მოუსმინე ბექა ყორშიას, პოლიტიკური სატირისა და მედიის როლის შესახებ სამოქალაქო აქტივზმში.

„კორუფცია“ – ლათინური სიტყვაა და გაფუჭებას, დამახინჯებას ნიშნავს. „კორუფციას“, როგორ ტერმინს გამოიყენებენ, როცა პირადი გამორჩენის მიზნით თანამდებობრივი ან სახელმწიფო ძალაუფლების ბოროტად გამოყენებაზე საუბრობენ. კორუფციას მიეკუთვნება სისხლის სამართლის დანაშაულის ისეთი ფორმები, როგორიცაა: მექრთამეობა, სხვისი ქონების მიტაცება, თაღლითობა, გამომძალველობა ან ფულის გათეთრება. მექრთამეობა – წარმოადგენს ფულის ან საჩუქრების უკანონო მიღებას, ან კერძო პირის მხრიდან ამის შეთავაზებას, თანამდებობის პირის მიერ გაწეული დახმარების სანაცვლოდ.  სხვისი ქონების მიტაცება – ქონების ან სხვა ღირებული ნივთების უკანონოდ მითვისება.  თაღლითობა – სხვისი ნივთის, ქონების დაუფლება ან ქონებრივი უფლების მიღება მოტყუებით.  გამომძალველობა – სხვისი ნივთის ან ქონებაზე უფლების გადაცემის მოთხოვნა, რასაც თან ერთვის ძალადობის გამოყენების ან რეპუტაციის და უფლებების დამაზიანებელი ცნობების გავრცელება. ფულის გათეთრება – უკანონო, დაუსაბუთებელი შემოსავლების ლეგალიზება. კორუფცია მაღალია ისეთ ქვეყნებში, სადაც არ არსებობს მასთან ბრძოლის პოლიტიკური ნება და არ ხორციელდება შესაბამისი ღონისძიებები, სადაც დარღვეულია ინსტიტუტებს შორის ძალაუფლების გადანაწილების პრინციპები, სადაც დაბალია საჯარო მოხელეთა კომპეტენცია და განათლების შესაძლებლობები, სადაც საზოგადოების წევრებს ნაკლები ინფორმაცია და უნარები აქვთ, თუ როგორ ებრძოლონ კორუფციას. რატომ არის საშიში კორუფცია საზოგადოებისთვის? მოქალაქეები და სხვადასხვა ორგანიზაციები დადგენილ გადასახადებს იხდიან, რითიც ივსება სახელმწიფო ბიუჯეტი. სწორედ ამ ბიუჯეტიდან უხდიან ხელფასებს საჯარო მოხელეებს, გასცემენ პენსიას, ხდება გზების განახლება–დაგება, სამთავრობო შენობების, სკოლების რეკონსტრუქცია, მშენებლობა, ტარდება განათლების, ჯანდაცვის რეფორმები და ასე შემდეგ. კორუფციის მაღალი დონის შემთხვევაში ბიუჯეტის თანხები არ იხარჯება დანიშნულებით, ან მიზნობრივად ისეთი მცირე ოდენობით გამოიყოფა, რომ არ არის საკმარისი. მაგალითად გზების შეკეთებისთვის ან სკოლების რემონტისთვის, ასევე ხელმიუწვდომელი ან დაბალი ხარისხისაა ჯანდაცვის, განათლების სისტემა და ა.შ. მოკლედ რომ ვთქვათ, ბიუჯეტი, რომელიც ხალხის ფულია, კორუფციის მაღალი მაჩვენებლების შემთხვევაში, ხალხს და ხალხის ინტერესებს ნაკლებად ხმარდება. როგორ განსხვავდება კორუფციის აღქმის დონე ქვეყნების მიხედვით? ორგანიზაცია „საერთაშორისო გამჭვირვალობა“ ყოველწლიურად ადგენს მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნის კორუფციის აღქმის ინდექსს. კვლევის მიხედვით, რაც უფრო ნაკლებია კორუფციის აღქმის დონე ქვეყანაში, მით უფრო მეტ ქულას იმსახურებს იგი. მაგალითად ყველაზე ნაკლები კორუფციის აღქმის ინდექსის მქონე ქვეყანაა – დანია, რომელმაც 2022 წელს, 100–დან 90 ქულა მიიღო. ხოლო კორუფციის აღქმის ინდექსის მიხედვით, ყველაზე მაღალი სომალიშია – 12 ქულით იგი ბოლო ადგილზეა. ინდექსის მიხედვით, მსოფლიოს არცერთ ქვეყანას არ აქვს მოპოვებული 100 ქულა და მეტ-ნაკლებად კორუფცია არსებობს ყველა ქვეყანაში. შესაბამისად, ყველა ქვეყნის წინაშე დგას კორუფციასთან ბრძოლის ამოცანა. როგორ გამოიყურება ამ ფონზე საქართველო? „საერთაშორისო გამჭვირვალობის“ მიხედვით, საქართველოში კორუფციის აღქმის დონე ყველაზე მაღალი იყო 90-იან წლებში და პიკს მიაღწია 2004 წელს, როდესაც 100-დან მხოლოდ 20 ქულა აიღო და მსოფლიოში 133-ე ადგილი მიუჩინეს. მაგრამ შემდგომში განხორციელებული ანტიკორუფციული რეფორმების შედეგად, ჩვენი ქვეყნის რეიტინგი გაუმჯობესდა და 2012 წელს, საქართველომ უკვე 52 ქულა მიიღო და მსოფლიოში 51-ე ადგილი მოიპოვა. 2022 წლის მონაცემებით, 56 ქულით საქართველო 41–ე ადგილზეა. უნდა აღინიშნოს, რომ საქართველო შედეგებით უსწრებს ევროპის რამდენიმე ქვეყანას, თუმცა, მთელი 10 ქულით ჩამორჩება ევროპის რეგიონის საშუალო მაჩვენებელს (66). ბოლო 10 წლის განმავლობაში ყველაზე დაბალი მაჩვენებელი 2013 წელს დაფიქსირდა (49 ქულა), მაღალი 2018 წელს – 58 ქულა. ბოლო 4 წლის განმავლობაში სურათი პრაქტიკულად უცვლელია – 55 ქულა დაფიქსირდა 2021 წელს, ხოლო 56 ქულა კი 2019, 2020, 2022 წლებში. ბლოგი მომზადდა ალექსანდრე კუხიანიძის პუბლიკაციის – „მოკლედ კორუფციის შესახებ“ – მიხედვით, რონდელის ფონდის ჟურნალი „ჩემი სამყარო“ ბლოგის წყარო: კორუფციის აღქმის ინდექსი, საერთაშორისო გამჭვირვალობა

საქართველოში ქალთა უფლებების მიმართ ინტერესი XIX-ე საუკუნიდან იღებს სათავეს, სწორედ ამ დროს ათეული თვითმოქმედი საზოგადოება შეიქმნა. XX–ე საუკუნის დასაწყისში ასეთი ორგანიზაციების რიცხვი გაიზარდა და მასშტაბური ხასიათი მიიღო. საკითხით დაინტერესებას დიდად შეუწყო ხელი „ტიფლისის ქალთა წრის კომისიის“ საქმიანობამ, რომელიც 1907 წელს, ქართველთა შორის წერა–კითხვის გამავრცელებელ საზოგადოებასთან დაარსდა.  „ქალთა კომისიის“ წევრები აქტიურად მოუწოდებდნენ ილიას ფონდის გაძლიერებისკენ საზოგადოებას. თითქმის ყველა კუთხე თანაგრძნობით შეხვდა მათ ინიციატივას. უფრო მეტიც, ანალოგიური წრეები დაარსდა თელავში, სიღნაღში, ახალციხეში, გორში, ოზურგეთში, ხონში, ბათუმში. სოხუმსა და სხვა ქალაქებში. გარდა საქველმოქმედო საქმიანობისა, კომისიების მუშაობამ შეძლო ქალებში გაეღვიძებინა საერთო სახალხო საქმისადმი ინტერესი.  შესაბამისად, XIX-XX საუკუნეებში შექმნილი ორგანიზაციების სამუშაო სფერო სხვადასხვა იყო: ორგანიზაციათა ნაწილი მუშაობდა განათლების, ერთობლივი შრომითი კულტურის ჩამოსაყალიბებლად, ქველმოქმედების, თანასწორობის მიმართულებით.  1905 წელს თბილისსა და ქუთაისში შეიქმნა ქალთა თანასწორობის კავშირი. თანასწორობის თემატიკის გააქტიურებამ გააჩინა მამაკაცებთან გათანაბრებული ხელფასის თუ განათლების მიღების მოთხოვნები.  1906 წელს გურიაში, პლანტაციის მუშათა გაფიცვის დროს, დაისვა თანაბარი ხელფასის მოთხოვნის საკითხი. პრინციპში ეს იყო პირველი შემთხვევა, რომლის განხილვაც საზოგადოების მონაწილეობით წარიმართა. ამავე წელს გაიფიცნენ ხონის ძაფის მღებავი ქარხნის მუშა-ქალები.  აღსანიშნავია 1909 წელს ქალთა ჯგუფის პროტესტი პუბლიცისტ გვაზავას მიმართ, მის მიერ ერობის მმართველობაში ქალების მონაწილეობის უარყოფითი დამოკიდებულების გამო.  ქალთა წრეების შეხვედრებზე აქტიურად კითხულობდნენ სხვადასხვა ლიტერატურას, ისმენდნენ ლექციებს. მალე გაჩნდა საჭიროება ერთმანეთის საქმიანობას გაცნობოდნენ, ამიტომ გადაწყვიტეს პერიოდული გამოცემის შექმნა, ქალთა გაზეთის დასაფინანსებლად კი, სხვადასხვა საქველმოქმედო ღონისძიებებს მიმართავდნენ.  ასეთი იყო XIX-XX საუკუნეებში ქალთა მოძრაობები, უფრო მეტ ინფორმაციას გაიგებთ წიგნიდან „თემის თვითორგანიზებისა და თანამშრომლობის გამოცდილება საბჭოთა ოკუპაციამდე“.

სამოქალაქო აქტივიზმი ეს არის მოქალაქეთა ან ინდივიდის ქმედება, რომელიც მიმართულია საზოგადოებრივი ინტერესების ამსახველი ცვლილებებისაკენ. აქტივისტები ცდილობენ შეცვალონ ადამიანის ცხოვრება და საზოგადოება უკეთესობისკენ, მიიღონ და გააზიარონ ცოდნა, გამართონ სხვადასხვა ტიპის, თემატიკის აქციები – მაგალითად ეკოლოგიური ან უფლებების დამცავი და ა.შ. საქართველოში აქტივზმს, რატომღაც მხოლოდ, პოიტიკურ აქციებთან და მოძრაობებთან აიგივებენ, არადა აქტივისტების საქმიანობა გაცილების მრავალფეროვანია. მაგალითად აქტივისტები: ზრუნავენ ცხოველთა უფლებებისთვის – ეწინააღმდეგებიან ცხოველთა მიმართ სასტიკ მოპყრობას, აპურებენ მიუსაფარ ცხოველებს, აწყობენ მათთვის თავშესაფრებს. ზრუნავენ გარემოზე – ასუფთავებენ, ზომავენ წყლის, საკვების, ჰაერის ხარისხს, ეწინააღმდეგებიან ბუნებაში ადამიანის არასათანადო ჩარევას. ზრუნავენ სამოქალაქო უფლებების დაცვაზე – მხარს უჭერენ გამოხატვის და მედიის თავისუფლებას და თანასწორობას. ეწინააღმდეგებიან დისკრიმინაციას და ა.შ. ზრუნავენ სოციალური სამართლიანობისთვის – სამართლიანი ხელფასის და პენსიის, სათანადო სამუშაო პირობების, ადამიანებისთვის თანაბარი შესაძლებლობების დამკვიდრებისთვის და ა.შ. ზრუნავენ ადამიანის უფლებებზე – ჯანმრთელობის, განათლების ხელმისაწვდომობისთვის, პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის და ა.შ. თუ ფიქრობ, რომ საზოგადოებისთვის სასიკეთო ცვლილებები საჭიროა და შეგიძლია, ნუ დაელოდები სხვას, დაიწყე თუნდაც დღეს. გახდი სხვებისთვის მისაბაძი!!!  #გაიზიარეპასუხისმგებლობა, რადგან #ესქვეყანაშენია

26 მაისი დამოუკიდებლობის დღეა! „ამიერიდან საქართველოს ხალხი სუვერენულ უფლებათა მატარებელია და საქართველო სრულუფლებოვანი დამოუკიდებელი სახელმწიფოა“ – დამოუკიდებლობის აქტი, 1918 წლის 26 მაისი. საბჭოთა რუსეთმა ოკუპაციით შეაჩერა საქართველოს დამოუკიდებლობა 1921 წლის თებერვალში. მხოლოდ 70 წლის შემდეგ, 1991 წლის 9 აპრილს, მოხერხდა საქართველოს დამოუკიდებლობის აღდგენა. დამოუკიდებლობას გაფრთხილება სჭირდება,  #გაიზიარეპასუხისმგებლობა, რადგან #ესქვეყანაშენია

სიღნაღიდან ორ კილომეტრში, ბოდბის მონასტრიდან ხელმარჯვნივ და ზევით მიმავალ გზას თუ დაადგებით ქედელის დასახლებას მიადგებით, ადგილობრივების თქმით ოდესღაც სოფელი იმდენად დიდი იყო, რომ მას ქუჩებიც კი „ყოფდა“, ვერ გეტყვით ასვლის შემდგომ რომელ ქუჩაზე აღმოჩნდებით, მაგრამ როგორც კი ცოტას გაივლით, ჭიშკარი შემოგვხვდებათ და იქიდან ჯერ ცნობისმოყვარე მომზირალ თვალებს, შემდეგ კი მომღიმარ სახეებს წააწყდებით... ისინი თემი „ქედელის“ ბენეფიციარები (მაცხოვრებლები) არიან. „ყველა ადამიანის ცხოვრებაში დგება მომენტი, როცა რაღაცას ამოწურავ, დაამთავრებ და ... რაღაც ახალი გინდა დაიწყო“, იხსენებს ლალი ხანდოლიშვილი, „ქედელის“ დამფუძნებელი. „ორგანიზაციის შექმნა იმ დროს დაემთხვა, როცა თითქოს დრო იყო გაჩერებული, არაფერი არ ხდებოდა, სიბნელეში ვიყავით. მართალია სამუშაო მქონდა, მაგრამ რაღაც ახლის კეთება მსურდა...“, დასძენს იგი. ლალიმ გადაწყვიტა, რომ თბილისში სოციალური თერაპიის სახლში დაეწყო მუსიკალურ თერაპევტად მუშაობა. სოციალური თერაპიის სახლი შეზღუდული შესაძლებლობის მოზრდილებს ემსახურება, ისინი მთელ დღეს იქ ატარებენ, მათი მშობლების დარდმა კიდევ ერთი ვირტუალური აგური „დადო“ „ქედელის“ საძირკველში. მაგრამ შემთხვევა, რომელიც ლალი ხანდოლიშვილის სიახლოვეს მოხდა გადამწყვეტი აღმოჩნდა – მეზობლად მცხოვრები შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ახალგაზრდა დედისა და ბებიის გარეშე, ანუ მარტო დარჩა. ამას მოჰყვა ფიქრიც და კეთებაც... ლალიმ და მისმა მეუღლემ სოფელ ქედელში, ოჯახის კუთვნილი მიწა შემოწირულობის სახით ორგანიზაციას გადასცეს. შემდეგ უცხოეთში წავიდა გამოცდილების მისაღებად.  ერთ დღეს გამოჩნდა გერმანელი სოციალ-თერაპევტი, რომელიც დარწმუნდა, რომ ეს იყო ის საქმე, რომლისთვისაც ფული უნდა გაეღო... ქედელში იყიდეს მიწის ნაკვეთები და ერთი პატარა, ძველი სახლი, რომელიც ზანზარებდა და წყალიც ჩამოდიოდა... ასე დაიწყეს ორგანიზაციის აწყობა... უცხოელებმა მათთვის ფონდი შექმნეს, თანხების მოძიება დაიწყეს...   „პირველი მიშა მოიყვანეს ნათესავებმა წყალტუბოდან, მას მშობლები არ ჰყავდა. ჯერ ჭერიც არ ჰქონდა სახლს, მაგრამ უკან ვერ გავუშვით“, – იხსენებს ლალი ხანდოლიშვილი. შემდეგ ნაწილი კასპის ფსიქონევროლოგიური პანსიონატიდან, სენაკის ბავშვთა სახლიდან, ფონდ „პირველი ნაბიჯის“ ზრდასრული ბენეფიციარები გადმოიყვანეს. ასე გამრავლდა თემი...  დღეს უკვე 28 ბენეფიციარი ცხოვრობს და სამი სახლი აქვთ, რომლებიც ჰოლანდიელი და გერმანელი მეგობრების დახმარებით ააშენეს. თემის წევრებმა მიტოვებული სოფელი „გამოაცოცხლეს“ და თანდათან დამოუკიდებელი ცხოვრებისთვის დაიწყეს მზადება. მათგან ნაწილი კულინარიას სწავლობს და პურის ცხობაში იღებს მონაწილეობას, ნაწილი ნათესებს ან ფერმას უვლის, საქსოვ ან ხის სახელოსნოების მუშაობაში იღებს მონაწილეობას.  ორგანიზაციას შემოსავლები დივერსიფიცირებული აქვს – ბენეფიციარების მოვლისთვის სახელმწიფო ვაუჩერულ სისტემაშია ჩართული, ამავე დროს სხვადასხვა საგრანტო კონკურსებში იღებს მონაწილეობას და რაც მთავარია, ადგილობრივი და უცხოელი მეგობრების შემოწირულობები. ახლაც ბელგიელი სოციალ- თერაპევტი, რომელიც სამშობლოში ანალოგიურ ორგანიზაციაში მუშაობს, თემისთვის ინვესტიციებს ეძებს, რათა მეოთხე სახლიც აშენდეს და ბენეფიციარებმა ოჯახთან მიახლოებულ გარემოში იცხოვრონ.

პოდკასტი საქართველოს პირველი რესპუბლიკის შესახებ. ეს ქვეყანა შენია ・This country is yours · პოდკასტი - დიმიტრი სილაქაძე

გაიცანით სოციალური საწარმო „ჩუ", რომელმაც ჟესტური ენის პოპულარიზაციის მიზნით, ისეთი სამაგიდო თამაში შექმნა, რომელიც მის სწავლაში, საკომუნიკაციო ბარიერების გადალახვასა და ინკლუზიური გარემოს შექმნაში გვეხმარება. სალომე წიქვაძე, სოციალური საწარმოს დამფუძნებელი, ინკლუზიურ თამაშზე გვიყვება: „ჩვენი პირველი თამაში ჟესტური ენის პოპულარიზებაზეა აგებული, რომლის დროსაც საუბარი საჭირო არ არის. შეგიძლია ყველაფერი ჟესტებით გადმოსცე, სწორედ აქედან გაჩნდა სოციალური საწარმოს და თამაშის სახელის იდეა – „ჩუ“. ჟესტური ენის სწავლა ბავშვობიდანვე მაინტერესებდა, თუმცა ეს მარტივი არ აღმოჩნდა. თამაში, გარდა იმისა, რომ ახალი ინფორმაციის მიღების, ახალი ადამიანების გაცნობის საუკეთესო საშუალებაა, იგი საუკეთესო გზაცაა ფართო აუდიტორიასთან მიგვეტანა ჩვენი სათქმელი – სმენის შეზღუდვის მქონე პირთა საზოგადოებაში ინტეგრაციის ხელშესაწყობისთვის, თუნდაც საბაზისო დონეზე, ჟესტური ენის სწავლების აუცილებლობა და მეთოდი. სალომე აღნიშნავს, რომ თამაშის შექმნაში აქტიურად მონაწილეობდა და მასთან ერთად მომუშავე გუნდის გარდა, მოსაზრებებს უზიარებდა სხვადასხვა სფეროს წარმომადგენლებს და, რა თქმა უნდა, ქართული ჟესტური ენის სპეციალისტებს. აღსანიშნავია, რომ წამოწყების გავრცელებამდე, ინიციატორებმა, ინკლუზიური თამაში სხვადასხვა ასაკისა და პროფესიის ადამიანებს გააცნეს და მათგან მიღებული უკუკავშირის საფუძველზე პროდუქტი დახვეწეს. „მათი მოსაზრებების შემდეგ დავრწმუნდით, რომ სწორ გზაზე ვიდექით და თამაში ნამდვილად შეძლება საზოგადოებაში პოზიტიური ცვლილება გამოეწვია ჟესტური ენის შესწავლის მიმართულებით“, ამბობს სალომე. თამაში „ჩუ“ შესაძლებლობას აძლევს 6 წლიდან ზევით, ნებისმიერ ადამიანს გაეცნოს და ისწავლოს ქართული ჟესტური ენის საბაზისო სიტყვები. #გაიზიარეპასუხისმგებლობა, რადგან #ესქვეყანაშენია

მოუსმინე "ჩართეს" გუნდის წევრი განათლების ხელმისაწვდომობის შესახებ. ეს ქვეყანა შენია ・This country is yours · პოდკასტი - მარიამ მჭედლიშვილი

სსო მეტრის 2022 წლის ანგარიშის შედეგების მიხედვით – საქართველო სსო–ების, აქტივისტებისა და ადამიანის უფლებათა დამცველებისთვის – საშუალო რისკის ქვეყანას წარმოადგენს. ანგარიში არ ასახავს დღეს არსებულ რეალობას, იგი მიმოიხილავს 2022 წლის იანვრიდან ნოემბრის ჩათვლით მომხდარ მოვლენებს და აფასებს სამოქალაქო საზოგადოების საარსებო გარემოს. შესაბამისად, 2022 წლის სსო მეტრი, საშუალებას გვაძლევს გავიგოთ თუ როგორი იყო გარემო „გუშინ“ და შევადაროთ იგი დღეს არსებულ მდგომარეობას. საქართველოში არსებულ გარემოს მაქსიმალური 7 ქულიდან - მინიჭებული აქვს 4,8 ქულა (საკანონმდებლო გარემო შეფასებულია – 5,2 ქულით, ხოლო პრაქტიკა – 4,4 ქულით). რა შეიცვალა?  მიუხედავად იმისა, რომ 2022 წლის საანგარიშო პერიოდში არ გამოკვეთილა ისეთი მოვლენები, რომლებმაც, წინა წელთან შედარებით, სსო-ების საარსებო გარემო მნიშვნელოვნად შეცვალა, ანგარიშში ხაზგასმულია საზოგადოებრივი სექტორის მიმართ სიტყვიერი თავდასხმების გაზრდილი მაჩვენებელი და თანმდევი ინიციატივები, რომლებიც, თავის მხრივ, მიანიშნებენ სსო–ების საარსებო გარემოს გაუარესების პოტენციალზე. ორგანიზაციების სარეგისტრაციო საფასურის გაორმაგებამ, მეწარმეთა შესახებ საქართველოს კანონში ფუნდამენტურმა ცვლილებებმა, საბანკო ანგარიშის გახსნის ეტაპზე იდენტიფიცირებულმა პრობლემებმა ნეგატიური გავლენა მოახდინეს, და წინა პერიოდთან შედარებით ქულები შემცირდა, შემდეგი მიმართულებით: გაერთიანების თავისუფლება (სამართლებრივ კომპონენტში ქულამ დაიკლო 6.2-დან 6.1-მდე) თანასწორობის უფლება (პრაქტიკის კომპონენტში ქულამ დაიკლო 5.4-დან 5.3-მდე) და პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლება (პრაქტიკის კომპონენტში ქულამ დაიკლო 3.1-დან 3.0-მდე). უფლებრივი სტანდარტების მიმოხილვა 7 ბალიანი შეფასების სისტემით ყველაზე მაღალი ქულა გაერთიანების თავისუფლების სტანდარტმა მიიღო – 6.1. ხოლო ყველაზე მეტი პრობლემა პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის სტანდარტის მიმართ გამოიკვეთა და შესაბამისად დაბალი მაჩვენებლით შეფასდა – 3.8. გაერთიანების თავისუფლება  ჯამური ქულა – 6.1 (კანონმდებლობა – 6.1, პრაქტიკა – 6.0). ძირითადი ნეგატიური ცვლილება: იურიდიულ პირთა რეგისტრაციის ხარჯების ზრდა (გაორმაგება) და ამავე მიმართულებით ახალი, განუსაზღვრელი შინაარსის პროცედურული მოთხოვნების ამოქმედება. ცვლილებები ეხება როგორც ახლადშექმნილი სსო–ების რეგისტრაციას, ასევე, ავალდებულებს მოქმედ სსო-ებს, 2024 წლის 1 იანვრამდე, ახალი სტანდარტების მიხედვით შეცვალონ რეგისტრირებული მონაცემები, წინააღმდეგ შემთხვევაში, შესაძლოა, ორგანიზაციის რეგისტრაციის გაუქმების საკითხი დადგეს.  ძირითადი პოზიტიური ცვლილება: ყველა იურიდიულ პირს აქვს შესაძლებლობა ონლაინ, ინდივიდუალური პლატფორმის საშუალებით ჰქონდეს კომუნიკაცია საჯარო სტრუქტურებთან მიმოწერისა და კომუნიკაციის კუთხით. თანასწორი მოპყრობა ჯამური ქულა 5.6 (კანონმდებლობა – 5.8, პრაქტიკა – 5.3). ძირითადი ნეგატიური ცვლილება: საანგარიშო პერიოდში გამოვლენილი ზოგიერთი შემთხვევა მიუთითებს, რომ ფინანსური ინსტიტუტები (ბანკები), საბანკო ანგარიშის გახსნისას, სხვა ქვეყნის იურისდიქციასთან დაკავშირებული ორგანიზაციების მიმართ აწესებენ განსხვავებულ, კომპლექსურ მოთხოვნებს, რაც პროცესს ართულებს, ახანგრძლივებს და ზოგიერთ შემთხვევაში საბანკო ანგარიშის გახსნაზე უარით სრულდება.  ძირითადი პოზიტიური ცვლილება: არ ფიქსირდება. გადაწყვეტილების მიღების პროცესში მონაწილეობის უფლება ჯამური ქულა: 4.8 (კანონმდებლობა – 5.3, პრაქტიკა 4.3).  ძირითადი ნეგატიური ცვლილება: ხელისუფლებამ მოახერხა და არასახარბიელო გარემო შეუქმნა იმ „ვოჩდოგ“ ორგანიზაციებს, რომლებიც აკრიტიკებდნენ მთავრობის პოლიტიკას. აღნიშნულმა ფაქტორმა ხელი შეუშალა ორგანიზაციებს მონაწილეობით პროცესებში ჩართულიყვნენ, ან ისეთ პროცესებში იყვნენ ჩართულნი, სადაც მათი ინტერვენციის შესაძლებლობები დაბალი იყო.  ძირითადი პოზიტიური ცვლილება: ინსტიტუციური მარეგულირებელი ჩარჩოს გაუმჯობესება, კერძოდ, დამტკიცდა საჯარო კონსულტაციათა ჩატარების ინსტრუქცია, რითიც დგინდება, საჯარო დოკუმენტების შემუშავებამდე, მათი საჯარო განხილვის უზრუნველყოფის აუცილებლობა. გამოხატვის თავისუფლება  ჯამური ქულა: 4.9 (კანონმდებლობა – 5.6., პრაქტიკა – 4.1). ძირითადი ნეგატიური ცვლილება: საანგარიშო პერიოდში ძალაში შევიდა ზოგიერთი საკანონმდებლო წინადადება, რომელიც ორაზროვანი და გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვის საფრთხის შემცველია. მაგალითად მაუწყებლობის შესახებ კანონი.  ძირითადი პოზიტიური ცვლილება: არ ფიქსირდება. პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობა ჯამური ქულა: 3.8 (კანონმდებლობა – 4.6. პრაქტიკა –3.0). ძირითადი ნეგატიური ცვლილება: 2022 წლის ზაფხულში პარლამენტმა მიიღო ცვლილებები სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსში, რითიც შესაძლებელი გახადა ფარული საგამოძიებო მოქმედებების ჩატარება დამატებით 27 დანაშაულზე. შედეგად ამ სიაში მოხვედრილი ნაკლებად მძიმე დანაშაულთა რიცხვი 75-ს ცდება. მათ შორისაა ისეთი დანაშაულებიც, როგორიცაა საქართველოს სახელმწიფო დროშის უკანონოდ აღმართვა.  ძირითადი პოზიტიური ცვლილება: არ ფიქსირდება. სსო მეტრი 2022, ქვეყნის ანგარიში... 

ალბათ, გსმენიათ ფრაზები „ქართველობას, ტრადიციას გვართმევენ“, რომელიც ანტიდასავლური პროპაგანდით შექმნილი არასწორი, მცდარი მოსაზრების ამსახველი სტერეოტიპებია. მათ გავრცელებას საზოგადოების ნაწილი შეცდომაში შეჰყავს და შიშს იწვევს, რომ ვიღაც „გვართმევს ტრადიციას“ და თავს „გვახვევს“ მაგალითად, თანასწორი მოპყრობის, გაერთიანების, ან გამოხატვის თავისუფლების იდეას. ისტორიული გამოცდილება კარგი საშუალებაა უსაფუძვლო შიშების და არასწორი სტერეოტიპების დასაძლევად.  ამის საუკეთესო მაგალითია 1921 წლის საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის კონსტიტუცია. როგორც კონსტიტუციონალისტები ამბობენ, დოკუმენტმა „დროს გაუსწრო“ და დღესაც კი, პროგრესულად მიიჩნევა.  მან გააუქმა სიკვდილით დასჯა, აღიარებდა ადამიანის უფლებებსა და თანასწორობას კანონის წინაშე, ითვალისწინებდა გენდერულ თანასწორობას, იცავდა რწმენის, შეკრების თავისუფლებას. ეს ის უფლებები და ფასეულობებია, რომლებიც ჩვენთვის დღესაც აქტუალური და ფასეულია.  გაერთიანების თავისუფლება  1921 წლის კონსტიტუციის თანახმად საქართველოს რესპუბლიკის მოქალაქეებს უფლება ჰქონდათ დაეარსებინათ პროფესიული თუ სხვა ორგანიზაცია, თუ მათი მიზანი კანონით არ იყო აკრძალული. კავშირის გაუქმება მხოლოდ სასამართლოს დადგენილებით იყო შესაძლებელი (მუხლი 35).  თანასწორი მოპყრობა  კანონის წინაშე მოქალაქეები ყველანი თანასწორნი არიან (მუხლი 16), აღნიშნულია 1921 წლის კონსტიტუციაში, რომელშიც დაკონკრეტებულია გენდერული თანასწორობა „ორივე სქესის მოქალაქე თანასწორია, როგორც პოლიტიკურ ისე სამოქალაქო, ეკონომიურ და საოჯახო უფლებით“ (მუხლი 39).  საქართველოს რესპუბლიკის ყველა მოქალაქეს თანასწორ უფლებას ანიჭებდა კონსტიტუცია, რათა მიეღო სახელმწიფო, სამოქალაქო, სამხედრო და საქალაქო თუ საერობო სამსახური (მუხლი 133). საქართველოს მოქალაქე შეიძლება მიღებულ იქნეს ყოველ თანამდებობაზე, თუ კანონის მოთხოვნილებას აკმაყოფილებს (მუხლი 138).  ყოველი მოქალაქე სინდისის სრული თავისუფლებით სარგებლობს და შეუძლია აღიაროს ის სარწმუნოება, რომელიც სურს (მუხლი 31).  მშვიდობიანი შეკრების უფლება  საქართველოს რესპუბლიკის მოქალაქეებს, 1921 წლის კონსტიტუცია უფლებას აძლევს „მთავრობის ნებადაურთველად შეიკრიბნენ საჯაროდ და უიარაღოდ, როგორც ჭერქვეშ, ისე გარეთ“ (მუხლი 33). ასევე, მუშათა გაფიცვას თავისუფლად აცხადებს (მუხლი 38).  გამოხატვის თავისუფლება  მოქალაქეებს უფლება აქვს გამოთქვან თავიანთი შეხედულებები და გაავრცელონ ისინი (მუხლი 32), 1921 წლის კონსტიტუციის უზრუნველყოფილია პირადი და კოლექტიური პეტიციების უფლებაც (მუხლი 37).  პირადი ცხოვრების ხელშეუხელობის უფლება  კერძო მიმოწერა ხელშეუხებელია, მისი გაცნობა მხოლოდ სასამართლო დადგენილებით არის შესაძლებელი (მუხლი 29), აღნიშნულია 1921 წლის კონსტიტუციაში. 28–ე მუხლში საუბარია მოქალაქის ბინის „შეუვალობაზე“, რომლის გაჩხრეკაც, ასევე სასამართლოს დადგენილებით არის ნებადართული. ყოველი მოქალაქე სინდისის სრული თავისუფლებით სარგებლობს და მისი პოლიტიკური თუ სამოქალაქო უფლებათა შეზღუდვა სარწმუნოების ან რწმენის გამო, დაუშვებლად მიიჩნევა 1921 წლის კონსტიტუციით (მუხლი 31).  ნუ დაუჯერებ არასწორ სტერეოტიპებს, თავად გადაამოწმე! რადგან #ესქვეყანაშენია საქართველოს კონსტიტუცია, 1921

„ერთი ადამიანის ხმა, არა მარტო ხშირ შემთხვევაში, არამედ ყოველთვის არის გადამწყვეტი. მართალია, ჩვენ ამ წუთას ერთნი ვართ, მაგრამ რამდენიმეს გაერთიანება მთებს აბრუნებს. ასე იქმნებოდა სახელმწიფოები, ასე იქმნებოდა მშვიდობა, ასე იქმნებოდა კეთილდღეობა ნებისმიერ ქვეყანაში" – მოუსმინეთ ლევან ბუთხუზს.