შშმ პირთათვის დღემდე მთავარ პრობლემად არაადაპტირებული გარემო რჩება. მათი დასაქმების მაჩვენებელი უარესდება სტატუსის სიმძიმის მიხედვით. თითოეული პირისთვის დაბრკოლება უმეტესად საკუთარი სახლის კარიდან იწყება და თითქოს ისინი განწირულნი არიან შინაპატიმრობისთვის, რადგან პრაქტიკულად, შეუძლებელია მათი დამოუკიდებლად გადაადგილება. ადამიანები ყურადღების მიღმა რჩებიან და ხშირად საზოგადოების თუ სახელმწიფოს მხრიდან დისკრიმინაციას განიცდიან.  მაშინ, როდესაც აჭარის რეგიონში არ არსებობდა ორგანიზაცია, რომელიც შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირების უფლებებს დაიცავდა და მათთვის იბრძოლებდა, თომა კაკაბაძემ და მისმა თანამოაზრეებმა გადაწყვიტეს ჩამოეყალიბებინათ შშმ პირთა უფლებების დაცვის მიმართულებით ორგანიზაცია ცვლილებები თანაბარი უფლებებისათვის, სადაც გადაწყვეტილების მიმღები პირები სწორედ ისინი იქნებოდნენ უმრავლესობით. დაფუძნების დღიდან, გუნდი მუშაობს პრობლემების იდენტიფიცირებასა და მათი გადაჭრის, რაც შეიძლება სწრაფი და მოქნილი გზების შექმნისთვის. ისინი აქტიურად თანამშრომლობენ სახელმწიფო უწყებებთან (საერთაშორისო დონორებთან, არასამთავრობო სექტორის წარმომადგენლებთან), სხვადასხვა საჭირო სერვისის ინიცირების ავტორები არიან, რათა შშმ პირთათვის გარემო მათზე მორგებული და უკეთესი გახდეს. არანაკლებ მნიშვნელოვანი საკითხია საზოგადოების ცნობიერების ამაღლება, რადგან ხშირად ადამიანებს არასწორი შეხედულებები აქვთ შეზღუდული შესაძლებლობის პირთა შესახებ. სწორედ ამიტომ, ორგანიზაცია ახორციელებს აქტივობებს სკოლის მოსწავლეებისთვის, სტუდენტებისთვის და სხვადასხვა ადამიანებისთვის, რათა გარემო ამ მიმართულებით გაჯანსაღდეს და საზოგადოება ინფორმირებული იყოს. ორგანიზაციამ 2016 წელს ბათუმში სოციალური კაფე „თავისუფალი სივრცე“ გახსნა, რომელიც შშმპ პირთათვის ერთადერთი სრულად მისაწვდომი ადგილია რეგიონში, სადაც ნებისმიერი აქტივობის განხორციელებაა შესაძლებელი. უმნიშვნელოვანესი მიღწევაა, 5 წლიანი აქტიური ადვოკატირების შედეგად ბათუმის სანაპირო ადაპტირდა და 2019 წელს ხელმისაწვდომი გახდა ეტლით მოსარგებლეთათვის. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ყველა პირს აქვს საკუთარი ფიზიკური და მენტალური ხელშეუხებლობის პატივისცემის თანაბარი უფლება. იმისთვის, რომ მათ დამოუკიდებლად არსებობა და სრულყოფილი ცხოვრების საშუალება ჰქონდეთ, სახელმწიფომ უნდა შექმნას თანასწორი გარემო.

თაობები თაობებს მითებს გადასცემენ რუსეთ-საქართველოს მეგობრობის შესახებ  ნუ ენდობი დაუზუსტებელ ინფორმაციას, გაეცანი ისტორიას  1801 ანექსია. 1804  მთიულეთის აჯანყების ჩახშობა. 1811 საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის გაუქმება. 1812,19,41,56 საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში აჯანყებების ჩახშობა. 1921 დამოუკიდებელი საქართველოს რესპუბლიკის ანექსია. 1924 აჯანყების ჩახშობა. 1937–38 რეპრესიები. 1956 9 მარტის ტრაგედია. 1978 ქართული ენის, როგორ სახელმწიფო ენის გაუქმების მცდელობა. 1989 9 აპრილის ტრაგედია. 1989 საომარი მოქმედებები სამაჩაბლოში. 1992–1993 აფხაზეთის ომი. 2008 რუსეთ საქართველოს ომი. 2008–დან დღემდე მცოცავი ოკუპაცია, ადამიანების გატაცება!!! საქართველოს ტერიტორიების 20% ოკუპირებულია რუსეთის მიერ!!!

საკუთარ ოჯახში დაბრუნების არაერთი მცდელობით დაღლილმა ბავშვებმა, რომლებიც სიღარიბის გამო სასამართლომ მშობლებს დააცილა, დახმარებისთვის არასამთავრობო ორგანიზაციას პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის (PHR) მიმართეს. სასამართლოს გადაწყვეტილებით გამოწერილ შემაკავებელ ორდერში მიზეზი არა ძალადობა, არამედ სიღარიბე ეწერა. ამ ამაღელვებელი ამბით შეძრწუნებული ორგანიზაციის წარმომადგენლების თქმით, მანამდე სასამართლოში მსგავსი საქმე არ იყო განხილული და შედეგის წინასწარ განსაზღვრა ძნელი იყო. „კანონებისა და ყოველდღიური მოვლენების მიღმა უნდა დავინახოთ ბავშვების განცდები და შევეცადოთ სიფრთხილით მოვეკიდოთ“, ამბობს ანა არგანაშვილი, რომელიც არასამთავრობო ორგანიზაციას – „პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის“ – ხელმძღვანელობს. ორგანიზაციაში ბავშვების მიერ მათდამი გამოცხადებულ ნდობას დიდ პატივად მიიჩნევენ. ისინი დაპირდნენ, რომ ყველაფერს გააკეთებდნენ, რათა ბავშვები საკუთარ ოჯახში დაბრუნებულიყვნენ. ამისთვის, მათ ერთად, დიდი გზა გაიარეს. ადვოკატების დიდი შრომის შედეგად ბავშვებმა გაიაზრეს თუ რისთვის არსებობს სასამართლო, მართლმსაჯულება და რა მნიშვნელობა აქვს საკუთარი აზრის წარდგენას და დაცვას სასამართლოსთვის. საბედნიეროდ, ბავშვების საკუთარ ოჯახში დაბრუნების თავდაუზოგავი მცდელობა მათ სასიკეთოთ დასრულდა. სასამართლომ დაინახა თუ რამხელა ტკივილი მიიღეს ბავშვებმა ოჯახთან დაშორების შედეგად. ცხადი გახდა, რომ მართლმსაჯულების ორგანომ ვერ გაიაზრა და ვერ აარიდა ბავშვებს განსაცდელი. გამარჯვებული საქმე არის სახელმწიფოსთვის და საზოგადოებისთვის მაგალითი, რომ ამ გზით მშობლისა და ბავშვის დაცილების პრაქტიკა გადასააზრებელი და შესაცვლელია.

საქართველოს 1921 წლის და დღეს, 2021 წელს მოქმედი კონსტიტუციის თანახმად, ყველა ადამიანი თანასწორია განურჩევლად პიროვნული მახასიათებლებისა. 1921 წელი მუხლი 16 მოქალაქენი კანონის წინაშე ყველა თანასწორნი არიან მუხლი 17 წოდებრივი განსხვავება არ არსებობს 2021 წელი მუხლი 11 ყველა ადამიანი სამართლის წინაშე თანასწორია. აკრძალულია დისკრიმინაცია რასის, კანის ფერის, სქესის, წარმოშობის, ეთნიკური კუთვნილების, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური ან სხვა შეხედულებების სოციალური კუთვნილების, ქონებრივი ან წოდებრივი მდგომარეობის, საცხოვრებელი ადგილის ან სხვა ნიშნის მიხედვით დისკრიმინაცია კანონით ისჯება.

მთავარი პრობლემა, რომელსაც საზოგადოებრივი ორგანიზაციები სახელმწიფო გრანტების გაცემის თვალსაზრისით ხედავენ, არის შესაბამისი ერთიანი, თუნდაც, მინიმალური სტანდარტების არარსებობა, გამჭვირვალობისა და ანგარიშვალდებულების დაბალი ხარისხი. საჯარო ინსტიტუტებს სახელმწიფო გრანტების გაცემის უფლება 2010 წლიდან აქვთ, საზოგადოებრივ ორგანიზაციებზე გრანტებს ისინი 2012 წლიდან გასცემენ, თუმცა, ამ ხნის განმავლობაში, არ შემუშავებულა საერთო სტანდარტები, რომელიც ამ ტიპის გრანტის გაცემის ყველასთვის საერთო ჩარჩოს შექმნიდა.  სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტმა (CSI), პროექტის, „სამოქალაქო საზოგადოების განვითარების ინციატივა“, ფარგლებში, დააფინანსა ოთხი კვლევა - 2016, 2017, 2018 და 2019 წლებში გაცემული სახელმწიფო გრატების მონიტორინგი. „სამოქალაქო საზოგადოების განვითარების ინციატივა“ ხორციელდება კონრად ადენაუერის ფონდის (KAS) მიერ, სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტთან (CSI), კონსულტაციისა და ტრენინგის ცენტრთან (CTC), საქართველოს სტრატეგიული კვლევებისა და განვითარების ცენტრთან (CSRDG) და განათლების განვითარებისა და დასაქმების ცენტრთან (EDEC) თანამშრომლობით. პროექტს აფინანსებენ ევროკავშირი და კონრად ადენაუერის ფონდი. მისი მიზანია საქართველოში საზოგადოებრივი ორგანიზაციების სამუშაო გარემოს გაუმჯობესება, ორგანიზაციების გაძლიერება, საზოგადოების მიმართ მათი ანგარიშვალდებულებისა და გამჭვირვალობის გაზრდა და მათი კავშირების გამყარება სხვა აქტორებთან.  სახელმწიფო გრატების მონიტორინგი განახორციელეს საზოგადოებრივმა ორგანიზაციებმა: „მწვანე კავკასიამ“, დემოკრატიული ჩართულობის ცენტრების ქსელმა, საქართელოს ახალგაზრდა ეკონომისტთა ასოციაციამ. ა(ა)იპ-ებზე ოთხი წლის განმავლობაში გაცემული გრანტების რაოდენობა ასე გამოიყურება:   გრანტის გამცემი ორგანიზაცია საგრანტო ბიუჯეტი  2016 საგრანტო ბიუჯეტი  2017 საგრანტო ბიუჯეტი  2018 საგრანტო ბიუჯეტი  2019 იუსტიციის სამინისტრო 312,382 163,882 180,000 48,548 შოთა რუსთაველის საქართველოს ეროვნული სამეცნიერო ფონდი 1,130,405 2,083,551 2,204,769 2,380,352.7 საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა სამინისტრო 600,000 590,000 650,000 700,000 შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის აპარატი 350,000 საქართველოს ინოვაციებისა და ტექნოლოგიების სააგენტო - GITA 14,000 8,600 39,283 33,157.9 საერთაშორისო საგანმანათლებლო       ცენტრი 150,000 საარჩევნო სისტემების განვითარების, რეფორმებისა და სწავლების ცენტრი 2,082,506 2,399,014 2,381,571 2,352,305 აჭარის ა.რ. განათლების, კულტურისა  და სპორტის სამინისტრო 9,152 მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრი 276,090 281,999 185,444 ბავშვთა და ახალგაზრდობის განვითარების ფონდი (მიზნობრივი სუბსიდია) 1,049,967 743,837 სულ 5,189,260 6,264,974 5,746,774 6,199,808 რაც შეეხება ძირითად მიგნებებს, რომელიც ამ კვლევებში აისახა: პროგრამების შემუშავების პროცესი არ ეფუძნება არსებული პრობლემების სიღრმისეულ შეფასებას და საჭიროებს ანალიზს; ამ პროცესში არ ჩანს ყველა დაინტერესებული მხარის მონაწილეობა; ინსტიტუციების ნაწილს დადგენილი არ აქვს გასაჩივრების უფლება და შესაბამისი პროცედურები; ზოგჯერ, მეტისმეტად არის გართულებული ფინანსური ანგარიშგების მოთხოვნები; ზოგადია ან საერთოდ არ არსებობს საქმიანობის ეფექტურობის მონიტორინგისა და შეფასების პროცედურები; საკმაოდ დაბალია საზოგადოების ინფორმირების ხარისხი, პროგრამებისა და ცალკეული გრანტების შესახებ; არ ხდება პროგრამის განხორციელებისას მიღებული შედეგების ანალიზის გათვალისწინება შემდეგი წლის საგრანტო პროგრამების დაგეგმვისას; საკანონმდებლო დონეზე არ არის განსაზღვრული საზოგადოებრივი ორგანიზაციების მონაწილეობა საგრანტო განაცხადების შეფასების ეტაპზე; შეფასების სისტემები საჭიროებს დამატებით ნარატიულ განმარტებას, რათა შეფასების შედეგი უფრო გაზომვადი და განჭვრეტადი გახდეს; უმეტესად, საჯარო ინსტიტუტები თავად ახდენენ ფინანსური ანგარიშების კონტროლს და ამოწმებენ პროექტის თანხების მიზნობრივ ხარჯვას; საჯარო დაწესებულებებს არ აქვთ განხორციელებული ეფექტურობის შეფასების ფართომასშტაბიანი კვლევა. სახელმწიფო გრანტების გაცემის უფლება დღეს საქართველოსა და ავტონომიური რესპუბლიკების ყველა სამინისტროს, ათზე მეტ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს აქვს. როგორც განხორციელებულმა მონიტორინგმა დაადასტურა, ამას ყველა სტრუქტურა ისე აკეთებს, როგორც თავად მიიჩნევს საჭიროდ. შედეგად, პროცესის შეფასება საზოგადოებისთვის რთული ხდება. სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტის (CSI) მთავარი იურისტი, ლევან ფანიაშვილი, რომელიც რამდენიმე წელია სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების საკითხზე მუშაობს, ამასთან დაკავშირებით, შემდეგ განმარტებას აკეთებს:  „საქართველოში სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ხარვეზი დაფინანსების სისტემის ერთიანი საკანონმდებლო სტანდარტების არარსებობაა. საკანონმდებლო აქტებით არ არის დადგენილი საგრანტო დაფინანსების გაცემის ერთიანი მინიმალური სტანდარტები და გრანტის გაცემის წესები, შესაბამისი საჯარო ინსტიტუციისთვის დადგენილი კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტებით განისაზღვრება. სხვანაირად რომ ვთქვათ, იმდენი სტანდარტი და წესი მოქმედებს, რამდენი გრანტის გამცემიც არის. გამჭვირვალობის ერთიანი სტანდარტების არარსებობა, ნაკლებად სანდოს ხდის პროცესს და დაფინანსების არაკეთილსინდისიერად გაცემის შესაძლებლობას ზრდის. შესაბამისად, მნიშვნელოვანია კანონით დადგინდეს საჯარო ინსტიტუციების მიერ გრანტის გაცემის ძირითადი სტანდარტები, რომლებიც საკმარისად მკაფიო იქნება იმისთვის, რომ საგრანტო დაფინანსება სანდო და გამჭვირვალე პროცესად იქცეს“.  სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტისა (CSI) და პარტნიორი ორგანიზაციების ძალისხმევით, ხელისუფლებამ აღიარა, რომ სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების პროცესს რეფორმა სჭირდება და ეს ღია მმართველობა საქართველოს 2018-2019 წლების სამოქმედო გეგმაშიც ასახა, თუმცა, უფრო წინ არ წასულა. არადა, აუცილებლად აღიარებული რეფორმა, სხვა ცვლილებებთან ერთად, საჯარო ინსტიტუციების მიერ გრანტის გაცემის მინიმალური სტანდარტების კანონით დადგენას გულისხმობდა.  გამჭვირვალობისა და ანგარიშვალდებულების პრინციპების დაცვით ჩამოყალიბებული სტანდარტებისა და წესების გარეშე, რომელიც საზოგადოებას მისცემს პირუთვნელ პასუხებს საგრანტო დაფინანსებისთვის დადგენილი საკითხების, გამარჯვებული ორგანიზაციების შესახებ და შექმნის სახელმწიფო ბიუჯეტიდან გამოყოფილი თანხების ხარჯვის მიზნობრიობის შემოწმების გამართულ მექანიზმებს, პროცესი ნდობას ვერ მოიპოვებს, - ფიქრობენ სსო-ები.  გარდა იმისა, რომ მეტი გამჭვირვალობა ამ სფეროში სამოქალაქო საზოგადოების ინტერესს წარმოადგენს, ეს მნიშვნელოვანი უნდა იყოს თავად ხელისუფლებისთვისაც. საზოგადოებრივ ორგანიზაციებს შორის მოიძებნებიან ე.წ. გონგოები - ორგანიზაციები, რომლებიც ხელისუფლებებთან არიან აფილირებულნი და მათ მიერ გაცემულ გრანტებსაც აქტიურად იყენებენ. მსგავსი უხერხული ტანდემები კი, ეჭვქვეშ აყენებს სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების მთელს პროცესს, შერჩეული თემებიდან დაწყებული - მიღებული შედეგებით დამთავრებული.  მაკა ჯაიანი

ვიკიპედიაც გეტყვით, რომ „ბიუჯეტი“ იმდენად ძველი სიტყვაა, რომ ლათინურშიც გვხვდება და, ისევე, როგორც ფრანგულსა და ინგლისურში, ტყავის ჩანთას, სფულეს ან ტომარას ნიშნავს. თანამედროვე გაგებით, ბიუჯეტი შემოსავლების განაწილების სისტემაა და არსებობს ყველაგან, სადაც ფინანსების მართვის საჭიროება წარმოიქმნება. ბიუჯეტი შეიძლება ჰქონდეს პიროვნებას, ოჯახს, კომპანიას, ორგანიზაციას და, რაღა თქმა უნდა, სახელმწიფოს. ჩვენი ინტერესის საგანს სწორედ ეს უკანასკნელი წარმოადგენს.  ოფიციალური განმარტებით, „საქართველოს სახელმწიფო ბიუჯეტი არის საქართველოს პარლამენტის მიერ დამტკიცებული, საქართველოს ცენტრალური ხელისუფლების ფუნქციებისა და ვალდებულებების შესრულების მიზნით მისაღები შემოსულობების, გასაწევი გადასახდელებისა და ნაშთის ცვლილების ერთობლიობა.  ბიუჯეტი წარმოადგენს გეგმას, თუ როგორ უნდა დახარჯოს მთავრობამ მის მიერ მობილიზებული თანხები. რა ღონისძიებები უნდა იქნეს დაფინანსებული და როგორ უნდა განაწილდეს შემოსავლები სხვადასხვა სფეროებზე. კერძოდ, განათლებაზე, თავდაცვაზე, ჯანმრთელობაზე, სოციალურ დაცვასა და ა.შ. სხვა მიმართულებებზე. ბიუჯეტი განსაზღვრავს მთავრობის მიერ ასაღები სახელმწიფო ვალისა და სესხების ლიმიტებს. თუ ხარჯები აჭარბებს შემოსავლებს, მთავრობამ უნდა აიღოს გარკვეული ვალი, რათა დაფაროს მისი მოსახლეობისათვის გაწეული მომსახურების ხარჯები და გადაიხადოს გასული წლების ვალები“ („მოქალაქის გზამკვლევი 2021“, საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო).  მარტივად რომ ვთქვათ, სახელმწიფო უწყებები ჩვენგან - მოსახლეობისგან, სხვადასხვა გადასახდელის სახით აგროვებენ თანხებს, საჭიროებისამებრ, იღებენ საგარეო ვალს, უკეთეს შემთხვევში - მოიპოვებენ გრანტებს და აფინანსებენ პროგრამებს, რომელმაც ჩვენი - მოსახლეობის კეთილდღეობა უნდა განაპირობოს. ვინაიდან გრანტის სახით მოპოვებული თანხა საჩუქარია, საგარეო ვალის დაბრუნება კი ისევ ბიუჯეტის ასიგნებებით ანუ ჩვენგან მიღებული შემოსულობებით ხდება, ნათელია, რომ ხელისუფლება ჩვენთვის განკარგავს ჩვენივე ფულს და მისი ფუქნცია ამ საქმის კარგად შესრულებაა.  თეზა, რომ ხელისუფალნი ბიუჯეტს ისე განკარგავენ, როგორც თავად მიიჩნევენ საჭიროდ, რომ ეს სულ ასე იყო და ასე იქნება, მოძველდა. სამოქალაქო საზოგადოება იმიტომაც არის სამოქალაქო, რომ მსგავსი დრომოჭმული და, პირდაპირ უნდა ითქვას, მავნებლური სტერეოტიპები შეცვალოს. ამ მიზნით მუშაობენ საზოგადოებირივ ორგანიზაციები (სსო-ები), მაგალითად, სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტი (CSI) მონაწილეობითი ბიუჯეტირების დანერგვისა და განვითარებისთვის. ამ მიმართულების მიზანს სახელმწიფო ბიუჯეტის დაგეგმვაში მოქალაქეების აქტიური მონაწილეობა წარმოადგენს.  სახელმწიფო ბიუჯეტის მოქალაქეთა საჭიროებისამებრ განკარგვის ნაწილია სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსებაც, რაც საჯარო ინსტიტუტებმა 2010 წლიდან დაიწყეს. თავიდან, ისინი მხოლოდ სამეცნიერო გრანტებს გასცემდნენ, მაგრამ, 2012 წლიდან გაფართოვდა გრანტების თემატიკა და გაიზარდა გრანტის გამცემი ორგანიზაციების რაოდენობა. დღეს, სახელმწიფო გრანტების გაცემა, მათ შორის საზოგადოებრივ ორგანიზაციებზე, შეუძლია ცენტრალური და ავტონომიური რესპუბლიკების ყველა სამინისტროს, ათზე მეტი საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს. თუმცა, არსებობს ხარვეზები, რომელიც სსო-ებს სახელმწიფო გრანტების მიღებისადმი უნდობლობას უჩენს.  მათ შორის ყველაზე მნიშვნელოვანი სახელმწიფო გრანტების გაცემისა და მონიტორინგის საერთო სტანდარტების არარსებობაა, ერთგვარი თეთრი ლაქა მოქმედ კანონმდებლობაში, შიდა რეგულაციებში, რისი აღმოფხვრაც გამჭვირვალობას და ამ პროცესისადმი სანდოობის გაზრდას უზრუნველყოფდა. სსო-ების ნაწილი მიიჩნევს, რომ ჯერ ისევ მყიფე დემოკრატიის პირობებში მცხოვრებ საქართველოში, სადაც სახელისუფლო შტოებს შორის ბალანსი სუსტია, საზოგადოებრივი ორგანიზაციების ნაწილის, ე.წ. Watchdog-ების მიერ ამ ტიპის დაფინანსების მიღება გარკვეულ რისკებს შეიცავს. სხვაგვარია დამოკიდებულება იმ ტიპის სსო-ებისადმი, რომლებიც მუშაობენ სერვისების მიწოდების, კვლევების მიმართულებით - მათი მხრიდან სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების მიღება სარისკოდ ნაკლებად მიიჩნევა.  უნდა აღინიშნოს, რომ საზოგადოებრივი ორგანიზაციების მიერ სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების მიღება საერთაშორისო პრაქტიკაა. იმ ქვეყნებში, სადაც ხელისუფლებები რეალურად არიან დაინტერესებული არსებული ხარვეზების გამოსწორებით და ამისთვის ობიექტური კვლევებისა და ანალიზის მოპოვებას ესწრაფვიან, საზოგადოებრივ ორგანიზაციებზე, მათი სპეციფიკის მიუხედავად, სახელმწიფო გრანტები სისტემატურად გაიცემა. ასე ხდება, მაგალითად, გერმანიაში და ეს ერთადერთი მაგალითი არ არის.  სიფრთხილე, რომლითაც საზოგადოებრივი ორგანიზაციები სახელმწიფო გრანტების საკითხს ეკიდება, გასაგებია. სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტი, პარტნიორ ორგანიზაციებთან ერთად, ამ მიმართულებითაც აქტიურად მუშაობს, მათ შორის, უმთავრესი, რაღა თქმა უნდა, საჯარო ინსტიტუციების მიერ გრანტის გაცემის მინიმალური სტანდარტების კანონით დადგენაა (სახელმწიფომ უკვე აღიარა სახელმწიფო საგრანტო დაფინანსების რეფორმირების საჭიროება და ღია მმართველობა საქართველოს 2018-2019 წლების სამოქმედო გეგმაში ასახა კიდეც).  სახელმწიფო ბიუჯეტი მოსახლეობის შრომით შექმნილი „ტყავის ჩანთაა“ და მისი საერთო სარგებლობისთვის გამოყენება მოქალაქეების, საზოგადოებრივი ორგანიზაციების აქტიური მონაწილეობით უნდა ხდებოდეს. სახელმწიფო გრანტი კარგი რესურსია იმისთვის, რომ მოსახლეობის ფული მოსახლეობასვე მისი საუკეთესო ინტერესების გათვალისწინებით მოხმარდეს. მაკა ჯაიანი

სოფელ ქვემო მაჩხაანის მოსახლეობის 150 წლის წინანდელი სათემო მუშაობისა და თვითორგანიზების უნიკალური მაგალითია თეატრი, რომლის ასაშენებლად სოფლის თითოეული მკვიდრი 9 წლის განმავლობაში ფულს აგროვებდა. მათ ეს შეძლეს, 1899 წლის 25 ივლისს ქვემო მაჩხაანის თეატრი გაიხსნა სპექტაკლით „ხანუმა“. შენობის არქიტექტორი უცნობია. აგურით ნაშენი 2 სართულიანი შენობა კარგად ერწყმის სოფლის ურბანულ გარემოს და ამავე დროს მისი შიდა არქიტექტურული კონცეფცია იმდროინდელი ევროპული თეატრების მსგავსია – შენობა ითვალისწინებს სამკითხველო სივრცეს და სხვადასხვა დისკუსიებისა თუ საგანმანათლებლო ღონისძიებების გამართვის შესაძლებლობას. ქვემო მაჩხაანის თითოეული მცხოვრები ჩართული იყო სოფლისთვის საჭირო სხვადასხვა ინიციატივის განხორციელებაში – სახავდნენ პრიორიტეტებს სოფლის ეკონომიკური, კულტურულ-საგანმანათლებლო თუ სხვა მიმართულებით და შემდეგ, სხვადასხვა ხერხებით მოიძიებდნენ სახსრებს. მათი თვითორგანიზების და ინიციატივების შედეგი ასეთია: სკოლა, სამკითხველო, თეატრი, სახალხო სახელოსნო დეპო–ბანკი, აფთიაქი და ა.შ. ქვემო მაჩხაანის მსგავსად, საქართველოს ოკუპაციამდე, თემის თვითორგანიზების უამრავი საინტერესო ისტორია სათემო განვითარების ცენტრმა (CDC) და თბილისის თანამედროვე ხელოვნების ცენტრმა (CCA), ფონდის – „ღია საზოგადოება – საქართველო“ მხარდაჭერით, მოიძიეს და წიგნად გამოსცეს. 1921 წლის ოკუპაციამ ყველანაირი მოტივაცია და ინიციატივა ისევე ჩააქრო მაჩხაანშიც, როგორც საქართველოს სხვა სოფლებსა თუ რეგიონებში. მას შემდეგ, იშვიათად თუ გაისმებოდა ხოლმე სოფელში ინიციატივები. დღეს კი, გამოჩნდნენ სიახლესა და კულტურას მოწყურებული ახალგაზრდები. ამის ერთ–ერთი მაგალითია კამპანია, რომელიც ქვემო მაჩხაანის თეატრის მეორე სიცოცხლის შანსია. ისინი იწვევენ სხვადასხვა ქალაქების თეატრებს, ქვემო მაჩხაანში სპექტაკლების გასამართად. #გაიზიარეპასუხისმგებლობა რადგან #ესქვეყანაშენია

საერთაშორისო საზოგადოებრივმა ორგანიზაციამ „გადავარჩინოთ ბავშვები“ (Save the Children), რომელიც 1919 წელს შეიქმნა და პროგრამებს მსოფლიოს 120 ქვეყანაში ახორციელებს, საქართველოში საქმიანობა 1993 წლიდან დაიწყო. ამ 28 წლის განმავლობაში, ორგანიზაცია აქტიურად მუშაობს ბავშვთა დაცვის, განათლების, ოჯახებისა და თემის გაძლიერების, ინკლუზიური განათლების, ბავშვთა ადრეული განვითარების, კატასტროფების რისკის შემცირების, ახალგაზრდობის უნარების განვითარების, ბავშვთა მონაწილეობის, იძულებით გადაადგილებულ პირთა დახმარების და გოგონებისა და ქალების გაძლიერების საკითხებზე. „გადავარჩინოთ ბავშვების“ დახმარებით, შემუშავდა და დაინერგა მიდგომები, მომსახურებები, შეფასების ინსტრუმენტები, სახელმძღვანელო დოკუმენტები და საკანონმდებლო ცვლილებები, რომელიც დღეს, ბევრი მიმართულებით, ბავშვთა კეთილდღეობის საფუძველია. თუმცა, ბავშვთა დაცვას საქართველოში, ბევრი თვალსაზრისით, ჯერაც არაერთი გამოწვევა აქვს. „მათ შორისაა ბავშვთა სიღარიბე და მათ მიმართ ძალადობა, რასაც ამძიმებს ბავშვიანი ოჯახების მხარდაჭერაზე არსებული სერვისების ნაკლებობა“, - ამბობს ორგანიზაციის ადვოკატირების, კომუნიკაციისა და პარტნიორობის კოორდინატორი, მარიკა მხეიძე, - „სუსტია ბავშვთა ძალადობისაგან დაცვის სახელმწიფო მექანიზმები, სახეზეა სახელმწიფო ზრუნვაში მყოფი ბავშვების ბიოლოგიურ ოჯახებში რეინტეგრაციაზე ორიენტირებული ნაბიჯების სიმწირე, სახელმწიფო ზრუნვის პროგრამებში დეფიციტურია სოციალური მუშაკის ხელმისაწვდომობა და ა.შ.“. ვინაიდან ოჯახებიდან ბავშვების გამოყვანის ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი ძალადობაა, „გადავარჩინოთ ბავშვები“ აქტიურად მუშაობს, რომ დანერგოს მის მიერ შემუშავებული პროგრამა „მშობლობა ძალადობის გარეშე“. ეს პროგრამა ხელს უწყობს მშობლებისთვის აღზრდის არაძალადობრივი და ეფექტიანი მეთოდების, საკუთარ სტრესთან გამკლავების სწავლებას და ბავშვთა მიმართ ძალადობასთან დაკავშირებით საზოგადოებაში არსებული არასწორი წარმოდგენების შეცვლას. „ჩვენი მიდგომა „მშობლობა ძალადობის გარეშე“ მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტი შეიძლება გახდეს ბავშვის ოჯახიდან გამოყვანის პრევენციისა და ინსტიტუციებში განთავსებული ბავშვების ბიოლოგიურ ოჯახებში დაბრუნების კუთხით“, - მიიჩნევს მარიკა მხეიძე. ბავშვებთან დაკავშირებული და აუცილებლად მოსაგვარებელი საკითხების ჩამონათვალში, რომელიც ორგანიზაციას აქვს, ადრეული და სკოლამდელი განათლების სისტემაში დასაქმებული აღმზრდელების კვალიფიკაციაცაა. აქ უნდა აღინიშნოს „გადავარჩინოთ ბავშვების“ კიდევ ერთი პროგრამა - „HEART - გაჯანსაღება და განათლება ხელოვნების მეშვეობით“, რომელიც ცვლის საბავშვო ბაღის აღმზრდელების სწავლებას, სკოლამდელი განათლების მეთოდების მიმართ მათ მიდგომებს. ხსენებულ ჩამონათვალშია, ასევე, მწირი ბიუჯეტები, რომელსაც მუნიციპალიტეტები გამოყოფენ საბავშვო ბაღების განვითარების, წიგნების, სამუშაო მასალებისა და სათამაშოებისთვის - იმისთვის, რამაც ბავშვის სრულყოფილი განვითარება უნდა უზრუნველყოს. „ამ კონტექსტში, აღსანიშნავია მსოფლიო ბანკის მიერ დაფინანსებული პროექტი „საქართველოში სკოლამდელი განათლების ხელშეწყობა სოციალური ანგარიშვალდებულების გზით“, - გვიყვება მარიკა მხეიძე, - „პროექტის ფარგლებში ორი მექანიზმი შეიქმნა. პირველია სკოლამდელ დაწესებულებათა ეროვნული გაერთიანება, რომელშიც საქართველოს სხვადასხვა მუნიციპალიტეტში მოქმედი ბაღები შედიან. ეს არის ერთმანეთისთვის გამოცდილების გაზიარების, ძალისხმევის გაერთიანებისა და მუნიციპალიტეტების დაგეგმვის პოლიტიკაზე გავლენის მოხდენის მექანიზმი. მეორე კი, გახლავთ ე.წ. ბენჩმარკინგის ინსტრუმენტი, რომელიც მუნიციპალიტეტებში არსებულ ადრეული და სკოლამდელი განათლების დაწესებულებების ხარისხს აფასებს და მტკიცებულებებზე დაფუძნებული პოლიტიკის დაგეგმვისა და ადვოკატირების პროცესის წარმართვას უწყობს ხელს“. კოვიდმა სამყაროს მაჯისცემა შეცვალა და, ბუნებრივია, გავლენა ბავშვების მდგომარეობაზეც მოახდინა. კამპანია #გადაარჩინესაქართველოგაზიარებით ერთ-ერთია იმ აქტივობებიდან, რომელიც ორგანიზაციამ „გადავარჩინოთ ბავშვები“ პანდემიის საპასუხოდ დაიწყო. „მოსალოდნელია, რომ პანდემიის შედეგად, ბავშვების ნაწილი ნაადრევად შეწყვეტს სწავლას, გაიზრდება ძალადობის, ადრეული ქორწინების, ბავშვთა შრომის მაჩვენებლები, ამიტომ, ორგანიზაცია პირველი დღიდან უწყობდა ხელს, პანდემიასთან დაკავშირებით, ბავშვებსა და ოჯახებზე მორგებული ინფორმაციის გავრცელებას“, - განმარტავს მარიკა მხეიძე, - „ ამ კამპანიის ფარგლებშიც, ბავშვები და ცნობილი ადამიანები ერთმანეთს პანდემიით გამოწვეულ სტრესთან გამკლავების გზებს უზიარებდნენ, განწყობას უმაღლებდნენ, პატარებს ზღაპრებს უყვებოდნენ; სოციალური მედია კამპანიის ფარგლებში, ვიყენებდით სხვადასხვა მეთოდიკას, რომ მშობლებისთვის გვესწავლებინა რუტინის შეცვლით გამოწვეულ სტრესთან გამკლავება... ჩვენ შევისწავლეთ პანდემიის გავლენა ინკლუზიური განათლების ხარისხზე და ეს კვლევა საფუძვლად დაედო სახელმწიფოსათვის მიწოდებულ რეკომენდაციებს, ჩვენს სტრატეგიულ ამოცანებს“. „გადავარჩინოთ ბავშვები“ იყო პირველი ორგანიზაცია საქართველოში, რომელმაც კოვიდთან დაკავშირებით ინფორმაციის გავრცელება ეთნიკური უმცირესობების ენებზე - სომხურად და აზერბაიჯანულად დაიწყო. ორგაზიაციამ, ასევე, მოამზადა ვიდეოგაკვეთილები - „მშობლის საათი“, რომელიც გადაიცემა საზოგადოებრივი მაუწყებლის არხზე - „განათლება“. კოვიდის შედეგების შესამცირებლადაა შემუშავებული პროექტი „დისტანციური სწავლება და ბავშვის ადრეული განათლება“, რომელსაც „გადავარჩინოთ ბავშვები“ Fair Trees Fund-თან ერთად ახორციელებს. „ეს პროექტი ამბროლაურისა და ონის მუნიციპალიტეტებში მიმდინარეობს, ითვალისწინებს ბაგა-ბაღების აღმზრდელებისა და სხვა სპეციალისტების პროფესიულ განვითარებას, ადრეული განათლების ახალი მიდგომებისა და პროგრამების გაცნობას და ასევე, ბაგა-ბაღებისთვის და დისტანციური განათლებისთვის აუცილებელი საგანმანათლებლო მასალის და მატერიალურ-ტექნიკური საშუალებების გადაცემას“, - ამბობს მარიკა მხეიძე, - „შედეგად, ყველა ბავშვს ექნება წვდომა ხარისხიან ადრეულ განათლებაზე, პანდემიისა და სხვა შეზღუდვების მიუხედავად“. ავტორი: მაკა ჯაიანი

შახნაზ ასკეროვა მარნეულის მუნიციპალიტეტის სოფელ კასუმლოს მკვიდრია. შახნაზის ინიციატივით, მან და მისმა თანატოლებმა მუნიციპალიტეტის მოსახლეობას კორონა ვირუსთან დაკავშირებით არსებული საზოგადოებრივი ინფორმაცია ქართულ და აზერბაიჯანულ ენებზე გააცნეს. „გვინდა, ჩვენს სოფელში მცხოვრებმა ყველა ახალგაზრდამ იცოდეს, როგორ დაიცვას თავი და თავიანთი ოჯახის წევრები ვირუსისგან“, - ამბობს შახნაზი, -„ბევრს ჯერ კიდევ არ სჯერა, რომ, შეიძლება, ინფიცირებული გახდეს“. შახნაზ ასკეროვა USAID-ის სამოქალაქო განათლების პროგრამის წარმატებული აქტივისტია. ორგანიზაციის ვებგვერდი არაერთ ამბავს მოგვითხრობს მისი და სამოქალაქო კლუბების სხვა წევრების შესახებ, რომლებიც აქტიური მოქალაქეები USAID-ის პროგრამის, „მომავლის თაობის“ დახმარებით გახდნენ. პროგრამა, რომელიც საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროსთან, სამოქალაქო საზოგადოებისა და განათლების პროფესიონალებთან თანამშრომლობს, ხელს უწყობს საქართველოს ახალგაზრდების გაძლიერებას, სამოქალაქო განათლების წახალისებას სკოლებში, განსაკუთრებით - რეგიონებში; თემისთვის საჭირო აქტივობების განსახორციელებლად, პროგრამა სამოქალაქო კლუბის წევრებზე მცირე გრანტებსაც გასცემს. მაგალითად, ხაშურის მუნიციპალიტეტის სოფელ ოსიაურში შექმნილი სასკოლო სამოქალაქო კლუბის წევრემა თემის საჭიროებები შეისწავლეს, პრობლემებიდან, სკოლასა და სოფელში არსებული გარემოს გაუმჯობესება გამოყვეს და შესაბამისი ადვოკატირების პროცესი დაიწყეს. შეხვდნენ ადგილობრივი ხელისუფლების წარმოადგენლებს, გააცნეს ეკოლოგიურ საკითებთან დაკავშორებით ჩატარებული გამოკითხვის შედეგები და ერთად იმსჯელეს იმის შესახებ თუ რისი გაკეთება იყო საჭირო არსებული ვითარების მოსაგვარებლად. შედეგად, ადგილობრივმა ხელისუფლებამ სოფელში ნაგვის ურნები დადგა, სკოლას კი 90 მარადმწვანე ხის ნერგი გადასცა ეზოსა და მიმდბარე ტერიტორიის კეთილმოსაწყობად. ”სამოქალაქო პროექტების განხორციელების პროცესში, ჩვენ გავხდით აქტიური მოქალაქეები, გავიაზრეთ, რომ სწორედ თითოეული ჩვენგანის პასუხისმგებლობაა ამ ქვეყნის მომავალი და ეს მომავალი სწორედ ჩვენ უნდა შევცვალოთ უკეთესობისკენ; გავაცნობიერეთ, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია ჩვენი წვლილი საზოგადოებრივ ცხოვრებაში,“ - ამბობს ოსიაურის სასკოლო კლუბის წევრი, თამთა გამრეკელი, რომელიც აღნიშნავს, რომ პროექტში, „მომავლის თაობა“, ჩართვამდე ბოლომდე არ ჰქონდა გაცნობიერებული ისეთი ტერმინების მნიშვნელობა როგორიცაა: „აქტიური მოქალაქეობა“, „სამოქალაქო აქტივიზმი“, „ადვოკატირება“. კიდევ ერთი საინტერესო მაგალითია ჭიათურის მუნიციპალიტეტის სოფელ ქვაციხის საჯარო სკოლის სამოქალაქო კლუბი, რომლის წევრებმაც, მნიშვნელოვანი სოციალური საკითხების შესახებ, საზოგადოების ცნობიერების ამაღლება ვიდეოების, ამბებისა და ონლაინ ტრენინგების საშუალებით გადაწყვიტეს. ახალგაზრდებმა სოციალურ ქსელში შესაბამისი გვერდი - „სამოქალაქო მედია“ შექმნეს და თანატოლებს ღია საუბრებში მონაწილეობის, მუნიციპალიტეტთან, ქვეყნის სხვა რეგიონებთან დაკავშირების შესაძლებლობა მისცეს. კლუბი მუშაობს საჯარო სივრცეების დასუფთავებისა და ჯანსაღი ცხოვრების წესის ხელშეწყობის კუთხით, თუმცა, კორონა ვირუსის პირობებში, მან ახალი ფუნქციაც შეიძინა. პანდემიის ხანაში, ქვაციხელმა აქტივისტებმა სოფლის მოსახლეობისთვის კოვიდის თაობაზე სწორი ინფორმაციის მიწოდება გადაწყვიტეს. სამოქალაქო კლუბის წევრი ილია ყიფშიძე ჯანდაცვის საკითებში გაეროს გენერალური მდივნის მრჩეველს, ექიმ გიორგი ფხაკაძეს დაუკავშირდა, ონლაინ საინფორმაციო შეხვედრაში მონაწილეობა სთხოვა და თანხმობაც მიიღო. დაგეგმილი 40 წუთის ნაცვლად, ჩართვა ორი საათის განმავლობაში გაგრძელდა. კორონა ვირუსის პანდემიის, მისი პრევენციისა და მკურნალობის არსებული პრაქტიკის, ვაქცინის შესახებ მოსწავლეების, მასწავლებლებისა და მშობლების მიერ დასმულ შეკითხვებს გიორგი ფხაკაძე სიამოვნებით პასუხობდა. შეხვედრის შესახებ ილია ამბობს, რომ  „კორონა ვირუსის პანდემიის შესახებ მრავალი ინფორმაცია ვრცელდება, შესაბამისად ჩნდება მეტი კითხვაც. სამოქალაქო კლუბის წევრებს გვსურდა, მსმენელისთვის ისეთი ფორმატის შეთავაზება, სადაც პირდაპირ შეძლებდნენ კითხვის დასმას და ამომწურავი პასუხის მიღებას. გარდა იმისა რომ ბატონი გიორგი მართლაც არაჩვეულებრივი პროფესიონალია, ის ყოველთვის ინტერესით ეკიდება ახალგაზრდების მიერ ინიცირებულ აქტიობებს”. წარმატებული ჩართვის შემდეგ, კლუბის წევრებმა ქვაციხის მოსახლეობისთვის სხვა ონლაინ შეხვედრებიც გამართეს. ეს მხოლოდ რამდენიმე მაგალითია იმ აქტიურობისა, რომელსაც ქართველი მოსწავლეები USAID-ის დახმარებით აღწევენ. სამოქალაქო განათლების პროგრამა „მომავლის თაობა“ საქართველოს საშუალო სკოლების 60%-ში განხორციელდა. ეს ნიშნავს იმას, რომ ჩვენს ქვეყანას თითზე ჩამოსათვლელი აღარ ჰყავს ახალგაზრდები, რომლებიც სამოქალაქო განვითარებას, ქვეყნის წინსვლისთვის ზრუნვას დემოკრატიული პრინციპებით შეუდგებიან. ავტორი: მაკა ჯაიანი

„ეს ბავშვები დარჩებიან, როგორც სამოქალაქო აქტივისტები, თავიანთი სკოლის ისტორიაში“, - სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტის (CSI) საზოგადოებასთან ურთიერთობის მენეჯერი, თემურ ჯალიაშვილი ამას თბილისის გოგიტა კიკნაძის სახელობის 182-ე სკოლის მოსწავლეების შესახებ ამბობს. სალომე შიოშვილის, გიორგი მებონიას, მზია წიქარაძის, ლია ფილიშვილის, საბა ყანჩაშვილისგან შემდგარმა გუნდმა „ეს ქვეყანა შენიას!“ უფროსკლასელთა კონკურსის სუპერ-ფინალში გაიმარჯვა და საკუთარ სკოლას სრულფასოვნად აღჭურვილი კომპიუტერული კლასი მოუტანა. ახალგაზრდული კონკურსი, რომელიც „სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტი“ ევროკავშირისა და კონრად ადენაუერის ფონდის მიერ დაფინანსებული პროექტის, „სამოქალაქო საზოგადოების განვითარების ინიციატივის“ ფარგლებში ჩაატარა, მთელს საქართველოს მოიცავდა და რამდენიმე ეტაპისგან შედგებოდა. სხვადასხვა სკოლის 150-მდე გუნდიდან საუკეთესოები, საკუთარი რეგიონის პრობლემებისა და მათი გადაჭრის გზების შესახებ მომზადებული პროექტების მიხედვით, ჯერ - მუნიციპალიტეტების შიგნით, შემდეგ კი - მუნიციპალიტეტებს შორის გამოავლინდნენ. „კამპანია „ეს ქვეყანა შენია - გაიზიარე პასუხისმგებლობა!“ დავიწყეთ იმისთვის, რომ ადამიანებს სამოქალაქო საზოგადოების შესახებ სწორი ინფორმაცია შექმნოდათ და დაენახათ, რამდენად მნიშვნელოვნია ქვეყნის განვითარებისთვის თითოეული ჩვენგანის აქტიური მოქალაქეობრივი პოზიცია“, - ყვება თემურ ჯალიაშვილი, - „სტრატეგიაზე ფიქრისას, აღმოვაჩინეთ, რომ, თუკი ქვეყანაში სამოქალაქო ღირებულებების დამკვიდრება და გაძლიერება გვინდა, ახალ თაობასთან უნდა ვიმუშაოთ. ასე გაჩნდა მოსწავლეებისთვის კონკურსის გამართვის იდეაც“. კონკურსში გამარჯვებისთვის ერთ-ერთი მთავარი კრიტერიუმი ახალგაზრდების მიერ ქვეყნის განვითარებაში სამოქალაქო საზოგადოებისა და საკუთარი როლის გააზრება იყო. კოვიდ-პანდემიის გამო, სუპერ-ფინალი ონლაინ გაიმართა. ფინალში გასული 10 გუნდი დამაგვირვინებელ ტელევიქტორინაში თავიანთი რეგიონული ტელევიზიებიდან ერთვებოდა. პირველ 3 ადგილზე გავიდნენ: ბოლნისის კერძო საშუალო სკოლა „დავითიანი-მარინა გორშკოვა“; ქუთაისის იოსებ ოცხელის სახელობის მე-2 საჯარო სკოლა; გოგიტა კიკნაძის სახელობის 182-ე საჯარო სკოლა. გრან-პრი - კომპიუტერული კლასი სკოლისთვის, საუკეთესო შედეგების მქონე 182-ე სკოლის გუნდმა მოიპოვა, თუმცა, საჩუქრების გარეშე არც სხვები დარჩენილან: კონკურსში გამარჯვებული პირველი 3 საუკეთესო გუნდის ყველა წევრმა და კონკურსის მონაწილე სხვა გუნდების ორმა საუკეთესო მოთამაშემ სმარტფონები და კამპანიის პრომო-პროდუქცია - ჰუდი, ჩანთა, ალმანახი და მაისური მიიღო. საუკეთესო საჩუქარი ბავშვებისთვის მაინც ის დინამიურობა იყო, რომელიც კონკურსში მონაწილეობას, ახალი ცოდნის მიღებასა და პროექტებზე მუშაობას ახლდა. „ჩემი აზრით, ეს პროექტი ერთ-ერთი საუკეთესოა ახალგაზრდებისთვის, იმიტომ რომ გვაძლევს ძალიან დიდ შანსებს და ძალიან დიდი სტიმულს მომავლისთვის. მე, პირადად, ამ პროექტით იმდენი ცოდნა და ისეთი გამოცდილება მივიღე, მთელი ცხოვრება მემახსოვრება“, - ამბობს გამარჯვებული გუნდის მონაწილე მზია წიქარაძე. „ამ პროექტმა აგვიმაღლა სამოქალაქო ცნობიერება და ეს აუცილებლად აისახება ჩვენი ქვეყნის მომავალზე“, - მიაჩნია მის თანაგუნდელ საბა ყანჩაშვილს, - „შრომით, მონდომებით, შემართებით, ერთობით კიდევ ბევრს მივაღწევთ“. 182-ე სკოლის სამოქალაქო განათლების პედაგოგი, ირინა ჯვარშეიშვილი, რომელიც გამარჯვებულ გუნდს აქტიურად ედგა მხარში, ფიქრობს, რომ ამ კონკურსმა უფროსკლასელებს მნიშვნელოვანი უნარები განუვითარა: „სამოქალაქო განათლება არის ის, რაც ადამიანს მოქალაქედ, კრიტიკულ მოაზროვნედ აყალიბებს. თითოეული ეტაპი, რომელიც აქამდე განვვლეთ, სწორედ ამას ემსახურებოდა. ჩვენ გჭირდება კრიტიკულად მოაზროვნე აქტიური მოქალაქეები, რომ ქვეყანა წინ წავიდეს. ეს კონკურსი და საკუთარი შრომით მიღწეული საზოგადო შედეგის მიღება, სწორედ ამის გარანტიაა“. ავტორი: მაკა ჯაიანი

ალგეთელმა ახალგაზრდებმა გარემოს დასუფთავება გადაწყვიტეს - ნარჩენების შეგროვება, დახარისხება, სპეციალურ ურნებში განთავსება და გატანის უზრუნველყოფა. ოთხი თვის განმავლობაში, „ალგეთის ახალგაზრდულ ცენტრში“ გაერთიანებულმა გოგო-ბიჭებმა ალგეთი და მის ირგვლივ მდებარე ხუთი სოფელი 15 კგ ალუმინის ქილისა და 50 კგ პლასტიკისგან გაწმინდეს. იმის გათვალიწინებით, რომ ამ სახის ნარჩენებს ადგილობრივები, ძირითადად, წვავდნენ ან მდინარეს ატანდნენ, ატმოსფერო მარნეულის მუნიციპალიტეტში 75 კგ CO2 კარბონ დიოქსიდის გამონაბოლქვითა და 100 ლიტრი ნავთობის წვით მიღებული შედეგებით გაჯერებას გადაურჩა. „ჩვენი ორგანიზაცია ახალია, შარშან აგვისტოში დავაარსეთ“, - გვიყვება „ალგეთის ახალგაზრდული ცენტრის“ ხელმძღვანელი, ემილ ბადრადდინოვი, - „ისეთ ადგილას ვცხოვრობთ, გარეთ ერთი ურნაც არ იყო, რომ ადამიანს ნარჩენები დაეტოვებინა. მხოლოდ სოფლის ცენტრში იდგა ორი ურნა, რომელიც მაღაზიებისთვის იყო განკუთვნილი. ამიტომ, საყოფაცხოვრებო ნარჩენებს ყველა მდინარეში ყრიდა ან წვავდა. ამან განაპირობა ჩვენი აქტივობა და ახალგაზრდობის სააგენტოში შევიტანეთ პროექტი, რომლის ერთ-ერთი მიზანი გარემოს დაცვის საქმეში ჩვენი თემის ახალგაზრდების ჩართვა იყო“. როცა „ალგეთის ახალგაზრდულია ცენტრი“ საქმიანობას შეუდგა, მის შემადგენლობაში იყო 18 ახალგაზრდა, რომელმაც სსო „ამბრელაში“ ლიდერობის, დემოკრატიის, გარემოს დაცვის, ციფრული უნარებისა და სხვა აქტუალური საკითხების შესახებ სწავლება გაიარა. შემდეგ მათ სწავლებები თავად ჩაატარეს და ახლა ორგანიზაციაში 13-დან 30 წლამდე 150 ახალგაზრდაა, ალეთისა და მის ირგვლივ მდებარე ხუთი სოფლიდან. „ერთად ვაკეთებთ ყველაფერს“, - ყვება ემილი, - „ხალხს ჯერ კიდევ არ აქვს იმის ცონდა, რომ ნარჩენების მდინარეში ჩაყრა ან დაწვა, გარემოს აბინძურებს, გლობალურ დათბობას უწყობს ხელს და თითოეული ჩვენგანის ჯანმრთელობას ვნებს. ამის შესახებ შეხვედრები და საუბრები ჩავატარეთ, ვაჩვენეთ „ამბრელას“ მიერ სპეციალურად გარემოს დაცვის საკითხებზე მომზადებული ანიმაციური ფულმი. რადგან სოფლებში საყოფაცხოვრები ნარჩენებისთვის ურნები არ იყო, თავად დავამზადეთ ოთხი დიდი ურნა, ცალ-ცალკე - პლასტიკის, ალუმინის, მინისა და ქაღალდისთვის და ჩვენი ცენტრის გვერდით დავდგით. მოქალაქეები მოდიოდნენ და ნარჩენებს ყრიდნენ. რომ ვნახეთ, ამ სიტემამ იმუშავა, პროექტის ფარგლებში, ვიყიდეთ ურნები და სოფლების მაღაზიებთან, სკოლებთან დავდგით. როცა ისინი აივსება, ჩვენს იქაურ წევრებს ნარჩენები ჩვენთან მოაქვთ და დიდ ურნებში ვათავსებთ. დიდი ურნების დასაცლელად კი, მოდიან მარნეულის ერთ-ერთი ფაბრიკიდან, რომელსაც ნარჩენების გატანაზე მოველაპარაკეთ“.  ეს აწყობილი მექანიზმი, რომელიც, პროექტის დასრულების მიუხედავად, კვლავ ქმედითია და, როგორც ემილი ამობს, სულ ფუქნციური იქნება, ძნელად განხორციელდებოდა, ალგეთელ ახალგაზრდებს მათი ორგანიზაციისადმი ადგილობრივების დამოკიდებულება რომ არ შეეცვალათ. დღეს, „ალგეთის ახალგაზრდული ცენტრის“ წევრების უმეტესობა გოგოა, თუმცაა, თავიდან, მშობლები შვილებს მათთან მისვლას კი უკრძალავდნენ. „მსგავსი ორგანიზაცია ჩვენს თემში არ იყო და ზოგიერთი მშობელი შვილს ჩვენთან არ უშვებდა, რისთვის მიდიხართ, რა იცით, რას აკეთებენო“, - ღიმილით იხსენებს ემილი, - „ამის მოსაგვარებლად, დავპატიჟეთ ეს მშობლები ჩვენთან, მოვუყევით ჩვენი მიზნების შესახებ და, მერე, ნათესავებს, მეზობლებს თვითონ ურჩევდნენ ჩვენთან მოსვლას. ჩვენს ბავშვებთან ერთად, ჩაიხანებშიც მივედით, სადაც ადამიანები საუბრობდნენ, რომ ჩვენს ორგანიზაციაში ახალგაზრდები დროის გასატარებლად იკრიბებოდნენ, ჩვენი საქმიანობის შესახებ ვესაუბრეთ და მათი დამოკიდებულებაც შეიცვალა. ზოგადად, დამოკიდებულებების შეცვლა საზოგადოებირივი ორგანიზაციებისადმი ჩვენი საქმიანობის ერთ-ერთი მიზანია“. ახლა „ალგეთის ახალგაზრდული ცენტრი“ რამდენიმე სხვადასხვა პროექტს ახორციელებს, მუშაობს არაფორმალური განათლების, ბულინგისა და თემისთვის მნიშვნელოვანი სხვა პრობლემული მიმართულებით, ადგლობრივი ახალგაზრდების ცოდნისა და კომპეტენციის ასამაღლებლად. მეტის ეფექტის მისაღებად, ცენტრი რეგიონის სხვა სსო-ებთანაც თანამშრომლობს. გეგმაშია ახალგაზრდული კაფეს გახსნაც. ეს უნდა იყოს სივრცე, რომელიც სხვადასხვა ტრენინგსა და სწავლებას უმასპინძელებს და ადგილი, სადაც იქაური თემის ბავშვები დასაქმდებიან. ყველაზე მთავარს, რაც „ალგეთის ახალგაზრდულმა ცენტრმა“ უკვე მოიტანა, ემილი სულ რამდენიმე სიტყვაში უყრის თავს: „ჩვენი თემის ბავშვები, სკოლის შემდეგ, მხოლოდ სახლებში მიდიდნენ. ახლა, გაკვეთილებს რომ იმეცადინებენ, ჩვენს ორგანიზაციაში მოდიან, სიახლეებს ეცნობიან, რაღაცებს სწავლობენ და, საკუთარი სურვილით, დიდი ენთუზიაზმით, ერთვებიანსხვადასხვა საქმეში. ვფიქრობ, მათი ენერგია სწორი მიმართულებით იხარჯება“. ავტორი: მაკა ჯაიანი

ახალგაზრდა აქტივისტმა თაზო ჯოჯუამ საზოგადოებრივი ორგანიზაცია „ორბელიანის“ სახალხო დაფინანსების (ქრაუდფანდინგის) პლატფორმაზე „ორბელიანი მეტი" დაარეგისტრირა იდეა ასკანის სკოლისთვის ციფრული სივრცის შექმნის შესახებ. „ორბელიანი მეტი“ სოციალური ინიციატივების მხარდამჭერი ვებგვერდია და მოქალაქეებს დონორების, საზოგადოების დახმარებით თავიანთი თემის, საცხოვრებელი გარემოს უკეთესობისკენ შეცვლის საშუალებას აძლევს.  თაზოს იდეის განხორციელებამ სკოლას ციფრული ტექნიკა შესძინა, რომელიც საგაკვეთილო თუ არასაგაკვეთილო პროცესში წარმატებით ინტეგრირდა.  „თავდაპირველად, ჩემთვის წამოუდგენელი იყო „ციფრული სივრცის“ შექმნის იდეა ამხელა მაშტაბებეზე თუ გავიდოდა. საზოგადოების, დონორებისა და სხვადასხვა კომპანიების დახმარებით, 10 000 ლარი შევაგროვეთ. შედეგად კი, თანამედროვე ტექნიკა (ჭკვიანი ტელევიზორი, მიკროფონი, დინამიკი, კომპიუტერი, ლეპტოპი, პროექტორი) შევიძინეთ. რა თქმა უნდა, ამ თანხით, სრულად ვერ მოვახერხეთ ყველა საჭირო ტექნიკის შეძენა, თუმცა შედეგით საგრძნობლად გაუმჯობესდა მოსწავლეების წვდომა ინტერნეტსა და ტექნიკაზე“.  შემდეგში, ციფრული სივრცის ბაზაზე, ასკანის სკოლის მოსწავლეების, თაზო ჯოჯუას და ანანო ომიაძის ახალგაზრდული ინიციატივა ჰელფინგ ჰენდმა და გაეროს ბავშვთა ფონდმა საგრანტო კონკურსის ფარგლებში დააფინანსა.  ინიციატივა გულისხმობდა ახალგაზრდული მოხალისეობის განვითარების ხელშემწყობი პროექტის განხორციელებას. პროგრამის მიზანი იყო მოხალისეობის პოპულარიზაცია, აქტივიზმის ხელშეწყობა, სამოქალაქო ცნობიერების ამაღლება, მოზარდების განვითარება... თაზო ამბობს, რომ პროექტის დაწერის იდეა დადებითი ცვლილებების მოლოდინმა და ახალგაზრდებისთვის განვითარების ახალი შესაძლებლობების გაჩენის სურვილმა განაპირობა. პროექტის ფარგლებში შექმნილი ცენტრის წევრები, მოხალისეობრივად გეგმავენ და ახორციელებენ სხვადასხვა აქტივობებეს (ტრენენინგებს, შეხვედრებს, დისკუსიებს, დებატებს, კონკურსებს, ვორქშოფებს).  „მოხალისეობა არის შესაძლებლობა, უკეთესობისკენ შევცვალოთ არსებული რეალობა. სწორედ ეს მოტივი გვამოძრავებდა ჩვენც და ვფიქრობ, თითოეული ადამიანის სამოქალაქო პასუხისმგებლობაა, ხელი შეუწყოს პრობლემების მოგვარებას და დახმარების ხელი გაუწოდოს იმას, ვინც ჩვენგან მხარდაჭერას საჭიროებს“, აღნიშნავს თაზო ჯოჯუა. ავტორი: თეკლე ქაროსანიძე