაწერიდან რამდენიმე წელში საქართველომ დამოუკიდებლობა აღიდგინა. თუმცა მანამდე იყო 70 წლიანი წითელი ტერორი. 1921 წლის თებერვალში საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მოქალაქეებმა, გმირული ბრძოლის მიუხედავად ვერ შეძლეს საქართველოს დამოუკიდებლობის დაცვა. საქართველო საბჭოთა იმპერიის ნაწილი გახდა, რასაც მოჰყვა სხვადასხვა წლებში რეპრესიები, აიკრძალა პოლიტიკური პარტიები, საზოგადოებრივი ორგანიზაციები თუ გაერთიანებები, გამომცემლობები, ბანკები და ყველა ის სიკეთე, რომელიც მე–19 საუკუნის მეორე ნახევრის და მე–20 საუკუნის დასაწყისის ცვლილებების ხანამ მოიტანა. და რაც მთავარია ათასობით ადამიანი ემსხვერპლა წითელ ტერორს, ნაწილს გადასახლება და ხანგრძლივი პატიმრობა მოუწია, ნაწილი ემიგრაციაში წავიდა... დღეს 25 თებერვალია, დღე რომელიც კიდევ ერთხელ გვახსენებს ქვეყნის დამოუკიდებლობის ფასს, მნიშვნელობას და ოკუპაციის ტრაგიკულ შედეგებს. კიდევ ერთხელ გვახსენებს გმირებს, მათ მაგალითებს და იმას, რომ დამოუკიდებლობის მოპოვება და შენარჩუნება საზოგადოების თითოეული წევრის ვალია.