მოუსმინე განათლების ნეირომეცნიერს მოზარდების ფსიქიკური ჯანმრთელობის შესახებ. ეს ქვეყანა შენია ・This country is yours · პოდკასტი - ხათუნა გოგუაძე

კლინიკა "მენტალ ჰაბის" დამფუძნებელი, ფსიქიატრი და ფსიქოთერაპევტი აკაკი ბურკაძე საჯარო პოლიტიკაში ფსიქიკური ჯანმრთელობის მნიშვნელობის გათვალისწინებაზე, ევროპულ გამოცდილებასა და საქართველოში ფსიქიკურ ჯანმრთელობასთან დაკავშირებულ გამოწვევებზე საუბრობს. ეს ქვეყანა შენია ・This country is yours · აკაკი ბურქაძე - ჯანმრთელობის დაზღვევა

დემოკრატიულმა რესპუბლიკამ, დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდეგ, „მემკვიდრეობით“ მიიღო, პრაქტიკულად დაშლილი და შეუმდგარი ინსტიტუტები, რომელთა ქმედუნარიანობა ძალიან დაბალი იყო. კოალიციური მთავრობა სწრაფად შეუდგა მუშაობას, იმპერიის დროს შექმნილი ინსტიტუტები სწრაფაფ დაშალა და რამდენიმე კვირაში ჩამოაყალიბა მცირე ზომის სამინისტროები. 1919 წლის განმავლობაში სამინისტროები ერთმანეთს შეუერთა და მათი რაოდენობაც შეამცირა, თუმცა ამან მართვის ხარისხი გააუარესა და 1920 წლისათვის კვლავ აღადგინა სამინისტროების პირველადი სტრუქტურა. სამთავრობო ინსტიტუტებში თანამშრომელთა შერჩევის მთავარი კრიტერიუმს – კვალიფიკაცია წარმოადგენდა და პარტიული კადრებიდან მხოლოდ მინისტრები ინიშნებოდა. შესაბამისად, ხშირად დეპარტამენტის უფროსად, დიპლომატად თუ სხვა მნიშვნელოვან თანამდებობაზე უპარტიო, ან არამმართველი პარტიის წევრები ინიშნებოდნენ. ადგილობრივი თვითმმართველობა საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის წარმომადგენლებმა თვითმმართველობის გამართულ და ძლიერ სისტემაზე გააკეთეს აქცენტი. იმ დროის გავლენიანი პოლიტიკოსების შეფასებით თვითმმართველობა უნდა ქცეულიყო „სახელმწიფო სახელმწიფოში“ – ამაში გულისხმობდნენ იმ გარემოებას, რომ გარდა ცენტრალური ხელისუფლების ხელშეუვალი პრეროგატივისა (უსაფრთხოება, საგარეო პოლიტიკა, ვაჭრობა და ა.შ.), ადგილებზე უნდა გადაწყვეტილიყო ბევრი საკითხი. იმდენად მნიშვნელოვნად ითვლებოდა თვითმმართველობის რეფორმა, რომ საკანონმდებლო ორგანოს საყოველთაო არჩევნებს, წინ უსწრებდა თვითმმართველობის არჩევნები. რეფორმის შედეგად, 1918–1920 წლებში საქართველოს 20 მაზრასა და 26 ქალაქში მოეწყო თვითმმართველობები. მათ კომპეტენციას წარმოადგენდა ადგილობრივი გადასახადების შემოღება და აკრეფა, ეკონომიკური საქმიანრობის წარმართვა, ადგილობრივი მნიშვნელობის მიწების განკარგვა, გზების მოვლა–პატრონობა, სკოლების (განსაკუთრებით დაწყებითის) დაარსება, საავადმოყოფებისა და ამბულატორიების მოწყობა, ადგილობრივ მომრიგებელ მოსამართლეთა არჩევა, ადგილობრივი საპოლიციო ორგანოების ჩამოყალიბება და არჩევა. განათლების რეფორმა ქვეყნის მშენებლობისა და განვითარებისთვის ერთ–ერთ მთავარ საყრდენად განათლების სისტემას მიიჩნევდნენ პირველი რესპუბლიკის მესვეურები. 1918 წელს, ამ მიმართულებით, მთავარი პრობლემა სკოლების, მასწავლებლების და ქართულენოვანი სასწავლო წიგნების ნაკლებობა იყო. შეიქმნა მასწავლებელთა მოსამზადებელი კურსები და გაძლიერდა პედაგოგიური ინსტიტუტი. 1918 წლიდან 1921 წლის დასაწყისამდე სკოლათა რაოდენობა დაახლოებით 125% გაიზარდა, ხოლო მოსწავლეთა რაოდენობა 110%. სახელმწიფომ აიღო ვალდებულება ღარიბი მოსწავლეები უზრუნველყო წიგნებითა და ტანსაცმლით. პირველი რესპუბლიკის ხელისუფლება გეგმავდა, რომ 1924 წლისათვის საქართველოს ყველა მოქალაქეს სცოდნობა წერა–კითხვა. მძიმე ფინანსური პრობლემების მიუხედავად, გამოინახა რესურსები, რათა 100–ზე მეტ ნიჭიერ მეცნიერს და ხელოვანს ევროპისა და ამერიკის წამყვან უნივერსიტეტბში გაეგრძელებინა სწავლება. პირველი რესპუბლიკის მმართველობის დროს შეიქმნა პროფესიული კურსები და სასწავლებლები, სასოფლო ბიბლიოთეკების ქსელი, გაძლიერდა არაფორმალური განათლების კერები სახალხო უნივერსიტეტების სახით. აგრარული რეფორმა  აგრარული რეფორმის ფარგლებში, პირველ რიგში ახომვა–აღრიცხვა და მაზრების მიხედვით საკადასტრო სტატისტიკა შედგა. მეორე ეტაპზე, რეფორმის დებულებაში გათვალისწინებულ თითოეულ ოჯახზე კონკრეტული სასოფლო-სამეურნეო მიწის ზედა მარჟაზე მეტი (რეგიონების მიხედვით 5-დან 11 ჰექტრამდე მერყეობდა) ქონება კერძო და იურიდიულ პირებს ჩამოერთვა და მიწის ერთიან ფონდში ჩაირიცხა. 1919 წლის მეორე ნახევრიდან დაიწყო ჩამორთმეული მიწებისაგან შემდგარი საერთო მიწის ფონდის განაწილება გლეხებზე, რომლებიც მოსახლეობის 80%-ს შეადგენდნენ. აღსანიშნავია, რომ 1918 წლისათვის მათი მხოლოდ 20% ფლობდა მეურნეობისათვის საკმარის მიწის ნაკვეთებს. აქამდე სრულიად უქონელი გლეხმა სიმბოლურ ფასად მიიღო მიწის ნაკვეთი, რომელიც სრულებით საკმარისი იყო მისი ოჯახის უზრუნველყოფისათვის. სასამართლო რეფორმა  დემოკრატიული რესპუბლიკის ხელმძღვანელობამ 1918 წლიდან დაიწყო სასამართლო სისტემის რეფორმაზე მუშაობა. მისი პირველი ტალღა ითვალისწინებდა სასამართლოს დემოკრატიზაციას. შემოიღეს მომრიგებელ მოსამართლეთა განახლებული დემოკრატიული ინსტიტუტი, მათ ღია კონკურსით, თვითმმართველობები ირჩევდნენ და მათი ფუნქცია კერძო დავების მოგვარება იყო. რეფორმის მეორე ეტაპზე შემოიღეს ნაფიც მსაჯულთა ინსტიტუტი და შესაბამისად, სასამართლო სისტემაში რიგითი მოქალაქეების უშუალოდ ჩაერთვნენ. სასამართლო რეფორმის ბოლო, მესამე ტალღა, მთლიანი სისტემის რეფორმირებას გულისხმობდა. 1919 წელს დამფუძნებელმა კრებამ დაამტკიცა კანონი, რომელიც მართლმსაჯულების უზენაესი ორგანოს სენატის შექმნას ითვალისწინებდა. სენატი იყო სასამართლო სისტემის უმაღლესი რგოლი, რომელიც შედგებოდა დამფუძნებელი კრების მიერ გამჭვირვალე და ღია კონკურსით შერჩეული და დამტკიცებული წევრებისაგან. 1919 წლის ოქტომბერში სენატი სრულად დაკომპლექტდა. სენატის წევრებს დამფუძნებელი კრება ამტკიცებდა. საინტერესოა, რომ მაშინ, როცა დამფუძნებელი კრების მანდატების 80%-ზე მეტი სოციალ-დემოკრატიულ პარტიას ეკუთვნოდა, მმართველ ძალას არც კი უცდია პოლიტიკურად მათდამი ლოიალური კანიდატები აერჩია. პირიქითაც კი მოხდა, არჩეულ წევრთაგან რამდენიმე, ოპოზიციური პარტიების წევრები იყვნენ. სენატი თავისი 16 თვიანი არსებობის პირობებში არასდროს გამხდარა პოლიტიკური სპეკულაციის საგანი. პირიქით, სენატორთა მაღალკვალიფიციურობიდან და კეთილსინდისიერებიდან გამომდინარე ეს ინსტიტუტი საზოგადოების ნდობას სრულად იმსახურებდა. ხაზგასასმელია ის გარემოება, რომ ყველა რეფორმა, რომელიც პირველი რესპუბლიკის მმართველობის დროს დაიგეგმა და განხორციელდა, მუდმივი საომარი მოქმედებების პირობებში მიმდინარეობდა, ყველა რეფორმა პრაქტიკულად 33 თვის განმავლობაში გატარდა. რეფორმების არცთუ უმნიშვნელო წარმატების მთავარი მიზეზი პოლიტიკური და საზოგადოებრივი სპექტრის ერთიანობა, პროცესში საზოგადოების აქტიური მონაწილეობა და რუსული იმპერიის დანატოვარი მახინჯი სისტემის კარგად გააზრებული გარდაქმნის საჭიროება იყო.  მასალა ეფუძნება საბჭოთა წარსულის კვლევის ლაბორატორიის პუბლიკაციას, სრულად... 

„მე დამივლია ევროპა, და ბევრ ჩინებულ ქვეყნებში, ბევრ აღმტაც საზოგადოებაში გამიტარებია თვეები და წლები, მაგრამ ყოველგან და ყოველთვის, სადაც კი ვყოფილვარ, ერთი საგანი მქონია: შენთვის დამზადება, შენთვის სამსახური, შენი სარგებლობა“. ნიკო ნიკოლაძე – ადამიანი, რომელმაც დროს გაუსწრო. დაიბადა ბატონყმობისას, მოღვაწეობდა საქართველოს რუსეთის გუბერნიის მარწუხებქვეშ, მოესწრო და აქტიურად მონაწილეობდა პირველი რესპუბლიკის შექმნაში, ბოლოს კი, საბჭოთა იმპერიაში აღმოჩნდა. დაუღალავად მუშაობდა საქართველოს განვითარებისათვის, მისი ინიციატივებისა და საქმეების ჩამოთვლას ტომები სჭირდება – ნავსადგური, რკინიგზა, წყალსაცავი, ფუნიკულიორი, თბილისის ზღვის პროექტი და ა.შ. პატივს სცემდა ცხოვრების ევროპულ სტილს და ევროპაში მიღებულ ცოდნას, ევროპულ გამოცდილებას საქართველოს კეთილდღეობას ახმარდა. „ჩვენ სრულიადაც დავრწმუნდით, რომ ევროპული წესი და ცხოვრება, ევროპული მეცნიერება ჩვენ სამაგალითოთ უნდა მიგვაჩნდეს... ჩვენთვის მეტის მეტათ შესახარბებელია სხვა ქვეყნებში გავრცელებული განათლება და კეთილდღეობა, რაკი ჩვენ ვიცით, რომ ეს განათლება და კეთილდღეობა იმათ თავიანთ აკვანში როდი უპოვიათ, ჩვენ უნდა დავაკვირდეთ და გამოვიკვლიოთ, თუ რა ნაირათ და რა გზით მიაღწიეს განათლებულმა ხალხებმა თავიანთ კეთილდღეობამდი, რა და რა წესი და განწყობილება მოუგონიათ იმათ ამ კეთილდღეობის დასაფუძნებლად და გასაძლიერებლათ".  #გაიზიარეპასუხისმგებლობა, რადგან #ესქვეყანაშენია

“ჩვენ ვქმნით პლატფორმას, სადაც ადამიანები საუბრობენ თემებზე, რომელიც მომავალი თაობისთვის ინსპირაციის წყაროდ იქცევა”,- მოუსმინე WETALK-ის დამფუძნებელს. ეს ქვეყანა შენია ・This country is yours · პოდკასტი - weTalk ელენე კაპანაძე

საქართველომ ევროკავშირის კანდიდატის სტატუსის მისაღებად, 12 პრიორიტეტული საკითხი უნდა შეასრულოს იმ ინსტიტუტების სტაბილურობისთვის, რომლებიც უზრუნველყოფენ დემოკრატიას, კანონის უზენაესობას, ადამიანის უფლებების დაცვასა და უმცირესობათა პატივისცემას და ა.შ. ღია საზოგადოების ფონდის ხელმძღვანელობით, 8 საზოგადოებრივმა ორგანიზაციამ მოამზადა შეფასების დოკუმენტი – „სტასტუსმეტრი“, რომელიც ამ მიმართულებით მიღწეულ პროგრესს, არსებულ მდგომარეობასა და სამომავლოდ განსაზღვრულ ნაბიჯებს ასახავს (მონაცემები ეყრდნობა „სტატუსმეტრის“ შუალედურ ანგარიშსს, 2023 წელი, 22 ივნისი). შესრულდა – 1  მეტწილად შესრულდა – 2  ნაწილობრივ შესრულდა – 5  შესასრულებელი – 4 01 პრიორიტეტი – დეპოლარიზაცია მოთხოვნა: „19 აპრილის შეთანხმების მიხედვით, გადაიჭრას პოლიტიკური პოლარიზაციის საკითხი პოლიტიკურ პარტიებს შორის თანამშრომლობის გზით“. მდგომარეობა: შესასრულებელი 02 პრიორიტეტი – საარჩევნო და ინსტიტუციური რეფორმები  მოთხოვნა: „უზრუნველყოს ყველა სახელმწიფო ინსტიტუტის სრულყოფილი მუშაობა, გააძლიეროს მათი დამოუკიდებლობა და ეფექტიანი ანგარიშვალდებულება, ასევე მათი დემოკრატიული ზედამხედველობის ფუნქციები. კიდევ უფრო გააუმჯობესოს საარჩევნო საკანონმდებლო ჩარჩო, აღმოფხვრას ყველა ხარვეზი, რომელიც ამ პროცესების დროს ეუთო\ოდირმა და ევროპის საბჭომ\ვენეციის კომისიამ გამოავლინა“.  მდგომარეობა: ნაწილობრივ შესრულდა 03 პრიორიტეტი – დამოუკიდებელი სასამართლო მოთხოვნა: „მიიღოს და განახორციელოს მართლმსაჯულების რეფორმის გამჭვირვალე და ეფექტიანი სტრატეგია და სამოქმედო გეგმა 2021 წლის შემდგომი პერიოდისათვის, რომელიც დაეფუძნება ფართო, ინკლუზიურ და პარტიათა შორის წარმართულ საკონსულტაციო პროცესს; უზრუნველყოს, რომ მართლმსაჯულების მთელი ჯაჭვი იყოს სრულებით, ჭეშმარიტად დამოუკიდებელი, ანგარიშვალდებული და მიუკერძოებელი, ასევე დაიცვას შტოებს შორის ძალაუფლების განაწილება; სახელდობრ, უზრუნველყოს ყველა სასამართლო და საგამოძიებო ინსტიტუტის ჯეროვანი ფუნქციონირება და კეთილსინდისიერება, განსაკუთრებით უზენაესი სასამართლოსი, და გადაჭრას ყველა პრობლემა, რომელიც გამოვლინდა მოსამართლეთა ნომინირების ყველა დონეზე, ასევე გენერალური პროკურორის შემთხვევაში; გაატაროს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს ჯეროვანი რეფორმა და დანიშნოს უმაღლესი საბჭოს დანარჩენი წევრები. ყველა ეს ზომა უნდა გატარდეს ევროპული სტანდარტებისა და ვენეციის კომისიის რეკომენდაციების სრული დაცვით”. მდგომარეობა: ნაწილობრივ შესრულდა 04 პრიორიტეტი – ანტიკორუფციული ზომები მოთხოვნა: „გააძლიეროს ანტიკორუფციული სააგენტოს დამოუკიდებლობა, რომელიც თავს მოუყრის ყველა საკვანძო ანტიკორუფციულ ფუნქციას; განსაკუთრებით კი, საგულდაგულოდ გადაჭრას მაღალი დონის კორუფციის შემთხვევები; აღჭურვოს ახალდაარსებული სპეციალური საგამოძიებო სამსახური და პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სააგენტო იმ რესურსებით, რომლებიც მათ მანდატს შეესაბამება და უზრუნველყოს მათი ინსტიტუციური დამოუკიდებლობა”. მდგომარეობა: ნაწილობრივ შესრულდა 05 პრიორიტეტი – დეოლიგარქიზაცია მოთხოვნა: „დეოლიგარქიზაციის პირობისადმი ერთგულება, რაც უნდა მიღწეული იქნას ეკონომიკურ, პოლიტიკურ და საზოგადოებრივ ცხოვრებაში კერძო ინტერესების გადაჭარბებული გავლენის აღმოფხვრის საშუალებით”. მდგომარეობა: შესასრულებელი 06 პრიორიტეტი – ორგანიზაციული დანაშაულის წინააღმდეგ ბრძოლა მოთხოვნა: „ორგანიზებული დანაშაულის წინააღმდეგ ბრძოლის გაძლიერება, რაც უნდა დაეფუძნოს საფრთხის დეტალურ შეფასებებს, კერძოდ, საგულდაგულო გამოძიებების, სისხლისსამართლებრივი დევნისა და მსჯავრდების სანდო გამოცდილების უზრუნველყოფის გზით; სამართალდამცველი უწყებების ანგარიშვალდებულება და ზედამხედველობა უნდა იყოს გარანტირებული”. მდგომარეობა: მეტწილად შესრულდა 07 პრიორიტეტი – მედია მოთხოვნა: „უფრო ძლიერი ძალისხმევა უნდა იყოს მიმართული თავისუფალი, პროფესიული, პლურალისტური და დამოუკიდებელი მედია გარემოს უზრუნველსაყოფად, განსაკუთრებით იმისათვის, რომ მედიის მფლობელთა წინააღმდეგ მიმართული სისხლის სამართლებრივი პროცედურები აკმაყოფილებდეს უმაღლეს იურიდიულ სტანდარტებს, და ჩატარდეს მიუკერძოებელი, ეფექტიანი და დროული გამოძიებები ჟურნალისტებისა და მედიის სხვა მუშაკთა უსაფრთხოების წინააღმდეგ მიმართული მუქარების შემთხვევებზე”. მდგომარეობა: შესასრულებელი 08 პრიორიტეტი – მოწყვლადი ჯგუფები მოთხოვნა: „სასწრაფოდ გაძლიერდეს მოწყვლადი ჯგუფების ადამიანის უფლებათა დაცვა, მათ შორის, მოძალადეების და ამ ძალადობის დამკვეთების მართლმსაჯულებისადმი უფრო შედეგიანად წარდგომის გზით.” მდგომარეობა: ნაწილობრივ შესრულდა 09 პრიორიტეტი – გენდერული თანასწორობა და ქალთა მიმართ ძალადობა მოთხოვნა: „გაძლიერდეს ძალისხმევა გენდერული თანასწორობის ზრდისთვის და ქალთა წინააღმდეგ მიმართული ძალადობის წინააღმდეგ”. მდგომარეობა: მეტწილად შესრულდა 10 პრიორიტეტი – სამოქალაქო საზოგადოების ჩართულობა მოთხოვნა: „უზრუნველყოფილ იქნას სამოქალაქო საზოგადოების ჩართულობა გადაწყვეტილების მიღების პროცესში ყველა დონეზე.” მდგომარეობა: შესასრულებელი 11 პრიორიტეტი – ECHR-ის გადაწყვეტილებების პროაქტიული გათვალისწინება მოთხოვნა: „მიღებული იქნას კანონი, რომლის თანახმადაც ქართული სასამართლოები პროაქტიულად გაითვალისწინებენ ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს განაჩენებს თავიანთ გადაწყვეტილებებში.” მდგომარეობა: შესრულდა  12 პრიორიტეტი – დამოუკიდებელი სახალხო დამცველი მოთხოვნა: უზრუნველყოფილი იქნას, რომ სახალხო დამცველის ნომინირების პროცესში უპირატესობა მიენიჭება დამოუკიდებელ პირს და რომ პროცესი წარიმართება გამჭვირვალედ; დაცული უნდა იყოს აპარატის ეფექტიანი ინსტიტუციური დამოუკიდებლობა.” მდგომარეობა: ნაწილობრივ შესრულდა წყარო: ღია საზოგადოების ფონდი  სტატუსმეტრი, 2023 წლის 22 ივნისი სტატუსმეტრი, 2023 წლის 30 აპრილი

რა არის სამუშაო დრო? საქართველოს შრომის კოდექსის შესაბამისად, სამუშაო დროდ ითვლება დროის ის მონაკვეთი, როდესაც დასაქმებული ასრულებს თავის მოვალეობას, ახორციელებს დამსაქმებლის მიერ განსაზღვრულ თავის საქმიანობას. რა არის ნორმირებული სამუშაო დრო? შრომით ურთიერთობაში სამუშაო დრო მნიშვნელოვანია, რადგან იგი უკავშირდება შრომით ანაზღაურებას და რაც მთავარია, პირდაპირ უკავშირდება ადამიანის ჯანმრთელობას. ხანგრძლივმა სამუშაომ, შესაძლოა გავლენა იქონიოს პირის ჯანმრთელობაზე და მის შრომით უნარებზე, კარიერულ და პროფესიულ წინსვლაზე, პირადი ცხოვრების სხვადასხვა ასპექტზე.  ამიტომ დასაქმებულის დაცვის მიზნით, კანონმდებლობით არის განსაზღვრული სამუშაო დროის ხანგრძლივობა. სამუშაო დროში არ ითვლება შესვენების დრო და დასვენების დრო. რამდენია ნორმირებული სამუშაო დრო?  შრომის კოდექსის 24–ე მუხლის მიხედვით, ნორმირებული სამუშაო დროის ხანგრძლივობა, სრულწლოვანი პირისთვის, არ უნდა აღემატებოდეს კვირაში 40 საათს. არავის აქვს უფლება დასაქმებული არანორმირებული სამუშაო დროით ამუშავოს, გარდა კანონმდებლობით დადგენილი გამონაკლისი შემთხვევებისა. კანონმდებლობა განსხვავებულ წესს ადგენს სპეციფიკური რეჟიმის მქონე საწარმოებისთვის, სადაც ნორმირებული სამუშაო დროის ხანგრძლივობა არ უნდა აღემატებოდეს კვირაში 48 საათს. სპეციფიკური სამუშაო რეჟიმის დარგებს განსაზღვრავს საქართველოს მთავრობა დადგენილებით... 16 წლიდან 18 წლამდე არასრულწლოვანის სამუშაო დროის ხანგრძლივობა არ უნდა აღემატებოდეს კვირაში 36 საათს და სამუშაო დღის განმავლობაში 6 საათს. 14 წლიდან 16 წლამდე არასრულწლოვანის სამუშაო დროის ხანგრძლივობა არ უნდა აღემატებოდეს კვირაში 24 საათს და სამუშაო დღის განმავლობაში 4 საათს. როგორ უნდა მოვიქცეთ თუ სამუშაო დრო აღემატება ნორმირებულ სამუშაო დროს? ნორმირებული სამუშაო დროზე მეტი დროით სამუშაოს შესრულება არის ნებაყოფლობითი. გარდა კანონით გათვალისწინებული გამონაკლისებისა დასაქმებულს უფლება აქვს არ იმუშაოს ნორმირებულ სამუშაოზე დროზე მეტი. ნორმირებულ სამუშაო დროის მიღმა შესრულებული სამუშაო ითვლება ზეგანაკვეთურ სამუშაოდ. შესაბამისად, ასეთ სამუშაოზე უნდა გავრცელდეს საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესები და პირობები. რა არის ზეგანაკვეთური სამუშაო?  ზეგანაკვეთურია სამუშაო, რომელსაც დასაქმებული ნორმირებული სამუშაო დროის მიღმა ასრულებს. მაგალითად, თუ თქვენ მუშაობთ კვირაში 40 საათს და დამსაქმებელთან შეთანხმებით იმუშავეთ ერთი კვირის განმავლობაში 44 საათი, 4 საათი არის ზეგანაკვეთური და იგი უნდა ანაზღაურდეს. ზეგანაკვეთურია ასევე უქმე დღეებში შრომა. მაგალითად, თუ დამსაქმებელი გთხოვთ სამუშაოს შესრულებას საქართველოს შრომის კოდექსის 30-ე მუხლით დადგენილ რომელიმე უქმე დღეს – ეს ზეგანაკვეთური სამუშაოა და იგი უნდა ანაზღაურდეს კანონის შესაბამისად. როდის უნდა შეატყობინონ დასაქმებულს ზეგანაკვეთური შრომის საჭიროებაზე?  იმ შემთხვევაში, თუ ასეთი შესაძლებლობა არსებობს, დამსაქმებელი ვალდებულია წინასწარ 1 კვირით ადრე შეგატყობინოთ ზეგანაკვეთური სამუშაოს შესახებ. ზეგანაკვეთური შრომა არის ნებაყოფლობითი გარდა საქართველოს შრომის კოდექსით დადგენილი გამონაკლისი ორი შემთხვევისა. დასაქმებული ვალდებულია შეასრულოს ზეგანაკვეთური სამუშაო (საქართველოს შრომის კოდექსის 27–ე მუხლი):  ა) სტიქიური უბედურების თავიდან ასაცილებლად ან/და მისი შედეგების ლიკვიდაციისთვის − ზეგანაკვეთური ანაზღაურების გარეშე;  ბ) საწარმოო ავარიის თავიდან ასაცილებლად ან/და მისი შედეგების ლიკვიდაციისთვის − ზეგანაკვეთური ანაზღაურებით. როგორ უნდა ანაზღაურდეს ზეგანაკვეთური შრომა?  შრომის კოდექსი ზუსტად არ განსაზღვრავს, რა ტარიფით უნდა ანაზღაურდეს დამსაქმებლის მიერ ზეგანაკვეთური შრომა. ზეგანაკვეთური ანაზღაურების ოდენობაზე მხარეები წინასწარ უნდა შეთანხმდნენ კონკრეტული ტარიფის შრომით ხელშეკრულებაში განსაზღვრით. თუმცა გახსოვდეთ, რომ ზეგანაკვეთური შრომა აუცილებლად უნდა ანაზღაურდეს ჩვეულებრივი საათობრივი განაკვეთის გაზრდილი ოდენობით. თუ რამდენით გაიზრდება ოდენობა ამას თავად მხარეები განსაზღვრავენ. თუმცა, იმ შემთხვევაში თუ მხარეები ამ საკითხზე არ შეთანხმდებიან ზეგანაკვეთური ანაზღაურების ოდენობას, დავის შემთხვევაში, განსაზღვრავს სასამართლო. პუბლიკაცია ეყრდნობა ღირსეული "შრომის პლატფორმის" მასალებს. იხ. ეს და სხვა პუბლიკაციები, რომელიც შრომით ურთიერთობებს ეხება 

„29 წლის ვარ და აქამდე არსად ვმუშაობდი. ჩემი სტაჟირება ჯერ არ დასრულებულა, თუმცა იმდენი ცოდნა და გამოცდილება მივიღე, რომ დიდი ალბათობით იგივე პოზიციაზე გავაგრძელებ მუშაობას. ქრომბუქიც გადმომცეს. ეს ჩემთვის ძალიან დიდი მხარდაჭერაა, რადგან სახლში არ მაქვს კომპიუტერი. ყოველთვის სამსახურის კომპიუტერზე ვიყავი დამოკიდებული. ეროვნულ გამოცდებს ვაბარებ და ძალიან დამეხმარება როგორც სწავლაში, ისე სამსახურში“, ამბობს „ცოდნისა და უნარების განვითარების ქსელებისა და პლატფორმების გაძლიერების“ პროექტის ერთ–ერთი მონაწილე ლეილა ვანაძე.  პროექტს, ევროკავშირის მხარდაჭერით, ორგანიზაციები – საქართველოს გაეროს ასოციაცია და ღია საზოგადოების ფონდი ახორციელებენ საქართველოს ოთხ რეგიონში: აჭარაში, გურიაში, შიდა ქართლსა და ქვემო ქართლში.  პროექტის ფარგლებში, მარტო აჭარის მასშტაბით, შრომის ბაზრის მოთხოვნების შესაბამისად 800–ზე მეტმა, 15–დან 29 წლამდე ახალგაზრდამ გაიარა მომზადება და შეიძინა დასაქმიებისათვის საჭირო უნარები. მათგან 220 ახალგაზრდა პროფესიული და კარიერული კონსულტაცია მიიღო. დასაქმების პროგრამაში მონაწილეობის შესაძლებლობა 17 ახალგაზრდას მიეცა.  აჭარის რეგიონში პროექტის პარტნიორია თავისუფალ ჟურნალისტთა სახლი, რომელიც აჭარაში ერთ–ერთი პირველი არასამთავრობო ორგანიზაციაა. იგი 2001 წელს გაზეთ „ბათუმელების“ ჟურნალისტებმა დააფუძნეს.  დაარსებიდან დღემდე ორგანიზაციას არაერთი საინტერესო, მრავალფეროვანი ინიციატივა და პროექტი (60–მდე) განუხორციელებია. ცდილობს, რომ ცენტრიდან მოშორებით, აჭარის მაღალმთიან სოფლებში მცხოვრები მოსახლეობისთვის, განსაკუთრებით კი ახალგაზრდებისთვის, ხელმისაწვდომი იყოს არაფორმალური განათლება. ცდილობს დემოკრატიული ღირებულებებისა და პრინციპების, ადამიანის უფლებების მნიშვნელოვანი ფასეულობების შესახებ ცნობიერების ამაღლებას შეუწყოს ხელი. მაგალითად, ამერიკული ფონდის – ეროვნული წვლილი დემოკრატიისთვის (NED) – მხარდაჭერით, 2011 წლიდან დღემდე მიმდინარე პროექტებში, 8 ათასამდე ბენეფიციარი იყო ჩართული, ხუთი მუნიციპალიტეტის 200–მდე საჯარო სკოლაში ჩატარდა საგანმანათლებლო ღონისძიებები. #გაიზიარეპასუხისმგებლობა, რადგან #ესქვეყანაშენია

დასავლეთი აფინანსებს ყველაფერ იმას, რაც ჩვენთვის ქართველობასთან ასოცირდება - კულტურას, ენას, რელიგიას - სწორედ ამ ინფორმაციის უქონლობის გამო ვისმენთ ხოლმე, რომ “ქართველობას გვართმევენ”. მოუსმინეთ მაიკო მესტუმრეს პოდკასტს. ეს ქვეყანა შენია ・This country is yours · პოდკასტი - მაიკო მესტუმრე

დღეს, 6 სხვადასხვა დასახლებაში მცხოვრებ პატარა მოხალისეებზე მოგიყვებით, რომლებიც უანგაროდ ცდილობენ საკუთარ სოფელსა თუ ქალაქში პატარ–პატარა ცვლილებებს, რასაც ბევრი ადამიანისთვის მცირე, თუმცა ხელშესახები სარგებელი მოაქვს. არასამთავრობო ორგანიზაცია „მცხეთა–მთიანეთის რეგიონული ჰაბი“, ზედიზედ მესამედ მართავს მოხალისეობის კვირეულს მცხეთა–მთიანეთის რეგიონის ცენტრიდან მოშორებით მდებარე სოფლებში. მისი მიზანია სოფლის განვითარებაში მოხალისეობის კულტურის დამკვიდრებით, ადგილობრივი თემის პრობლემის მოსაგვარებლად, ახალგაზრდების ჩართვა. მაშ ასე, პატარ–პატარა ამბები პატარა მოხალისეებისგან...  სოფელ ქსოვრისში მშობლები, მოსწავლეები, მასწავლებლები და ეროვნული ბიბლიოთეკაც ერთობლივად ჩაებნენ სკოლის ბიბლიოთეკის გადასარჩენად და ახალი წიგნების შესავსებად. მოსწავლეებმა სკოლის ბიბლიოთეკაში არსებული დაზიანებული წიგნები განაახლეს, მშობლებმა ბიბლიოთეკისთვის ახალი თაროები დაამზადეს. ერთობლივად მოაწყვეს წიგნების შეგროვების აქცია სოფელში. ეროვნულმა ბიბლიოთეკამ კი სკოლას ახალი წიგნები გადასცა.  სოფელ ახალსოფელში კი, საინიციატივო ჯგუფმა, სოფლის მაცხოვრებლებთან ერთად, მოხალისეობრივად, სოფლის საერთო სივრცე გაალამაზა. ძველ საბურავებს ახალი დანიშნულება მოუძებნეს – შეღებეს და მცენარეები ჩარგეს, სოფლის პატარებისთვის კი, საქანელა ჩამოკიდეს. რაც ადგილობრივი ბავშვებისთვის დიდიხნის ოცნება იყო. „გავახარეთ ბავშვები და მათთან ერთად შევძელით ჩვენი სკვერის გალამაზება... ჩვენ ყველა ერთად, ჩვენს საერთო სივრცეს უკეთესობისაკენ ვცვლით“, ამბობენ მოხალისეები.  მცხეთა–მთიანეთის ჰაბის ინიციატივით, მოხალისეთა კვირეული კიდევ ოთხ სოფელში გაიმართა.  სოფელ ლამოვანის საჯარო სკოლის მოსწავლეებმა კომპოსტერისთვის სივრცე მოაწყვეს და აქტიურად დაიწყეს მისი მომზადება. თანაც სოფლის მოსახლეობას პრაქტიკული ინფორმაცია გაუზიარეს თუ როგორ შეიძლება კომპოსტირების საშუალებით, ორგანული ნარჩენებით სარგებელის მიღება და მისი საშუალებით ნიადაგის გაუმჯობესება.  ყაზბეგში მცხოვრებმა მოხალისეებმა – სოფელ სიონის სკვერი გაამწვანეს. გარემოს დაცვითი პოსტერები გაავრცელეს და საინფორმაციო კამპანია გამართეს.  მუხრანის სამოქალაქო განათლების კლუბის წევრებმა კი, საკუთარი ხელით მოამზადეს საჩუქრები და დღის ცენტრის „მომავლის რწმენის“ ბენეფიციარ ბავშვებს გადასცეს.  ანიმაციური გმირების ფორმებში გამოწყობილმა, წეროვანის დევნილთა დასახლებაში მცხოვრებმა მოხალისეებმა, საბავშვო ბაღის მოსწავლეებს გარემოს დაცვის თემაზე სახალისო ამბები უამბეს და ქოთნის მცენარეებით ერთობლივად მორთეს საბავშვო ბაღის ეზო.  მოხალისეობის კვირეული, სამოქალაქო საზოგადოების ინიციატივის პროექტის ფარგლებში გაიმართა, რომლის მხარდამჭერია ევროკავშირი და კონრად ადენუერის ფონდი.  არასამთავრობო ორგანიზაცია „მცხეთა-მთიანეთის რეგიონული ჰაბი“ წეროვანის დევნილთა დასახლებაში მდებარეობს. იგი 2002 წელს შეიქმნა ახალგორში (ახალგორის ახალგაზრდული ასოციაციის სახელწოდებით), 2008 წელს რუსული ოკუპაციის შემდგომ, ორგანიზაცია და მისი წევრები იძულებით გადაადგილებულნი გახდნენ. ცვლილებები განიცადა ორგანიზაციის საქმიანობამ და მიზნებმაც – მთავარი მიმართულება გახდა სამოქალაქო საზოგადოების განვითარებისა და ახალგაზრდების მხარდაჭერა, განსაკუთრებით დევნილთა თემებში, ადმინისტრაციულ სასაზღვრო სოფლებში და რეგიონში მაცხოვრებელი საზოგადოება. #გაიზიარეპასუხისმგებლობა, რადგან #ესქვეყანაშენია

თითოეულ მოქალაქეს უფლება აქვს მონაწილეობა მიიღოს ადგილობრივი საკითხების გადაწყვეტაში. მოქალაქის მხრიდან ამ უფლების გამოყენება მნიშვნელოვანია, რადგან ვინ თუ არა მან, უკეთ იცის საკუთარი დასახლების პრობლემები და თვალყური უნდა ადევნოს, მოქალაქეების გადასახადებით შევსებული, ბიუჯეტის ხარჯვას. თუმცა, ჯერ კიდევ გამოწვევად რჩება მოქალაქეთა აქტიურობა. მათ კი, ვინც მზად არიან გადაწყვეტილების პროცესში და ადგილობრივი საკითხების მოგვარებაში მონაწილეობა მიიღონ, უნდა იცოდნენ რა უფლებები აქვს თვითმმართველობას და რისი გაკეთება შეუძლია. იცით რა საკითხების მოსაგვარებლად შეიძლება დაიხარჯოს თანხა ადგილობრივი ბიუჯეტიდან? ცენტრალური ხელისუფლების და ადგილობრივი თვითმმართველობის უფლებამოსილებები გამიჯნულია ერთმანეთისგან და ისინი თავიანთი კომპეტენციის ფარგლებში აწესრიგებენ სხვადასხვა საკითხებს. ადგილობრივმა თვითმმართველობამ უნდა უზრუნველყოს შემდეგი: ინფრასტრუქტურული და კომუნალური საკითხები ადგილობრივი მნიშვნელობის გზების მოვლა-პატრონობა და რეაბილიტაცია; სოფლების წყალმომარაგება (ქალაქების წყალმომარაგებას უზრუნველყოფს რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტროს გაერთიანებული წყალმომარაგების კომპანია);  ადგილობრივი მნიშვნელობის სამელიორაციო სისტემის განვითარება;  მოსახლეობის მუნიციპალური ტრანსპორტით მომსახურების ორგანიზება;  გარე განათება - დასახლებული პუნქტების და ადგილობრივი მნიშვნელობის გზების განათება;  საზოგადოებრივი სივრცეების კეთილმოწყობა - სკვერები, პარკები; ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის ხელშეწყობა;  სასაფლაოების მოწყობა და მოვლა-პატრონობა;  ადგილობრივი მნიშვნელობის ობიექტების ადაპტირება. სკოლამდელი განათლების საკითხები საბავშვო ბაღების მართვა;  საბავშვო ბაღების შენობების რეაბილიტაცია და ახლის მშენებლობა. გარემოს დაცვის საკითხები მუნიციპალური ნარჩენების მართვა; ქუჩებისა და საზოგადოებრივი ობიექტების დაგვა-დასუფთავება; ტერიტორიის გამწვანება;  მიუსაფარ ცხოველებთან დაკავშირებული საკითხების გადაწყვეტა - პოპულაციის მართვა. სპორტთან და კულტურასთან დაკავშირებული საკითხები სპორტული და კულტურული სკოლისგარეშე დაწესებულებების ხელშეწყობა; ადგილობრივი თვითმყოფადობის, შემოქმედებითი საქმიანობისა და კულტურული მემკვიდრეობის დაცვა და განვითარება;  მუნიციპალიტეტში კულტურის სფეროს განვითარების ხელშეწყობა;  ბიბლიოთეკების, კინოთეატრების, მუზეუმების, თეატრების, საგამოფენო დარბაზებისა და კულტურის ობიექტების ფუნქციონირების უზრუნველყოფა და ახალი ობიექტების მშენებლობა; სპორტულ-გამაჯანსაღებელი ობიექტების ფუნქციონირების უზრუნველყოფა და ახალი ობიექტების მშენებლობა;  ადგილობრივი მნიშვნელობის კულტურის ძეგლთა მოვლა-შენახვა, რეკონსტრუქცია და რეაბილიტაცია. სოციალური საკითხები უსახლკაროთა თავშესაფრით უზრუნველყოფა და რეგისტრაცია;  ადგილობრივი მნიშვნელობის ობიექტების, საჯარო თავშეყრის ადგილებისა და მუნიციპალური ტრანსპორტის სათანადოდ ადაპტირება და აღჭურვა;  ბავშვის საჯარო სივრცეში დაცვის, საჯარო ღონისძიებაში მონაწილეობის მიზნით პრევენციული და შესაბამისი რეაგირების ღონისძიებების განხორციელება. გარდა ამისა მუნიციპალიტეტს საკუთარი ინიციატივით შეუძლია ისეთი ღონისძიებების გატარება, რომელიც ხელისუფლების სხვა ორგანოს უფლებამოსილება არ არის და არ იკრძალება კანონით. ასეთია: ტურიზმის განვითარება; სოციალური დახმარება და ჯანმრთელობის დაცვა; ადგილობრივ დონეზე ახალგაზრდული პოლიტიკის განვითარების ხელშეწყობა; ბავშვის დაცვა და მხარდაჭერა;  მასობრივი სპორტის ხელშეწყობა;  საზოგადოებრივი განათლებისა და გენდერული თანასწორობის ხელშეწყობა;  ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის პრევენცია, ძალადობის მსხვერპლთა დაცვა და დახმარება;  ცხოვრების ჯანსაღი წესის დამკვიდრება;  ადამიანის ჯანმრთელობისთვის უსაფრთხო გარემოს შექმნა;  ინოვაციური განვითარების მხარდაჭერა და სხვ. ვრცლად იხილეთ ეროვნულ-დემოკრატიული ინსტიტუტის (NDI) მიერ მომზადებული მოქალაქის გზამკვლევი: „რა უნდა ვიცოდეთ მუნიციპალიტეტის ბიუჯეტზე?“

"დედაენა ბარი" ის იშვიათი ადგილია, რომელმაც რუსეთის უკრაინაში შეჭრის შემდეგ რუსეთის მოქალაქეებს ე.წ. "სავიზო რეჟიმი" დაუწესა. მისი მფლობელი დათა ლაფაური სოციალურ აქტივიზმში ბიზნესის როლის შესახებ გვესაუბრება.