ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი (IDFI) ქართული, საერთაშორისოდ ცნობილი, არასამთავრობო ორგანიზაციაა, რომლის მიზანი საზოგადოების გაძლიერება და მათი სხვადასხვა სოციალურ საკითხებზე ინფორმირებულობაა.    

24042 რეგისტრირებული, 2000–მდე მოქმედი საზოგადოებრივი ორგანიზაციაა საქართველოში (2018 წლის მონაცემებით). ისინი ერთმანეთისგან საქმიანობის სფეროებით (რომელიც საკმაოდ ფართოა), ისტორიით, გამჭვირვალობის, მუშაობის ხარისხით, ცნობადობით და კიდევ ბევრი პარამეტრით განსხვავდებიან. განსხვავებულია მათი შემოსავლის წყაროები.  საზოგადოებრივი ორგანიზაციების შემოსავლის რა წყაროები არსებობს? საზოგადოებაში მხოლოდ ერთი წყაროა ყველაზე ცნობილი – გრანტი. ამ სიტყვის ხსენებაზე საზოგადოების ნაწილს სტერეოტიპული შეხედულება უტივტივდება თავში – რომ გრანტებს მხოლოდ საერთაშორისო ორგანიზაციები გასცემენ. რაც არასწორია, გრანტებს საერთაშორისო ორგანიზაციების გარდა, სახელმწიფოც გასცემს, თუმცა მისი წილი სსო–ების შემოსავლების საერთო მოცულობაში რადიკალურად განსხვავებულია.  მაშ ასე, საზოგადოებრივი ორგანიზაციების შემოსავლის წყაროებია: საერთაშორისო დონორების ან ადგილობრივი ორგანიზაციების მიერ გაცემული გრანტები, საწევრო შენატანები, ეკონომიკური საქმიანობიდან მიღებული შემოსავლები, შემოწირულობა და სახელმწიფოს მიერ გაცემული დაფინანსება (გრანტი, სუბსიდია).  ბოლო მონაცემებით, საზოგადოებრივი ორგანიზაციების საერთაშორისო დაფინანსებაზე დამოკიდებულება ჯერ კიდევ გადაულახავ პრობლემად რჩება. სხვადასხვა მონაცემებით, სსო–ების საერთო შემოსავლების 95–80% საერთაშორისო საგრანტო დახმარებას წარმოადგენს. ეს საყურადღებო მონაცემია, მით უმეტეს დონორი ორგანიზაციების დაფინანსების ოდენობის ცვლილების ფონზე, რამაც შესაძლოა გააუარესოს სსო–ების ფინანსური სიცოცხლისუნარიანობა. დაფინანსების არსებული ოდენობის შენარჩუნების ფონზეც კი არსებობს პრობლემა – მსხვილი დონორები უპირატესობას დიდი გრანტების გაცემას ანიჭებენ, რაც დაფინანსების მიმღებ ორგანიზაციათა რიცხვს ამცირებს.  შემოსავლების სხვა ფორმები მაგალითად: საწევრო, სამეწარმეო საქმიანობა, შემოწირულობა საზოგადოებრივი ორგანიზაციების დაფინანსების მნიშვნელოვან წყაროდ ვერ იქცა. წევრობაზე დაფუძნებული საზოგადოებრივი ორგანიზაციების რიცხვი საკმაოდ მცირეა საქართველოში, შესაბამისად მხოლოდ ამ ტიპის ორგანიზაციებისთვის შეიძლება იყოს საწევრო შენატანი შემოსავლის წყაროდ, თუმცა ისიც უმნიშვნელო წილით საერთო დაფინანსებაში. სამეწარმეო საქმიანობასაც ცოტა ორგანიზაცია ეწევა, რაც შეეხება შემოწირულობას – კვლევები აჩვენებს, რომ მოსახლეობის მხოლოდ 6% სწირავს საზოგადოებრივ ორგანიზაციას, რაც შეეხება იურიდიული პირების მიერ საქველმოქმედო ორგანიზაციებზე შეწირული თანხის საერთო ოდენობას, იგი სოლიდურია. თუმცა სურათზე გავლენას ახდენს რამდენიმე საქველმოქმედო ფონდისთვის შეწირული თანხა, რომელიც მეტწილად სხვადასხვა პროფესიული (სპორტი, კულტურა) ორგანიზაციების, ფედერაციებისა და ფიზიკური პირების დახმარებისკენ არის მიმართული.)  რაც შეეხება სახელმწიფოსგან შემოსულობას (საგრანტო, სუბსიდია), სსო–ებისთვის გრანტის გაცემა სახელმწიფომ 2009 წლიდან დაიწყო, კვლევები აჩვენებს, რომ ამ მხრივ ბევრი ხარვეზია, იგი ფრაგმენტულ ხასიათს ატარებს და სსო–ების განვითარებისკენ არ არის მიმართული. კვლევების თანახმად (1) არ არსებობს სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების ერთიანი საკანონმდებლო სტანდარტი, მათ შორის, სისტემის გამჭვირვალობისა და ანგარიშვალდებულების მიმართულებით; (2) ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებს არ აქვთ უფლება გასცენ გრანტი. ისინი სხვადასხვა მექანიზმს იყენებენ, რომელიც თავისი არსით ჰგავს საგრანტო დაფინანსებას; (3) სახელმწიფო გრანტი შეზღუდული თემატური მიმართულებებით გაიცემა და სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების მიღმა რჩება ბევრი მნიშვნელოვანი სფერო, მაგალითად, საზოგადოებრივი ორგანიზაციების უფლება დაცვითი საქმიანობა. ამ მსხვილი საკითხის რეფორმირება საზოგადოებრივი ორგანიზაციების სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების სისტემას მნიშვნელოვნად გააუმჯობესებს. წყარო: საქართველოში საზოგადოებრივი ორგანიზაციების სახელმწიფო დაფინანსების მექანიზმები საზოგადოებრივი ორგანიზაციების სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების რეფორმის კონცეფცია

საუბარი ადამიანის უფლებებზე, თანასწორობაზე, ლიბერალიზმზე, ქალთა უფლებებზე, ინტერნაციონალიზმზე, დღეს რომ ბევრისთვის ნეგატიურ სიტყვებად მოიაზრება, საქართველოში მეცხრამეტე საუკუნიდან დაიწყო. იაკობ გოგებაშვილმა მთელი სიცოცხლე ეროვნულ-საზოგადოებრივ მოღვაწეობას შესწირა. დიდია მისი დამსახურება ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების დაარსებასა და საქმიანობაში. '...ჩვენში მამულის სიყვარულმა მიიღო ისეთივე წმინდა მიმართულება, რომელსაც ამ ბოლოს ჟამს დაადგა დაწინაურებული, საუკეთესო წილი ევროპის დემოკრატიისა. წარსულში ჩვენ გვქონდა ამაზე უფრო ფართო ეროვნული ნიადაგი; მაგრამ ამ ნიადაგზედ წმინდა პურთან ხშირად ითესებოდა აზიური ღვარძლი და ჭვავი. ამის გამო წარსულიდგან უნდა გადმოვიტანოთ ეროვნული ნიადაგი და ევროპის ნაწარმოებში ავარჩიოთ სათესად წმინდა პური გონების, ზნეობის და ეკონომიურის სფეროებიდგან.' სკოლებისა და ბიბლიოთეკების გახსნა, ქართული ზეპირსიტყვიერების ნიმუშების შეგროვება, სასოფლო-სამეურნეო სკოლა, ნიჭიერი სტუდენტების დაფინანსება - ეს ყველაფერი მისი საქმიანობის შემადგენელი ნაწილია. მან შექმნა ქართულის სწავლების უნიკალური მეთოდი: ორი ხმოვნით სიტყვის და ამ სიტყვებით წინადადების შექმნით წერა-კითხვის სწავლების დაწყება უპრეცედენტო შემთხვევაა. ისიც თავისთავად ცხადია, რომ წინადადებით სწავლების დაწყება მეთოდოლოგიურად უპირისპირდება დოგმატურ-სქოლასტიკურ მიმართულებას და ადამიანს საწყისშივე აზროვნებას აჩვევს. 1890 წელს გოგებაშვილმა საზოგადოებას შესწირა ყველა თავისი წიგნი, ხოლო გარდაცვალების შემდეგ ანდერძით დაუტოვა მთელი თავისი უძრავ-მოძრავი ქონება, წიგნებზე საავტორო უფლებების ჩათვლით. ჩვენს ისტორიას, იაკობ გოგებაშვილის მსგავსად, ბევრი პიროვნება ახსოვს, რომელმაც თავისი ცხოვრება საქართველოს უკეთეს მომავალსა და პროგრესს მიუძღვნა. ეს თავისთავად იმის მაგალითია, თუ რას ნიშნავს მოქალაქეობრივი თვითშეგნება და პასუხისმგებლობა საკუთარი ქვეყნის წინაშე, და კიდევ იმისა, თუ რამდენი სარგებელი შეიძლება მოუტანოს სამშობლოს ერთმა ინდივიდმა.

დამოუკიდებელი საქართველოს ისტორიაში ადამიანის უფლებათა შესახებ პირველ სამართლებრივ დოკუმენტად, 1921 წლის საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის კონსტიტუცია მიიჩნევა.თუმცა ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების შესახებ მე-19 საუკუნის მეორე ნახევარსა და მე-20 საუკუნის დასაწყისში აქტიურად წერდნენ ქართველი საზოგადო მოღვაწეები. ილია ჭავჭავაძე მთელი თავისი მოღვაწეობით დიადი მიზნის განხორციელებას — ქართველი ხალხის გაერთიანებას, ეროვნული თვითშეგნების გამოცოცხლებასა და ამაღლებას, ეროვნულ-სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობისათვის ბრძოლას ემსახურებოდა. თემები , რომლებზეც ილია საუბრობდა, დღესაც ისევე აქტუალურია საქართველოსთვის, როგორც მაშინ. სწორედ ამიტომ, მას თანამედროვე საქართველოს დამფუძნებელ მამად მოიხსენიებენ.  ილია აღნიშნავდა, რომ “კანონის წინაშე თანასწორობა საზოგადოების წესიერი აგებულების საფუძვლის ქვაკუთხედია', წერდა, რომ მეტად მნიშვნელოვანია “ კანონს ცოდნა და მისი ფარად გამოყენების აუცილებლობა”, რომ ერის ჯანმრთელობა სახელმწიფოს ერთი უდიდესი საზრუნავია.'  ‘კანონის წინაშე თანასწორობა ყველასი ერთად და თვითვეულისა ცალკე ერთი უმთავრესი ქვაკუთხედია იმ საფუძვლისა, რომელზედაც დამყარებულია კაცთა საზოგადოების წესიერი აგებულება. იგი კანონი კანონი არ არის, თუ მის წინაშე დიდპატარაობას, მაღალ-მდაბლობას ადგილი და სავალი ექმნება კაცთა მოქალაქურ ცხოვრების გზაზედ. რაკი ერთისათვის ერთი კანონია და მეორესათვის მეორე, კანონი ჰკარგავს თვის უდიდეს მნიშვნელობას საყოველთაო მფარველობისას და შემწეობისას, რადგანაც თვის მადლს და თვის მსჯავრს ერთნაირად ვერ მოჰფენს ყველასა, ვინც კი მისკენ მიიმართება გაჭირების დროს. ბუნებითად კანონი ყველასათვის ერთნაირი დავალებაა, ერთნაირი უფლება და როცა იგი ერთს ერთნაირად ექცევა და მეორეს სხვანაირად, მაშინ იგი სხვა არა არის რა, თუ არ რჯულად შექმნილი უპირატესობა ერთისა მეორის წინაშე.’

სულ რამდენიმე წლის წინ საქართველოს ეკლესიის წმინდანთა დასში ძმები კარბელაშვილები შეირაცხნენ, რომელთა ღვაწლი და თავდადება ქვეყნისა და ეკლესიის წინაშე დიდია. ძმები კარბელაშვილები მთელი ცხოვრება ქართული ეკლესიის ავტოკეფალიის აღსადგენად იბრძოდნენ და ყველა მნიშვნელოვან წამოწყებაში მონაწილეობდნენ. მათი შრომით, შემოგვრჩა აღმოსავლეთ საქართველოს საეკლესიო გალობის კილო. მეცხრამეტე საუკუნის 60-იან წლებში მწვავედ დადგა ქართული გალობის გადარჩენის საკითხი. ეს ის პერიოდია, როდესაც ძველი თაობა მიდიოდა და იკარგებოდა დიდი საგანძური. ეს თითქოს წარმოუდგენელი იყო, რადგან გალობის მცოდნენი ათასობით იყვნენ, მაგრამ რუსეთის იმპერიის მიერ ეპარქიების გაუქმებამ, მწიგნობრული კერების მოშლამ, ძალიან ბევრ საკითხს შეუქმნა საფრთხე. დღის წესრიგში დადგა სხვა მგალობლების მოძებნა. მაგრამ, საუბარი იყო იმაზე, თუ რომელი საგალობლები ჩაეწერათ და რა მეთოდით. ერთადერთი ლოგიკური და გამართლებული მეთოდი იყო ოთხხაზიანი სანოტო სისტემის შექმნა. დასავლეთ საქართველოში საგალობლების ჩაწერა ითავა ფილიმონ ქორიძემ, ხოლო აღმოსავლეთ საქართველოში – დეკანოზმა გრიგოლ კარბელაშვილმა, რომელიც აღმოჩნდა ერთადერთი სრულად მცოდნე აღმოსავლეთ საქართველოს საეკლესიო კილოებისა. იცით, ვის ეკუთვნის ყველაზე ცნობილი საგალობელი - „შენ ხარ ვენახი?' - სწორედ კარბელაშვილებს. (მოგვიანებით ფალიაშვილმა ის თავის კრებულში შეიტანა.) ხელნაწერთა ეროვნულ ცენტრში შემონახულია ეპისკოპოს სტეფანეს (ერისკაცობაში – ვასილ კარბელაშვილი) სანოტო არქივი, სადაც 2 000-მდე საგალობელია შესული. ძმები კარბელაშვილების მიერ ნოტებზე გადატანილ საგალობლებს დღემდე გალობენ საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში, მათ ”კარბელაანთ კილოს” ეძახიან.

ნუკრიანის სახელოსნოები' წარმოადგენს ტრადიციების შენარჩუნებისა და მისი განვითარების ხელშეწყობაზე მომუშავე ორგანიზაციას, რომლის წევრებმაც ხელობის შესწავლის შედეგად მოახერხეს საკუთარი შესაძლებლობების რეალიზაცია და ეკონომიკური მდგომარეობის გაუმჯობესება.

იცით ვინ იყო „მოხეტიალე მუსიკოსი“, რომელიც სოფელ–სოფელ დადიოდა და ბავშვებს მუსიკას და ლიტერატურას ასწავლიდა მოხალისეობრივად. „სკრიპკით სოფელ-სოფელ ვასწავლი გლეხის ბავშვებს ეროვნულ სიმღერებს, ვასმენინებ ევროპულ მუსიკას გრიგის, ბახის, ჩაიკოვსკის, მოცარტის და სხვა გენიოსების გადმონაცემს, ამის გარდა აზრათა მაქვს, ვასწავლო ამავე ბავშვებს მუსიკალური ან-ბანი, წავუკითხო ჩვენი უმთავრესი მწერლების და მგოსნების მოკლე ბიოგრაფია, უმთავრესი ნაწარმოები და სხვა. სწორედ ამ მიზნისათვის ვაწუხებ გამგეობას და ვთხოვ შეძლების და გვარათ შემიწყოს ხელი, დამეხმაროს პატარ-პატარა წიგნაკებით, რომლებიც სასურველია სრულებით უფასოთ დავურიგო ჩემი აუდიტორიის ბავშვებს, შემიძინოს ლინოლეუმის დაფა კედელზედ ან ხეზედ ჩამოსაკიდი“. - ეს ქართველი მოხეტიალე მუსიკოსის, ილიკო ქურხულის თხოვნაა „ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოებისადმი“. მოგვიანებით ილიკო ქურხულმა საზოგადოებას მიმართა ველოსიპედის შეძენის თხოვნითაც, რათა სოფლებში მომლოდინე მოსწავლეებთან უფრო სწრაფად მისულიყო. მოხეტიალე მუსიკოსმა ორივე შემთხვევაში მიიღო დახმარება. ქურხული ბავშობიდანვე მღეროდა და კარგად უკრავდა ვიოლინოზე, ჩანგზე და პატარა ვენურ გარმონზე. ის ექვსი წლის განმავლობაში მოგზაურობდა ევროპის ქალაქებში და ქართული ხალხური სიმღერის პოპულარიზაციას ეწეოდა. ერთხანს პარიზშიც ცხოვრობდა. შემდეგ სამშობლოში დაბრუნდა და ფანდურით, გუდასტვირითა და ჩანგით საქართველოს სხვადსხვა კუთხეში იმოგზაურა. ქურხულს ჩანგის გაუმჯობესებისათვის სახალხო მუსიკოსის წოდება მიენიჭა.

ირაკლი ხვადაგიანი, ''საბჭოთა წარსულის კვლევის ლაბორატორიის" გამგეობის თავმჯდომარე "საბჭოთა წარსულის კვლევის ლაბორატორია" (sovlab) 2010 წელს დაფუძნდა სამოქალაქო აქტივისტებისა და ისტორიკოსების მიერ. მაშინ, თბილისში ჰაინრიჰ ბიოლის ფონდის მიერ საერთაშორისო კონფერენცია ტარდებოდა საბჭოთა ტოტალიტარიზმისა და მემკვიდრეობის შესახებ და სწორედ ამ ღონისძიების კვალდაკვალ გაჩნდა ინიციატივა, რომ ახალი თვალით შეგვეხედა წარსულისთვის. ჩვენს გარშემო შედგა ადამიანთა ჯგუფი, რომელმაც პირველ მიზნად დაისახა სტალინიზმის, ტერორისა და რეპრესიების ტოპოგრაფის თემის დამუშავება და თბილისში კვლევების დაწყება. თავიდან ჩვენი სამიზნე იყო საბჭოთა პერიოდი (1921-1991) და უფრო სტალინისტურ ხანასა და მასობრივი ტერორის პროცესებზე ვიყავით ორინეტირებული. დღეს უკვე ჩვენი საქმიანობა მე-19 საუკუნის ბოლოდან მეოცე საუკუნის მეორე ნახევარს ფარავს. ვფიქრობთ, რომ ჩვენს საზოგადოებას უჭირს კრიტიკულად შეხედოს საკუთარ წარსულს, დაინახოს რა მოხდა, რა იყო განმაპირობებელი მიზეზები, შესაბამისად ვერ ხვდება თავის ადგილს დღეს, სად ვართ, რა მემკვიდრეობა და გადაუჭრელი ამოცანები გამოგვყვა. და როდესაც ეს ნაწილი საერთო კოლექტიური მეხსიერებიდან გამოცლილია. მითუმეტეს ძალიან ბუნდოვანი ხდება მომავლის ხედვა. ჩვენ, მკვლევარები ასე ვუყურებთ საკითხს: რომ არსებობს დიდი თეთრი ლაქა, რომელიც უნდა გამოირკვეს; პირველ რიგში ფაქტების მხრივ დალაგდეს და შემდეგ ამ ფაქტების მიხედვით გარკვეული პროცესები გაანალიზდეს. ასევე, გვაქვს ინიციატივა - ღია (საზოგადოებრივი) არქივი, სადაც ისტორიული ღირებულების მქონე ოჯახის დოკუმენტებსა და გაციფრულებულ მასალებს ვათავსებთ. ჩვენი ერთ-ერთი საყვარელი პროექტია სასკოლო კონკურსი - 'ჩემი წინაპარი ჩემს ასაკში', რომლის მიზანია მოსწავლეებმა ახალი კუთხით შეხედონ ჩვენს წარსულსა და მის ნაკვალევს. ასევე გვაქვს საგამომცემლო სერია -' აკრძალული მეხსიერება', ანუ საბჭოთა პერიოდში დაბლოკილი გამოუქვეყნებელი მემუარები, რომელსაც ჩვენ თვითონ ვბეჭდავთ მოხალისეობრივად. ჩვენი ორგანიზაციის არსებობის განმავლობაში, ყველა მკვლევარი და თითოეული წევრი თავისი კონტრიბუციით ამ ყველაფრის სიცოცხლისუნარიანობას უზრუნველყოფს. კვლევები, წიგნები, გამოფენები, დოკუმენტური ფილმები და ყველაფერი ის, რაც ჩვენს ორგანიზაციას უკავშირდება, არის ამ დიდი გუნდური მუშაობის შედეგი. ვფიქრობთ, გასაკეთებელი კიდევ ბევრი გვაქვს.'

ნიკო ნიკოლაძე ერთ-ერთია იმ ქართველ მოღვაწეთაგან, რომლის სახელიც უკვდავების ღირსია და რომლის გაკეთებულ საქმეების ჩამოთვლას ტომეულები დასჭირდება. ის იყო თავისი დროის მოწინავე აზროვნების ადამიანი, რომელმაც მიღებული განათლებისა და გამჭრიახობის წყალობით, ევროპული ცხოვრების ბევრი საუკეთესო მაგალითი შეისწავლა და ცდილობდა, შესაძლებლობების ფარგლებში, საქართველოში დაემკვიდრებინა. ნიკომ საფრანგეთიდან შვეიცარიაში გაფრენის მიზეზად თქვა: „უფრო მეტად მაინტერესებს შვეიცარია, რესურსებით ასეთი ღარიბი ქვეყანა რატომ არის მდიდარი, და რესურსებით მდიდარი საქართველო კი რატომ არის ასეთი ღატაკი.' ნიკო ნიკოლაძე ფლობდა ფრანგულ, რუსულ, ინგლისურ, იტალიურ და გერმანულ ენებს. ის იყო პირველი ქართველი, ვინც სადოქტორო დისერტაცია ევროპაში დაიცვა. მოგვიანებით (1873 წელს) კი, მისი რჩევით, ჟენევაში დაარსდა ქართული საგანმანათლებლო საზოგადოება „უღელი“. ''- ნუ-თუ შესაძლებელია სხვის ჯობნა, თუ კი ჩვენ ამ სხვას არ გავიცნობთ? - თუ კი სხვის მწერლობას არ შევისწავლით, სხვის მეცნიერებას არ შევიძენთ, სხვის გამოცდილებას არ დავიმკვიდრებთ, ნუ-თუ მარტო ძველი ჩვენი ენის გაზეპირებით, ძველი ხელნაწერების ტრიალით, ძველი ჩვეულების გახსენებით შეგვეძლება იმ ძალის მოპოვება, რომელიც სხვებთან გაგვასწორებს და სხვის პატივს შეგვძენს? - ნუ-თუ მარტო ქართული ენის შემწეობით შეგვეძლება ჩვენ – ან შეეძლება ჩვენს ახალგაზრდობას – ის მეცნიერება შეიძინოს მოკლე დროში, რომელიც სხვებს მთელი საუკუნოების განმავლობაში მოუგროვებიათ? - ნუ-თუ პატრიოტულ გრძნობას ახშობს ან სდევნის სხვისი ენის შესწავლა, სხვისი ცხოვრების გაცნობა? - ნუ-თუ ვაშინგტონი ნაკლები ან უხეირო პატრიოტი იყო იმით, რომ ფრანგული ენა იცოდა, ან ინგლისის კარგი და ავი ჩინებულად შესწავლილი ჰქონდა?"

სოციალური თერაპიის სახლი ემსახურება გონებრივი განვითარების შეფერხების მქონე პირებს. ეს არაა თავშესაფარი. ესაა გარემო, სადაც ადამიანები ყოველდღიურად სამუშაო პროცესში ჩართული და სხვადასხვა სოციალური აქტივობით დაკავებულნი არიან. ნახეთ მათ მიერ შექმნილი ნამუშევრები

თინათინ მესხი, სამოქალაქო ორგანიზაცია 'ჰელფინგ ჰენდის' დამფუძნებელი და აღმასრულებელი დირექტორი: ჩვენი ორგანიზაცია ფორმალურად 2009 წლიდან არსებობს. იმ პერიოდში ქვეყანაში ახალგაზრდებისთვის და განსაკუთრებით გოგონებისთვის ძალიან მძიმე ვითარება იყო. მე, რამდენიმე ახალგაზრდასა და ამერიკელ ცოლ-ქმარს გაგვიჩნდა იდეა, რაიმე ისეთი მოგვეფიქრებინა, რაც დაგვეხმარებოდა დადებითი ცვლილებებისათვის ბრძოლაში და შესაბამისად - გააძლიერებდა საზოგადოებას. 2009 წლიდან დღემდე სწორედ მოხალისეობა იყო და არის ის ძლიერი იარაღი, რომელიც ჩვენს ირგვლივ არსებული პრობლემების გადაჭრაში გვეხმარება. თავიდან არ გვქონდა ფორმალურად დაფუძნებული ორგანიზაცია და უბრალოდ ვმოხალისეობდით სხვადასხვა საჭიროების მქონე ადამიანებთან. ვცდილობდით ძალიან მცირედი შესაძლებლობებით ჩვენი მაქსიმუმი გაგვეკეთებინა.  ამით ვუმტკიცებდით საკუთარ თავს და ჩვენს გარშემომყოფთ, რომ არ შეიძლება ყველაფრის განმსაზღვრელი ფინანსები იყოს და რომ შენი გულწრფელი აქტივიზმით შეგიძლია შეცვალო ის, რაც არ მოგწონს.  ასე გაჩნდა მოხალისეობის პოპულარიზაციის იდეა.  შემდეგ უკვე დავაფუძნეთ ორგანიზაცია, რომელიც მოხალისეთა რესურს-ცენტრის ფუნქციას ითავსებს, ხელს უწყობს მოხალისეობის, როგორც ინსტიტუციის ჩამოყალიბებას და დღემდე გადის განვითარების გარკვეულ ეტაპებს.  ჩვენი საქმიანობის დასაწყისში ადამიანებს არ ჰქონდათ წარმოდგენა რა იყო ფორმალური მოხალისეობა. ხშირად დაგვცინოდნენ კიდეც და კონკრეტული სტრეოტიპების ქვეშ განგვიხილავდნენ - მოხალისეებს, როგორც პროფესიის არმქონე და უსაქმურ ადამიანებს და ა.შ  ჩვენი პირველი პროგრამა -'მოხალისეობა - გზა ეკონომიკური დამოუკიდებლობისაკენ' 2010 წელს შეიქმნა, რომლის ფარგლებშიც დევნილებსა და და სოციალურად დაუცველ ახალგაზრდებს დავეხმარეთ. ვთავაზობდით სხვადასხვა სახის ტრენინგებს, ხოლო შემდეგ ჩვენს მიერ მოძიებულ დღის ცენტრებში და სამოქალაქო ორგანიზაციებში მოხალისეებად ვუშვებდით. ბევრი მათგანი დღეს ძალიან წარმატებულია და წამყვან პოზიციაზე მუშაობს.  მოგვიანებით დავაფუძნეთ მოხალისეთა ინკუბატორი, სადაც ყველა დაინტერესებულ ადამიანს შეუძლია ჩვენს ვებ გვერდზე დარეგისტრირდეს და გასაუბრების შემდეგ აქტიურად ჩაებას მოხალისეობრივ საქმიანობაში.  ასევე, გვაქვს ონლაინ რადიო - 'ჩემი ხმა', რომელიც მიზნად ისახავს ახალგაზრდა ქალების გაძლიერებას თანამედროვე მედია ტექნოლოგიების გზით. ეს არის თავისუფალი სივრცე, სადაც მათი თვალით დანახულ პრობლემებს განვიხილავთ.  ყოველწლიურად, თბილისში და ქუთაისში ვატარებთ მოხალისეობის ფორუმს, ვიწვევთ სამოქალაქო ორგანიზაციებსა და ახალგაზრდებს, რათა მათ შორის მჭიდრო თანამშრომლობა ჩამოყალიბდეს. მიხარია, რომ ჩვენთან დღითიდღე იზრდება მოხალისეობის მსურველების რაოდენობა. თუ ადრე 100 ადამიანი მოხალისეობდა, ახლა მათი ციფრი 1700-ს შეადგენს. ღრმად მჯერა, რომ ერთმანეთის დახმარებით და თანადგომით ბევრი რამის შეცვლა შეგვიძლია უკეთესობისკენ.