მსოფლიოში ყოველწლიურად წარმოებული საკვების მესამედი ნარჩენად იქცევა (ბუნების მსოფლიო ორგანიზაცია – WWF). არადა ეს ოდენობა მსოფლიოში მილიონობით ადამიანს გამოკვებავდა. რა იწვევს საკვები ნარჩენების დიდი რაოდენობით წარმოქმნას? მათ რამდენიმე გარემოება იწვევს. კერძოდ: •ინფრასტრუქტურული, ტექნოლოგიური ან კლიმატური პირობების გამო საკვები ვერ აღწევს მომხმარებლამდე – ანუ საკვები, რომელიც მიწოდების საწყის ეტაპზევე იკარგება. •ვადის გასვლის გამო წარმოქმნილი საკვები ნარჩენი – ანუ გაფლანგული საკვები. •ადამიანების მიერ საჭიროებაზე გაცილებით მეტი საკვების ყიდვა და მომზადება. რაც თავის მხრივ ჭარბ საკვებ ნარჩენს წარმოშობს. კავკასიის გარემოსდაცვითი არასამთავრობო ორგანიზაციების ქსელის (CENN) ინფორმაციით საქართველოს ნაგავსაყრელებზე ყოველდღიურად დიდი რაოდენობის პროდუქტი ხვდება, რომელიც ჯერ კიდევ ვარგისია საკვებად. ნარჩენები გარემოსაც აზიანებს – ნაგავსაყრელზე მოხვედრილი ნარჩენები იხრწნება და გამოიყოფა სათბურის აირები, მათ შორის – მეთანი, რომელიც ზიანის მომტანია. საკვები ნარჩენები განსაკუთრებით სადღესასწაულო დღეებში მატულობს, როცა ხშირად საჭიროებაზე მეტ პროდუქტს ვყიდულობთ. გაუფრთხილდი საკვებს, სწორად დაგეგმე მაგალითად რა რაოდენობის პროდუქტი გჭირდება ახალი წლის შესახვედრად და თუ შეატყე რომ ბევრი პროდუქტი იყიდე გაუზიარე სხვას, რადგან #ესქვეყანაშენია.

ახალგაზრდა პედაგოგთა კავშირი 1996 წელს დაფუძნდა და პირველი პროექტი, რომელიც წამოიწყო და დღემდე წარმატებით მუშაობს – არაფორმალური განათლების ცენტრია, მოკლედ რომ ვთქვათ „ლიდერთა სკოლაა“. თავდაპირველად ოზურგეთში, შემდეგ ჩოხატაურსა და თბილისში გაიხსნა ლიდერთა სკოლა, რომლის მიზანია ახალგაზრდებში კრიტიკული აზროვნების განვითარების და დემოკრატიული ღირებულებების ხელშეწყობა.  გასული საუკუნის 90–იან წლებში ასეთი წამოწყების გამო ორგანიზაციას, საზოგადოების სხვადასხვა განწყობისა და დამოკიდებულების გადალახვა მოუწია, თუმცა საბოლოოდ, ახალგაზრდების ინტერესებმა და აქტიური მოქალაქის აუცილებლობამ შეცვალა დამოკიდებულება. ლიდერთა სკოლა 9 ახალგაზრდის მონაწილეობით დაიწყო, ახლა მას ასობით კურსდამთავრებული ჰყავს.  „ლიდერთა სკოლა გვაძლევს პიროვნული განვითარებისა და ჩამოყალიბების შესაძლებლობას. აქ ვსწავლობთ და ვუზიარებთ ცოდნას სხვებს“, ამბობენ მონაწილეები, რომლებსაც სჯერათ რომ მიღებული ცოდნა დადებითი ცვლილებების მომტანია. არაფორმალური განათლების ფორმატი ასეთია: ინფორმაციის მიწოდება საჯარო ლექციებით, სემინარებით, პრეზენტაციებითა და მასტერკლასების საშუალებით, ხოლო ინფორმაციის გავრცელება თავად ახალგაზრდების საშუალებით ხდება: ისინი აქტიურად აწყობენ სემინარებს, დებატებს, დგამენ ინტერაქტიულ სპექტაკლებს, მართავენ სათემო აქციებს. მოიძიებენ პრობლემებს, ამზადებენ გადაწყვეტის შესაძლო წინადადებებს და წარუდგენენ სახელისუფლებო სტრუქტურებს.  სასწავლო თემატიკის შერჩევისას, მოსწავლეთა ინტერესებისა და წინა წლის გამოცდილების პარალელურად ითვალისწინებენ დროის მოთხოვნას. მაგალითად წელს მთავარი ხაზგასმა მოხდა მეწარმეობაზე, როგორც ახალი იდეების, მიდგომებისა და შესაძლებლობების მოძიების საქმიანობაზე.  ერთწლიანი მუშაობის შემდგომ გუნდებმა 14 ბიზნეს–იდეა შექმნეს და პოტენციურ ინვესტორებს, რომლებიც სხვადასხვა სფეროს წარმომადგენლები იყვნენ, იდეათონზე წარუდგინეს.ყველა მათგანი დაჯილდოვდა, თუმცა გამორჩეულმა პროექტებმა სასტარტო კაპიტალიც მიიღეს. მაგრამ მთავარი მაინც გამოცდილება და ცოდნაა, რომელიც ახალგაზრდებმა ამ პროცესის დროს შეიძინეს. #გაიზიარეპასუხისმგებლობა რადგან #ესქვეყანაშენია

მოუსმინე ოქტაი ქაზუმოვს ეთნიკური უმცირესობების გამოწვევებსა და მათ მიმართ სტერეოტიპების შესახე “ეთნიკური უმცირესობების მიმართ არსებობს სტეროტიპი, რომ მათ განგებ არ სურთ ქართული ენის სწავლა. ეს ასე არ გახლავთ. ეს არის ძალიან მავნე შეხედულება“.

მართალია, ახალი წლის წარმოდგენა ფეიერვერკის გარეშე გვიჭირს, მაგრამ ცოტა თუ ფიქრობს იმ ზიანზე, რაც პიროტექნიკის გამოყენებას ახლავს თან. პიროტექნიკა არა მხოლოდ გამვლელებისთვის არის საშიში, არამედ მიუსაფარი ცხოველებისთვისაც, რომლებიც უმისამართოდ გასროლილი მაშხალით შეიძლება სასიკვდილოდ დაზიანდნენ. ფრინველებისთვის, ამ მხრივ, კიდევ უფრო რთული სიტუაციაა, რადგან ისინი ასეთ ხმაურს ვერ იტანენ. გარდა ამისა, მაშხალები და ასაფეთქებლები აბინძურებენ ქუჩებს და ხშირი გამოყენებისას, მორჩენილ ნამწვავებს ქუჩაში ყოველ ფეხის ნაბიჯზე გადააწყდები.  აუცილებლად გასათვალისწინებელია ისიც, რომ დაზიანებული, ვადაგასული, ან არასწორად გამოყენებული მაშხალა შესაძლოა ხელში აფეთქდეს. გაუფრთხილდი საკუთარ თავსა და გარემოს, იყავი მაგალითი სხვებისთვის, #გაიზიარეპასუხისმგებლობა, რადგან #ესქვეყანაშენია.

ახალგაზრდობის სააგენტომ, ნოემბრის თვეში, სახელმწიფო საგრანტო კონკურსის გამარჯვებული პროექტები სამი თემატური მიმართულებით გამოავლინა. კონკურსის მიზანი იყო ახალგაზრდულ საკითხებზე მომუშავე საინიციატივო ჯგუფებისა და ორგანიზაციების მიერ წარმოდგენილი პროექტების ფინანსური მხარდაჭერა. საზოგადოებრივი ორგანიზაციების ერთიანმა ვებპორტალმა CsoGeorgia.org ახალგაზრდობის სააგენტოდან გამოითხოვა ინფორმაცია სახელმწიფო საგრანტო კონკურსის პროგრამის დაგეგმვის, მომზადების და შემდგომი ეტაპების შესახებ. როგორ განისაზღვრა ახალგაზრდობის და ახალგაზრდული პროექტების მხარდაჭერისთვის გამოცხადებული საგრანტო კონკურსის თემების აქტუალურობა? სსიპ ახალგაზრდობის სააგენტოს (შემდგომში - სააგენტო) მიერ, ახალგაზრდობისა და  ახალგაზრდული პროექტების მხარდაჭერის მიზნით, 2022 წელს  გამოცხადებული საგრანტო კონკურსის თემების  აქტუალურობა განისაზღვრა სააგენტოს მიერ, 2020 წელს  ჩატარებული „ახალგაზრდების საჭიროებების, გამოწვევების, ინტერესების და რესურსების კვლევის“ მიხედვით, რომლის შესაბამისადაც, რეგიონებში გამოკითხული ახალგაზრდების უმეტესობამ დაასახელა ახალგაზრდული სივრცეებისა და კულტურულ- შემოქმედებით ღონისძიებებში ჩართულობის საჭიროება. ასევე, მესამე  თემატურ  მიმართულებას საფუძვლად დაედო კონფლიქტით დაზარალებული, ოკუპირებულ ტერიტორიებზე და  საოკუპაციო ხაზის მიმდებარე სოფლებში მცხოვრები მოზარდებისა და  ახალგაზრდებისთვის სხვადასხვა სერვისებზე ხელმისაწვდომობის/ჩართულობის გაზრდისა და ქვეყნის საზოგადოებრივ ცხოვრებაში ინტეგრაცია/რეინტეგრაციის პროცესის ხელშეწყობის მიზანი; კონკურსი 12 აგვისტოს გამოცხადდა და განაცხადების მიღების ვადა - 1 თვით, 12 სექტემბრამდე განისაზღვრა, საბოლოოდ კი, განაცხადების მიღების ვადამ სამი დღით გადაიწია... რა მიზეზით გახანგრძლივდა განაცხადების მიღების ვადა? განაცხადების მიღების ეტაპზე, განმცხადებლებს ჰქონდათ როგორც ტექნიკური, ისე   შინაარსობრივი ხასიათის შეკითხვები და მათთვის სრულყოფილი საგრანტო პროექტების  წარმოდგენის შესაძლებლობის მიცემის მიზნით, განაცხადების მიღების ვადა სამი დღით გახანგრძლივდა. სააგენტოს სოციალური გვერდის გარდა, რა საშუალება გამოიყენეთ კონკურსის შესახებ ინფორმაციის გასავრცელებლად? კონკურსის შესახებ ინფორმაცია გავრცელდა საქართველოს კულტურის, სპორტისა და  ახალგაზრდობის სამინისტროსა და ახალგაზრდობის სააგენტოს სოციალური გვერდების მეშვეობით. კონკურსის გამოცხადების შემდეგ თუ გაგიწევიათ კონსულტაციები დაინტერესებული პირებისთვის/ორგანიზაციებისთვის და რა სახით? ძირითადად, რა კითხვები აქვთ ხოლმე განაცხადის შევსების მსურველებს? კონკურსის მიმდინარეობისას, სააგენტოს შესაბამისი მიმართულების თანამშრომლები მუდმივად უწევდნენ კონსულტაციას დაინტერესებულ პირებსა და ორგანიზაციებს, როგორც  ელექტრონული ფოსტის, ასევე სატელეფონო კომუნიკაციის საშუალებით. მიუხედავად იმისა,  რომ თითოეული თემატური მიმართულების არსობრივ დოკუმენტში დეტალურად იყო გაწერილი განაცხადის წარმოსადგენად საჭირო ინფორმაცია, განმცხადებლების ძირითადი  შეკითხვები იყო  თუ ვის შეეძლო კონკურსში მონაწილეობა, რა ხანგრძლივობისა და  რა  ბიუჯეტის შეიძლებოდა ყოფილიყო პროექტი, როგორ  დაერეგისტრირებინათ ახალგაზრდული ორგანიზაცია და სხვა. სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციების წარმომადგენლები ხშირად მიუთითებენ, რომ უარის შემთხვევაში, არა მხოლოდ ქულათა სისტემით, არამედ სიტყვიერადაც უნდა იყოს ახსნილი - თუ რა მიზეზით ვერ გავიდა ესა თუ ის პროექტი/იდეა კონკურსში. ეს პრაქტიკა მათ საშუალებას აძლევთ, დაინახონ დამუშავებული საპროექტო წინადადების ხარვეზები, რაც მომავალში უკეთესი განაცხადის წარდგენის შესაძლებლობას ზრდის. ახალგაზრდობის სააგენტოს შემთხვევაში როგორია პრაქტიკა? თვლით თუა არა საჭიროდ სიტყვიერ უკუკავშირს, განმარტავთ თუ არა უარის მიზეზებს? წარმოდგენილი საპროექტო განაცხადები შეფასდა ქულათა სისტემის მეშვეობით, წინასწარ დადგენილი კრიტერიუმების შესაბამისად, რომელთა შესახებ ინფორმაცია ხელმისაწვდომი იყო ყველა განმცხადებლისთვის. დადგენილი იყო შეფასების 5 კრიტერიუმი, თითოეულ კრიტერიუმზე მაქსიმალური ქულა განისაზღვრა 20 ქულით, საერთო მაქსიმალური ქულა კი - 100 ქულით. შეფასების თითოეულ კრიტერიუმში მინიჭებული ქულით შესაძლებელი იყო პროექტის სუსტი ნაწილის იდენტიფიცირება, კონკურსში მონაწილე ორგანიზაციებს ჰქონდათ შესაძლებლობა, სააგენტოდან გამოეთხოვათ საკუთარი პროექტის შეფასების ფორმა და დეტალურად გაცნობოდნენ   თითოეულ კრიტერიუმში მინიჭებული ქულების შესახებ ინფორმაციას. როგორ, რა მექანიზმით შეფასდება განხორციელებული პროექტების ეფექტიანობა და თუ იყენებთ მსგავს მონაცემებს, მომავალში საგრანტო პროგრამის პრიორიტეტების განსასაზღვრად? სააგენტოში დამტკიცდა „ახალგაზრდების გაძლიერების ხელშეწყობის ქვეპროგრამის“ ფარგლებში გაფორმებული საგრანტო ხელშეკრულებების მონიტორინგის წესი, რომლის მიხედვითაც, დაფინანსებული პროექტების მიმდინარეობის პერიოდში, ორგანიზაციებს აქვთ ვალდებულება, წარმოადგინონ შუალედური და საბოლოო ნარატიული/ფინანსური ანგარიშები, ასევე, სააგენტოს მხრიდან ხორციელდება გასვლითი მონიტორინგი და პროექტის მიმდინარეობის ადგილზე შემოწმება. სამოქმედო გეგმით გათვალისწინებული პროექტის დასრულების შემდეგ, მეორე საანგარიშო პერიოდში, მაქსიმუმ ერთი წლის განმავლობაში, სააგენტო ამოწმებს, თუ რამდენად იქნა მიღწეული პროექტით გათვალისწინებული მიზნები, ასევე, დაფინანსებული ორგანიზაციები პროექტის ოფიცერს წარუდგენენ ნარატიულ ანგარიშებს. ყოველივე ზემოთქმულის შესაბამისად ხდება პროექტების ეფექტიანობის    შეფასება და მომდევნო საგრანტო პროგრამის შემუშავების დროს ამ ინფორმაციისა და დეტალების გათვალისწინება.   მოამზადა თეკლე ქაროსანიძემ

„გმირობის ნაყოფი – მოყვანილია საოკუპაციო ხაზთან“ – ეს წარწერები მომხმარებლებს მიუთითებს, რომ პროდუქტები ჩამოტანილია შინდისიდან, დირბიდან, მეჯვრისხევიდან, ბერშუეთიდან და დვანიდან. მისი შეძენით მომხმარებელი საოკუპაციო ხაზთან მცხოვრებ იმ ადამიანებს აძლიერებს, რომლებიც რუსი ოკუპანტების შიშის მიუხედავად, დაუღალავად შრომობენ.  სოფელ ბერშუეთიდან ეკატერინე ერთ–ერთია იმ ფერმერთა შორის, რომლის წარმოებული ჩირი ამ წარწერით იყიდება. ოჯახთან ერთად სასოფლო კოოპერატივი ჩამოაყალიბა, საკუთარი რესურსებით ააწყო საწარმო, გრანტის საშუალებით შეიძინა ხილის საშრობი და 2021 წლიდან დაიწყო წარმოება.  „მავთულხლართთან დამუშავებული ქართული მიწა და ამოქმედებული ქართული წარმოება დიდი სტიმულია ჩვენთვის. როდესაც იცი, რომ ემსახურები ქართულ საქმეს, საქმით აჩვენებ პატრიოტულ, ღირსეულ მაგალითს, მარტივად უმკლავდები ნებისმიერ დაბრკოლებას და მცოცავი ოკუპაციის პერმანენტულ შიშს“, – ამბობს ეკატერინე სოფელ ბერშუეთიდან და დასძენს „შიში არსად წასულა, მუდმივი ბორდერიზაცია არ შეჩერებულა… ეს ყველაზე მეტად კი ე.წ. საოკუპაციო ხაზთან იგრძნობა“.  „გმირობის ნაყოფი“ – ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტის (IDFI) ინიციატივაა, რომლის მიზანი საოკუპაციო ხაზთან მცხოვრები ადამიანების მხარდაჭერაა, მათი მოყვანილი პროდუქტის პოპულარიზაციის გზით. პროექტის განხორციელება შესაძლებელი გახდა აშშ–ის საერთაშორისო განვითარების სააგენტოსა (USAID) და ამერიკელი ხალხის მხარდაჭერით, ინფორმაციის სანდოობის პროგრამის (GIIP) ფარგლებში. ინიციატივის ფარგლებში შეიქმნა ახალი ბრენდ–იდენტობა, რომელიც მომხმარებელს საოკუპაციო ხაზთან მოყვანილი პროდუქტის იდენტიფიცირებასა და შეძენაში ეხმარება.  „გმირობის ნაყოფი“ – ასეთი შეფუთვით შეხვედებით ხილს, ჩირს, ჩურჩხელებს სხვა ნუგბარს მარკეტებში. რაც მომხმარებელს საშუალებას აძლევს გამოხატოს სოლიდარობა იმ ადამიანების მიმართ, რომლებიც კვლავაც აგრძელებენ თავიანთ საქმიანობას საოკუპაციო ხაზთან ახლოს და კიდევ ერთხელ გვახსენებენ შრომის და გამბედაობის ნაყოფს.

ნეტავ როგორ ატარებენ ახალ წელს მთის ბავშვები? - სწორედ ეს ფიქრი აეკვიატათ რაჭის სათემო ორგანიზაცია-ის წევრებს, რომლებიც უკვე მესამე წელია სხვადასხვა ასაკის ბავშვებს საახალწლოდ წიგნებითა და სათამაშოებით ახარებენ.  ორგანიზაცია ყოველ წელს აწყობს საახალწლო ღონისძიებას რაჭაში მცხოვრები თითო-ოროლა ბავშვისთვის.  ქალაქთან შედარებით მთაში მცხოვრებ ბავშვებს არ აქვთ ის განწყობა, რაც საჩუქრების მიღებას, სახაალწლო სამზადისსა და ფუსფუსს მოყვება. ორგანიზაციის წევრები ჯადოსნური განწყობის შესაქმნელად, ბავშვებსთვის საჩუქრებს მაშინ ტოვებენ, როცა მათ სძინავთ, რათა გაღვიძებულებს „თოვლის ბაბუისგან“ სიურპრიზი დახვდეთ.  ღონისძიებაში ჩართვა ნებისმიერ მსურველს შეუძლია, ხოლო საჩუქრებს წინასწარ შედგენილი სიის მიხედვით ინაწილებენ. ‘ ’ზოგადად, ადამიანის განვითარებისათვის და მისი მომავლისთვის ბავშვობის წლებსა და ამ პერიოდში მიღებულ გამოცდილებას დიდი როლი ეკისრება. როგორ გარემოში ცხოვრობს, რამდენად მნიშვნელოვნად თვლის თავს, რამდენად ზრუნავენ მასზე. ვფიქრობ, ამ რამდენიმე ათეული ბავშვიდან ერთი მაინც თუ შეიყვარებს წიგნებს იმაზე მეტად, ვიდრე აქამდე უყვარდა. თუნდაც ერთს მაინც თუ ეცოდინება, რომ მის მომავალზე სხვა ადამიანებიც ზრუნავენ, ჩავთვლი, რომ კამპანიამ თავის მისია შეასრულა.“ ამბობს ეთო არსანიძე ორგანიზაციის წევრი.  #გაიზიარეპასუხიმსგებლობა, იყავი სამაგალითო სხვებისთვის და იზრუნე მათ მომავალზე, რადგან #ესქვეყანაშენია

საზოგადოებრივი ორგანიზაციების ერთიანი ვებპორტალი CsoGeorgia.org აგრძელებს სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების საკითხებზე ინტერვიუების გამოქვეყნებას. ამჯერად, გორის კეთილდღეობისა და განვითარების ცენტრის დირექტორი, ქალბატონი თინა ბრეგვაძე გვესაუბრა ორგანიზაციის გამოცდილებაზე, ადგილობრივ თვითმმართველობასთან თანამშრომლობასა და მუნიციპალიტეტების მიერ სახელმწიფო გრანტის გაცემის წესის დანერგვის აუცილებლობაზე. ქალბატონო თინა, მიუღია თუ არა სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსება თქვენს ორგანიზაციას და რომელი საჯარო უწყებებისგან? რას ეხებოდა პროექტები? რა იყო აქტივობების მიზანი? -    დიახ, სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსება მიგვიღია თბილისის ბავშვთა და ახალგაზრდული ფონდიდან. პროექტი ეხებოდა შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა პროფესიულ განათლებას და დასაქმების ხელშეწყობას. დაგეგმილი აქტივობები წარმატებით განხორციელდა - შშმ პირებმა აითვისეს პროფესიული უნარები და მუშაობენ კიდეც ჩვენთან არსებულ სახელოსნოში - სულ 6 ადამიანი დავასაქმეთ. როგორ იგებთ სახელმწიფო საგრანტო კონკურსების შესახებ ინფორმაციას? თქვენი შეფასებით, რამდენად ხელმისაწვდომია ინფორმაცია ფართო აუდიტორიისთვის? -    ინფორმაციას ვიგებთ სხვადასხვა წყაროდან, თუმცა კარგი იქნებოდა, უფრო მეტად იყოს სსო-ები/საზოგადოება ინფორმირებული სახელმწიფო საგრანტო პროგრამების კონკურსების გამოცხადების შესახებ. საპროექტო განაცხადების მომზადებისას თუ გქონიათ შეკითხვები (თუ კი, რა სახის?) გრანტის გამცემ სუბიექტებთან და თუ გისარგებლიათ მათი კონსულტაციით პროექტის განაცხადის ჩაბარებამდე? -    საპროექტო განაცხადების მომზადებისას მქონია ონლაინ და სატელეფონო, სხვადასხვა სახის კითხვები. ძირითადად, მაინც ბიუჯეტის მუხლებთან დაკავშირებით და ძალიან ობიექტურად მიმიღია მათგან დახმარება. სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციების წარმომადგენლები ხშირად მიუთითებენ, რომ უარის შემთხვევაში, არა მხოლოდ ქულათა სისტემით, არამედ სიტყვიერადაც უნდა იყოს ახსნილი - თუ რა მიზეზით ვერ გავიდა კონკურსში ესა თუ ის პროექტი/იდეა. გქონიათ შემთხვევა, როდესაც განაცხადი ვერ გავიდა კონკურსში და სიტყვიერი ახსნა-განმარტება მოითხოვეთ? თუ განუმარტავს პასუხისმგებელ უწყებას უარის მიზეზები? და ეს განმარტებები დაგხმარებიათ თუ არა შემდგომში განაცხადის უკეთ მომზადებაში? -    დიახ, ძალიან ხშირად მქონია მსგავსი შემთხვევა. როდესაც საგრანტო პროექტის განაცხადზე უარია, არ გეუბნებიან თუ რატომ ვერ გადავიდა, რა იყო არასწორი... ძირითადად უთითებენ რომ, განაცხადი შემდეგ ეტაპზე მაღალი კონკურენციის გამო ვერ გადავიდა. რა თქმა უნდა, ვეთანხმები იმ აზრს, რომ უარის წერილს თან უნდა დაერთოს ახსნა-განმარტება, რომ მომავალში უკეთესი შედეგი გვქონდეს. კვლევით დასტურდება, რომ საჯარო უწყებების მხრიდან საგრანტო პროგრამის შემუშავების ეტაპზე არ არსებობს დაინტერესებული პირების მონაწილეობის პრაქტიკა... თქვენი ხედვით, რას შეცვლიდა საგრანტო პროგრამის შემუშავებაში სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციების მონაწილეობა? -    სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციების მონაწილეობა საგრანტო პროგრამის შემუშავების პროცესში მნიშვნელოვანია, რადგან მათ იციან საზოგადოების საჭიროებები და პრობლემები, შესაბამისად, პროგრამებს უფრო მიზანმიმართული შედეგი ექნება. საქართველოში მუნიციპალიტეტებს გრანტის გაცემის უფლება არ აქვთ. რა ბარიერებს უქმნის ეს წესი ადგილობრივ ორგანიზაციებს, მოსახლეობას და რა შესაძლებლობებს გააჩენს ამ წესის ცვლილება? -    მუნიციპალურ ორგანოებს არ შეუძლიათ განახორციელონ საზოგადოებრივი ორგანიზაციების და ადგილობრივი ინიციატივების საგრანტო დაფინანსება. ამის მიუხედავად, ისინი საკუთარი პროგრამების განხორციელებისას, საბიუჯეტო თანადაფინანსებას გასცემენ საზოგადოებრივ ორგანიზაციებზე, რასაც გრანტს ვერ არქმევენ. მაგალითად, გორის კეთილდღეობის და განვითარების ცენტრი აქტიურად თანამშრომლობს ადგილობრივ ხელისუფლებასთან და დაფინანსებას იღებს, როგორც სოციალური, ასევე სპორტის და ხელოვნების განვითარების ხელშეწყობის პროექტებისთვის. ჩემი აზრით, ამას არ უნდა ერქვას თანადაფინანსების პროექტი, რადგან სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციები ძირითადად დამოკიდებულნი არიან უცხოური გრანტების მოპოვებაზე, დონორები კი მუდმივად არ იქნებიან. შესაბამისად, აუცილებელია, ადგილობრივ მუნიციპალიტეტებს ჰქონდეს გრანტების გაცემის უფლება და ცვლილებები შევიდეს კანონმდებლობაში. საზოგადოებრივი ორგანიზაციებისთვის უნდა გაჩნდეს დაფინანსების სხვადადასხვა, ალტერნატიული წყაროები. ეს მეტ შესაძლებლობას მისცემს ადგილობრივ ორგანიზაციებს, დაგეგმონ კონკრეტული მუნიციპალიტეტისთვის აქტუალური პროექტები და უფრო მეტად ჩაერთონ ადგილობრივი მნიშვნელობის საკითხების გადაწყვეტის პროცესში. საზოგადოებრივი ორგანიზაციები ადგილობრივი თვითმმართელობისთვის ის პარტნიორები არიან, რომლებიც კარგად იცნობენ მოსახლეობას და გააჩნიათ უნარი, საზოგადოებას მიაწოდონ მათ საჭიროებებზე მორგებული, ღირებული პროდუქტი. ესაუბრა თეკლე ქაროსანიძე

დღეს აკაკი ჭანტურიას ამბავს მოგიყვებით... მე-XX საუკუნის 20–იან წლებში დიდი ძალისხმევა და შრომა დასჭირდა, რათა სხვადასხვა სასახლეში გაფანტული დადიანების მემკვიდრეობისთვის თავი ერთად მოეყარა და მუზეუმი დაეარსებინა. ამისთვის, დღისით თუ ღამით, სასახლიდან სასახლემდე თანმხლებ პირებთან ერთად ურმით დადიოდა და დადიანების მემკვიდრეობას აგროვებდა. არადა, მისი ცხოვრებისა და მოღვაწეობის შესახებ საკმაოდ მწირი ინფორმაცია შემოგვრჩა. ამბობენ, რომ მას სახელი დიდი პოეტის, აკაკი წერეთლის საპატივცემულოდ დაარქვეს – აკაკი ჭანტურია, მეცნიერი, არქეოლოგი, ეთნოგრაფი, ზუგდიდის მუზეუმის დამაარსებელი. ახალსენაკის ოთხკლასიანი დაწყებითი განათლების დასრულების შემდგომ, მალე ბათუმში გადავიდა სამუშაოდ, იქიდან კი ინგლისში გაემგზავრა... ინგლისის ერთ–ერთ უნივერსიტეტში არქეოლოგია, ეთნოგრაფია, ისტორია, სამუზეუმო საქმე შეისწავლა და მრავალ ექსპედიციაში მიიღო მონაწილეობა. საქართველოში დაბრუნდა და სამეგრელოში გეოლოგიური ექსპედიცია, შემდგომ კი გამოფენაც მოაწყო.  მალე ისევ ლონდონს მიაშურა და სამეფო კოლეჯში გააგრძელა სწავლა. რამდენიმე წლის შემდგომ, აკაკი ჭანტურიამ ამერიკის შეერთებული შტატების ჩრდილოეთ კაროლინის უნივერსიტეტის ბარეტის კოლეჯი დაასრულა. საქართველოში დაბრუნებულს მტკიცედ ჰქონდა გადაწყვეტილი მუზეუმი დაეარსებინა.  ზუგდიდის გარდა დადიანების საგანძური სალხინოსა და ჭკადუაში – პრინც მიურატის სასახლეშიც იყო. ზუგდიდში ნივთების გადმოტანა აკაკის მთელ ძალისხმევად უჯდებოდა – მცველების თანხლებით საგანძურს ურმებით ეზიდებოდა.  მუზეუმი გახსნა, თუმცა საბჭოთა ოკუპაციამ მოუსწრო და განძისადმი მის რუდუნებას ვერ ჩაწვდნენ და მალე აითვალისწუნეს კიდეც. 30–იან წლებში დაიწყო მუზეუმიდან მისი ჩამოშორების პროცესი, მეცნიერს 1940 წელს სიძველეთასაცავის დატოვება მოუწია... მისი ხელით აწყობილი ექსპოზიცია კი დაშალეს... 

დღეს მოგიყვებით წეროვანში მცხოვრებ აქტივისტზე – თორნიკე ჟუჟნიაშვილზე, რომელმაც საკუთარი ინიციატივით ჯერ მარტო, შემდეგ კი თანამოაზრეებთან ერთად დაიწყო მიუსაფარ ძაღლებზე ზრუნვა. მისი, როგორც აქტივისტის ისტორია ასე დაიწყო – 4 წლის წინათ სასტიკად ნაცემი ჯინა პატრონმა ქუჩაში დატოვა, რომელსაც ადამიანები ხშირად ჩაგრავდნენ და ხან შიმშილით, ხან კი ავტოსაგზაო შემთხვევების გამო ლეკვები ეღუპებოდა. თორნიკემ ჯინაზე დაიწყო ზრუნვა. მისი ლეკვები დააბინა და ჯინაც გაასტერილა. მაგრამ ერთ დღესაც, ვიღაცამ ცეცხლსასროლი იარაღით მოკლა ჯინა, ამბობს თორნიკე. ამის შემდგომ მტკიცედ გადაწყვიტა – უანგაროდ ეზრუნა და მოევლო მიუსაფარი ცხოველებისთვის. გადამდები დაავადებები, უკონტროლო გამრავლება, ანტისანიტარია, ადამიანების მხრიდან სასტიკი მოპყრობა, მიუსაფარი ცხოველებისადმი ადამიანების არცთუ უსაფუძვლო შიში – ეს პრობლემების არასრული ჩამონათვალია, რომელიც საზოგადოების წინაშე წლების განმავლობაში დგას.  მიუსაფარი ცხოველების მართვის მრავალწლიანი, სხვადასხვა ტიპის გამოცდილება დაგროვდა ევროპის ქვეყნებში. მაგალითად ნიდერლანდები, dutchreview–ის თანახმად კომპლექსური მიდგომის შედეგად მიუსაფარი ძაღლები აღარ არიან ქვეყანაში. ბოლო მიუსაფარი ძაღლი 2019 წელს აიყვანეს. ამ კომპლექსური მიდგომიდან ერთ–ერთი პოპულაციების მართვაა (სტერილიზაცია), რომელიც ცხოველების უკონტროლო გამრავლებას აწესრიგებს და ამცირებს ცხოველებში აგრესიას. იგი ჩვენთანაც გამოიყენება, თუმცა, საქართველოს რეგიონების ნაწილისთვის ეს საკითხი პრობლემურია.  სწორედ ამიტომ, თორნიკემ და მისმა თანამოაზრეებმა, შესაძლებლობების მიხედვით, პატარ–პატარა ნაბიჯების გადადგმა დაიწყეს – მიუსაფარი ძაღლების სტერილიზაციის, მკურნალობის პროცესების ორგანიზება და ცნობადობის კამპანია, რათა საზოგადოებისთვის ეჩვენებინათ, თუ როგორ შეიძლება ჰუმანურად პრობლემის მოგვარებისკენ სვლა. ამ ეტაპზე შედეგი ასეთია: 50–მდე მიუსაფარი ძაღლის სტერილიზაციით 500–მდე პოტენციური მიუსაფარი ცხოველის არიდება მოხერხდა. ამ ახალგაზრდების – „წეროვანის საინიციატივო ჯგუფის“ ადვოკატირების შემდგომ მცხეთის მუნიციპალიტეტი 2023 წელს მიუსაფარ ცხოველთა თავშესაფრის მშენებლობას გეგმავს.  ასე ცვლიან გარემოს აქტივისტები. #გაიზიარეპასუხისმგებლობა, რადგან #ესქვეყანაშენია

საქართველოში დასაქმებულთა 88%–ს კუთვნილი შრომის ანაზღაურება სრულად ვერ მიაქვს სახლში. რატომ ფიქრობს ასე ღირსეული შრომის პლატფორმა. ღირსეული შრომის პლატფორმის ანგარიშის – „საქართველოში მოპარული ხელფასის“ თანახმად  დასაქმებულთა 88%–ს კუთვნილი შრომის ანაზღაურება სრულად ვერ მიაქვს სახლში  დასაქმებულთა „მოპარული ხელფასის“ საერთო ოდენობა კი დაახლოებით 25 მილიონ ლარს უტოლდება ანგარიში ეფუძნება პლატფორმის გამომთვლელის მონაცემებს, რომელიც 2021 წლის 10 დეკემბრიდან 2022 წლის 20 ივნისის ჩათვლით 3167–მა დასაქმებულმა შეავსო. ანგარიში: "საქართველოში მოპარული ხელფასი" რა არის „მოპარული ხელფასი“? როცა დასაქმებულს კანონით კუთვნილ ხელფასს არ უხდიან. აღნიშნული მოიცავს სხვადასხვა სახის დარღვევეას, მათ შორისაა:  აუნაზღაურებელი განაკვეთური შრომა  არასამუშაო საათებში შრომა  გადაუხდელი ფეხის ქირა •გადაუხდელი საბოლოო ანაზღაურება  ხელფასის უკანონო დაქვითვა ფორმები დივერსიფიცირებულია დასაქმების სფეროების მიხედვით. გამომთვლელის მონაცემების თანახმად – 2,789 დასაქმებული (მონაწილეთა 88%) სამუშაო ადგილზე მინიმუმ ერთი ფორმის ხელფასის მოპარვის მსხვერპლი მაინც გამხდარა.  საქართველოში „მოპარული ხელფასის“ ყველაზე გავრცელებული ფორმა არასამუშაო დროს მუშაობაა, რომელიც სამუშაო მოვალეობების ისეთ დროს შესრულებას მოიცავს, რომელსაც დასაქმებულებს ანაზღაურებად სამუშაო დროში არ უთვლიან. დასაქმებულთა 75.5% მიუთითებდა დამატებითი ანაზღაურების გარეშე არასამუშაო დროს მუშაობაზე.  მთვლელი – გაიგე რა ხდება შენს თავს ღირსეული შრომის პლატფორმა არის დამოუკიდებელი პროფესიული კავშირებისა და ადამიანის უფლებების ორგანიზაციების ერთობა, რომლებიც საქარველოში შრომის პოლიტიკის გაუმჯობესებისა და ღირსეული შრომითი პირობების შექმნის იდეის გარშემო გაერთიანდნენ.  პლატფორმის წევრები არიან შემდეგი ორგანიზაციები და პროფკავშირები:  საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია (GYLA)  ფონდი ღია საზოგადოება-საქართველო (OSGF)  ჯანდაცვისა და მომსახურების სფეროების პროფკავშირი – „სოლიდარობის ქსელი“  სოციალურ მუშაკთა გაერთიანება  თბილისის მეტროპოლიტენის დამოუკიდებელი პროფკავშირი – „ერთობა 2013“  სოციალური სამართლიანობის ცენტრი (ყოფილი EMC) • ჰუმან რაითს ვოჩ (Human Rights Watch)

2022 წლის 9 თვის მონაცემებით ოჯახში შესაძლო ძალადობის ფაქტზე 6 520 შემაკავებელი ორდენი გამოიცა. "საკანონმდებლო თუ ინსტიტუციური ცვლილებების მიუხედავად, საქართველოში ქალის მიმართ და ოჯახში ძალადობა კვლავ მნიშვნელოვან გამოწვევად რჩება. პრევენციის, დროული გამოვლენის და შემთხვევებზე ეფექტიანი რეაგირების მიმართულებით დღემდე არაერთი პრობლემა არსებობს“ – სახალხო დამცველი. შსს–ის 2022 წლის 9 თვის მონაცემებით: ოჯახში შესაძლო ძალადობის ფაქტზე 6520 შემაკავებელი ორდერი გამოიცა გამოძიება 3 064 ფაქტზე დაიწყო საგანგაშოა ქალთა მკვლელობებისა და მკვლელობის მცდელობების მასშტაბი. სახალხო დამცველის ხელთა არსებული ოფიციალური სტატისტიკური მონაცემებით, საქართველოში 2022 წლის 10 თვის მონაცემებით დაფიქსირდა ქალის მკვლელობის 18 შემთხვევა  აქედან ოჯახური დანაშაულის ნიშანი 11 შემთხვევაში გამოიკვეთა მაღალია მკვლელობის მცდელობის მაჩვენებელი – 32 შემთხვევიდან ოჯახური დანაშაულის ნიშნით 26 ფაქტი იყო ჩადენილი. სრულად #არაძალადობას  თუ თვლი, რომ ხარ ოჯახში ძალადობისა და ოჯახური დანაშაულის, ფიზიკური და ფისქლოგიური ძალადობის, სექსუალური შევიწროვების და სხვა ძალადობრივი დანაშაულის მსხვერპლი, ან გაქვს ინფორმაცია ამგვარი ფაქტების შესახებ  დარეკე:112