ბავშვთა კეთილდღეობის კვლევა, რომელიც გაეროს ბავშვთა ფონდისა და სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მიერ ჩატარდა და სულ ახალახანს გამოქვეყნდა, რამდენიმე მიმართულებას სწავლობს: ბავშვთა მატერიალურ და სოციალურ დანაკლისს, სოციალურ დახმარებას, განათლების ხელმისაწვდომობას, ბავშვთა ფუნქციურ სირთულეებს, კვების საკითხს სასკოლო საათებში, ჯანდაცვის ხელმისაწვდომობას, აღზრდის მეთოდებს. კვლევაში ჩართული იყო 1,279 რესპონდენტი და შეგროვდა ინფორმაცია მათ შინამეურნეობაში მცხოვრებ 2,438 ბავშვზე. ბავშვთა კეთილდღეობის კვლევის ანალიზმა აჩვენა, რომ ბავშვების სხვადასხვა ჯგუფებს შორის უთანასწორობაა. შეზღუდული შესაძლებლობა, სქესი, საცხოვრებელი ადგილი (ქალაქი, სოფელი) გავლენას ახდენს ზოგიერთი მომსახურების და საჭიროების ხელმისაწვდომობაზე. ყველაზე კრიტიკული და მნიშვნელოვანი ფაქტორი, რომელიც უთანასწორობას განსაზღვრავს, არის მატერიალური და სოციალური დანაკლისი. ბავშვის მატერიალური და სოციალური დანაკლისი გულისხმობს ოჯახის ფინანსური შესაძლებლობის არქონას, რაც არ აძლევს ოჯახს საშუალებას, უზრუნველყოს ბავშვი მისი ზრდა-განვითარებისათვის მინიმალურად აუცილებელი საჭიროებებით (საკვები, ტანსაცმელი, ასაკის შესაბამისი წიგნები, სათამაშოები, გართობა, მეგობრებთან დროის გატარების შესაძლებლობა, თუ სხვა). 16 საჭიროებიდან სულ მცირე სამის დანაკლისის მქონე ბავშვების წილი განსაზღვრავს მატერიალური და სოციალური დანაკლისის ინდექსს. მატერიალური და სოციალური დანაკლისი  საქართველოში მცხოვრები ბავშვების 37.8% მატერიალურ და სოციალურ დანაკლისს განიცდის. დანაკლისის დონე უფრო მაღალია სოფლად (47.1%), ვიდრე ქალაქში (31.2%).  ბავშვებს, რომლებიც განიცდიან მატერიალურ და სოციალურ დანაკლისს, უფრო ხშირად აღენიშნებათ ფუნქციური შეზღუდვები. მათ ნაკლები შესაძლებლობა აქვთ სპორტისა და ხელოვნების კლასგარეშე აქტივობებში ჩაერთონ. ასეთი ბავშვები უფრო იშვიათად იკვებებიან სკოლის საათებში, მათი ნახევარი კი არასდროს არ ჭამს სკოლაში.  ამ ბავშვების 60.5% არ ცხოვრობს სიღარიბეში (იგულისხმება აბსოლუტური სიღარიბე, რომელსაც ყოველწლიურად განსაზღვრავს საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური). მატერიალური დანაკლისის მქონე ბავშვების ოჯახების ნახევარზე მეტი იღებს ბავშვის მიზნობრივ სოციალურ დახმარებას. სავარაუდოდ, აღნიშნულ დახმარებას ვერ იღებს, მატერიალური დანაკლისის მქონე ბავშვების ნახევარი, როგორც ჩანს, მათი ოჯახები არ აკმაყოფილებენ დახმარების კრიტერიუმებს. განათლების ხელმისაწვდომობა  კვლევის შედეგების მიხედვით, სკოლამდელი განათლების სისტემის მიღმაა ბავშვების 27.8%. მათგან ბავშვების 21.6% საბავშვო ბაღში არ დადის მშობლების სურვილით. 6.2% კი, სხვადასხვა ბარიერის გამო. ყველაზე გავრცელებული ბარიერი – საბავშვო ბაღის არ არსებობაა საცხოვრებელი ადგილის სიახლოვეს, ან საბავშვო ბაღებში ადგილების ნაკლებობის გამო, ბავშვი სარეზერვო სიაშია ჩასმული.  საბავშვო ბაღში მყოფი ბავშვების 93.6%–ის მშობლები კმაყოფილი არიან სკოლამდელი განათლების ხარისხით. ამის მსგავსად, სკოლაში მყოფი ბავშვების 79.7%–ის მშობლები კმაყოფილი არიან სკოლის მიერ მიცემული განათლების ხარისხით. შედარებით შეზღუდულია არაფორმალური განათლების ხელმისაწვდომობა: ბავშვების 23.9% ისურვებდა ხელოვნების, ხოლო 25.3% სპორტის კლასგარეშე აქტივობებში ჩართვას. მიზეზი ფინანსების ნაკლებობა და საცხოვრებელი ადგილის სიახლოვეს ამგვარი წრეების არ არსებობაა. ასევე ფართოდ გავრცელებულია საგანმანათლებლო მასალების (სასკოლო სახელმძღვანელოების გარდა) ნაკლებობა: ფულის არქონის გამო ბავშვების 45.3% არ აქვს მისთვის სასურველი, სულ მცირე, ერთი საგანმანათლებლო მასალა. ყველაზე ხშირად ბავშვებს არ აქვთ: ლეპტოპი/კომპიუტერი, წიგნები, სახატავი მასალები და სამუსიკო ინსტრუმენტები. ჯანმრთელობის დაცვა  საქართველოში ბავშვთა სამედიცინო მომსახურების დაფინანსების მთავარი წყაროა ჯანმრთელობის საყოველთაო დაზღვევა. ამ კვლევის ჩატარებამდე 12 თვის პერიოდში, აღნიშნულმა პროგრამამ სრულად ან ნაწილობრივ დააფინანსა ბავშვების სამედიცინო საჭიროებების 68%. თუმცა, ზოგ შემთხვევაში (50.8%) ოჯახებმა ასევე გადაიხადეს სრული ან ნაწილობრივი თანხა. მთლიანობაში, ბავშვების 12% ვერ შეძლო სულ მცირე ერთი საჭირო სამედიცინო მომსახურების მიღება და 4.9 % ვერ მიიღო საჭირო მედიკამენტი. როგორც სამედიცინო მომსახურების, ასევე მედიკამენტის არმიღების მთავარი მიზეზი იყო ფულის არქონა (82.4% და 98.8%, შესაბამისად). ბავშვის აღზრდის მეთოდები  ამ კუთხით 2008 წელთან შედარებით პროგრესია, რადგან უმეტესად აღზრდისთვის არაძალადობრივ მეთოდებს იყენებენ.  რესპოდენტების თანახმად, 1-17 წლის ბავშვების (62.5 %) აღზრდის მეთოდად არა-ძალადობრივი ფორმები იყო გამოყენებული. ბავშვების 29.4 პროცენტზე გავრცელდა ფსიქოლოგიური აგრესია და 4.8 პროცენტზე - ფიზიკური დასჯა (0.1 პროცენტში ეს იყო სასტიკი ფიზიკური დასჯა). კვლევა: ბავშვთა კეთილდღეობა საქართველოში, 2023

თაზო ჯოჯუა სკოლის მოსწავლეა გურიიდან, რომელიც თავისი თემის წინაშე არსებული პრობლემების მოგვარებაში, უკვე რამდენიმე წელია, საკუთარი ინიციატივითა და ძალისხმევით, არის ჩაბმული. დღეს, ვრცლად მოგიყვებით თაზოს საქმიანობის შესახებ.  „როცა ჩემს ასაკს იგებენ, ხშირად ჩაფიქრდებიან ხოლმე ადამიანები, მაგრამ მე მგონია, რომ ახალგაზრდებს შეგვიძლია თვალშესახები ცვლილებების მოტანა“, ამბობს თაზო.  აქტივობა მას შემდეგ დაიწყო, რაც, რამდენიმე წლის წინათ, „ლიდერთა სკოლის“ წევრი გახდა. მაშინ, მეგობრებთან ერთად, ძირითადად გარემოს დაცვითი პრობლემების გამოვლენასა და გადაჭრის გზების ძიებაზე მუშაობდა – მიუსაფარი ძაღლების საკითხიდან დაწყებული საზოგადოებრივი ტრანსპორტით დამთავრებული.  პატარ–პატარა გამარჯვებებმა მას მოტივაცია მისცა, რომ გაეგრძელებინა ინდივიდუალური აქტივობა. „ლიდერთა სკოლაში“ გავიაზრე, რომ ეს სამყარო ჩემი და თქვენია და ვინ თუ არა ჩვენ უნდა ვიზრუნოთ მასზე“.  3 წლის წინათ, პანდემიის საწყის ეტაპზე, ციფრული უნარ–ჩვევების საჭიროება დადგა. ასეთი უნარ–ჩვევების განვითარებისათვის კი, ციფრული სივრცე იყო აუცილებელი. სკოლას, რომელშიც სწავლობს, ასეთი სივრცე არ ჰქონდა, თაზომ გადაწყვიტა ემოქმედა. სრულიად შემთხვევით აღმოაჩინა სახალხო დაფინანსების პლატფორმა „ორბელიანი მეტი“, რომელზეც იდეა დაარეგისტრირა. თაზოს იდეა შეირჩა ფინალური ეტაპისთვის და დაიწყო მხარდაჭერისთვის აქტიური მუშაობა, რათა საჭირო თანხები მოეზიდა.  „სამოქალაქო საზოგადოების, კერძო სექტორის და, რაც ყველაზე მთავარია, ხალხის მონაწილეობით, დიდი ძალისხმევის, ნებისყოფისა და ენერგიის შედეგად შესაძლებელი გახდა 19 700 ლარის ოდენობის მატერიალური და ფინანსური რესურსის მოზიდვა, რითაც შეიქმნა სივრცე, რომელიც ერთგვარი გასაღები გახდა ჩვენი სოფლისა და სკოლის ინოვაციებთან, ტექნოლოგიებთან დასაკავშირებლად“ – იხსენებს თაზო და დასძენს: „სასწავლო პროცესის სკოლაში გაგრძელების შემდგომ, მივხვდით, რომ ჩვენ გარშემო, არამარტო სკოლაში, თემშიც ბევრი გამოწვევაა და სწორედ რომ ჩვენ, სკოლამ - თემში ერთადერთმა მამოძრავებელმა და მაცოცხლებელმა ინსტიტუტმა, უნდა ვუპასუხოთ ამ გამოწვევებს“.  ამ მიზნით მალე დააფუძნეს სათემო–საინიციატივო ჯგუფი „ციფრული სივრცე – მეტი შესაძლებლობა“. დონორი და პარტნიორი ორგანიზაციების მხარდაჭერით ბევრი ინიციატივის განხორციელებაც შეძლეს. მაგალითად – ქალთა ეკონომიკური და პოლიტიკური განვითარების, ახალგაზრდებისთვის მეწარმისათვის საჭირო ცოდნისა და უნარების, დემოკრატიული ღირებულებებისა და მოხალისეობის კულტურის პოპულარიზაციის მიმართულებით.  ყოველივემ თემსა და სკოლას შორის, უფრო მჭიდრო ურთიერთობა ჩამოაყალიბა, შეიცვალა ბევრი საკითხის მიმართ დამოკიდებულება, ადამიანებმა ირწმუნეს საკუთარი შესაძლებლობები. 3 წლიანი საქმიანობის შემდეგ გადაწყდა, რომ სათემო ფონდი დაეარსებინათ.  ერთი საუკუნის წინათ, ამავე სოფელში – ასკანაში, სოლომონ ჭეიშვილმა სათემო ფონდის მეშვეობით, სოფლისთვის ბევრი მნიშვნელოვანი რამ გააკეთა. მათ შორის მოაწყო ბიბლიოთეკა, ორკლასიანი სასწავლებელი, გასცემდა სტიპენდიებს ახალგაზრდებისთვის და სხვა. ამ მაგალითებით ამაყობენ თემში და ისტორიის ღირსეულად გაგრძელებას გეგმავენ.  „გვსურს, თემში არსებული პრობლემების და გამოწვევების საპასუხოდ, გავაერთიანოთ მოსახლეობის ადამიანური და მატერიალური რესურსი და ამ გზით შევქმნათ საცხოვრებლად უკეთსი გარემო“, ამბობს თაზო ჯოჯუა.  სათემო ფონდისთვის სახალხო დაფინანსების (Crowdfunding) მექანიზმს გამოიყენებენ და თითოეული ინიციატივა ხალხის მხარდაჭერით და მათი უშუალო მონაწილეობით განხორციელდება. მთელი პროცესი გამჭვირვალედ წარიმართება, ამბობს თაზო ჯოჯუა. იგი მიიჩნევს, რომ „საინიციატივო ჯგუფიდან - სათემო ფონდამდე განვლილი გზა, გზადაგზა შემოერთებული ადამიანები, სამომავლო გეგმები და მისწრაფებები მნიშვნელოვნად შეცვლის თემს.” #გაიზიარეპასუხისმგებლობა, რადგან #ესქვეყანაშენია

“ჩემი სული ღმერთს ეკუთვნის, ჩემი გული სამშობლოს, ჩემი გვამი კი თქვენთვის დამითმია”,- საქართველოს პატრიარქის, ამბროსი ხელაიას მიმართვა რუს ბოლშევიკებს. უყურეთ ვიდეოს და გაიგეთ მეტი...

საქართველოში ტერმინი „თემი“ ძირითადად ტერიტორიულ ერთეულთან ან ადგილობრივ საზოგადოებრივ ინსტიტუტებთან ასოცირდება. მაგალითად ხევსურული თემი და ა. შ. დროთა განმავლობაში, „თემის“ მნიშვნელობა გაფართოვდა და საერთო ინტერესების, ღირებულებების მქონე ადამიანების ერთობად იქცა. მაგალითად შშმ პირთა ორგანიზაციები, პედაგოგთა ან მშობელთა ორგანიზაციები და ა.შ. ასეთი ორგანიზაციები ძირითადად თემის წევრთა უფლებების მიმართულებით მუშაობენ. ეს შეიძლება იყოს განათლება, სოციალური თუ ჯანდაცვის სფეროები. თუმცა, ისევე როგორც მთელ მსოფლიოში, საქართველოშიც უფრო გავრცელებულია გეოგრაფიული ტიპის ერთობები. მათ წევრებს, საცხოვრებელი ადგილიდან გამომდინარე, ერთნაირი ინტერესი, პრობლემები, სოციალურ–ეკონომიკური მდგომარეობა აქვთ და სწორედ მათი მოგვარების მიზნით, ერთობლივად მუშაობენ. ამ პრინციპით შექმნილი ერთობები მცირე ზომის ორგანიზაციებია, რომელთა ნაწილი არასამთავრობო ორგანიზაციის ფორმით არის რეგისტრირებული, ნაწილს კი, საინიციატივო ჯგუფის სახე აქვს. როგორც უკვე აღვნიშნეთ, მათი საქმიანობა მრავალფეროვანია და უკავშირდება ადგილებზე არაფორმალურ განათლებას, ახალგაზრდულ საკითხებს, გარემოს დაცვას, ტრადიციულ რეწვას, ადგილობრივი პრობლემების მოგვარებას და ა.შ. (ვრცლად სათემო ორგანიზაციების საქმიანობის შესახებ). სადაც სათემო ორგანიზაციები მუშაობენ, მოსახლეობა სოციალურად აქტიურია და თემის წინაშე არსებული პრობლემების (ინფრასტრუქტურული პროექტები და ა.შ.) წამოწევასა და მოგვარებაში საკუთარი წვლილი შეაქვს. მეტი თვალსაჩინოებისთვის, სათემო ჯგუფებისა და პროექტების სოციალური გავლენის კვლევის ანგარიშზე დაყრდნობით, კახეთში მომუშავე ერთ–ერთი ორგანიზაციის „ვარდისუბნის“ პროექტზე მოგიყვებით, რომელიც სარწყავი სისტემის თანამედროვე ტექნოლოგიების დანერგვას უკავშირდება. პროექტმა დადებითი გავლენა მოახდინა თემის ეკონომიკური შესაძლებლობების განვითარებაზე.  პროექტი ორი ნაწილისგან შედგებოდა - სარწყავი სისტემის შეძენა და მონტაჟი და ახალი სისტემით სარგებლობისთვის ტრენინგები. „წვეთოვანი სარწყავი სისტემის მონტაჟი განხორციელდა 2000 კვ. მეტრ საკარმიდამო მიწის ნაკვეთზე (შერჩეულ 10 ოჯახში). წვეთოვანმა სარწყავმა სისტემამ 35%-ით გაზარდა მოსავლიანობა. ამას ემატება ისიც, რომ მომდევნო პერიოდში მიღებულ გამოცდილებაზე დაყრდნობით, თავადვე გააფართოვეს დაფარვის არეალი და საკუთარი ხარჯით საკუთარი ნაკვეთი წვეთოვანი ქსელით დაფარეს“, ნათქვამია კვლევაში. როგორც ზემოთაც აღვნიშნეთ იქ სადაც სათემო ორგანიზაციები აქტიურად მუშაობენ, აქტიურია თავად თემი. ეს მაგალითიც ამას მოწმობს – წვეთოვანი სისტემის შესაძენად თავდაპირველად თემის ფულადი წვლილის სახით მოგროვილი თანხა დაიხარჯა და ასევე აქტიურად მონაწილეობდა პროექტის განხორციელებაში. ბოლო მონაცემებით, საქართველოში 200–მდე სათემო ორგანიზაცია და საინიციატივო ჯგუფია.

გაინტერესებთ რა არის ფინანსური ქმედების სპეციალური ჯგუფი (FATF)? რატომ და რა უნდა ვიცოდეთ მის შესახებ? ფინანსური ქმედების სპეციალური ჯგუფი (FATF) – 1989 წელს, პარიზის სამიტზე, დიდი შვიდეულის წევრი სახელმწიფოების მეთაურთა გადაწყვეტილებით შეიქმნა. დიდი შვიდეული მსოფლიოს წამყვან, ეკონომიკურად განვითარებულ ქვეყნებს აერთიანებს – კანადა, საფრანგეთი, გერმანია, იტალია, იაპონია, დიდი ბრიტანეთის გაერთიანებული სამეფო და აშშ. ფინანსური ქმედების სპეციალური ჯგუფი (FATF) მთავრობათშორისი დამოუკიდებელი ორგანოა, რომლის მიზანია ფულის გათეთრებისა და ტერორიზმის საფრთხის წინააღმდეგ პოლიტიკის შემუშავება. ფინანსური ქმედების სპეციალურმა ჯგუფმა (FATF) შეიმუშავა 40 რეკომენდაცია, რომელიც საერთაშორისო სტანდარტად იქცა ფულის გათეთრების წინააღმდეგ ბრძოლაში. სტანდარტები მოიცავს ყველა სფეროს. რა არის ფულის გათეთრების წინააღმდეგ ბრძოლის კომიტეტი (MONEYVAL)?  ევროსაბჭოს ფულის გათეთრების წინააღმდეგ ბრძოლის კომიტეტი (MONEYVAL) ფინანსური ქმედების სპეციალური ჯგუფის (FATF) ერთ–ერთი წევრია. თავის მხრივ, საქართველო MONEYVAL–ის წევრია. ყოველწლიურად, 40 სტანდარტის მიხედვით, ევროსაბჭოს ფულის გათეთრების წინააღმდეგ ბრძოლის კომიტეტი აფასებს საქართველოში არსებულ მდგომარეობას, სისტემის ეფექტიანობას, ახდენს პრობლემების იდენტიფიცირებას და გასცემს რეკომენდაციებს. მაგალითად 2020 წლის შეფასების ანგარიშის მიხედვით, ქვეყანამ 40 რეკომენდაციიდან სრულად შეასრულა 6, მეტწილად 21, ნაწილობრივ – 12, ხოლო შეუსრულებელი დარჩა 1, კერძოდ მერვე რეკომენდაცია. რა არის მე–8 რეკომენდაცია და ვის ეხება იგი?  ფინანსური ქმედების სპეციალური ჯგუფის (FATF) მიერ შექმნილი სტანდარტებიდან მე–8 რეკომენდაცია, ფულის გათეთრებისა და ტერორიზმის წინააღმდეგ ბრძოლის კონტექსტში, არაკომერციულ სარისკო ორგანიზაციებს უკავშირდება.  იმისთვის, რომ ქვეყნებში ამ რეკომენდაციის ინტერპრეტაცია, არასწორად გამოყენება არ მოხდეს საჭიროა სწორი მეთოდოლოგიით და ზუსტი მონაცემებით შეფასდეს შესაძლო რისკები და გატარდეს თანაზომიერი ღონისძიებები. რას გულისხმობს რისკზე დაფუძნებული მიდგომა?  იგი მოიცავს: რეალური რისკის შეფასებას, მიზნობრივ განსაზღვრას და პროპორციულ ზომებს.  რისკზე დაფუძნებული მიდგომა – ღონისძიებები უნდა ეფუძნებოდეს რეალურ რისკებს.  მიზნობრივი მიდგომა - ღონისძიებები უნდა შეეხოს მხოლოდ იმ ორგანიზაციებს, რომლებიც გამოვლინდნენ, როგორც რისკის მატარებლები.  პროპორციული – რისკის დონისა და არასამეწარმეო იურიდიული პირის შესაძლებლობების გათვალისწინებით უნდა განისაზღვროს ზომების გატარება.  სახელმძღვანელო პრინციპი ხაზს უსვამს იმ გარემოებას, რომ ღონისძიებებმა არ უნდა შეაფერხოს და ხელი არ უნდა შეუშალოს არაკომერციული იურიდიული პირების ფუნქციონირებასა და საქმიანობას. რომელი სტრუქტურა კურირებს პროცესებს საქართველოში?  2019 წლის 30 ოქტომბრიდან მოქმედებს საქართველოს კანონი „ფულის გათეთრებისა და ტერორიზმის დაფინანსების აღკვეთის ხელშეწყობის შესახებ“.  საქართველოში ფულის გათეთრებისა და ტერორიზმთან ბრძოლის საკითხებზე კომპეტენტურ უფლებამოსილ სახელმწიფო საზედამხედველო სტრუქტურას წარმოადგენს სსიპ - საქართველოს ფინანსური მონიტორინგის სამსახური. საერთაშორისო პრაქტიკის გათვალისწინებით, შეფასების დოკუმენტზე მუშაობის სამი მოდელი არსებობს:  1.პროცესი მიმდინარეობს სახელმწიფოს და სამოქალაქო სექტორს შორის აქტიური თანამშრომლობით, ერთობლივად;  2.სახელმწიფოს მიერ მართულ პროცესში, მონაწილეობას იღებს სამოქალაქო სექტორი და მონიტორინგს უწევს არსებულ პროცესს;  3.სახელმწიფო არ რთავს სამოქალაქო სექტორს პროცესში და ის დამოუკიდებლად ამზადებს ჩრდილოვან რისკის შეფასების დოკუმენტს.

გვინდა დათა ცინცაძე შესახებ მოგიყვეთ, რომელიც რუსთავის ჭალის ბიომრავალფეროვნების აღდგენის მიმართულებით მუშაობს. დათამ საქმიანობა რუსთავის ერთ–ერთ სკვერში კედრის თესლების შეგროვებით, მათი გაზრდითა და გაჩუქებით დაიწყო. 2020 წლის გაზაფხულზე ჯამში 350–ზე მეტი კედრის ნერგი გააჩუქა. შემდგომ გადაწყვიტა, რომ ფარდულის ადგილას, რომელსაც აღარ იყენებდნენ, სანერგე აეშენებინა და სხვადასხვა ხეების თესლების თავმოყრა გაეგრძელებინა.  პარალელურად გაუჩნდა იდეა, რომ ეზო ურბანულ კომუნალურ ბაღად გადაეკეთებინა, ანუ სივრცედ, სადაც რუსთავში გარემოს მიმართულებით არსებული პრობლემების შესახებ ცნობიერების ამაღლებასა და ამ პრობლემების მოგვარებაზე ისაუბრებდნენ. „2 წელზე მეტი გავიდა, რაც სანერგე ავაშენეთ და დღესდღეობით, კვირაში ერთხელ მაინც, ბავშვების მინიმუმ ერთი ჯგუფი მოდის სტუმრად (ადგილობრივი სკოლებიდან, თუ ორგანიზაციებიდან). ბავშვებთან ერთად ვსაუბრობთ რუსთავში არსებულ გამოწვევებზე - ატმოსფერული ჰაერის ხარისხზე, ნარჩენების მართვასა და მწვანე სივრცეების რეგენერაციაზე. სტუმრებს, ასევე ვუყვებით რა ნაბიჯები გადაიდგა უკვე ამ პრობლემების მოსაგვარებლად და იმასაც, თუ რა ნაბიჯები უნდა გადაიდგას მომავალში.  ამჟამად ვმუშაობთ რუსთავის ჭალის აღდგენის პროექტზე, ეს არის ქალაქის გულში არსებული ტერიტორია (სულ 320 ჰექტარი). მტკვრის მარჯვენა და მარცხენა ნაპირი. განსაკუთრებით დაზიანებულია მდინარის მარცხენა ნაპირი და ჩვენი სამიზნე ტერიტორიაც ესაა. ჭალას მთავარი ზიანი 90–იანების ბოლოს მიადგა, როდესაც მძიმე სოციალური და ეკონომიკური გაჭირვების დროს ჭალა გაიჩეხა.  მცირე მოცულობით, დღესაც გრძელდება ტერიტორიის დაბინძურება სამშენებლო ნარჩენით. ჩვენი ინიციატივითა და მერიის მხარდაჭერით, სექტემბრამდე, ტერიტორია შემოიღობება და ამ გზით დავიცავთ მას ნარჩენებისგან. ასევე ჩლიქოვანი ცხოველებისგან, რაც მნიშვნელოვანია, რადგან ტერიტორიის საძოვრად გამოჩენება ტყის რეგენერაციის პროცესის მთავარი შემაფერხებელი მიზეზია.  ამჟამად ვსწავლობთ ჭალისთვის დამახასიათებელ სახეობებს და გატყიანების პროცესში გამოვიყენებთ მხოლოდ ადგილობრივ სახეობებს როგორებიცაა: ვერხვი, ფშატი, მდგნალი, კუნელი, მუხა, ტირიფი, იალღუნი. ამ გაზაფხულზე დავიწყეთ ჭალაში არსებული ხეების თესლების შეგროვება და მათი გაზრდა. რა თქმა უნდა, მთელ ამ პროცესს პროფესიონალების მონაწილეობითა და რეკომენდაციებით წარვმართავთ.  აქტიურად ვმუშაობთ ახალგაზრდებთან და ვგეგმავთ მოხალისეობრივი ჯგუფების ჩამოყალიბებას, რომლებიც სამომავლოდ მონაწილეობას მიიღებენ ხეების დარგვის სამუშაოებში და ტერიტორიის მოვლა–პატრონობას ითავებენ. პროექტის განხორციელებაში, რა თქმა უნდა, ჩართულები არიან რუსთავის მერია და მუნიციპალური სამასახურები და მათი როლიც ძალიან დიდია პროექტის წარმატებით წარმართვაში. რაც შეეხება პროექტის ფინანსურ მხარეს, ამ მიმართულებით ვმუშაობთ დონორებთან, კერძო სექტორთან და სამოქალაქო სექტორთან.  რუსთავის ჭალა იყო და არის უნიკალური ეკოსისტემის ნაწილი, რომელიც იწყება კრწანისის ტყე-პარკიდან და გრძელდება გარდაბნის პარკამდე, მთლიანი ეს დერეფანი არის ველური ბუნების თავშესაფარი და ასევე გადამფრენი ფრინველების მარშრუტის ნაწილია. რუსთავის რეალობაში სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია მსგავსი ეკოსისტემის მოვლა რეგენერაციაზე მუშაობა, რადგან ჭალას აქვს პოტენციალი იქცეს რუსთავის სავიზიტო ბარათად და ველური ბუნების ჰაბიტატის ფუნქცია დაიბრუნოს. ჭალის აღდგენას პირდაპირი კავშირი აქვს ნახშირის დიოქსიდის სეკვესტრირებაზე, ანუ ატმოსფეროდან მცენარეების დახმარებით ნახშირის დიოქსიდის ნიადაგში დასაწყობებაზე. გარდა ამისა, ჭალას აქვს უნარი და ფუნქცია გაფილტროს წყალი, ანუ წლების შემდეგ ამ ყველაფერს აუცილებლად ექნება დადებითი გავლენა მტკვრის დაბინძურების დონის შემცირებაზე. არანაკლებ მნიშნელოვანია ის ფაქტი, რომ ამ პროექტს პირდაპირი გავლენა ექნება უამრავი ადამიანის (რუსთავის მოსახლეობა – 130 000) ეკონომიკურ და სოციალურ მდგომარეობაზე. კერძოდ, ჭალის მოწესრიგება გავლენას მოახდენს მათი ქონების ფასების ზრდაზე. სწორედ ამიტომ მნიშვნელოვანია ამ ტერიტორიის დაცვსა და აღდგენაზე მუშაობა. დღეს, ყველა რესურსი გვაქვს იმისთვის, რომ ეს ყველაფერი რეალობად ვაქციოთ“.  #გაიზიარეპასუხისმგებლობა, რადგან #ესქვეყანაშენია

ქართულ დოკუმენტურ და მხატვრულ ლიტერატურაში „გულაგის“ შესახებ მწირი ინფორმაცია არსებობს. გთავაზობთ ბლოგს, რომელიც ალექსანდრე რონდელის პუბლიკაციის – „გულაგის“ – მიხედვით შეიქმნა. კომუნისტური პროპაგანდის შედეგად თითქმის დავიწყებას მიეცა საბჭოთა ტოტალიტარული რეჟიმის პირველ ნახევარში ჩადენილი მასობრივი დახვრეტები, შიმშილი და მილიონობით ადამიანისათვის შექმნილი მონური პირობები. ამისთვის თითქმის არავინ დასჯილა. ახლანდელი რუსეთის მმართველი ელიტა ცდილობს საბჭოთა წარსულის შელამაზებასა და კომუნისტური რეჟიმის დანაშაულების მიჩქმალვას. ძნელია საბჭოთა ტოტალიტარული სისტემის შესახებ მოკლედ საუბარი, დღეს მის ერთ–ერთ სასტიკ – ბანაკების სისტემაზე მოგიყვებით. „გულაგი“ – ეს რუსული სახელწოდების – „ბანაკების მთავარი სამმართველოს“ შემოკლებული ფორმაა. რაც უფრო მყარად იდგამდა ფეხს ბოლშევიკური რეჟიმი, მით უფრო ხშირად მიმართავდა ძალადობას საკუთარი ხალხის წინააღმდეგ. რეჟიმი ებრძოდა არა მხოლოდ მათ, ვინც მას ეწინააღმდეგებოდა ან უკმაყოფილო იყო კომუნისტური დიქტატურით, არამედ აშინებდა და თრგუნავდა ყველას, რათა არავის ეფიქრა სხვაგვარად ან არ გასჩენოდა წინააღმდეგობის სურვილი. საკონცენტრაციო ბანაკების უმეტესობა საბჭოთა კავშირის ჩრდილოეთით, ჩრდილო–აღმოსავლეთით, შორეულ აღმოსავლეთისა და შუა აზიის რაიონებში იყო განთავსებული. მკაცრ კლიმატურ პირობებში მდებარე ბანაკებში, 1929 წელს 23 ათასი პატიმარი იყო, 1938 წელს მათ რიცხვმა 2 მილიონს მიაღწია. ეს მაშინ, როდესაც ასი ათასობით დაპატიმრებული უკვე დახვრეტილი იყო. „გულაგის“ ყველაზე დიდი ბანაკების რიცხვი 50-მდე იყო, თუმცა ყოველი ამგვარი ბანაკი კიდევ ათობით დაქვემდებარებული ფილიალისა და შედარებით მომცრო ბანაკისაგან შედგებოდა. ამიტომაც, დიდი და პატარა ბანაკების საერთო რიცხვი 1000-ზე მეტი იყო. ამ ბანაკებს შორის იყო არასრულწლოვანთა 50-ზე მეტი ბანაკი. არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ სტალინის საბჭოთა კავშირში 12 წლის ბავშვის გასამართლება და დახვრეტაც კი შეიძლებოდა. დაპატიმრებული მშობლების შვილებს ხშირად ან საგანგებო ბანაკებში ათავსებდნენ, ან ბავშვთა სახლებში. შედარებით პატარებს სახელებს უცვლიდნენ, რომ მშობლები დაევიწყებინათ. მეორე მსოფლიო ომის დროს, მილიონობით ადამიანის ტყვედ ჩავარდნის შემდგომ, კრემლმა „გულაგიდან“ 400 ათასზე მეტი ტუსაღი ფრონტის ხაზზე გაგზავნა. შიმშილი იყო ქვეყანაშიც და ბანაკებშიც – 1942 წელს შიმშილისა და გაუსაძლისი პირობების გამო ბანაკების ყოველი მეხუთე ტუსაღი გარდაიცვალა. 1945 წლიდან, ომის დასრულების შემდეგ, „გულაგის“ პატიმრების რიცხვი სწრაფად გაიზარდა – უცხოელი ტყვეების, შინ დაბრუნებული საბჭოთა ტყვეების, დეპორტირებული ხალხის ხარჯზე. 40–იანი წლების მეორე ნახევარში ბანაკების „ბინადართა“ ან ყოფილ ბინადართა რიცხვი 8 მილიონი ადამიანი იყო. 8 მილიონმა ადამიანმა გაიარა ეს ჯოჯოხეთი! „ბუტუგიჩაგში სიკვდილიანობა ძალიან დიდი იყო. „სამკურნალო“ (უფრო სწორად – სიკვდილამდელ) სპეცზონაში ხალხი ყოველდღიურად იხოცებოდა. ზედამხედველი აუღელვებლად მიამაგრებდა პირადი საქმის ნომერს – უკვე გამზადებულ ნომერს, მიცვალებულს სამგან გაუხვრეტდა მკერდს სპეციალური ფოლადის ძალაყინით, რომელსაც ბინძურ თოვლზე წმენდდა და მკვდარიც „თავისუფალი“ იყო…“ – ნაწყვეტი ანატოლი ჟიგულინის წიგნიდან „შავი ქვები“. იყო დროზე ადრე გათავისუფლების პრაქტიკაც, თუმცა ეს მცირე ნაწილზე ვრცელდებოდა. სტალინის გარდაცვალების შემდეგ პატიმართა მასობრივი ამინისტია გატარდა, „გულაგის“ „ბინადართა“ რიცხვი ორჯერ შემცირდა. „გულაგის“ ჯოჯოხეთი საქართველოს ათიათასობით მკვიდრმა გაიარა. მათ შორის იყო ბევრი ცნობილი ადამიანი. ქართველმა მწერალმა ჭაბუა ამირეჯიბმა წლები გაატარა „გულაგის“ ბანაკებში, მათ შორის აბაკან-ტაიშეტის რკინიგზის მშენებლობაზე. უფრო ადრე კუნძულ სოლოვკიზე მდებარე „გულაგის“ საგანგებო დანიშნულების ბანაკში რამდენიმე წელი დაჰყო კონსტანტინე გამსახურდიამაც. „გულაგი“, როგორც სისტემა, 1960 წელს მოიშალა. „გულაგის“ ისტორია არ არის სათანადოდ შესწავლილი. საბჭოთა ხელისუფლებამ მოახერხა ძალიან ბევრი ფაქტის დამალვა, დროთა განმავლობაში გარდაიცვალა უამრავი ადამიანი, რომლებსაც შეეძლოთ მოწმეებად გამოსულიყვნენ და მოეთხროთ ის საშინელება, რაც „გულაგში“ ხდებოდა. ყველაფერი გაკეთდა, რათა ადამიანთა მეხსიერებიდან წაშლილიყო „გულაგის“ შესახებ ინფორმაცია. წყარო: საქართველოს სტრატეგიისა და საერთაშორისო ურთიერთობების კვლევის ფონდის ჟურნალი – „ჩემი სამყარო“

მოუსმინე ბექა ყორშიას, პოლიტიკური სატირისა და მედიის როლის შესახებ სამოქალაქო აქტივზმში.

„კორუფცია“ – ლათინური სიტყვაა და გაფუჭებას, დამახინჯებას ნიშნავს. „კორუფციას“, როგორ ტერმინს გამოიყენებენ, როცა პირადი გამორჩენის მიზნით თანამდებობრივი ან სახელმწიფო ძალაუფლების ბოროტად გამოყენებაზე საუბრობენ. კორუფციას მიეკუთვნება სისხლის სამართლის დანაშაულის ისეთი ფორმები, როგორიცაა: მექრთამეობა, სხვისი ქონების მიტაცება, თაღლითობა, გამომძალველობა ან ფულის გათეთრება. მექრთამეობა – წარმოადგენს ფულის ან საჩუქრების უკანონო მიღებას, ან კერძო პირის მხრიდან ამის შეთავაზებას, თანამდებობის პირის მიერ გაწეული დახმარების სანაცვლოდ.  სხვისი ქონების მიტაცება – ქონების ან სხვა ღირებული ნივთების უკანონოდ მითვისება.  თაღლითობა – სხვისი ნივთის, ქონების დაუფლება ან ქონებრივი უფლების მიღება მოტყუებით.  გამომძალველობა – სხვისი ნივთის ან ქონებაზე უფლების გადაცემის მოთხოვნა, რასაც თან ერთვის ძალადობის გამოყენების ან რეპუტაციის და უფლებების დამაზიანებელი ცნობების გავრცელება. ფულის გათეთრება – უკანონო, დაუსაბუთებელი შემოსავლების ლეგალიზება. კორუფცია მაღალია ისეთ ქვეყნებში, სადაც არ არსებობს მასთან ბრძოლის პოლიტიკური ნება და არ ხორციელდება შესაბამისი ღონისძიებები, სადაც დარღვეულია ინსტიტუტებს შორის ძალაუფლების გადანაწილების პრინციპები, სადაც დაბალია საჯარო მოხელეთა კომპეტენცია და განათლების შესაძლებლობები, სადაც საზოგადოების წევრებს ნაკლები ინფორმაცია და უნარები აქვთ, თუ როგორ ებრძოლონ კორუფციას. რატომ არის საშიში კორუფცია საზოგადოებისთვის? მოქალაქეები და სხვადასხვა ორგანიზაციები დადგენილ გადასახადებს იხდიან, რითიც ივსება სახელმწიფო ბიუჯეტი. სწორედ ამ ბიუჯეტიდან უხდიან ხელფასებს საჯარო მოხელეებს, გასცემენ პენსიას, ხდება გზების განახლება–დაგება, სამთავრობო შენობების, სკოლების რეკონსტრუქცია, მშენებლობა, ტარდება განათლების, ჯანდაცვის რეფორმები და ასე შემდეგ. კორუფციის მაღალი დონის შემთხვევაში ბიუჯეტის თანხები არ იხარჯება დანიშნულებით, ან მიზნობრივად ისეთი მცირე ოდენობით გამოიყოფა, რომ არ არის საკმარისი. მაგალითად გზების შეკეთებისთვის ან სკოლების რემონტისთვის, ასევე ხელმიუწვდომელი ან დაბალი ხარისხისაა ჯანდაცვის, განათლების სისტემა და ა.შ. მოკლედ რომ ვთქვათ, ბიუჯეტი, რომელიც ხალხის ფულია, კორუფციის მაღალი მაჩვენებლების შემთხვევაში, ხალხს და ხალხის ინტერესებს ნაკლებად ხმარდება. როგორ განსხვავდება კორუფციის აღქმის დონე ქვეყნების მიხედვით? ორგანიზაცია „საერთაშორისო გამჭვირვალობა“ ყოველწლიურად ადგენს მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნის კორუფციის აღქმის ინდექსს. კვლევის მიხედვით, რაც უფრო ნაკლებია კორუფციის აღქმის დონე ქვეყანაში, მით უფრო მეტ ქულას იმსახურებს იგი. მაგალითად ყველაზე ნაკლები კორუფციის აღქმის ინდექსის მქონე ქვეყანაა – დანია, რომელმაც 2022 წელს, 100–დან 90 ქულა მიიღო. ხოლო კორუფციის აღქმის ინდექსის მიხედვით, ყველაზე მაღალი სომალიშია – 12 ქულით იგი ბოლო ადგილზეა. ინდექსის მიხედვით, მსოფლიოს არცერთ ქვეყანას არ აქვს მოპოვებული 100 ქულა და მეტ-ნაკლებად კორუფცია არსებობს ყველა ქვეყანაში. შესაბამისად, ყველა ქვეყნის წინაშე დგას კორუფციასთან ბრძოლის ამოცანა. როგორ გამოიყურება ამ ფონზე საქართველო? „საერთაშორისო გამჭვირვალობის“ მიხედვით, საქართველოში კორუფციის აღქმის დონე ყველაზე მაღალი იყო 90-იან წლებში და პიკს მიაღწია 2004 წელს, როდესაც 100-დან მხოლოდ 20 ქულა აიღო და მსოფლიოში 133-ე ადგილი მიუჩინეს. მაგრამ შემდგომში განხორციელებული ანტიკორუფციული რეფორმების შედეგად, ჩვენი ქვეყნის რეიტინგი გაუმჯობესდა და 2012 წელს, საქართველომ უკვე 52 ქულა მიიღო და მსოფლიოში 51-ე ადგილი მოიპოვა. 2022 წლის მონაცემებით, 56 ქულით საქართველო 41–ე ადგილზეა. უნდა აღინიშნოს, რომ საქართველო შედეგებით უსწრებს ევროპის რამდენიმე ქვეყანას, თუმცა, მთელი 10 ქულით ჩამორჩება ევროპის რეგიონის საშუალო მაჩვენებელს (66). ბოლო 10 წლის განმავლობაში ყველაზე დაბალი მაჩვენებელი 2013 წელს დაფიქსირდა (49 ქულა), მაღალი 2018 წელს – 58 ქულა. ბოლო 4 წლის განმავლობაში სურათი პრაქტიკულად უცვლელია – 55 ქულა დაფიქსირდა 2021 წელს, ხოლო 56 ქულა კი 2019, 2020, 2022 წლებში. ბლოგი მომზადდა ალექსანდრე კუხიანიძის პუბლიკაციის – „მოკლედ კორუფციის შესახებ“ – მიხედვით, რონდელის ფონდის ჟურნალი „ჩემი სამყარო“ ბლოგის წყარო: კორუფციის აღქმის ინდექსი, საერთაშორისო გამჭვირვალობა

საქართველოში ქალთა უფლებების მიმართ ინტერესი XIX-ე საუკუნიდან იღებს სათავეს, სწორედ ამ დროს ათეული თვითმოქმედი საზოგადოება შეიქმნა. XX–ე საუკუნის დასაწყისში ასეთი ორგანიზაციების რიცხვი გაიზარდა და მასშტაბური ხასიათი მიიღო. საკითხით დაინტერესებას დიდად შეუწყო ხელი „ტიფლისის ქალთა წრის კომისიის“ საქმიანობამ, რომელიც 1907 წელს, ქართველთა შორის წერა–კითხვის გამავრცელებელ საზოგადოებასთან დაარსდა.  „ქალთა კომისიის“ წევრები აქტიურად მოუწოდებდნენ ილიას ფონდის გაძლიერებისკენ საზოგადოებას. თითქმის ყველა კუთხე თანაგრძნობით შეხვდა მათ ინიციატივას. უფრო მეტიც, ანალოგიური წრეები დაარსდა თელავში, სიღნაღში, ახალციხეში, გორში, ოზურგეთში, ხონში, ბათუმში. სოხუმსა და სხვა ქალაქებში. გარდა საქველმოქმედო საქმიანობისა, კომისიების მუშაობამ შეძლო ქალებში გაეღვიძებინა საერთო სახალხო საქმისადმი ინტერესი.  შესაბამისად, XIX-XX საუკუნეებში შექმნილი ორგანიზაციების სამუშაო სფერო სხვადასხვა იყო: ორგანიზაციათა ნაწილი მუშაობდა განათლების, ერთობლივი შრომითი კულტურის ჩამოსაყალიბებლად, ქველმოქმედების, თანასწორობის მიმართულებით.  1905 წელს თბილისსა და ქუთაისში შეიქმნა ქალთა თანასწორობის კავშირი. თანასწორობის თემატიკის გააქტიურებამ გააჩინა მამაკაცებთან გათანაბრებული ხელფასის თუ განათლების მიღების მოთხოვნები.  1906 წელს გურიაში, პლანტაციის მუშათა გაფიცვის დროს, დაისვა თანაბარი ხელფასის მოთხოვნის საკითხი. პრინციპში ეს იყო პირველი შემთხვევა, რომლის განხილვაც საზოგადოების მონაწილეობით წარიმართა. ამავე წელს გაიფიცნენ ხონის ძაფის მღებავი ქარხნის მუშა-ქალები.  აღსანიშნავია 1909 წელს ქალთა ჯგუფის პროტესტი პუბლიცისტ გვაზავას მიმართ, მის მიერ ერობის მმართველობაში ქალების მონაწილეობის უარყოფითი დამოკიდებულების გამო.  ქალთა წრეების შეხვედრებზე აქტიურად კითხულობდნენ სხვადასხვა ლიტერატურას, ისმენდნენ ლექციებს. მალე გაჩნდა საჭიროება ერთმანეთის საქმიანობას გაცნობოდნენ, ამიტომ გადაწყვიტეს პერიოდული გამოცემის შექმნა, ქალთა გაზეთის დასაფინანსებლად კი, სხვადასხვა საქველმოქმედო ღონისძიებებს მიმართავდნენ.  ასეთი იყო XIX-XX საუკუნეებში ქალთა მოძრაობები, უფრო მეტ ინფორმაციას გაიგებთ წიგნიდან „თემის თვითორგანიზებისა და თანამშრომლობის გამოცდილება საბჭოთა ოკუპაციამდე“.

სამოქალაქო აქტივიზმი ეს არის მოქალაქეთა ან ინდივიდის ქმედება, რომელიც მიმართულია საზოგადოებრივი ინტერესების ამსახველი ცვლილებებისაკენ. აქტივისტები ცდილობენ შეცვალონ ადამიანის ცხოვრება და საზოგადოება უკეთესობისკენ, მიიღონ და გააზიარონ ცოდნა, გამართონ სხვადასხვა ტიპის, თემატიკის აქციები – მაგალითად ეკოლოგიური ან უფლებების დამცავი და ა.შ. საქართველოში აქტივზმს, რატომღაც მხოლოდ, პოიტიკურ აქციებთან და მოძრაობებთან აიგივებენ, არადა აქტივისტების საქმიანობა გაცილების მრავალფეროვანია. მაგალითად აქტივისტები: ზრუნავენ ცხოველთა უფლებებისთვის – ეწინააღმდეგებიან ცხოველთა მიმართ სასტიკ მოპყრობას, აპურებენ მიუსაფარ ცხოველებს, აწყობენ მათთვის თავშესაფრებს. ზრუნავენ გარემოზე – ასუფთავებენ, ზომავენ წყლის, საკვების, ჰაერის ხარისხს, ეწინააღმდეგებიან ბუნებაში ადამიანის არასათანადო ჩარევას. ზრუნავენ სამოქალაქო უფლებების დაცვაზე – მხარს უჭერენ გამოხატვის და მედიის თავისუფლებას და თანასწორობას. ეწინააღმდეგებიან დისკრიმინაციას და ა.შ. ზრუნავენ სოციალური სამართლიანობისთვის – სამართლიანი ხელფასის და პენსიის, სათანადო სამუშაო პირობების, ადამიანებისთვის თანაბარი შესაძლებლობების დამკვიდრებისთვის და ა.შ. ზრუნავენ ადამიანის უფლებებზე – ჯანმრთელობის, განათლების ხელმისაწვდომობისთვის, პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის და ა.შ. თუ ფიქრობ, რომ საზოგადოებისთვის სასიკეთო ცვლილებები საჭიროა და შეგიძლია, ნუ დაელოდები სხვას, დაიწყე თუნდაც დღეს. გახდი სხვებისთვის მისაბაძი!!!  #გაიზიარეპასუხისმგებლობა, რადგან #ესქვეყანაშენია

26 მაისი დამოუკიდებლობის დღეა! „ამიერიდან საქართველოს ხალხი სუვერენულ უფლებათა მატარებელია და საქართველო სრულუფლებოვანი დამოუკიდებელი სახელმწიფოა“ – დამოუკიდებლობის აქტი, 1918 წლის 26 მაისი. საბჭოთა რუსეთმა ოკუპაციით შეაჩერა საქართველოს დამოუკიდებლობა 1921 წლის თებერვალში. მხოლოდ 70 წლის შემდეგ, 1991 წლის 9 აპრილს, მოხერხდა საქართველოს დამოუკიდებლობის აღდგენა. დამოუკიდებლობას გაფრთხილება სჭირდება,  #გაიზიარეპასუხისმგებლობა, რადგან #ესქვეყანაშენია