ფიქრია ბარამიძე – 25 წლის ახალგაზრდა გურიიდან. იგი ხშირად ამბობს, რომ ბევრი სტერეოტიპი დაამსხვრია – ჯანმრთელობის მდგომარეობის მიუხედავად ისწავლა, ცხოვრობს და მუშაობს დამოუკიდებლად. საკუთარი თავი სხვანაირად ვერც კი წარმოუდგენია. ამაყია, რომ საზოგადოებას აზრი შეაცვლევინა, რადგან უარი თქვა შშმ პირებისთვის საჭირო სერვისებით სარგებლობაზე. მაგალითად დამხმარე ასისტენტზე, ეროვნულ გამოცდებზე გამარტივებულ ტესტებზე, გამცილებელზე... საერთაშორისო და საზოგადოებრივ ორგანიზაციებთან თანამშრომლობამ ახალი შესაძლებლობები დაანახა, რაც ფიქრიასთვის მოტივაცია აღმოჩნდა, რათა დაეწყო ზრუნვა და მუშაობა შშმ პირების უფლებების დასაცავად. „ჩემი მიზანია, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ადამიანები გავაძლიერო, რათა მონაწილეობა მიიღონ საზოგადოებრივ ცხოვრებაში და ბარიერების მიუხედავად, დაიმკვიდრონ თავი“. ფიქრია ფიქრობს, რომ მათი მონაწილეობა გადაწყვეტილების მიღების პროცესში მნიშვნელოვანია ხელმისაწვდომი და თანაბარი გარემოს შესაქმნელად. ფიქრია 2020 წლიდან იცავს შშმ პირების უფლებებს და დღეს ოზურგეთის დამოუკიდებელი ცხოვრების ცენტრს ხელმძღვანელობს.

საქართველოში გამოხატვისა და შეკრების თავისუფლება აქტივისტებისთვის, ადამიანის უფლებათა დამცველებისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლებისთვის ერთ–ერთ მთავარ გამოწვევად რჩება. გამოხატვისა და შეკრების თავისუფლების საკითხებზე საუბრობს მარიამ სვიმონიშვილი, საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის ადამიანის უფლებების დაცვის პროგრამის დირექტორი.

დომენიკა ერისთავმა 1914 წელს ქართველ ქალთა საზოგადოების დაარსებაში დიდი წვლილი შეიტანა, და ორგანიზაციის წევრებმა თავმჯდომარედაც აირჩიეს. იგი ღიად მსჯელობდა ქალის ჩაგვრაზე, ქალისა და კაცის თანასწორობის აუცილებლობაზე და ცდილობდა საზოგადოება დაერწმუნებინა რომ ქალები მამაკაცთა თანასწორნი უნდა იყვნენ. მის პუბლიცისტურ წერილში, რომელიც „სახალხო გაზეთში“ გამოქვეყნდა ვკითხულობთ: „რამდენად მთლიანი თავისუფალი პიროვნებაა დედაკაცი, იმდენად საღია აზროვნება. ეს წვეთია კაცობრიობის ოკეანეში. ყოველი დიდი შემოქმედებითი ნიჭი იქ წარმოიშობის, სადაც დედაკაცი მონა კი არ არის, არამედ თავისუფალი ადამიანია.“

ეს დღე მსოფლიოს კიდევ ერთხელ შეახსენებს ბავშვების მიმართ ზრუნვის აუცილებლობას, მათი ჯანმრთელობის, განათლების და სიცოცხლისთვის სათანადო პირობების შექმნას, ძალადობისა და ომისაგან დაცვას...  პუტინის ომს უკრაინაში უამრავი ბავშვის სიცოცხლე შეეწირა, მილიონობით ქალი და ბავშვი ლტოვილად იქცა. გაეროს ბავშვთა ფონდის (UNICEF) ინფორმაციით, უკრაინელი ბავშვების ნახევარზე მეტს - 7,5 მილიონ ბავშვს ომის შედეგად საცხოვრებლის დატოვება მოუწია.  ყველა ბავშვს ვუსურვებთ მშვიდობიან გარემოში ცხოვრებას, განსაკუთრებით უკრაინელ ბავშვებს, რომლებმაც მშობლიური ქვეყანა იძულებით დატოვეს, ან ისევ სარდაფებში ემალებიან რუსეთის აგრესიას... ვუსურვებთ, საკუთარ ქვეყანაში, სახლებში, სკოლებში, ოჯახის წევრებისა და მეგობრების გარემოში მალე დაბრუნებას...

საქართველოში პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობა აქტივისტებისთვის, ადამიანის უფლებათა დამცველებისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლებისთვის ერთ–ერთ მთავარ გამოწვევად რჩება. სულ ახლახანს გამოქვეყნდა სსო მეტრის 2021 წლის ანგარიში (სსო–ების გარემოს შეფასების რეგიონული ინსტრუმენტი), რომლის თანახმად 7 ქულიანი სისტემით, საქართველოში, პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობა 3,9 ქულით შეფასდა. სწორედ ეს საკითხი გახდა ერთ–ერთი მიზეზი, რის გამოც საქართველო შეფასებულია, როგორც საშუალო რისკის ქვეყანა სამოქალაქო საზოგადოებისთვის.  პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის საკითხებზე საუბრობს პოლიტიკის ანალიტიკოსი ეთო გვრიტიშვილი.  სსო მეტრი – https://bit.ly/3z2332J

"უამრავი მიზეზი მქონდა იმისათვის, რომ ჩავრთულიყავი საზოგადოებრივ აქტივიზმში. ვხედავდი, რომ ჩემ გარშემო ძალიან ბევრი ადამიანის უფლებები ირღვეოდა, რომ საზოგადოებას არ აწუხებდა ქალებისა და ბავშვების უფლებების დარღვევა..." "...ამჟამად ყველაფერი გვერდზე გადავდე და უფრო მასშტაბურ პრობლემაზე გადავერთე, როგორიცაა გარე ძალების მიერ ეთნიკურ-რელიგიურ ნიადაგზე შუღლის გაღვივება..."  მოუსმინეთ სამირა ბაირამოვას პოდკასტს აქტივიზმისა და პრობლემური ეთნიკური საკითხების შესახებ.

ორგანიზაცია მირაბალდების მთავარი მიზანი ძალადობა გამოვლილი ქალების გაძლიერება და მათი საზოგადოებაში რესოციალიზაციაა. ორგანიზაცია სამი დომინიკელი აქტივისტი დის სახელობისაა, რომლებიც ჯერ კიდევ XX საუკუნეში იბრძოდნენ ძალადობის წინააღმდეგ. “წარმოუდგენლად რთულია იყო ქალი, განსაკუთრებით ისეთ გარემოში, სადაც ძალადობა ყოველდღიურობაა, სადაც შენი მოვალეობა მხოლოდ სახლში ჯდომაა, სადაც შენი ერთადერთი ღირებულება სილამაზეა, სადაც შეიძლება მოგკლან კიდეც, მხოლოდ იმიტომ, რომ ადამიანის თანდაყოლილი და ბუნებრივი უფლება - თავისუფლება გინდა. წლებია ვმუშაობთ რამდენიმე მნიშვნელოვან სოციალურ პროექტზე, მათ შორისაა: სოციალური საწარმო, ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა სახელმწიფო თავშესაფრებში ბიბლიოთეკების გახსნისა და ამავე თავშესაფრებში გარემოს გაუმჯობესების მიზნით კედლების მოხატვაზე. ჩვენი ორგანიზებით, ქართველი პოლიტიკოსი ქალის - მინადორა ორჯონიკიძე-ტოროშელიძის სახელობის ბიბლიოთეკა გაიხსნა თბილისში მდებარე ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა სახელმწიფო თავშესაფარში. აღნიშნული სივრცის მიზანია, თავშესაფარში მყოფ ადამიანებს ჰქონდეთ საშუალება დაისვენონ, წიგნები წაიკითხონ, აზრები გაცვალონ. უნდა აღვნიშნოთ, რომ პროექტისთვის საჭირო ფინანსები გერმანელი ემიგრანტების დახმარებით შეგროვდა. საქართველოში ამ ტიპის სულ 5 თავშესაფარია, ორგანიზაცია გეგმავს ყველა მათგანში ქართველი პოლიტიკოსი ქალების სახელობის ბიბლიოთეკები მოაწყოს. ჩვენი სოციალური პროექტებისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია საზოგადოების მონაწილეობა. ვფიქრობ, რომ თითოეულ ადამიანს აქვს რაღაც ისეთი, რისი სხვისთვის გადაცემაც ღირებულია. თქვენ შეგიძლიათ ვინმესთვის გახდეთ შთაგონების წყარო, ბიძგის, იმპულსის მიმცემი, მოტივატორი.“ ორგანიზაციის ერთ–ერთი ბოლო სოციალური კამპანია უკრაინას უკავშირდება. „მირაბალდების“ სურვილი იყო, რომ უკრაინელი ხალხისთვის გაგვეგზავნა არა მხოლოდ პრაქტიკული დანიშნულების ნივთები, არამედ შინაგანი სიმტკიცის გამოხატულებაც. ასე შეირჩა ჩვენს გზავნილად „მინადორები“. სწორედ ამ ფორმით მოხერხდა, რომ ახლა უკრაინელი ქალები ერთ-ერთი პირველი ქართველი პარლამენტარი ქალის მინადორა ორჯონიკიძე-ტოროშელიძის ილუსტრაციით გაფორმებულ წინდებს ატარებენ. ჩვენ გვჯერა, რომ პირველი ქართველი პარლამენტარი ქალები იმ პატარა გოგონების სუპერგმირებად იქცევიან, რომელთაც დიდი ოცნებები აქვთ; ამ ეტაპზე, უკრაინელ გოგონებთან ერთგვარი „ელჩის“ სახით კი მინადორა ორჯონიკიძე-ტოროშელიძის ფიგურა დავაკავშირეთ.“- აღნიშნა ორგანიზაციის თავმჯდომარე ნინო სალუქვაძემ. #გაიზიარეპასუხისმგებლობა რადგან #ესქვეყანაშენია

ნუ ატკენ გულს გაუაზრებელი ფრაზით ვინმეს, სჯობს მოუსმინო  #გაიზიარეპასუხისმგებლობა რადგან #ესქვეყანაშენია

მოქმედი კანონმდებლობით, ქალთა მიმართ ძალადობა გულისხმობს საზოგადოებრივ თუ პირად ცხოვრებაში ქალების მიმართ გენდერული ნიშნით ჩადენილი ძალადობისათვის დამახასიათებელ ყველა ქმედებას. საქართველოს კანონი – ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის აღკვეთის, ძალადობის მსხვერპლთა დაცვისა და დახმარების შესახებ დეტალურად განმარტავს ყოველივეს.  კერძოდ: 🔹 ფიზიკური ძალადობა - ცემა, წამება, ჯანმრთელობის დაზიანება, თავისუფლების უკანონო აღკვეთა ან სხვა ისეთი მოქმედება, რომელიც იწვევს ფიზიკურ ტკივილს ან ტანჯვას; ჯანმრთელობის მდგომარეობასთან დაკავშირებული მოთხოვნების დაუკმაყოფილებლობა, რაც იწვევს ოჯახის წევრის ჯანმრთელობის დაზიანებას ან სიკვდილს. 🔹 ფსიქოლოგიური ძალადობა - შეურაცხყოფა, შანტაჟი, დამცირება, მუქარა ან სხვა ისეთი მოქმედება, რომელიც იწვევს ადამიანის პატივის და ღირსების შელახვას. 🔹 სექსუალური ძალადობა - სექსუალური კავშირი ძალადობით, ძალადობის მუქარით ან მსხვერპლის უმწეობის გამოყენებით; სქესობრივი კავშირი ან სექსუალური ხასიათის სხვაგვარი მოქმედება ან გარყვნილი ქმედება არასრულწლოვნის მიმართ. 🔹 ეკონომიკური ძალადობა - ქმედება, რომელიც იწვევს საკვებით, საცხოვრებლით და ნორმალური განვითარების სხვა პირობებით უზრუნველყოფის, საკუთრების და შრომის უფლებების განხორციელების, აგრეთვე თანასაკუთრებაში არსებული ქონებით სარგებლობისა და კუთვნილი წილის განკარგვის უფლების შეზღუდვას; 🔹 იძულება - ადამინის ფიზიკური ან ფსიქოლოგიური იძულება, შასრულოს ან არ შეასრულოს მოქმედება, რომლის განხორციელება ან რომლისგან თავის შეკავება მისი უფლებაა, ანდა საკუთარ თავზე განიცადოს თავისი ნება–სურვილის საწინააღმდეგო ზემოქმედება; საქართველოში მოქმედი კანონმდებლობა ქალთა მიმართ ძალადობის გამოვლენის და აღკვეთის მიზნით ითვალისწინებს სისხლისამართლებრივ, სამოქალაქო სამართლებრივ და ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ მექანიზმებს. თუ თქვენ გახდით ძალადობის მსხვერპლი ან ფლობთ ინფორმაციას ძალადობის თაობაზე, გთხოვთ 24 საათის განმავლობაში დარეკოთ სახელმწიფო ფონდის ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა საკონსულტაციო ცხელი ხაზის ნომერზე: +995 32 116 006 ან 112  წყარო: საქართველოს კანონი – ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის აღკვეთის, ძალადობის მსხვერპლთა დაცვისა და დახმარების შესახებ

საქართველოში ჯერ კიდევ არსებობს უძრავი ქონების მემკვიდრეობით გადაცემის ფესვგადგმული ტრადიცია, რომელიც მამაკაცებს უპირატესობას, ხოლო უამრავ ქალს ღია ცის ქვეშ ტოვებს, მაშინ, როცა კონსტიტუცია და კანონმდებლობა თანასწორ უფლებებს აწესებს. არასამთავრობო ორგანიზაცია „საფარი“ მრავალი წელია ქალთა უფლებების დაცვის მიმართულებით მუშაობს. ძალზე ხშირად ქალები ფარული ეკონომიკური ძალადობის მსხვერპლნი ხდებიან. სხვა აქტუალური საკითხების ფონზე, ეს პროცესი ხშირად უყურადღებოდ რჩება, რაც მისი გადაჭრის გზების მოძიებას სერიოზულ ბარიერს უქმნის და აფერხებს ქალთა ეკონომიკური გაძლიერების პროცეს „საფარის“ კამპანიის – ,,მეც შვილი ვარ“ – იდეაც სწორედ „საფარის“ ბენეფიციარების ურიცხვი ისტორიის მოსმენის შემდეგ გაჩნდა, რადგან ძალადობის გამო გაქცეული ქალი, ხშირ შემთხვევაში, სრულიად უსახლკაროდ რჩება. ქალის, როგორც უძრავი ქონების მემკვიდრის, იგნორირება ჩვენში ფაქტობრივად მის გაწირვას ნიშნავს. ბევრი მშობელი ამას ვერ აცნობიერებს. კამპანია ძირითადად აგებულია რესპონდენტების მიერ მოყოლილ ისტორიებზე, რომელიც მემკვიდრეობით გადანაწილებულ ქონებას ეხება და სააშკარაოზე გამოაქვს ჩვენს კულტურაში გამჯდარი ბევრი უსამართლო ტრადიცია. შეკრებილი ისტორიებიდანაც ნათლად ჩანს, რომ მშობლები ხშირად შვილებს შორის მემკვიდრეობის განაწილების „ტრადიციულ” სქემას მიყვებია მეორე საკითხია, როდესაც თავად ქალებსაც ესირცხვილებათ მემკვიდრეობით კუთვნილი წილის მოთხოვნა, რადგან აქაც ტრადიციებს და ნათესავ-ახლობელთა ულმობელ შეფასებებს აწყდებიან: „ძმას სახლი გააყიდინა”, „უსინდისო, იმის ნაცვლად, რომ გათხოვდეს და თავისი ქონება შეიძინოს, ოჯახს ედავება” და ა. შ. ამიტომაცაა, რომ განურჩევლად იმისა, თუ რა ეკონომიკურ საჭიროებებს განიცდის ქალი, მას „ანამუსებენ”, რომ ქონება ძმას/ძმებს დაუთმოს და თავად დაქორწინდეს ან რამე სხვა მიზეზით გაათავისუფლოს მშობლებისეული საცხოვრის დროა, ამ თემაზე საზოგადოებაში ფართო დისკუსია გაიშალოს და ადამიანებმა, პირველ რიგში მშობლებმა, შემდეგ ქონებაწართმეული ქალების ძმებმა და თავად ქალებმაც კარგად გააცნობიერონ, რომ მემკვიდრეობის გადანაწილებას გენდერი არ აქვს”, - ამბობს შორენა გაბუნია არასამთავრობო ორგანიზაცია „საფარის” პროექტის კოორდინატორი.

„საკუთარი თავი არის ერთადერთი, ვისაც შეუძლია როგორც აგაფრინოს ზემოთ, ისე დაგანარცხოს დაბლა." მოუსმინე პარამოფარიკავე ირმა ხეცურიანის ისტორიას.

შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ადამიანებს ჯერ ისევ ბევრი ბარიერის გადალახვა უწევთ. არასამთავრობო ორგანიზაცია სტუდია ”ეიდისი" უკვე 22 წელია სოციალურად დაუცველი, მათ შორის შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ბავშვებისა და ახალგაზრდების ინტერესებსა და უფლებებს იცავს. ორგანიზაცია მძიმე და ღრმა გონებრივი განვითარების შეფერხების მქონე ბავშვთა ბინაზე მომსახურების ქვეპროგრამას ახორციელებს. მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ თავისი სპეციფიკით, პროგრამა გამორჩეულია სხვა სერვისებიდან და განკუთვნილია ყველაზე მოწყვლადი ბავშვებისთვის, რომელთა მდგომარეობაც განსაკუთრებულ ზრუნვას საჭიროებს. ორგანიზაცია გვიზიარებს მოსაზრებას თუ როგორ უნდა იყოს ინკლუზიური გარემო: შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ადამიანებს, ისევე როგორც ყველა ადამიანს, ქვეყნის კანონმდებლობა და საერთაშორისო აქტები უნდა აძლევდეს საკუთარი აზრის გამოხატვის, განათლების, დასაქმების, თვითრეალიზების და სოციალიზაციის საშუალებას. ყველა ადამიანს, მათ შორის შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირსაც პერიოდულად სჭირდება დახმარება. მაგრამ სანამ დაეხმარები აუცილებლად ჰკითხეთ, შესაძლოა მას მარტო ყოფნა, ან პრობლემის დამოუკიდებლად დაძლევა სურს. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვი, უამრავი სხვა ბავშვის მსგავსად განსხვავებული ხასიათითა და ნიშან–თვისებით გამოირჩევა. ნუ ჩათვლით გმირობად საზოგადოებრივ ცხოვრებაში მათი ჩართვის სურვილს – ეს მათი უფლებაა. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვები ქვეყნის მომავალია – ეს საზოგადოების თითოეულმა წევრმა უნდა გაითავისოს. ისინი ისევე უნდა ემსახურონ ქვეყნის განვითარებასა და ეკონომიკურ მდგრადობას, როგორც ყველა მათი თანატოლ #გაიზიარეპასუხისმგებლობა რადგან #ესქვეყანაშენია