სოციალური საწარმო ფრილანსერი (Social Enterprise Of Freelancers • SEF) 2019 წელს დაარსდა. მისი ამოცანა კანონთან კონფლიქტში მყოფი პირების რეაბილიტაცია და რესოციალიზაციაა, რასაც სწავლებისა და ინტელექტუალურ სფეროში დასაქმების გზით ახერხებს.  ფრილანსერი პირველი სოციალური საწარმოა საქართველოში, რომელიც პენიტენციალურ სისტემაში დაარსდა. საწარმოს ერთ-ერთი დამფუძნებელი, შოთა მარტყოფიშვილია: "ფრილანსერის გახსნის იდეა მე და ჩემს მეგობრებს შიგნით, პატიმრობისას გაგვიჩნდა, მაშინ, როდესაც თავად აღმოვჩნდით პრობლემის წინაშე. დღეს საპატიმრო დაწესებულებებში არ არის საკმარისი და შესაბამისი სამუშაო სივრცეები, სადაც პატიმრები შეძლებენ ინტელექტუალური საქმიანობით დაკავდნენ, უნარები გაიუმჯობესონ და საქმიანობაში ანაზღაურება აიღონ. იდეა CSRDG-ის დაფინანსებით განხორციელდა. დღეს დასაქმებულია 5 მსჯავრდებული, რომელიც საზოგადოებას ციფრულ მომსახურებას - ვიდეოებზე ტიტრების დადებას, ტექსტების გაციფრულებას, გრაფიკულ დიზაინს და ა.შ. სთავაზობს. ჩვენი მთავარი მიზანი - რესოციალიზაციაა; ეს პროცესი კი, ჩვენი აზრით, პატიმრობაშივე უნდა დაიწყოს. სასიამოვნო სამუშაო გარემო, შესრულებულ საქმეში მიღებული ანაზღაურება და უნარების დახვეწა, ამ მიზნისაკენ გადადგმული ნაბიჯებია. ამჯერად ჩვენი სამუშაო სივრცე მხოლოდ სასჯელაღსრულებით დაწესებულებაში მოქმედებს, თუმცა ვფიქრობთ გაფართოვებაზეც და იმედია მსგავს სივრცეს დაწესებულების გარეთაც გავხსნით. მიუხედავად იმისა, რომ გარკვეული წარმატებები გვაქვს, ჯერ კიდევ დიდი სამუშაო გვაქვს გასაკეთებელი. გვყავს 8-9 ბენეფიციარი, თუმცა მომავალში, იმედი გვაქვს რომ ცენტრებს ყველა სასჯელაღსრულებით დაწესებულებაში გავხსნით და ჩვენს პროგრამაში გაცილებით მეტ მსჯავრდებულს შეეძლება ჩართვა"

არასამთავრობო, არაკომერციული ორგანიზაცია ბილიკი (Society Biliki) 1997 წლიდან ეხმარება ბავშვებს პოტენციალის გამოვლენაში, განურჩევლად მათი სოციალური, ეკონომიკური, ეთნიკური თუ რელიგიური სტატუსისა.  ორგანიზაციასთან თანამშრომლობის საუკეთესო მაგალითია სოფელ სასირეთის სკოლის მოსწავლეთა საზოგადოებრივი აქტივობა, რომლის წყალობითაც სოფელში არსებული XVI-XVIII საუკუნეების სათვალთვალო-სასიგნალო კოშკს, საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნულმა სააგენტომ კულტურული მემკვიდრეობის უძრავი ძეგლის სტატუსი მიანიჭა. კოშკის შესახებ სასირეთის სკოლის მოსწავლეებმა სახალხო დამცველის აპარატის წარმომადგენლებთან ისაუბრეს; მათ თავის მხრივ, კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის სააგენტოს მიმართეს, სააგენტომ კი მოთხოვნა დააკმაყოფილა.  ბილიკისა და სასირეთის სკოლის მოსწავლეთა თანამშრომლობა, კიდევ ერთი დასტურია იმისა, რომ სამოქალაქო აქტივობაში ჩაბმა არასოდესაა ნაადრევი.

ხელოვნება შლის ბარიერებს - ეს ჭეშმარიტება "აზდაკის ბაღში" მშვენივრად იციან. ნახეთ ვიდეო და გაიგეთ მეტი ინტეგრირებული თეატრის შესახებ, რომელმაც უამრავი ადამიანის სიცოცხლე შეცვალა უკეთესობისაკენ.

განათლების მიღება - ნებისმიერი ადამიანის ფუნდამენტური უფლებაა. საქართველოში, სულ უფრო და უფრო იკიდებს ფეხს ინკლუზიურობის იდეა, რაც ნებისმიერი უნარისა და შესაძლებლობის მქონე ადამიანისათვის განათლების მიღების შესაძლებლობას ითვალისწინებს. ინკლუზიური და ადრეული განათლების სპეციალისტი - ცირა ბარქაია, სკოლის მოსწავლეებთან ერთად, შშმ პირებისთვის საჭირო გარემოს შექმნის აუცილებლობაზე საუბრობს.

ოლივერ რაისნერი – ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორი, იგი წლებია საქართველოში ცხოვრობს და მოღვაწეობს. საინტერესოა მისი მოსაზრება საზოგადოებაში გავრცელებული სტერეოტიპის – „ქართველობას გვართმევენ“ შესახებ.

„საქართველოს მეჭურჭლეთუხუცესი“ - ეს წოდება ექვთიმე თაყაიშვილს კონსტანტინე გამსახურდიამ უბოძა.  ექვთიმე თაყაიშვილი, მის მეუღლესთან - ნინო პოლტოროცკაიასთან ერთად აღმოჩნდა ის ადამიანი, რომელმაც საქართველოსთვის ურთულეს პერიოდში, მისი განძისა და ისტორიის ჯერ ევროპაში გატანა, შემდეგ კი შენახვა და საბოლოოდ სამშობლოში უვნებლად დაბრუნება მოახერხა.  ექვთიმე სოფელ ლიხაურში (გურია) ზოგიერთი ცნობით 1861 წლის 3 იანვარს, მეტრიკულის მიხედვით კი - 1862 წლის 5 იანვარს დაიბადა.  ჯერ კიდევ სკოლის ასაკიდან ეტყობოდა, რომ ინტერესთა ფართო სპექტრი ჰქონდა და არა მხოლოდ ქართული, არამედ ევროპული კულტურაც იტაცებდა; თუმცა რუსეთის იმპერიის მიერ ანექსირებული საქართველოდან, ევროპისაკენ პირდაპირი გზის გაჭრა, ქართველ სტუდენტთათვის შეუძლებელი ამოცანა გახლდათ. ამიტომ ექვთიმემაც თერგდალეულთა მსგავსად, იმპერიის იმ ერთადერთ ქალაქში გადაწყვიტა სწავლის გაგრძელება, სადაც ევროპულ კულტურასთან ზიარება შეეძლებოდა, არჩევანს კი ასე ხსნიდა: „მე იმთავითვე უსათუოდ მინდოდა პეტერბურგის უნივერსიტეტში შესვლა, რადგან უფრო ევროპული ქალაქი იყო, ვიდრე, მაგალითად, მოსკოვი“.  საქართველოში ექვთიმე უამრავ საზოგადოებრივ-კულტურულ პროექტს ედგა სათავეში. ის იყო 1918 წელს, დამოუკიდებლობის აღდგენის ერთ-ერთი მონაწილე, ეროვნული საბჭოს წევრი და დამოუკიდებლობის აქტზე ხელის მომწერიც, თუმცა 1921 წელს, საბჭოთა ოკუპაციის გამო, იძულებული გახდა მთავრობის სხვა წევრებთან ერთად ემიგრაციაში წასულიყო.  სწორედ აქ გამოიჩინა ექვთიმემ უდიდესი გმირობა და სიცოცხლის რისკის ფასად, მეუღლესთან ერთად შეძლო ჩვენი ქვეყნის განძის საფრანგეთში გატანა, რითიც ბოლშევიკებისაგან იხსნა საქართველოს ისტორიის უმნიშვნელოვანესი ნაწილი.  აღსანიშნავია, რომ ემიგრაციაში ევქთიმე უკიდურეს გაჭირვებაში ცხოვრობდა, თუმცა იმის მიუხედავად, რომ ევროპული თუ ამერიკული მუზეუმები, თუნდაც ერთი ექსპონატის სანაცვლოდ, დიდი თანხების გადახდისათვის იყვნენ მზად, მან ყველა ცდუნებას გაუძლო და 1946 წელს, საქართველოს სსრ-ში განძთან ერთად დაბრუნდა.  მიუხედავად იმისა, რომ საბჭოთა ხელისუფლებას ექვთიმე არ დაუპატიმრებია და საქართველოს სახელმწიფო უნივერსიტეტში ისტორიის ფაკულტეტზეც აღადგინა, მისი ბოლო წლები სამშობლოში მაინც გაუსაძლისი გახადა. 1951 წელს დააპატიმრეს ექვთიმეს შვილიშვილი - ლიდა პოლტოროცკაია, 1952 წელს კი უნივერსიტეტიდან გარიცხეს. მარტო დარჩენილი, სიღატაკეში მცხოვრები ექვთიმე თაყაიშვილი 1953 წელს გარდაიცვალა. სასაფლაომდე მისი ნეშტი სულ 50-მდე ადამიანმა გააცილა.

ახალი წლის აღნიშვნა და საახალწლო დღესასწაულები ერთ-ერთი ყველაზე ძველი და ფართოდ გავრცელებული ტრადიციაა. ქრისტიანულ ქვეყნებში ახალი წლის აღნიშვნა მჭიდროდ არის დაკავშირებული შობის დღესასწაულთან, თუმცა ეს ყოველთვის ასე არ ყოფილა. პრე-ქრისტიანულ ერაში სხვადასხვა ხალხები ახალ წელს წელიწადის სხვადასხვა პერიოდში აღნიშნავდნენ. დროთა განმავლობაში ქრისტიანული კალენდარი და რიტუალები, ძველ, წარმართულ ტრადიციებს შეერწყა. მაგალითად გერმანული ღმერთი ვოდანი, ქრისტიანი წმინდანით - წმინდა ნიკოლოზით ჩანაცვლდა, რომელიც თავის მხრივ, თანამედროვე სანტა კლაუსად იქცა; ხოლო სიცოცხლის ხე, რომელიც უამრავ წარმართულ კულტურაში (მათ შორის ქართულშიც) არსებობდა - სამოთხის ხე გახდა. მას შემდეგ რაც გადმოცემის თანახმად, მე-16 საუკუნეში, გერმანელმა რეფორმატორმა - მარტინ ლუთერმა ნაძვი სანთლებით მორთო, დღევანდელი საახალწლო ნაძვის ხე მივიღეთ. საქართველოში ახალ წელს შუა საუკუნეებში ზაფხულში, მოგვიანებით შემოდგომაზე აღნიშნავდნენ. მე-14 საუკუნიდან კი ევროპელთა მსგავსად იანვარში დაიწყეს აღნიშვნა. გამორჩეულია, ჩიჩილაკის ტრადიცია, რომელიც წარმართულ ღვთაება ბასილას უკავშირდება, სახელის მსგავსების გამო ქრისტიანულ ეპოქაში წმ. ბასილ დიდად გარდაიქმნა. დასავლეთ საქართველოში, განსაკუთრებით გურიაში, იმერეთში და სამეგრელოში - ჩიჩილაკი დღესაც პოპულარულია და „ბასილას წვერს“ განასახიერებს. საქართველოში თანამედროვე, ევროპული ნაძვის ხე და ახალი წლის შეხვედრის წესი XIX-XX საუკუნეებიდან გახდა პოპულარული. წარმართული დროიდან შემორჩენილი ტრადიციებიდან, საქართველოში დღეს ყველაზე პოპულარული მეკვლეს ტრადიციაა, თუმცა, რაც არ უნდა გასაკვირი იყოს, არც ეს ტრადიციაა მხოლოდ ქართული და გეოგრაფიულად ისეთ შორეულ ქვეყანაში მეორდება, როგორიც შოტლანდიაა. შოტლანდიელი „მეკვლეც“ ჩვენის მსგავსად განასახიერებს ადამიანს, რომელიც ახალი წლის დადგომის შემდეგ პირველი შედის ოჯახში სტუმრად, მიაქვს საჩუქარი და მოვალეა „ბედნიერი ფეხით“ ოჯახს ბედნიერება მოუტანოს. როგორც ვხედავთ, გეო-პოლიტიკური სირთულეების და მანძილის მიუხედავად, საქართველო სადღესასწაულო ტრადიციების დონეზეც კი ყოველთვის ინარჩუნებდა მჭიდრო კავშირს ევროპასთან და დიდი ევროპული ოჯახის წევრი გახლდათ.

საბჭოთა ხელისუფლების პირობებში, სამოქალაქო აქტივობა და უფლებებისათვის ბრძოლა იმდენად იყო შეზღუდული, რომ დამოუკიდებლობის აღდგენის შემდეგ დაწყებული მოძრაობები, მაგალითად ისეთი როგორიც ქალთა ემანსიპაციაა, ზოგჯერ მხოლოდ ახალ, თანამედროვე ტენდენციებად მოიაზრება; არადა საქართველოში ქალთა საზოგადოებები ჯერ კიდევ მე-19 საუკუნის მეორე ნახევარში გაჩნდა და საკმაოდ დიდ ნაბიჯებსაც დგამდა თავის დასამკვიდრებლად.  ასეთი საზოგადოებრივი მოძრაობების გულითადი მხარდამჭერები იყვნენ პროგრესულად მოაზროვნე ქართველი მოღვაწეები, მაგალითად, ილია ჭავჭავაძე, ნიკო ნიკოლაძე, სერგი მესხი, გიორგი წერეთელი, აკაკი წერეთელი და სხვები. აი, რას ამბობს აკაკი 1913 წელს დაარსებული, გორის ქალთა საზოგადოება - "მანდილოსანის" კრებაზე: „გული მიკვდებოდა, ქალებს რომ აქნობამდე ძილით შეპყრობილთ გხედავდით, მაგრამ ეხლა მოხარული ვარ, რომ გხედავთ გამოღვიძებულთ, რომ აქ შეკრებილხართ არა უმიზნოთ, არა ლოტოს სათამაშოდ, არამედ საზოგადო საქმისათვის. 50 წელი დაკვირვებული ვარ ჩვენ საქმიანობას და დავრწმუნდი, რომ იგი ძალიან ნელის ნაბიჯით მიდის წინ; ეს იმიტომ, რომ ამ საქმიანობაში მხოლოდ მამაკაცები იღებდნენ მონაწილეობას. რომ საქმე კარგად წარიმართოს, საჭიროა საზოგადო საქმეში დედაკაცების დახმარებაც. გადავათვალიერე თქვენი წესდება და დავრწმუნდი, რომ ძალიან ბევრი რამის გაკეთება შეგიძლიათ. იარეთ, იმუშავეთ ერთად, თანხმობით და მაშინ თქვენი შრომაც ნაყოფს მოიტანს.“  საზოგადოების წესდება მართლაც სამაგალითო იყო და ბევრით არაფრით განსხვავდებოდა თანამედროვე საზოგადოებრივი ორგანიზაციების წესდებებისაგან.  "მადილოსანი" ზრუნავდა სკოლების, სახელოსნოების, საბავშვო ბაღების, სამკითხველოების მოწყობაზე. აარსებდა თავშესაფრებსა და საავადმყოფოებს. საზოგადოება ეწეოდა აქტიურ ფინანსურ საქმიანობას - აწყობდა ბაზრობებს, სხვადასხვა სახის მეურნეობებს, კონცერტებს, ლიტერატურულ საღამოებს და სხვ. ხელმოკლე ქალებს ეხმარებოდა ე.წ. "საურთიერთო დახმარების კასსებიდან".  გორის ქალთა საზოგადოება ერთადერთი არ ყოფილა. მსგავსი ორგანიზაციები ფუნქციონირებდნენ თბილისში, თელავში, ქუთაისში და საქართველოს სხვა ქალაქებში.  სწორედ ასეთი საზოგადოებების წყალობით გახდა საქართველო ერთ-ერთი პირველი ევროპული ქვეყანა, სადაც ქალებს დემოკრატიულ არჩევნებში, არა მხოლოდ ხმის მიცემა, არამედ მონაწილეობაც შეეძლოთ.

შოთა გუჯაბიძე, სამოქალაქო აქტივისტი: "ჩემი სამოქალაქო აქტივობა დაახლოებით იმ პერიოდიდან იწყება, როდესაც ბათუმში უკონტროლო მშენებლობების ბუმი დაიწყო. ზოგადად, ჩემი ქალაქის არქიტექტურა და ისტორია ბავშვობიდან მაინტერესებდა. მიზიდავდა ის უცნაური შენობები, რომლებსაც ძველ ბათუმში ვხედავდი. მე და მამა ხშირად დავდიოდით ხოლმე ქალაქში. ამას გარდა, ის ხშირად მათვალიერებინებდა ძველი ბათუმის ფოტოებს. ფოტოების შეგროვებამ და მათთან დაკავშირებული ამბების მოძიებამ ნელ-ნელა გამიტაცა. ყველანაირი ფოტო მაინტერესებდა და ნებისმიერ წყაროში ვცდილობდი მათ მოძიებას. მათ შორის ძველ გაზეთებში, თუნდაც ძალიან ცუდი ხარისხით დაბეჭდილში. ჩამოვყალიბდი კოლექციონერად და ფოტოების ისტორიების ძიებამ საბოლოოდ, შეიძლება ითქვას, ბათუმის მკვლევარად მაქცია. მას შემდეგ რაც ქალაქში უკონტროლოდ დაიწყო ათასი სიმახინჯის მშენებლობა და ისტორიული მემკვიდრეობის ნგრევა, ჩემს მოვალეობად ჩავთვალე წინ აღვდგომოდი ამ პროცესებს. ჯერ ერთ-ორ ადგილას დავწერე რაღაც. ხმა ამოვიღე. ამაში ისიც დამეხმარა, რომ ტელევიზიის თანამშრომელი ვარ. სოციალურ ქსელებშიც დავიწყე აქტიურობა და ბოლოს თანამოაზრეებთან ერთად საზოგადოება ბათომი ჩამოვაყალიბეთ. ასე გავხდი სამოქალაქო აქტივისტი. ყველა შესაძლებელი ხერხით ვცდილობთ წინ აღვუდგეთ იმ განუკითხაობას, რაც ქალაქში ხდება; იქნება ეს ქუჩის აქციები, მოქალაქეებთან შეხვედრა, თუ სხვა. ამას გარდა საინტერესო პროექტებსაც ვახორციელებთ. გვაქვს ჩატარებული სამეცნიერო კვლევები და ვაწყობთ ხოლმე გამოფენებს".

1915 წელს ქუთაისში დაარსებულმა პოეტთა გაერთიანებამ შეძლო და შეავსო ის სიცარიელე, რაც ქართულ პოეზიაში ბოლო ორი დიდი პოეტის - ვაჟა ფშაველასა და აკაკი წერეთლის გარდაცვალების შემდეგ გაჩნდა. პროვინციულ, მდარე ხარისხისა და უგემოვნო, პრიმიტიული რითმის ამარა დარჩენილ ლექსებს პაოლო იაშვილის, ტიციან ტაბიძის, ნიკოლო მიწიშვილის, კოლაუ ნადირაძის და სხვათა სიმბოლიზმით დატვირთული მოდერნი დაუპირისპირდა. „ცისფერყანწელებთან“ დაახლოებულები იყვნენ გრიგოლ რობაქიძე, გალაკტიონ ტაბიძე და ლადო გუდიაშვილიც.  „ცისფერყანწელთა“ პოეზია იყო თამამი, ევროპული და თანამედროვე. თავად ცისფერი იყო პოეტთათვის იდუმალების, ოცნების, უსაზღვროების სიმბოლო. სიმბოლო სიკვდილის და ამავე დროს მარადიული სიცოცხლის. ცისფერი ყვავილი რომანტიკოს პოეტთა შორის ერთგვარი წმინდა გრაალის დატვირთვას ატარებდა და ამ ყვავილის ძებნა თითქოს მათი პოეზიის ამოცანა იყო. „ცისფერყანწელთა“ პოეზიის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი შემადგენელია, ე.წ. „დარიანული ციკლი“ - ლექსები, რომლებიც პაოლო იაშვილის კრებულში შევიდა და დიდხანს პოეტის ალტერ ეგოს, გამოგონილი პერსონაჟის - ელენე დარიანის შემოქმედებად ითვლებოდა; თუმცა, როგორც ჩანს, ელენე დარიანის ფსევდონიმით ამ ლექსებს არა პაოლო იაშვილი, არამედ „ცისფერყანწელთა“ მეგობარი - ელენე ბაქრაძე წერდა. ამ ვერსიას დღეს მომხრეც ბევრი ჰყავს და მოწინააღმდეგეც. საკამათოა ისიც, თუ რამდენად ახლო იყო ურთიერთობა პაოლო იაშვილსა და ელენე ბაქრაძეს შორის.  დარიანის შემოქმედება საუკუნის დასაწყისის საქართველოში ზედმეტად ერტოტიულად და თამამად მიიჩნიეს.  "ცისფერყანწელთა" ლტოლვა დასავლეთისაკენ, მათი რწმენა, რომ ქართული კულტურა და პოეზია დიდი ევროპული ოჯახის ნაწილი იყო და მის წიაღში უნდა დაბრუნებულიყო, მიუღებელი აღმოჩნდა საბჭოთა ხელისუფლებისთვისაც და სწორედ ამიტომ, "ცისფერყანწელთა" არაერთი წევრი ემსხვერპლა რეპრესიებს.

დისკრიმინაცია – სიტყვა,რომელიც ასე ხშირად გვესმის – რა არის იგი? ნახეთ ჩვენს ანიმაციაში.

თბილისის სავიზიტო ბარათის დასახელება რომ გთხოვონ, ერთ-ერთი პირველი, ალბათ ძველი თბილისის აივნები გაგახსენდებათ, მათ შორის გუდიაშვილის მოედანზე განთავსებული ყოფილი "ლიტერატურული საქართველოს" შენობის აივანი. გუდიაშვილის მოედანი ერთ-ერთი უიშვიათესი და უნიკალური ადგილია ქალაქში. მისი პირველი მონახაზი ჯერ კიდევ ვახუშტი ბატონიშვილის 1735 წლით დათარიღებულ რუკაზე შეიმჩნევა. მოედანზე არსებული 11 შენობიდან 8-ს კულტურული მემკვიდრეობის სტატუსი აქვს მინიჭებული. არასწორად დაგეგმილი სარეაბილიტაციო სამუშაოების გამო, მოედანს რამდენიმე წლის წინ საფრთხე დაემუქრა. სწორად ამ საფრთხეებს აღუდგა წინ საზოგადოებრივი ორგანიზაცია ტფილისის ჰამქარი, რომელმაც ცირა ელისაშვილის მეთაურობით არაერთი აქცია დაგეგმა, ჩაატარა და მრავალი გადატანილი ბრძოლის შემდეგ, შეძლო გუდიაშვილის მოედნისთვის და ხის ავთენტური აივნებისთვის პირვანდელი სახის შენარჩუნება. „ტფილისის ჰამქარი“ იმ ფასეულობების გარშემო ერთიანდება, რომლებიც, როგორც წესი საკუთარი ქალაქის მოყვარე ყველა ადამიანს აერთიანებს. "ჰამქრელების" ხედვა ასეთია: ქალაქის ისტორიულ-კულტურული მემკვიდრეობა დაცული უნდა იყოს; შესაბამისად, მოდერნიზება და განვითარებაც ამ მემკვიდრეობის გათვალისწინებით უნდა მოხდეს. თბილისს უნდა მართავდეს მოქალაქეების მიერ არჩეული და მათთან ანგარიშვალდებული ადგილობრივი ხელისუფლება; ამასთან თითოეული მაცხოვრებელი ჩართული უნდა იყოს ქალაქის განვითარებასა და მისი ისტორიულ-კულტურული მემკვიდრეობის დაცვაში.