მარტის ღამეები ნათელი მაგალითია იმისა, თუ რამხელა ძალა აქვს ერთობას, ახალგაზრდების სამოქალაქო აქტივიზმსა და საზოგადოების აქტიურ მონაწილეობას.  #გაიზიარეპასუხისმგებლობა, რადგან #ესქვეყანაშენია გიზიარებთ ამ დღეებისადმი შექმნილ ვიზუალებს.

პირველი კანონპროექტი („უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“). კანონპროექტის პირველი ვარიანტი საქართველოს პარლამენტმა პირველი მოსმენით უკვე მიიღო, შესაბამისად კანონპროექტის ინიციატორების მიერ, მისი გამოთხოვა ვერ მოხდება.  ამ შემთხვევაში, პირველ კანონპროექტზე უარის თქმის ერთადერთი მექანიზმი არსებობს – პარლამენტში კანონპროექტის მეორე მოსმენით განხილვა, კენჭისყრით მისი უარყოფა ანუ ჩაგდება. პლენარულ სხდომაზე კანონპროექტის ჩაგდების მიუხედავად, კანონპროექტის ინიციატორებს 1 თვის განმავლობაში აქვთ შესაძლებლობა კვლავ მოითხოვონ კანონპროექტის კენჭისყრა. აქედან გამომდინარე, პირველი კანონპროექტი საქართველოს პარლამენტის მიერ საბოლოოდ უარყოფილად ჩაითვლება ამ ვადის გასვლის შემდეგ, ან თუ განმეორებით ვერ დააგროვებს ხმათა საჭირო რაოდენობას. შესაბამისად, ამ კანონპროექტის პარლამენტის მიერ საბოლოოდ უარყოფისთვის აუცილებელია, რომ პლენარულ სხდომაზე მეორე მოსმენით განხილვისას პარლამენტმა ჩააგდოს კანონპროექტი (ვერ დააგროვოს ხმების საჭირო რაოდენობა) და ერთი თვის ვადაში ინიციატორებმა აღარ მოითხოვონ ამ კანონპროექტთან დაკავშირებით მეორე მოსმენით განმეორებითი კენჭისყრა.  (საქართველოს პარლამენტის რეგლამენტის 112-ე მუხლის მე-16 და მე-17 პუნქტები). მეორე კანონპროექტი („უცხოელი აგენტების რეგისტრაციის შესახებ“) კანონპროექტის მეორე ვარიანტი პარლამენტის პლენარულ სხდომაზე არ განხილულა, შესაბამისად, კანონპროექტის შემდგომი განხილვაზე უარის თქმის ყველაზე მარტივი მექანიზმია ინიციატორების მიერ მისი გამოთხოვა. ამისათვის აუცილებელია, რომ კანონპროექტის ყველა ინიციატორმა ერთობლივი წერილობითი მოთხოვნის საფუძველზე გამოითხოვოს კანონპროექტი.  (საქართველოს პარლამენტის რეგლამენტის 101-ე მუხლის მე-3 და მე-4 პუნქტები). წყარო: სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტი

დაუნის სინდრომის მქონე ბავშვების დედები, ერთმანეთთან, შვილების მომავლის წუხილმა გააერთიანა. რა იქნება ხვალ, მე როცა არ ვიქნები, ვინ იქნება ჩემი შვილის გვერდით? – ეს ფიქრები მათ ხშირად აწუხებდათ, რამაც ერთგვარი ბიძგიც მისცათ გაერთიანებულიყვნენ და ცვლილებები დაეწყოთ ქვეყანაში. აეხსნათ საზოგადოებისთვის, რომ დაუნის სინდრომი არაა დაავადება, არაა გადამდები. რომ ეს არის ადამიანის ბუნებრივი მდგომაროება. და დაუნის სინდრომის მქონე პირსაც ისეთივე უფლებები აქვს, რაც ყველას. საწყის ეტაპზე, დედები არაფორმალური გაერთიანების ფარგლებში მუშაობდნენ. წლების განმავლობაში საკუთარი რესურსებით ცდილობდნენ ცვლილებებს საზოგადოებაში, მაგრამ ეს საკმარისი არ აღმოჩნდა. „დროთა განმავლობაში საჭირო გახდა ჩვენი რეგისტრაცია არასამთავრობო ორგანიზაციად, რათა მეტი შესაძლებლობა გვქონოდა, ჩვენი ცხოვრებისეული გამოწვევა ყოველდღიურ საქმედ გვექცია და რეალური შედეგები მიგვეღო“, ამბობენ დედები, რომლებმაც საკუთარ პროფესიებზეც უარი თქვეს, და ახალი უნარ–ჩვევები და ცოდნას დაეუფლნენ ორგანიზაციის საქმიანობის გასაძღოლად. ასე დაიწყო „დაუნის სინდროს ასოციაციის“ საქმიანობა. დედები 10 წელზე მეტია იბრძვიან საკუთარი შვილების უფლებებისა და განათლებისთვის, ჯანმრთელობისა და განვითარებისთვის. სხვა დედებსაც ეხმარებიან – 2020 წლიდან დღემდე 5 ათასს ოჯახს გაუწიეს კონსულტაცია. დონორების – ღია საზოგადოების ფონდის (სოროსის ფონდი), ევროკავშირის, ევროპის ფონდის მხარდაჭერით მათ შეძლეს: ჯანდაცვის სამინისტროს დაენერგა დაუნის სინდრომის მქონე ბავშვების პედიატრიული მართვის პროტოკოლი, რადგან საქართველოს სამედიცინო სფერომ, 2015 წლამდე არ იცოდა როგორ უნდა ემართა დაუნის სინდრომის მქონე ადამიანების ჯანმრთელობა.  შექმნეს სოციალური საწარმო „ბაბალე“, სადაც შვილებს ღირსეული სამუშაო გარემო შეუქნეს, უცხო ქვეყნის დონორების დახმარებით შეძლეს სოცსაწარმოში შექმნილი პროდუქტი „ამაზონის“ საშუალებით გაეყიდათ.  დააფუძნეს ფონდი, ვინაიდან ეს ქვეყანა დაუნის სინდრომის მქონე ბავშვების ყველა სამედიცინო საჭიროებას ვერ ფარავს. ფონდმა ბევრ ბავშვს თუ ზრდასრულს შეუნარჩუნა ჯანმრთელობა და სოცოცხლე. მაგალითად პანდემიის დროს, ღია საზოგადოების ფონდის მხარდაჭერით, 200 მარტოხელა და სოციალურად დაუცველ ოჯახს გაუწიეს დახმარება.  აწარმოებენ კამპანიას და ყიდიან წინდებს, რათა მუსიკალური თერაპიის კურსი დააფინანსონ, ინოვაციური პროგრამები შექმნან, რომელიც მნიშვნელოვანია მათი შვილებისთვის. ანუ მოამზადონ დამოუკიდებელი ცხოვრებისთვის. დედების მიერ გაკეთებული საქმეების სია გრძელია. „რომ არა უცხო ქვეყნები და მათი დონაცია, დღეს არც გაეროს შშმ პირთა კონვენცია გვექნებოდა, არც მათი უფლებები იქნებოდა აღიარებული, არც ინკლუზიური განათლება სკოლებსა და ბაღებში, არც ადაპტირებული ავტობუსები და კიდევ მრავალი სხვა“, – ამბობენ დედები. „დედებს, ვინც წლებია ვიბრძვით ჩვენი შვილების უფლებებისთვის, ამ კანონის საფუძველზე უცხო ქვეყნის აგენტებად გამოგვავლენთ და პირველ რიგში ჩვენი და ჩვენი შვილების ღირსებას შელახავთ“, ამბობენ დედები და მიმართავენ ხელისუფლებას .... „მოგვეცით საშუალება, ვიშრომოთ მშვიდად და ვაკეთოთ ჩვენი საქმე, რომელიც რეალურად სახელმწიფოს მოსაგვარებელია“.  განცხადება ...

„უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონპროექტის ავტორები და მმართველი პოლიტიკური პარტიის ლიდერები საუბრობენ, რომ ინიციატივა ეფუძნება აშშ–ში არსებულ უცხოელი აგენტების რეგისტრაციის აქტს (FARA). არ დაიჯეროთ. ეს მცდარია!!! მოუსმინეთ მათ, ვინც უკეთესად იცის!!!  ამერიკულ კანონზე საუბრობს აშშ–ის ელჩი კერი დეგნანი, რომელიც აღნიშნავს, რომ „კანონი [უცხოელი აგენტების რეგისტრაციის შესახებ, იგივე FARA], რომელიც აშშ-ში მოქმედებს, ეხება ლობისტებს, იურიდიულ ფირმებს, რომლებიც დაქირავებულნი არიან უცხო ქვეყნის მთავრობების მიერ, რათა მათ წარმოადგინონ ამ უცხო ქვეყანათა პოლიტიკური ინტერესი. შესაბამისად“.  სრულად... არაკომერციული სამართლის საერთაშორისო ცენტრი (ICNL) და არაკომერციული სამართლის ევროპული ცენტრი (ECNL) „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონპროექტის შედარებით ანალიზში აღნიშნავს, რომ აშშ–ში მოქმედი კანონმდებლობა ფუნდამენტურად განსხვავდება საქართველოს პარლამენტში შეტანილი ინიციატივისგან.  • FARA არ ადგენს რეგისტრაციის ვალდებულებას მხოლოდ იმ მიზეზით, რომ ორგანიზაცია დაფინანსებას უცხოური წყაროდან იღებს. რეგისტრაცია საჭიროა იმ შემთხვევაში, თუ სუბიექტი მოქმედებს უცხოური მთავრობის პირდაპირი მითითებით და მისი კონტროლის ფარგლებში.  • აშშ-ში მოქმედი არაერთი არასამთავრობო ორგანიზაცია და მედიაორგანიზაცია იღებს უცხოურ გრანტებსა და დახმარებას, მაგრამ FARA არ მოითხოვს მათგან უცხოურ აგენტად რეგისტრაციას.  • აშშ-ში FARA-ს მოთხოვნების შესაბამისად რეგისტრირებულია არაკომერციული ორგანიზაციების 5%-ზე ნაკლები. რეგისტრირებული არაკომერციული ორგანიზაციების დიდი ნაწილი უცხოური პოლიტიკური პარტიების ფილიალებია  სრულად... წყაროები: "ნეტგაზეთი", ewmi-activism.org

უამრავი მითი არსებობს მშობლებისა და შვილების ურთიერთობაზე. სამწუხაროდ, დღემდე საზოგადოების ნაწილი მიიჩნევს, რომ ბავშვის დატუქსვას და მის მიმართ გამოხატულ აგრესიას შეიძლება აღმზრდელობითი დანიშნულება ჰქონდეს. სინამდვილეში, ეს ძალადობის გამართლებაა, რაც ბავშვს, პირიქით, როგორც ფსიქოლოგიურად, ისე ფიზიკურად აზიანებს.  რა მიდგომები არსებობს ბავშვებთან ჰარმონიული ურთიერთობის შესაქმნელად, ამ და სხვა საკითხებზე იმშობლე მოგიყვებათ. რა არის „იმშობლე“? იმშობლე ონლაინ პლატფორმაა, რომელიც პოზიტიური მშობლობის მიდგომებს გასწავლის. მისი შექმნელები ამბობენ, რომ „ადამიანებს, რომლებიც ბავშვებთან ურთიერთობენ, განსაკუთრებული მისია აკისრიათ, ამიტომ მათ ბავშვის აღზრდის პროცესში მხარდაჭერა სჭირდებათ“. მხარდაჭერის მიზნით, ბავშვთა ფსიქოლოგებისა და ქცევის მეცნიერების მიერ შემუშავებული ეფექტური, არაძალადობრივი აღზრდის მეთოდებს მოიცავს პლატფორმა და მშობლებისთვის, ერთგვარ, დამხმარე საშუალებას წარმოადგენს. პლატფორმის ფარგლებში შეიქმნა „მშობლების დედაენა“, ხელით მოხატული წიგნი, რომელიც ანბანის მიხედვით, გვიყვება ბავშვთა ძალადობის ფორმებზე.  წიგნში შეტანილი სავარჯიშოები კი ეხმარება მშობლებს დაფიქრდნენ, როგორია მათი ამჟამინდელი მიდგომა და რა შეიძლება შეცვალონ, რომ მთავარი ამოცანა შვილების კეთილდღეობა ჰარმონიულად განვითარდეს.  პარალელურად შეიქმნა „მშობლების დედაენის“ ონლაინ ვერსია, ანუ სასწავლო პროგრამა, რომელიც 5 თავს მოიცავს: „ძალადობის ფორმები“, „ცუდი და კარგი დამოკიდებულებები“, „გამონათქვამები“, „მითები და რეალობა“ და „პოზიტიური აღზრდა“.  მოკლედ რომ ვთქვათ, ეს არის საჭირო და სასარგებლო ონლაინ რესურსი მშობლებისთვის იმაზე, თუ როგორია სწორი აღზრდის, არაძალადობრივი მიდგომა სხვადასხვა ასაკის ბავშვებთან.  საგანმანათლებლო რესურსი „იმშობლე“ შემუშავდა გაეროს ბავშვთა ფონდის მიერ, ევროკავშირის მხარდაჭერით.  პროექტის პარტნიორები არიან: ქცევის ანალიზის, სტრატეგიისა და კომუნიკაციის გუნდი (BISC Partners), არასამთავრობო ორგანიზაცია „წამების მსხვერპლთა ფსიქოსოციალური და სამედიცინო რეაბილიტაციის ცენტრი“ (GCRT), შემოქმედებითი სააგენტო “ლივინგსტონი” (Leavingstone). #გაიზიარეპასუხისმგებლობა, რადგან #ესქვეყანაშენია

ამჯერად, „ვოჩდოგებს“, ანუ, ასე ვთქვათ, „მოდარაჯე“ ორგანიზაციებს გაგაცნობთ. მოგიყვებით თუ რატომ არის მნიშვნელოვანი მათი საქმიანობა.  სხვადასხვა ლექსიკონში, ტერმინი „ვოჩდოგი“ განმარტებულია, როგორც პირი, ან პირთა წრე, რომელთა საქმიანობა არაკანონიერი ქმედებისა და ადამიანის უფლებების დარღვევის აღმოჩენისკენ არის მიმართული. „ვოჩდოგები“ არიან არასამთავრობო ორგანიზაციები, მედია საშუალებები და ჟურნალისტები, აქტივისტები. ისინი აკვირდებიან საჯარო ინსტიტუტებისა და იქ დასაქმებული ადამიანების საქმიანობას. მაგალითად, სახელმწიფო ტენდერების პროცესი – წარიმართა თუ არა კანონით დადგენილი წესით, როგორ გახარჯა ტენდერში გამარჯვებულმა კომპანიამ ბიუჯეტის თანხა და რა მიიღო საზოგადოებამ. ან მეორე მაგალითი – შეესაბამება თუ არა ბიუჯეტში ჩადებული პრიორიტეტები ადგილობრივი მოსახლეობის მოთხოვნებს.  საკითხთა ნუსხა საკმაოდ ვრცელი და მრავალფეროვანია, ამიტომ მონიტორინგის შედეგები ხშირად, საზოგადოების ინტერესის და ხანგრძლივი განსჯის საგანი ხდება. შესაბამისად, ასეთი ორგანიზაციების საქმიანობა მნიშვნელოვანია და მათი ცნობადობა საზოგადოებაში მაღალია. მათ შორის, საქარველოშიც. მაგალითად: საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია, საერთაშორისო გამჭირვალობა – საქართველო, ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი, ადამიანის უფლებების ცენტრი, სამართლიანი არჩევნები და ასე შემდეგ.  ბევრ ქვეყანაში ასეთი ორგანიზაციებისა და აქტიური მოქალაქეების ინიციატივებმა შეუწყვეს ხელი დემოკრატიისა და კანონის უზენაესობის ხარისხის გაძლიერებას. ანუ იმის დამკვიდრებას, რომ კანონის წინაშე ყველა თანაბარია.  თუმცა არიან ქვეყნები, სადაც ასეთ ორგანიზაციებს ხელისუფლების წარმომადგენლები ხშირად აკრიტიკებენ. ზოგ ქვეყანაში კი, დევნიან და იჭერენ კიდეც საზოგადოებრივი ორგანიზაციების წარმომადგენლებს, აქტივისტებს.

არასამთავრობო, ანუ საზოგადოებრივ ორგანიზაციებს საქართველოში ჯერ კიდევ მოიხსენიებენ ლათინური აბრევიატურით NGO. იგი სიტყვა–სიტყვით ამ ორგანიზაციების იურიდიულ ბუნებას აღნიშნავს – არასამთავრობოს, არაკომერციულს.  რამდენიმე წლის წინ მსოფლიოში და საქართველოშიც ამ ორგანიზაციების მიმართვის ახალი ფორმა დამკვიდრდა CSO – სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაცია, ანუ საზოგადოებრივი ორგანიზაცია.  რა ხეირი მოაქვთ მოქალაქეებისთვის?  გაგვიჭირდება ყველა მათგანის ჩამოთვლა, შესაბამისად მხოლოდ რამდენიმე მათგანს გაგაცნობთ:  იცავენ მოქალაქეების უფლებებს;  არაფორმალური განათლების მიღების შესაძლებლობას ქმნიან;  ბიუჯეტის განკარგვას ადევნებენ თვალს;  მოწყვლად ჯგუფებს ჯანდაცვისა და სოციალურ სერვისებს აწვდიან;  კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლებს იცავენ;  ქმნიან მოდელებს განათლებისა და ჯანდაცვის რეფორმისთვის;  ხელს უწყობენ ადამიანის ღირსეულ და თანაბარ ცხოვრებას;  იცავენ სიტყვის თავისუფლებას;  დეზინფორმაციას ააშკარავებენ;  რუსეთის ოკუპაციას ეწინააღმდეგებიან; და ა.შ. ბევრმა შეიძლება არ იცის, რომ საზოგადოებრივი ორგანიზაციები საქმიანობიდან გამომდინარე რამდენიმე ჯგუფად შეიძლება დავყოთ.  1️⃣ პირველ ჯგუფს წარმოადგენენ „მოდარაჯე“ (watchdog) ორგანიზაციები. ისინი ხელისუფლების საქმიანობის თითქმის ყველა სფეროს აკვირდებიან. მაგალითად ბიუჯეტის განაწილება, შესრულება, საპენსიო თანხების განკარგვა, სატენდერო პოლიტიკა, კანონმდებლობის აღსრულების მონიტორინგი, საარჩევნო სიები და არჩევნები, ადამიანის უფლებების დაცვა და ასე შემდეგ.  ასეთ ორგანიზაციებს საზოგადოება კარგად იცნობს, რადგან მათი მონიტორინგის შედეგები დიდ ყურადღებას იქცევს. მაგალითად ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი, საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია, ადამიანის უფლებათა ცენტრი, საერთაშორისო გამჭვირვალობა-საქართველო და ა.შ.  2️⃣ მეორე ჯგუფს მიეკუთვნება ანალიტიკური ორგანიზაციები (Think tank).  ისინი ხელს უწყობენ საზოგადოებრივი აზრით ფორმირებას. გარდა ამისა, ქვეყნისთვის მნიშვნელოვანი საკითხების შესახებ საზოგადოებასა და ხელისუფლებას სთავაზობენ მოდელებს, მოსაზრებებს, კვლევებს, საკითხის ალტერნატიული გადაწყვეტის გზებს. მაგალითად როგორი უნდა იყოს ჰიდროელექტროსადგურების მიმართ დამოკიდებულება, როგორი უნდა იყოს თვითმმართველობა საქართველოში, ჯანდაცვის ან საარჩევნო რეფორმა და ა.შ.  ასეთ ორგანიზაციებია მაგალითად: სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტი, საქართველოს სტრატეგიული კვლევებისა და განვითარების ცენტრი, საქართველოს სტრატეგიისა და საერთაშორისო ურთიერთობების კვლევის ფონდი და ა.შ.  3️⃣ მესამე ტიპი სერვისებზე მომუშავე ორგანიზაციები (service provider) გახლავთ. ისინი სხვადასხვა სახის მომსახურებას უწევენ საზოგადოებას, მაგალითად შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა განათლება, ბავშვთა დღის ცენტრები და ა.შ. ასეთ ორგანიზაციებს ბევრი ადამიანი იცნობს, თუმცა მათ საზოგადოებრივ ორგანიზაციად ვერ აღიქვამენ. მაგალითად, სოციალური თერაპიის სახლი, პირველი ნაბიჯი, თემი ქედელი და ა.შ.  4️⃣ მეოთხე ჯგუფს განეკუთვნებიან სათემო ორგანიზაციები (Community Based Organization) ისინი ერთობაზე დაფუძნებული ორგანიზაციები - ზოგჯერ არაფორმალური ჯგუფები არიან. საქართველოში ძირითადად გეოგრაფიულ ერთობაზე დაფუძნებული სათემო ორგანიზაციები გვხვდება, რომლებიც კონკრეტულ გეოგრაფიულ არეალში არსებული პრობლემების მიმართულებით მუშაობენ. მაგალითად ნუკრიანის სახელოსნოები, თოლისკური, რაჭის სათემო ორგანიზაცია და ასე შემდეგ.  ესაა ორგანიზაციების საქმიანობის მიმართულებები, რომელიც სრულებით არ გამორიცხავს, რომ ერთი ორგანიზაცია ითავსებდეს ორ, სამ ან ოთხივე ფუნქციას.

გიორგი კეკელიძის პოპულარული ნაწარმოების სახელი ჰქვია ფონდს –„გურული დღიურები“. მისი მიზანია მოსწავლეებსა და სტუდენტებს, რომელთაც წინსვლა, ცოდნის გაღრმავება სურთ – ხელი შეუწყოს.  ეს შეიძლება იყოს სტიპენდია, კითხვის მოყვარულთათვის წიგნები, მაღალმთიან რეგიონებში ინტერნეტზე ხელმისაწვდომობა, ასევე სასკოლო ბიბლიოთეკების ახალი წიგნებით შევსება.  ფონდი "გურული დღიურები" მეგობრებმა დააარსეს. ისინი ფონდამდეც, ერთმანეთისგან დამოუკიდებლად, მსგავს სოციალურ აქტივობას ეწეოდნენ. 2017 წლიდან დღემდე, ფონდების მოძიებით, ერთგული მხარდამჭერებისა და შემომწირველების ხელშეწყობით, ფონდს 100–ზე მეტი სტიპენდიანტი ჰყავს. ფონდის საქმიანობა დამოკიდებულია საზოგადოების ჩართულობაზე.  სწავლას მოწყურებულ ახალგაზრდებს, მთელი საქართველოს მასშტაბით სკოლების, მასწავლებლების, ფონდის მეგობრების დახმარებით ეძებენ. მათგან, კონკურსის წესით არჩევენ ერთწლიანი სტიპენდიის მფლობელს.  სტიპენდიებს ქართველი გმირების სახელები აქვთ – ანწუხელიძის, დათა პაპას, ხოფერიას. ფონდში ამბობენ, რომ გმირების სახელობის სტიპენდია განსაკუთრებულ მოტივაციას აძლევთ ახალგაზრდებს, რათა ეს შესაძლებლობა ყველაზე დიდ „იარაღად“ – ცოდნად აქციონ.  #გაიზიარეპასუხისმგებლობა, რადგან #ესქვეყანაშენია

დავით კაკაბაძეზე საუბრისას საზოგადოებას, პირველ რიგში, მისი გენიალური მხატვრობა ახსენდება. თუმცა, ცოტამ იცის, კაკაბაძის სამეცნიერო საქმიანობის და უნიკალური გამოგონებების შესახებ.  წინა საუკუნის 20–იან წლებში, პარიზში ცხოვრებისას, დავით კაკაბაძემ შექმნა უსათვალო სტერეო კინო საპროექციო აპარატი, რომელიც სამგანზომილებიანი გამოსახულების მიღების შესაძლებლობას იძლეოდა. გამოგონება, 1922–1925 წლებში, ევროპისა და ამერიკის 8 ქვეყანაში დაპატენტდა. ინოვაციის აღწერა, პარიზში, გამოგონებათა ინსტიტუტში, დღესაც ინახება, რომელსაც შესაბამისი ნახაზები ახლავს.  დავით კაკაბაძე, კიდევ ერთ, იმდროისათვის ინოვაციურ პროექტზე მუშაობდა – ელექტრონათურის განათების სიმძლავრის რეგულირება.  1927 წელს, დავით კაკაბაძეს, საბჭოთა საქართველოში დაბრუნება მოუწია. საბჭოთა ხელისუფლებამ, მოსკოვის კინოსა და ფოტოგრაფიის სამეცნიერო კვლევითი ინსტიტუტის სახით, გამოგონებების განხილვის შემდგომ, უარი უთხრა ექსპერიმენტების გაგრძელებაზე.  თუმცა, რამდენიმე წლის შემდგომ, ჩაკეტილი ქვეყნის, ჩაკეტილ საზოგადოებას კინოსა და ფოტოგრაფიის სამეცნიერო კვლევითმა ინსტიტუტმა სხვა გამომგონებლის სტერეო სისტემის შესახებ აუწყა. იგი კაკაბაძის სისტემის იდენტური იყო...  „ცდა მსოფლიოსთვის“ – ასე ჰქვია პროექტს, რომელსაც გუგლის ინსტიტუტი სხვადასხვა მეცნიერებისა და გამომგონებლების შესახებ გვიყვება. მათ შორისაა, დავით კაკაბაძე. ხელოვნების სასახლემ, ცნობილი ფერმწერის, გრაფიკოსის, ხელოვნების მკვლევარისა და გამომგონებლის მიღწევები და შემოქმედება გუგლის ონლაინ პლატფორმაზე განათავსა.  აღსანიშნავია, რომ გუგლის ამ პროექტის ფარგლებში, დავით კაკაბაძე, პირველი და ერთადერთი ქართველი გამომგონებელია, რომლის სამეცნიერო საქმიანობისა და შემოქმედების შესახებ, მსოფლიო აუდიტორიას ეუწყა.  გუგლის ინსტიტუტი დავით კაკაბაძის შესახებ...  #გადაიაზრეისტორია რადგან #ესქვეყანაშენია

არასამთავრობო ორგანიზაციამ ხელი ხელს 2011 წლიდან წამოიწყო მცირე საოჯახო ტიპის სახლების მომსახურება, სადაც ზრდასრული, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ადამიანები ცხოვრობენ.  ისინი დიდი, ჩაკეტილი ინსტიტუციებიდან გადმოვიდნენ და ნელ–ნელა დამოუკიდებელი ცხოვრებისკენ დაიწყეს სვლა. თავდაპირველად, ამ მოდელის დანერგვა იმდენად არარეალური ჩანდა, რომ მის წარმატებაში შშმ თემის მხარდამჭერებსაც კი ეპარებოდათ ეჭვი. „თუმცა, ეს ყველაფერი შედგა“, ამბობენ ორგანიზაციაში, რომელიც შშმ პირთა დამოუკიდებელი ცხოვრების ადვოკატირების პარალელურად, საკუთარ პრაქტიკაზე დაფუძნებულ ცოდნას ნერგვავს და აზიარებს.  საცხოვრისი, ჩვეულებრივი საცხოვრებელი სახლის იდენტურია და რადიკალურად განსხვავდება დიდი ზომის ინსტიტუციისგან. თითოეულ სახლში 5 ბენეფიციარი ცხოვრობს. ორგანიზაციაში გვიყვებიან, რომ ბენეფიციარები ასისტენტებთან ერთად იღებენ გადაწყვეტილებებს, აქტიურად მონაწილეობენ ყოველდღიურ საოჯახო საქმიანობაში – სახლის დალაგებაში, კერძების მომზადებასა თუ პროდუქტების შეძენაში. ზოგიერთი მათგანი სხვადასხვა პროფესიას დაეუფლა და შემოსავლის დამოუკიდებელი წყაროც გაუჩნდა. სულ ახლახანს, მათმა ნაწილმა, კულინარიულ კოლეჯში დაიწყო სწავლა. სწავლობენ, არჩევენ რეცეპტებს, აცხობენ – ეს არის სოციალური ინკლუზია, რომელიც, ჯერ კიდევ, მიუწვდომელია ბევრი შშმ პირისთვის.  თემის პრინციპზე დაფუძნებული სოციალური საცხოვრისი, 24–საათიანი ბენეფიციართა დამხმარე–მხარდამჭერი, მათ მიმართ ინდივიდუალური მიდგომა, დამოუკიდებელი უნარ–ჩვევების განვითარება ნელ–ნელა და თანმიმდევრულად – ასეთია, ორგანიზაციის შექმნილი მოდელი, რომელიც მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციამ ერთ–ერთ საუკეთესო, ჰუმანურ პრაქტიკად აღიარა.  ორგანიზაციაში აღნიშნავენ, რომ 10 წელზე მეტია ათობით შშმ პირს დახმარება გაუწიეს, რომ ჩაკეტილი სივრცისთვის – ინსტიტუციისთვის – დაეღწია თავი და საზოგადოების ღირსეულ წვრებად ქცეულიყო.  ორგანიზაციას „ხელი ხელს“ 8 საოჯახო ტიპის სახლი აქვს საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში (თბილისში, ბათუმში, სენაკსა და გურჯაანში), სადაც 50–მდე ადამიანი ცხოვრობს. ამ ეტაპზე, კიდევ სამი სახლის გახსნისთვის ემზადებიან - 2 დუშეთში, ხოლო ერთი თბილისში გაიხსნება.  ახალ სახლებში მძიმე და ღრმა შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ადამიანები იცხოვრებენ, მათთვის აქამდე მსგავსი მომსახურება არ არსებობდა და შესაბამისად, ორგანიზაციისთვის, ეს ახალი გამოწვევაა. ამიტომ საგულდაგულოდ და უკვე კარგა ხანია ემზადებიან მათთან შესახვედრად.  #გაიზიარეპასუხისმგებლობა, რადგან #ესქვეყანაშენია

გაზეთმა „საქართველომ“, 1921 წლის 23 თებერვალს, საქართველოს მოსახლეობას კონსტიტუციის მიღება აუწყა. 21 თებერვალს, დამფუძნებელმა კრებამ მიიღო საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის კონსტიტუცია, რომელიც იმ პერიოდისათვის პროგრესულ დოკუმენტად მიიჩნევა. ქვეყნის ძირითად წყობად განისაზღვრა დემოკრატიული რესპუბლიკა. კონსტიტუციით გარანტირებული იყო ქალთა, ბავშვთა, რელიგიურ და ეთნიკურ უმცირესობათა უფლებები, გაუქმდა სიკვდილით დასჯა.  149 მუხლისგან შემდგარი კონსტიტუციის სტამბური ვერსიის გამოქვეყნება, თბილისში ვერ მოესწრო, რადგან საბჭოთა რუსეთი, 25 თებერვალს, უკვე ქალაქში შემოიჭრა. დემოკრატიული რესპუბლიკის კონსტიტუცია, 1921 წელს ბათუმში, ხვინგიას სტამბაში დაიბეჭდა, რომელიც დოკუმენტის პირველი ნაბეჭდი გამოცემაა და დამფუძნებელთა კრების წევრთა ხელმოწერით ძალაში შევიდა. 1921 წლის კონსტიტუციის მე–10 მუხლი: „ ეს კონსტიტუცია ძალაშია მუდმივ და შეუწყვეტლივ..“, შესაბამისად, იგი საფუძვლად დაედო 1991 წლის საქართველოს დამოუკიდებლობის აქტს.  #გახსოვდესისტორია, რადგან #ესქვეყანაშენია

მოსახლეობის გარკვეულმა ნაწილმა ოჯახში არსებული სიდუხჭირის დაძლევისა და დასაქმების ერთ–ერთ გზად – შრომითი მიგრაცია აირჩია. კვლევები ამ მიმართულებით ცოტაა. თუმცა „სხვადასხვა მონაცემებით დასტურდება, რომ საქართველოში მცხოვრები ბავშვების 40%–ის ოჯახების ერთ–ერთი წევრი შრომით მიგრაციაში იმყოფება“, ნათქვამია ახალგაზრდა პედაგოგთა კავშირის კვლევაში, რომელიც ბავშვებზე მშობლების შრომითი მიგრაციის გავლენას იკვლევს. სტატისტიკის სამსახურის მონაცემები – 2021 წელს, ემიგრაციაში წავიდა 99 974 ადამიანი . მიგრაციის საკითხთა სამთავრობო კომისიის კვლევის (2019) შედეგებით, იმ ოჯახების თითქმის ნახევრისთვის (46%), რომელთაც ერთი წევრი მაინც ჰყავს ან ჰყოლია საზღვარგარეთ, იგი ძირითადი მარჩენალი იყო ან არის. ხოლო გამოკითხული ოჯახების ნახევარზე მეტი (57%) სისტემატურად იღებს ან იღებდა ფინანსურ დახმარებას საზღვარგარეთ მყოფი ოჯახის წევრისგან.  საზღვარგარეთ მყოფი პირების ნაწილი აღნიშნავს, რომ დასაქმებიდან მიღებული ანაზღაურება ოჯახის საბაზისო და შვილის განათლებისთვის აუცილებელ საჭირობებებს მეტ–ნაკლებად აკმაყოფილებს. თუმცა, „ქვეყნის დატოვება დიდ გავლენას ახდენს როგორც თავად შრომით მიგრანტებზე, ისე მათ ოჯახის წევრებზე“. არ გაგიკვირდებათ თუ ვიტყვით, რომ შრომითი მიგრანტების შვილები, ხშირ შემთხვევაში, ცვლილებებისა და გამოწვევების წინაშე დგებიან, რაც განსაკუთრებით საყურადღებოა. ახალგაზრდა პედაგოგთა კავშირის კვლევის მიხედვით, ეს გამოწვევები „მნიშვნელოვნად აზიანებს არასრულწლოვანთა ფსიქოემოციურ მდგომარეობას და ხელს უშლის მათ მრავალმხრივ განვითარებას“. შრომით მიგრაციაში წასვლის გადაწყვეტილებაზე მშობლები შვილებთან საუბრისას ზოგჯერ ახსენებენ, რომ ამ ნაბიჯის ერთ–ერთი განმაპირობებელი თავად ბავშვის კეთილდღეობის უზრუნველყოფაა, რაც არასრულწლოვნებს დანაშაულის განცდას უჩენს.  კვლევაში ჩართული არასრულწოვნები აღნიშნავენ, რომ მშობელთან განშორების შემდეგ განიცდიან სტრესს, რაც გამოიხატება ხასიათის ცვლილებაში, მომატებულ შფოთვასა და აგრესიულ ქცევაში. ასეთ ოჯახებში შვილებზე აღზრდისა და ზრუნვის პასუხისმგებლობა მეორე მშობელზე, ან ბებია–ბაბუაზე გადადის. ამ ცვლილების შეგუებას, ზოგ შემთხვევაში საცხოვრებელი ადგილის შეცვლაც ემატება, შესაბამისად იცვლება გარემო – სკოლა, თანატოლთა წრე. რაც, შესაძლოა, ბავშვის ფსიქოემოციური მდგრადობისთვის დამატებითი რისკი გახდეს. „თავიდან ... განვიცდიდი, ვიყავი ბებიასთან და ბიცოლასთან, მაგრამ სიცარიელეს..., სიმარტოვეს ვგრძნობდი, შეგუების პერიოდი მქონდა... ჩავიკეტე... ბევრს არ ვლაპარაკობდი... რამეს რომ მკითხავდნენ, ვპასუხობდი და ეგ იყო“ (არასრულწლოვანი). სოციალური მუშაკების შეფასებით, შრომითი მიგრანტების ბავშვების მზრუნველები ნაკლებად არიან ინფორმირებული ბავშვის აღზრდის თანამედროვე მეთოდების შესახებ და მათი ცოდნა ძირითადად საკუთარი გამოცდილებით შემოიფარგლება, რაც ხშირად არ არის საკმარისი, რომ ეფექტურად შეასრულონ ვალდებულებები. წლების განმავლობაში,  ოჯახის წევრები ერთმანეთთან კარგავენ მყარ ემოციურ კავშირს, რაც ხელს უწყობს დამოკიდებულების გაციებას, გაუცხოებას. შრომითი მიგრანტების უმრავლესობა ქალია. რესპოდენტები ამის მიზეზად უცხოეთში მოთხოვნად სამუშაოზე აპელირებენ, რაც, რატომღაც მხოლოდ მდედრობითი სქესის საქმიანობასთან არის გაიგივებული. მაგალითად, ხანდაზმულის მოვლა, საოჯახო საქმეების შესრულება, სახლის დალაგება.  არასრულწლოვანის დედასთან ხანგრძლივი დაშორება გაცილებით სტრესულია. ამას რესპოდენტები დედებთან შვილების ძლიერი ემოციური კავშირით ხსნიან. შრომით მიგრაციაში ჩართული პირების უმრავლესობა აპირებს დაბრუნებას, თუმცა, როდის მოახერხებენ – გაურკვეველია. ეს დამოკიდებულია, ძირითადად, მათი შვილების შემდგომ საჭიროებებსა და ოჯახის წინაშე არსებულ გამოწვევებზე.